장음표시 사용
151쪽
i o LIBER II. SECT. II. CAP. V.
Veniens est, per vices quoque XV. re iterari potest; non tamen quotidie, sed ex intervallo, aut tertia, aut quarta, aut quinta quaque die &c. Vehicula , quibus nos utimur, sunt syrupi, vel florum persicorum , vel rosatus aureus itutivus , vel mel rosatum solutivum cum melle violato solutivo, hisque similia , ad uncias tres, aut quatuor cum eadem aqua soluta . Quibus, aut diarrhina, aut dysenteria , aut lienteria alvu Spraeter naturam quomodocunque fluat, vel sine vehiculo non semel felicissime praebuimus. Bolis paulo ante scoenam , sive ex cassia cum pulpa tamarinorum, si VCex Diatartaro Petri Castelli sub vesperam pridie d gluti iis , aquam tetulianam postridie antelucanis horis in alvi profluvio, opthno cum successu , interdum praeseripsimus . Si febris adsit, eaque praecipue , aut ardens , aut continua, aquae illius. usus, in potu saltem, omnino interdicendus , quum noxam utique spummam in febre continua eam semper intulisse , nobis visum sit. Non ita , s clystere immittatur; eoquodenemate frequenter immissa alvi sordes blande se h- ducat , ventrem mirifice exoneret, eluatquθ; quo isebres etiamsi contumacissimas, tum, quum maxime , v steribus imi ventris obstructis , extiterint, quamcia ltissime restinxit . a
T Ausea , proprie quamvis vomendi conatum squem navigantibus aestuans mare concitare solet , passim designet, atque in Praxi medica tametsi pro omni ciborum fastidio indi screte usurpetur, exeommuni tamen calculo, propensionem , aut conscum
152쪽
quendam esse, describitur, vomendi irritum , eam nisi fastio , anxietate saltuatione . Diagnosia quum ex eadem morbi descriptione shaurire quisquesbi commode valeat, nihil est, quod in ea diutius immoremu T. Tum concitari potissimum videtur, quum Ven triculi latices talem , az tantam sibi nacti pravitatem, ventriculi plexus ita vellicent, ut appetentiae loco, molestum sensum , quo cibos fastidimus, una et ventriculi levem quandam contractionem , qua ad vomse tum incitamur, provocent; qui propterea ex intervallo ideo augetur , quia nervorum plexibus in ve triculo lacessitis,diaphragma, aeque ac reliqui abdomini s mustulit dentidem ex consertio irritantur, conueruluntur, sive contrahuntur , contractique una cum aliis visceribus imi ventris , ventriculum quoque compri' niunt, & nisum vomendi concitant. Nisiis autem v mendi triplici ex causa eo in casu irritus esse potest ;quoniam nimirum ventriculi contractio, & presso lenis est : quoniam materia vomitu egerenda caret ventriculus quoniam materia ipsa egerenda, utpote
quae tenax quandoque sit, glutinis adinstar, firmiter nimis intus inhaeret. Quapropter nau stam explicare
aggress , haud perperam Majores nostri, eam tum fi
ri tradiderunt, cum ore superne prolatato , aeque ac inferne contracto , compressoque, incassum ventricumlus ob facultatis expultricis imbecillitatem , quicquid sibi molestum , atque insensum est , ejicere enititur. Quicquid ratione prognosis de cibi fastidio ni per innuimus, et de nausea dicendum item ducimus ;eo tamen distri mine, quod simplex anorexia minus semper habet periculi, caeteris paribus, quam Vera nausea ; in qua , uti ante jam diximus, praeter cibis stidium, accedit irritus vomendi nisus .. .
153쪽
i a LIBER II. SECT. I. CAP. VII.
Quum humores, qui anorex iam iaciunt, &na seam itidem, modo in diversis agant circumstantiis , provocare possint, ea universa praesidia, quae anore-xiae evincendae mox proposuimus, pro nausea iterum hic proponendum existimamus . Emetica iccirco, coprotica, necnon etiam diu retica , quae ad cibi fastidium discutiendum paulo ante recensuimus, Da stam quoque sustulisse, observavimus. Quoniam a tem non semper ejusdem generis humores , qui nauseam faciunt, esse cognovimus; ideo neque semper iisdem praesidiis occurrendum ei arbitramur. Quapropter, alvo prius extersa , pulveres absorbentes, ut sunt coralium, crystallus montis preparata , hisque similia, modb propinavimus; modo subacida, uti sunt nitrum depuratum , sal prunellae, tartarum , decoctiones soliorum acetois , strupus acetosius , de acido limonum Sc. modo acria, uti sal tartari g modo amaricantia, uti sunt insuliones corticum auranistiorum , citri, summitatum ab synthii, rutae hortensis , centaurii minoris , rharbarbari , & reliqua,
de quibus in praecedentibus loquuti, nihil est, quod hie plura dicamus
De Fameprcter naturam adaum, Item et vitiat 4 Ames, sive potius ciborum appetentia, quemadmodum ita quandoque praetermodum adeo prO- sternitur, ut cibos neutiquam appetamus ; ita quoque interdum adeo intenditur, vel vitiatur, ut, aut longe plus,quam convenit, aut insueta appetamus . Unde triplex aegritudinis genus, quo appetentia laeditur: sames
154쪽
nimirum , aut appetentia, quae dicitur eanina : bH mm : malacia, quae sub picae nomine , penes nonnullas, item venit In fame canina, canis adinstar v racis , congrua tamen appetit aeger, quaeque appeti .
vorat, et quin ea dentibus quandoque comminuat , 'ingerit , atque, noncocta , sive indigesta subinde non raro evomit. In bulimo adhuc magis intenditur appetentia , atque eo devenit , ut, nbnnisi quid aegrotanti ita resectionem sepe se pius propinetur , is aerister adeo fame intus tentetur, ut animo tandem delinquat. In malacia, sive pica, avide non minus, sed non congrua e carbones videlicet, calcem , lapides , corium , item et quandoque immunditias appetit aeger. Ab appetentia, quae dicitur canina, quam paucis hoc capit ab luendam decrevimus , exordiri placuit, reliquas vitiatae famis species animadversi
nibus sequentibus exposituri. Nihil igitur aliud est
appetentia canina , uti ex dictis quoque patet, prae terquam vehementissima, ac penὰ Inexplebilis edendi , Definitio simis sive socius porandi lirido, quandoque, eum somtur, ε' procul tamen ab animi deliquis; quo solo, ut postmodum dicendum ,. a hutimo distat - . . , . .
Signa, quae, ut ab aliis dignoscatur morbis ap' Diunossi Pet tia canina , essiciunt, ex ejus descriptione satis
Exoriri credimus,quia ventriculi fermenta, optis Caus, m π quamvis constituta, vigent nimis;quae proinde orificii superioris plexus in ventriculo acriter mordi. Cando , eam propemodum inexplebilem , qu 1 congrua appetimus , appetentiam, excitent. Ostime diximus constituta, quum nonnisi , aut ob nimiam quantita tem, aut ob intensiissimam , qua pollent vi,. in fame Canina peccare existimemus; secus enim, aut cibi
sistidium, aut nauseam, aut butimum, aut malaciam
155쪽
144 LIBER II. SECT. II. CAP. VII.
provocarent- Quapropter appetentiam caninam de seri hendo , continuam , ac insatiabilem vorania eupidinem , ob vehementem suctionis sensum, quos maehus impensὸ prurit, eam e ge Majores nostri pro tulerunt . Appetentia , etiamsi canina foret, raro admo dum aegrotantem cum periculo invadit ; quinimmo tum , quum ab aliis aeger convaluerit morbis, optimum omen sacere semper deberἡt, morbum quippe tum plane solutum iri indicare solet. Caveat nihilo eius, ne sibi, edendo , nimis indulgeat; quo in casu , aut recidivam pati, aut in alias longe pejores assectiones temporis processia incurrere posset.
in ea tam vehemens, ac pene dicam , esserata edendi aviditas cicuretur, vim sermentorum nimiam, aut leniamus , aut eluamus, aut retundamus, necesse est; quod praestare expedit modo aqua gelida abunde epota, sive simplici , sive hordacea , sive avenacea 3cc. Cyathus quandoque Vini meracioris gelu prope concreti, appetentiam caninam non semel discussit; modo eam absorbentia cohibuerunt: testacea nimirum , bolosa &c. Gelatina cornu cervi nonraro mirifice profuit , interdum oleacea ; quam sirpissime emulsiones hordaceae, ex amygdalis dulcibus recentibus , ex seminibus , quae frigida vocantur; necno etiam diutinus laetis usiis , eiusvodi appetentiae s dandae , destruendaeque, praesens fuit remedium . Uaria denique, prout hic, atque ille in ventriculo pecocaverit humor, esuriei curandae praesidia adhiberi de
156쪽
DE FAME VITIATA. . 363. ANIMADUERSIONES AD PATHOLOGIAM, ET THERAPE UTICEN SPECTANTES .
BUlimus, quem et butim iam appellare quispiat V- vr .
gnam esuriem sonare videtur. Nihil aliud est , quam e horum anetentia canina eum frequenti animi deliquinquum per id peculiariter bulimus ab appetentia ciborum canina,de qua mox diximus, distinguatur. Hinc id genus appetentiae describentes , ingentem, & vehementem inae in nauseam utplurimum , cum animi deliquis , aesummε virium imbecillitate , desinit, ejuriemese, olim tradiderunt Veteres . Concitari existimamus ob nimiam sementorum acrimoniam, qua Oris ii in ventriculo superioris plexus rudi ter adeo mCr- dicant , ut ex consensu cerebrum, aeque ac cor offendant ; quo animi deliquium frequens , ac virium languorem facit . Quia autem , hyeme prsesertim , eos, qui per ni vosa iter ficiunt, bulimus tentare silet; ideo ob frigidam ventriculi intemperiem fieri sibi suadebant
Pristi; qui nihilominus , si illud Hippocratis sa) , ubi ait ventres h me, pere natur calidi mi Iunt. δε-
mi Iovi mi, quare per ea tempora alimenta copresora sunt exhibenda; etenim tum calor innatus plurimus est. unde et pluribus egent alimentis, animadvertissent, inferre potius debuissent , talem esuriem frigoribus iea tempestate , hyeme videlicet, non alia ex causa augeri, nisi quod per antiperson, ut vulgo creditur , intus compressus , ac quasi coercitus magis magis que intendatur calor, & longe validius agat, ac uberiorem proinde alimoniae copiam in sui conservatim
157쪽
i 6 LIBER IL SECT. R CAP. VIII.
riculum aegrotantem lacessere solet bulimus; attamen, quoniam est morbus in gradu majori constitutus , distacilius cedit , longeque magis, quam simplex esuries canina oeconomiam animalem laedit . Quinimmo, - . quum morbis chronicis , quartanae nimirum , hydropi, phthisi, hi sique similibus supervenerit, lethalis quoque non raro suit. Ut selvatur, iisdem serme praesidiis, quae in capite superiori esuriet caninae sedandae proposuimus, ei occurrendum ducimus.
ALLE ANIMADUERSIONES AD PAΤΗΟL. , ET THERAPEU T. SPECTANTES.
AB ave , ut creditur, voracissima, quae vulgo pica nuncupatur, pica dicitur ea vitiata fames , qua lacessiti res in siue las , quaeque in alimoniam cedere baud possunt , aut perperam quandoque cedunt, ap petimus . Ab aliis vocatur malacia; id nominis quamvis esuriet etiam caninae imposuerint alii. Nos autem picam hic , sive malaciam proprie dicimus, e me se pravam , Ilae vitiatam esuriem , qua res , fusnutritioni, aut prorsus ineptae, autIaltem non congrus, videntur , non raro cum languore, anxietate, animi que deliquio , vehementer appetimus. Videntur dicimus , quoniam eo in statu fortasse morboso, & picaceo, quae appetuntur , tametsi in siueta , aptiora , quam con sueta sunt, ut corporis illius , qui tali morbo laborat, in alimoniam vertantur . At hac de re quid sentire Placuit, tum , quum in sequenti animadversione malaciae causam , ut potero , enucleare conabor, deinceps aperiam . Foeminis, utero maxime gerentibus , aliis. 'que, quibus compressi fuerint menses, quam mari-hus , frequentior esse solet, & passim sine periculo. In praegnantibus sanguinis eductio, ut suo loco dicendums
158쪽
dum, malaciam interdum discutere valuit; quam et in aliis opportune factam commendamus, in plethoricis
praecipue , caeterisque ; quibus postquam linguis per
loca consueta excernendus non amplius fluxerit, pica supervenerit. Purgationes blandas , alterantia, sto machica , & potissimum amaricantia, deobstruentia,& reliqua , ad sordes ventriculi, atque ac intestinorum eluendas, e X tenuandas, ac resbi vendas, non improbamus; de quibus tamen universis, ubi & de viscerum obstructionibus , & de morbis mulierum pe- euliaribus verba facturis, suse dicendum . Tymnes modo hic perfunctorie tantum monitos Volumus, ne praegnantes, quibus prae caeteris malacia solemnis est, ad aucter tractare aggressi, abortum iis moveant, ut
sese a purgantibus validioribus , deobstruentibus, his que similibus, abstineant.
TUlliola nobilis mulier, tres, & viginti anΠOS na - νω
ta, temperamento sanguineo praedita , optime in stare consuevi- omnibus constituta , ac Romae Tecens nupta, virum
postquam palIa est, febre continua corripitur; quae ardentissima licet, ad diem quartam , uberrimo perfussi sudore, felicissimesiluitura Diebus vix II. subinde exactis , menses , qui fluere jam ceperant, ob incussum quendam timorem , repente supprimuntur quibus plane suppressis , febricula succenditur . Quamobrem diu lente postmodum febriens, cibi fastidio prius, mox nausea, pica postremo tentatur ; in qua nihil aliud in resectionem , nisi cortices arborum , ac vi- . tium frondes , quas.avide appetit , quotidia efflagitat, iisque praeterea clanculum abunde vescitur. Languens interim, decolor, &squalens, praetermodum sitit, a T a vino
159쪽
i 8 LIBER IL SECT. II. CAP. VIIL
vino prorsus abhorrens. Identidem evomit, quaeque vomendo eicit, acorem sapiunt, lignea , atque herbida sunt, eaque demum redolent, quae paulo ante inge serat L Sub mensis finem, fluxus lunaris, uti consueverat, periodice recurrit , & morbus adhuc viget; qui immo potius invaluit . Hinc ad operam nostram com fugit . Augustus mensis erat sub diebus canicularibus, quum eam tractare cepimus, cui statim potionem hanc A solventem praestripsimus, quae suaviter aIvum concitavit . Vena postridie in brachio soluta , ut sangu nis libra circiter deflueret, curavimus. Ater erat sanguis, concretus , ac sero propemodum carens ;quapropter Tulliolam, ad eam , qua maxime angebatur , sitim explendam , aquam frigidam cum succo omphacii , ac saccharo paratam , ut large potaret, quintidie hortabamur . Diebus sequentibus insutionem
hanc B ex rha barbaro,in Aurora quotidje sumendam consecimus. Subinde, aliis nimirum quindecim diebus a prima sanguinis missione interpositis, ad aIiam pari quantitate ex pede devenimus grossularia interim, ut dapes sibi condiret, potestatem facientes . Paulo post concepit. Tempore gestationis longe melius in dies se habere semper cepit, donec tandem puerpera , iste tu in lucem feliciter edito, ac optime repurgata,
160쪽
ANIMADVERSIONES PATHOLOGIC E .
Cogitationes , quibus, sensuum beneficio, ut inter inae appet-- edulia in resectionem aliquid impensius prae cae- πε ι
teris appetamus quandoque ducimur , si tamen orga- RRmvis Videmna bene se habeant, docente natura , indicant nobis , tvno Leetsside
id corpori nutriendo in eo statu perquam idoneum sciis qφ' re . Hinc vulgatum illud: quo asu, nutrit. Idem non raro in iplis morbis contingere videtur, in quibus et insueta appetimus. Ex quo procul dubio fit, ut inreparationem lymphat aestu febrili jam exhaustae plurimum sitire soleant se brientes . Hinc quibus viscera
ingluvies antea labefecit, nausea mox superveniens cibi abstinentiam commendat. Hinc morbo diutino consectus si quis tandem convaluit, & vires fractas , aeque ut carnem absumptam sibi reficiat,ea ingenti,qua postmodum lacessitur, esurie , peropportune ad monetur . Sicut igitur perperam sibi ut plurimum .
consuleret febriens , qui , quum sitit impense, sitim differret ; perperam nauseabundus , qui invito naturae impuli , opipare vesci adhuc contenderet; & sicut perperam item sibi consuleret, qui a morbo postquam evaserit immunis, fame licet valde tentatus , eis isdem naturae admonentis instinctui longe plus quam deceret , resisteret ; ita quoque picaceus assectionem s hi magis adhuc , ni salior, exasperaret, s a rebus, quamvis insuetis,quas tamen avide appetit, sese prorsus a stineret.Id prosectb effecit,ut inTulliola nostra picacea, quae vitium frondes supramodum appetiverat,eam pricam , grossularia, item et omphacio, hisque smilibus, quae rebus, quas tam impense appetebat, nobis quo