장음표시 사용
171쪽
vum statinv m in vere est res ple
na periculi. Desinitio viar- rhoea , dc dia- gnosis. Causa a
ANIMADVERSIONES AD THERAPE UTICEN SPECTANTES.CArdialgiae mederi studentibus, id imprimis ad.
notandum objicimus, si modo ab humoribus er dentibus , qui stomachum Vel licent, provocetur, ne ei principio evacuantibus , etiamsi lenioribus , occurrant ; quin immo et clysteres , qui aegrotantem in vitae quandoque diserimen adduxerunt, eo in casu plurimum iis suspecti esse debent; materia quippe inliter peccans , si ex cavo Ventriculi prius, quam corrigatur, ad intestina devehatur , tormina, colicam , affectus iliacos, ac pervicacissimam dysenter iam non semel se- eit . Ideoque emeticis prius, oleo iis , eluentibus , atque emollientibus , quae, aut colluviem eam mordiis eantem proxime per os expellant, aut nonnis dilutam , edomitam , & quodammodo subactam in alvum deserant, uti convenit.
De Diarrkars. DIarrhoea idem senat,pene aes prosissum di Neris. Nihil aliud est,quam mori, aut cum tormini I, Guς eum febre,aut eum utri que; moia sine iis inrequens, 'Larga, ae diutina ex intesinis fluidorum praeter natu ram excretio; qua deseriptione et diagnosin tradid,
Diarrhoeam provocant humores acres, qui ner Vorum propagines , quae ad intestina dirimuntur, aut proxime, aut remote irritando, eisciunt, ut pressis s
172쪽
contractisque intestinis , eorunaque motu perisaltico concitato et efficiunt, inquam , ut colluvi cs in eorum anfractibus cumulata, crebro, ac immature , indigesta videlicet, egeratur . Nil mirum igitur, si una cum ia- cibus solutis , adhuc crudis , et chylus in diarrhoea excernatur . Neque mirum esse debet, si raro admodum di arrhoea concitet alvum , quin flatibus quoque, bor-horygmis, torminibus , aliisque sollicitetur incommodis ; quae non modo alimentorum coctiones turbant, evertuntque; Verum etiam facultates universas laedunt , & febrem non raro movent. Quod Veteribus affirmandi ansam fecit, diarrhoeam palum produci a chylo in cavo intestinorum corrupto, atque in Vapores calidos , flatulentosque resoluto ; qui facultatem intesinorum excretricem irritando, eam impense moveant . Iccirco Hippocrates sa) colus, inquit, corruptus calefacit, O turbat corpus . Diarrhoea in Dysenteriam, necnon etiam in Lien- Prognoctieriam facile quamvis transeat, longe tamen minus periculi habere , faciliusque curari solet, tum potissimum , quum talia purgentur, qualia purgari oportet. Nihilosecius lethalem eam existimavit Hel montius,q uae, deleta sermentorum vi, atque oeconomiae animalis lapsu , ut inquit, fit . Salutaris contra censetur, quae ob cutim stipatam , aquilone potissimum flante hyema- Ii, minimorum effluviis expirandis intus coercitis, movetur. Non ita, quae pleuritidem insequitur exHippocrate M . Pleuritide , or perisneumonid Porrepto , alvi pro vium adseniens, malum . Malum itidem si excreta sint alba , spumea , graveolentia, cruda, glu tinosa , aquosa , mordicantia, aeruginosa , & praeser tim nigri cantia , nisi tamen nigri cent martialium usu , quo in casu iaces in diarrhoea nigri cantes licet dejectae, Tom. IL X mor
173쪽
morbi solutionem utplurimum indicant. Periculo vacat , quae a cibis, aut avide, aut copiose ingestis provenit. E converso, periculi nequaquam expers plane habenda est quae movetur, aut inedia , aut veneno ingesto, S praecipue si convulsiones supervenerint, singultus, syncopae, & sudores frigidi, quae mortem in proximo versari praenunciant. Quae metastasi sistitur, pessima. In senibus percepe senesta. Quo leniora in diarrhoea extant symptomata, eo facilius cessat. Cum febre neutiquam sine pericnio. Colliquans omnino insanabilis . Recrementa , quae diar rhoea egeruntur , quo a statu naturali minus recedunt, eo melius; &contra. Ideoque, quum in spissentur iaces , & quum color iis revertatur consuetus , id morbum brevi solutum iri declarat. Longo a i pro vio laboranti , spontaneus vomitus supervenient, morbum solvit . Ex Hippocrate so . Diarrhoeae comprimendat aer confert temperatus; humidum quippe, frigidumque di arrhoeam provocasse, experientia quotidie docuit. Id, ni fallor, quia mininaorum per cutim expirationes coercet. Victus humidus esse debet, boni succi , qui facile subactus in alimoniam transeat. Principio tenuis; progressu autem viribus conservandis paulo plenior propinetur. Pintiones largae potius conserunt , tum praecipue, quum di arrhoea ex intestinorum producatur irritatione. Quo
in casu mirifice prodest aqua dulcis limpidissima , item et bolosa, & quandoque etiam frigida abunde epota ,
quoniam salium vim acrem obtundit, infringit, solvit, eluitque . Quies magis confert, quam motus; im nus , quam Vigiliae . Ira , metus, moeror, alia queravehementiores animi perturbationes, quantum fieri Possit, evitandae; eoquod alvum solvere iis solemne sita
174쪽
sit. Caeterum diarrhoeae curationem aggredi conve niens ducimus clysteribus lenientibus, refrigerantibus, atque abluentibus, qui cepe pius in die , si necessitas id exigat, injiciendi sunt. Ubi vero non profecerint , ad purgantia confugiendum; suxus quippe
fluxu curatur . Leniora tamen eligantur, quae procul ab omni tumultu alvum moveant, sive potius eluant: uti sunt cassa recens extraeta, pulpa tamarindorum .
infusiones myrobalanorum,& reliqua hujusmodi; quibus , aut juris insiuisi, aut seri caprilli, aut aquae nucerinae, hordeaceae, avenaceae, sive chalybeatae superbibendum est . Et nihilosectu, si pervicax , ac diutina suerit, modo tamen neque critica , neque colliquans, neque cum sebre , vomitus leniter ciendus ;qui,quum aut sponte,aut arte concitatus supervenerit, di arrhoeam , ut ex usu quotidiano percepimus , sere semper compressit. Frietiones , & balinea tum , quum maxime cutis constipata diarrhoeam secerit, nunquam non optimo eum eventu hactenus praescripsimus. Τorminibus in diar rhoea sedandis conveniunt oleosa:oleum nimirum commune, amygdalarum dulcium re ens, seminum melonum , aeque ac pulveres omnes bolosi , testacei, absorbentes; necnon etiam blande soporifera, uti sunt theriaca, mithridatum , dio scordium fraeast rii, requies Nicolai, consectiones hyacinthinae, al-kermes , & reliqua, de quibus universs, & in historia, & in animadversionibus infra exponendis, suse .
175쪽
i- LIBER II. SECT. II. CAP. XI.
um d, di r δ' C Ulliolus nobilis adolescens Gallus, decem & s
do , praestare piem ab Illinc annis natus , temperie calida , &s aestatac sicca, vulgo biliosa, corpore gracili praeditus, ac inmu . reliquis optime constitutus, Vegetus , & bene Valens, literariis , atque ac equestribus exercitationibus valde
addictus; mense Octobri, relaxandi animi gratia, cum aliis sodalibus in suburbanum se contulit, ubi venatui, aliisque ludis agrestibus siubdio quotidie vacans, ac Variam tempestatis inclementiam vicissim perpessus, moedo impense incaluit , insudavitque, modo intempestive refrixit, modo fame , ac siti praetermodum lacessitus , fructibus autumnalibus enormiter vestebatur, mero praeterea, ac Variis aliis divers generis Q rbiti nibus neutiquam parcens. Hinc noctu torminibus acriter tentatus , sebre corripitur , una et alvi profluvio . Qine per alvum excernit, sunt uberrima , incincta , soluta , biliosa, id est flavestentia , & adeo mor- dicantia , ut egesta partes infernas plurimum incem dant. Faucibus exhaustis, vehementer sitit. Nauseabundus eructat. Ructus nidorem sapiunt. Obstrepit
alvus . In testina obmurmurant. Flatibus intum
scunt hypochondria . Varii per lumbos identide evagantur dolores. Solutis viribus,admodum lan ouet. Uriaee, quas parce emittit, perquam tenues sunt, ac rubore suffusae. Ipse interim irrequietus angitur, con queritur , ac diem supremum reformidans, ut sibi adsint, omnes enixe precatur. Istud alvi profluvium in nobili adolescenti hac , quae insequitur, ratione tra Etare curavimus. Clystere simplici ex aqua sola hordeacea , quem bis in die horis congruis diebus singulis injiciendum curavimus, prius immis B, Oleum ex se
176쪽
minibus melonum recens expressum, ad uncias quatuor in jure insulsi, cum aqua florum aurantiorum , ac cita.
Damomi, ut insta legitur in A , ei propinavimus; aquae interim hordeaceae large quantum libuisset hauriendae potestatem facientes . Id profecto , ut longe uberius
recrementa ex inferioribns profluerent, effecit. Effecit insuper, ut torminibus valde pacatis, mitius adhuc quam antea torqueretur. Postridie in Aurora serum caprillum, quod exinde antelucanis horis ad diem
usque septimam quotidie prosequutus est, hac lege BParatum potavit. Febris ante diem morbi quartam penitus evanuit. Alvus nihilominus, ut antea pro fluxit ; necnon etiam sitis , vigiliae, nausea , item et vi rium languor adhuc magis invaluerunt. Quia autem,
immunis licet a febre pulsus erat admodum imbecillis,& plane destitutus aeger, quoniam vinum plurimum appetebat, ab omni congrua resectione insuper abhorrens, viribus refocillandis vinum, ut parce tamenidentidem cum frustulo panis eodem vino madea dio uteretur, indulsimus . Tum etiam somno blande conciliando bolos hosce C, una cum emulsione hac D sub vesperam ei priescripsimus. Enim vero ad horas plures placide tandem obdormivit, plurimum insudans . Experrectus ingentem urinae copiam excrevit, ac alvus aliquantulum restitit. Erat dies morbi sexta& aeger multo melius in omnibus se habere cepit ; redierant quippe vires, cibos magis appetebat, neque,
ut antea, vehementer adeo sitiebat. Verum enimvero alvi profluvium, valde licet imminutum, contumax tamen ad diem usque decimam fuit, eo usque nempe, donec serum solvens sequenti norma E paratum , postridie diluculo haustum , sordibus inde uberrime ex alvo egestis,diarrhoeam plane compresserit. A OL Iemin. melon. rec., O M. ign. extr.
177쪽
166 LIB. II. SECT. II. CAP. XI.
ANIMADVERSIONES A D THERAPE UTICEN
SPECTANTES., ἡ, 4..'ὸ Ontigit non raro , ut alvi profluvium provenerit
citur oboeeon, ob resolutam viscerum se ultatem , vel i bene r-ζpsum &qu. vatam potius sermentorum virtutem; quo in cassi diar modo curanda. rhoeam faetam fuisse, dictuna fuit a nonnullis , ob arco-aomiae animalis lassum. Quum id succe sterit, roborantibus potilis , quam eluentibus ei prosipicere coninsuevimus; & plurimum tum profuisse cognovimus con sectiones praefatas hyacinthinam, aikermes, theriacam, mithridatum,dioscordium Fractistorii,conser vam juniperinam , cum conserva praesertim rosarum rubrarum immixtam , necnon etiam amaricantia , aromatica outi sunt infusiones ex summitatibus ab synthii, & prae cipue pontici, ex soliis centaurii minoris, item et cinnamomo paratas, optimam choc latam , vinum gene
rosum, & reliqua hujusmodi. In quibus vero cauti
178쪽
admodum incedamus , oportet; eoquod signa di gnostica, quae utrunque alvi profluvium , diversi liacet generis, comitari solent, admodum semper fuerint ambigua .
ALIAE ANIMADUERSIONES AD THERAPE UTICEN SPECTANTES.
AD nostras ab exteris Regionibus, ab Americanis
videlicet ad Europeas, inter alias plures exot, quomodo propi ticas stirpes radix quaedam non ita pridem convecta μὴν is est , quae ab Incolis Provinciae illius , unde provenit, Isecacuanho nuncupatur . Colore, atque ac sapore a pyrethro, nisi quod nonnihil amaricans sit, de palatum longe minus incendat, non multum distare videtur. Haec ingesta vomitum, aeque ac alvum cit prius. Mox alvi profluvium sistit; quod ideo, ut opinor, praecipue sistit, quia & materiam peccantem. tum sursum , tum deorsum eicit, re motum inde intestinorum perissu/cum quodammodo invertit: invertit nempe , eoquod Ventriculi plexus in vomitu lacessiti, ac tunicarum fibrae a pyloro versus oesophagum, ab inferioribus videlicet ad superiora subinde contractae, vel ipsa quasi alliciunt intestina, ut a podice ad pylorum inversa enitantur. Opinionem hanc nostram si quispiam improbet, meliorem, quaeso, as serat ; cui equidem assentiri non dedignabimur. De
praefata interim radice, quam non modo diarrhoeis contumacioribus , verum etiam dysentericis pene deploratis praesentissimo suisse remedio , interdum experti sumus, id potissimum adnotare juvabit. I. cum di arrhina febrientibus pene semper nocuisse. a. animi deliquium, &syncopen quandoque lethalem quibus clam fecisse. 3. choleram perniciolissimam aliis concitavis.
179쪽
i 68 LIBER II. SECT. II. CAP. XLeoncitavisse. Quae res effecit, ut Tyrones quotidiε
hortemur, ne ejusmodi radicem unquam praebeant, neque iis, qui una cum alvi profluvio, & febre laborent; neque iis , qui, aut languore pene consecti, viribus omnino destituantur, aut animi deliquio suerint obnoxii. Quinimmo humores acres, salsos, atque erodentes nonnisi prius , aut aqua, aut jure , aut sero , aut oleo bene subegerint, ac pro viribus diluerint, ut radicem praefatam neutiquam propinent iis , suademus. Dosis ejus , ratione aetatis , temperamenti, atque ac virium semper habita , est a scrupulo uno ad drachmam unam, & etiam duas. In pulverem subtiliter redactam praeseribere consuevimus, aut in bolis,
aut in jure , aut in aqua simplici infusam ; quam quum alvi profluvium pervicax adhuc suerit, bis, ter, &quater tertia quaque die nonnunquam propinaVimus. Radicem Ipecacuantiam Dominus te Gras Medicinae Prosessor Gallus postquam ter in Americani iter secerit, ex America primus transvexit, Anno circiter a Deiparat semper Virgis Partu I 672. At mox Helvetius de tali radice Parisiis periculum optimo cum successu secit, eaque perquam insigni veluti arcano dysentericis curandis passim utebatur . At enim vero Ludovici Magni Galliarum inclyti Regis , cui univeris tum liberales , eum mechanicae facultates plurimum semper debebunt, auctoritate , longe , lateque per orbem ra dicis Ipecacuantiae facultas, Europeis eatenus saltem occulta, in Reipublicae commodum deinceps evulgata fuit. De priefato exotico stirpe perpauca seripsit in tractatu de aromatibus eruditissimus vir Lemery, necnon etiam perfunctorie verba secit celeberrimus Bertini nostri amantissimus , qui in senio pleuritide correptus non ita pridem Florentiae decessit. Plura
tamen si cupis, adeas Regiae Accademiae Parisiensis hist
180쪽
DE DIARRHOEA. 'I historias , in quibus de ea planta sutius loquuti sunt Margravius, Rajus, & Bouledouc.
ALIAE ANIMADUERSIONES AD THERA-PEUTICEN SPECTANTES. B Alnea quoque aquae dulcis modice tepentia alvi
fluxibus sere universis cujuslibet generis, qui tamen ab irritatione provenerint, sistendis, apprime conduxisse, frequenter nobis innotuit. Quod pluribus senede causis contingere potuit; balnea si quidem vel intus refrigerant, humectantque , salia acria selvunt,
eaque diluunt, & temperant, humores erodentes rem tuu dunt, eorumque vim enervant , ac tum in urinam, tum in si orem eluunt. Praeterea eoquod diu resin, aeque ac diaphores a provocent, morbosam colluviem ex intesticiis , tum ad renes, tum ad cutem avocant et
videlicet a parte affecta amovent, ut eam aliorsum derivent. Hinc frequentissime contigisse deprehendimus , sudore, aeque ac urina profluentibus, alvi profluvium sisti; & viceversa, alvi profluvio superveniente , iudorem , item et urinam restitisse .
LIenteriam dicere prope est, ut intesinorum si I
vitatem dicas . Hanc , eelerem nimis fore tradiderunt Majores nostri alimentorum per alvum excretionem, efforma, qua prius inges uere, vitio re rem risis , atque expultricis ventriculi , aequὸ ac intesinorumsaeuitatis , procedentem. In quo a nobis non multum distare videntur, qui una cum Recentiori- Tom.II. Y busCur balnea oaquae duleis dia arrhoeam qua doque sistant . Definitio.