장음표시 사용
201쪽
iso LIBER II. VCT. II. CAP. XIV. prorupit, ut extremo tempore per lumbos Asula patris eruperit . Atque hoe priri, quam ei accideret , sol=quam In dies dolores aceresere , febresque accesisse
sensi, Agrinam Generum ad se occersiri jussu Oc. Cornelius Nepos si ).
ANIMADVERSIONES A D THERAPE UTICEN SPECTANTES.
- . Ἀλὰ πNter artis praesidia , quae alvi fluxibus curandis, si-
data dari . ἱ- L stendisque in Clinice proponuntur, lac prae caeteris,stiui isti .. deps fusius , decoctiones , atque emulsiones obver- per elysteres santur glutinosiae, crassisque , quae plurimo scateant zes utar 'μ' mucore, hisque similia, quae clysteribus indita, ad
humorum acrimoniam coercendam, ulcerumque internorum pravitatem leniendam , plurimum conducere videntur. Ea nos quanquam improbare nolimus omnino , Tyrones tamen admonere placet, ut in rebus
ejusmodi praescribendis, adhibendisque, cauti plurimum , pluribus sane ex causis, incedant; nam primum, si quid laetis vel minimum intus humoribus pravis immixtum , intestinis inhaerens , aliquantulum commo. retur, labem facile contrahit, corrumpitur , acescit ,& tormina exasperat. Lac prieterea , item et reliqua suida tenacia, glutinosa, per anum ad intestina sutam i ssa, lentorem iaciunt, sordes alvi augent, atque ulcera , si adsunt in recessii intestinorum , magis --gisque foedant, coinquinant, &, ne cicatricem op portune inducant, valde resistunt. Efficiunt postremo , ut, alvi profluvio interdum compresso , 'uentriScolluvies magis adhuc perinde cumulata, intus quan doque effervescat, hypochondriacos aestus procreet & colicam, vel etiam affectionem iliacam quandoque
202쪽
suscitet. Satius itaque hisce in casibus , ex nostra erit sententia , clysteres parare aut aqua simplici, & praesertim bolosa, aut chalybeata, aut hordeacea, aut a Venacea, utpote quae humores peccantes diluat, salia intus concreta sol vat, intestinorum parietes eluat, ulcera. refrigeret, detergat &c. At, quum id in dysenteria potissimum ex ulcere non omnino profecerit, nos maximo cum successu , ex aliorum auctoritate , usi suimus aqua villensi, tetuliana, aliisque similibus , quae mundificandi vim impensitis exercent. In quem finem commendavimus alias, & iterum commendamus decoctiones etiam , atque infusiones balsaminas, sive terebinthinatas, sive ex corticibus juniperinis paratas, sive per extinctionem camphorae ardentis camphora ias &c. In tenesmo pervicacissimo, qui virum perquam nobilem civem Romanum, qui nobis ab ineunte aetate se tractandum commisit, diu olim tentaverat, reliquis omnibus Artis auxiliis incassium antea adhibitis , muletum sane profecille, vidimus, decoctionem sursuris in aqua hordeacea cum sevo hircino, ac vitellis ovorum per clysterem suppositam . Id , ni fallor , tum contigisse reor, quia intestinorum mucorem, praeter naturam prius ab humoribus pravis derasum, ea decoctio intus injecta opportune restituit.
De Cholere. AFsectio sane Iethalis , ac peracuta, quae nos in-Desnitiones. terdum atrocissime torquet, & quamocissimis non semel effert, ea est , in qua torminibus , item et
nausea, ii ve potius vomendi nisu adeo vexamur,ut tum,
quum alvus sordes 2lutas praetermodum egesserit ,&
203쪽
19 2 LIBER IL SECT. II. CAP. XV. quicquid in ventriculum, sive per os ingestum , sive
aliunde confluxerit, cum impetu ex Ore emittatur. Id
morbi genus cholera dicitur, quae, si nominis elymin logiam spectes , quasi biliarem sonat; ideo tale nomen nactum, quoniam quicquid in ea aegritudine evomitur bilem quodammodo sapit, amaricans videlicet utplurimum est. Duplicis generis vel penes Hippocratem cholera olim fuit: humida nimirum, aut vera , vel is gitima : seca, vel notha , sive spuria, aut illegitimo. Humidam describendo, affirmare consueverunt Majo res , assiduam esse, atque exuberantem humoris propiper superiora, αρuὸ ac per inferiora ejectionem , cum viscerumperturbatione τehementi, ob facultatem ex pultricem valia lacessitam . Siccam dixerunt, Diri-rus , spe flatus rum persuperiora , tum per insertors
cretionem , cum inflatione , ac ventrissrepitu , nec non etiam lumborum, uterumque dolore. Uerum enim vero, ut luculentius loquamur , choleram definiendo,
dividendoque , dicendum potius ducimus , egesionem esse quondam , quaecum supernὸ, tum infernὸ quiequidimus intesinis, ct somacho continetur, dicimus cum torminibar, ae permoleso vomendi nisu , ob varias a dominis spasmodicas eontractiones. Si quae egeruntur adeo crassa sint, ut sub forma recrementorum emittin tur, tum cholera dicitur humida . Si flatus ad instar erumpant, atque evanescant, nuncupatur scea . Ex quibus signa itidem habemus diagnostica quum prae sens est. Adnotandum tamen superest, choleram comites utplurimum habere , aut etiam praevios ventris a reo cissimos cruciatus , cardialgiam , 11tim ardentissmam , animique creberrima quandoque deliquia &c. Pulsus in cholera praeterea esse solet celer, concitatus, & Plu rimum varius, frigefiunt extrema &c. In sicca alvus
204쪽
DE CHOLERA. Pyrnsuper sere semper intumescit, obmurmurat, obstrepit. Ad haec regiones lumbares, item et latera in cholera affectis hinc, atque illinc, dolores varii, tum acres, tum obtusi, & quasi distrahentes, pervagamur. Ad choleram excitandam causa sint potissimiina humores acres, si ve acidi, aut alio quovis pacto mor- dicantes , qui Ventriculum, una et intestina irritando.
aut musculos, vel membranas abdominis interiores varie laedendo , motus convuls vos excitant, & varias vis, Cerum mi ventris contractiones, si ve compressiones inducunt; quibus quicquid intus continetur superne, aque ac inferne, tum vomitu. um dejectione, egeritur. Η inc alvi profluvium , una et nisus vomendi, chole- Tam faciunt. Si, aut cavum ventriculi, aut intestinorum anfractus multam recrementorum copiam intus
contineant, vel si eo ingens confluat bilis , succique pancreatici, aut laticis lymphatici ex glandulis finitimis colluvies, materia, quae tum excCrnitur, choleram humidam procreat. Sin autem praefatae capacitates, vel aerem tantum excipiant, vel materia quaedam tenuissima , quae sub aspectum minime cadat, ibi insudet, tum ea in flatus extenuata , per superiora , S per inferiora erumpit. Hinc choleram siccam , si veventosam producit.
Non modo acutus, verum et peracutus morbus
habenda est cholera, quae citissime , & spatio quidem
Paucarum horarum , aegrotantem interdum extinguere potuit. Sicca,quam humida, quoque pejor. Pessima autem tum sicca , tum humida , quum nulla patens, quae eam procreaverit, priecesserit causa. Caeterum pessimum in utraque omen facere consueverunt sem
per pulsus debilis, aut intermittens, utina , quae , aut liVescentem, aut nigricantem sese perhibuit; multorque magis, quum sudor per universiam corpus sese
205쪽
sedit frigidum , vel quum partes extremae, caeteris incalescentibus , alserint, tum maxime , quum , aut supervenerint singultus, aut cordis creberrimae palpitationes , aut tum , quum quae egeruntur alvi ,& ventriculi sordes , a statu naturali longe recesserint. At enim vero , aliquibus saltem in casibus , eam, declinante febre , per modum cristos saluberrimae subsequutam fuisse , nobis etiam innotuit . Curatio. Id potissimum pro cholerae curatione adnotare is juvabit, utrum ex symptomatibus praecipuis magis urgeat: num urgeat videlicet magis vomendi nisus ,
quam dejiciendi stimulus, Si vomendi nisus , ad ea
quae vomitum sistunt confugiendum: ad ea nimirum, quae ad nauseam evincendam, ante praescripsimus.
Contra , si dejiciendi stimulus, ea adhibenda sunt, quae
ad alvi profluvium curandum proposuimus. In genere tamen conveniunt potiones copiose , emollientes , d,
luentesque, item et cly steres,qui non absimili polleant
facultate. Conveniunt item Oleosa z ea nempe, quae blande solvunt, leniuntque, ut pravOS humores solvendo leniter eluant, atque eorum acrimoniam leniendo cicurent, conctractione& laxent , tormina,
aeque ac , si adsint, dolores cardialgiacos solvant, ct discutiant; in quem finem, nec improbamus, Optata, theriacalia , consectiones anodynas, hisque similia; ea potissimum, quae vim habent alexipli armacam . Per saepe contigit quoque, ut choleram Vehementissimam, quae rebus aut tepentibus , aut igne excalefactis , exacerbabatur I contigit, inquam , ut potiones gelidae iblico vel sustulerint, vel saltem compresserint. Si cholera sicca si ad eam eximendam conducunt praeterea solus, balnea , semicupia, inunctiones etiam externae, cataplasmata imo ventri apposita No Quum
febris succendatur , quod non semel evenisse constat,
206쪽
DE CHOLERAE.& quum ea ardens sit , ac viscerum inflammationem imminentem fore simul ut indicaverit , sanguinem educere expediet.
SAserna rusticus quinquagenarius , in frigidam,
siccamque corporis sui constitutionem potius,qciam in aliam inclinans , caeterum sortis , lacertosus, ac bene valens, agrestibus tamen exercitationibus, quibus semper vacaverat , plurimum defatigatus, mense Octobri simul ut permultos iungos sylvestres, quos carbonibus pridem assaverat, avide comederit, sensum quendam prope gingivas acerbum , qui dentes praecipue molares stupefecerat, percipere cepit Vertiginibus subinde .correptus, visum ad breve tempus amisit. Mox, borborygmis varie superve
nientibus , doloribus cardialgiacis, torminibus, sudoribusque frigidis , animo deliquit. Ac postremo aliquantulum recreatus, vomere , una et ex alvo dejicere cepit materiam quandam flavam, amaricantem,
ac glutinosam; qua egesta , symptomata quodammodo leniri videbantur. At nihilominus paulo postr crudescebant, quousque non absimilis colluvies, tum inferne , tum superne iterum excerneretur, quod crebro succedebat , Pulsus interim languens erat, valde inaequalis , ac pene quandoque intermittens , fauces erant exhaustae , & siti laborabat aegrotans ardentissima. Conquerebatur insuper de intensissimo Viscerum ardore, quo renes ,& vesicam imprimis sibi aduri ajebat . His omnibus incommodis accesserat etiam praecordiorum ingens angustia, ac maximus sipi randi labor. Quae res effecit, ut de virulenta ex sun-gis ingestis labe contracta suspicatus oleum commune B b a recens
Ierae medendis praestare consuevimus,hil oti Alclazarum α
207쪽
recens , ac dulce , quantum fieri potuit, ad libram semis, nulla interposita mora, in No comio, quo d latus jam recumbebat, ei propinaverim. Id vom tum statim compressit, una et alvum longe magis concitavit . Quamobrem , ut alvi serdes adhuc magis
eluerentur , juris insulsi , & aquae frigidae, quia plurimum sitiebat, alternis bibendi copiam fecimus ; quo& alvum detersimus , & morbi vires non parum imminuimus ; squidem rediit in puli vigor , cessavit sudor ille morbosus , sicilior evasit respiratio , atque intus, longe melius se habere in omnibu& ratus aeger , bolis hisce A , ad leniendos dolores , restam gandasque vires , prius deglutitis , nonnihil conqui vit. Expergefustus , tum nauseam , tum alvi fluxu tametsi longe minus, quam antea , adhuc tamen patiebatur . Hinc id condi tum B soporiferum, una et alexipharmacum statim sumendum ei confecimus; ae emate ex oleo simplici communi indito, eoque cum sordibus abunde emisse , iterum inclinato die, placidi ssime ad multas horax obdormivit, plurim tura in s davit, maximam urinae copiam egessit, atque in m Ii tis subinde semper processis; la uens tamen praete modum, sitiens , ae cibos plane fastidiens ; cui propterea , ne languore deficeret, quoniam triduo cum ea tam pervicaci aegritudine jam colluctatus esset, meri optimi malvatici cyathum propinavimus; quo resectus, paullatim ac sensim, omnino tandem comvaluit . A. Confere Dacinth. , HEerm, theriae. μα drachj. M., reform. bol. S. A., ct cap. ut in. B. Confere Macinthauerm. , radu. contro Ferv. , in pollinem redam ana. dracb.j., Brus. B
unc. s. M.f condit cui adde laud. n ext. liquid.
208쪽
gut. - . eas. cochlestim identidem repartuis vicibus , Iab stiperam, media nocte, antelucanis horis. Actenus de assee ionibus , quae alimentorum diis Desialuom gestiones, chylique consuetas distributiones , Coruiuque ossicinas , eoquod laxa nimis suerit alvus, laedere consueverunt, egimus . Ad alias igitur perga mus Oportet, quae , quoniam adstricta nimis est, iisdem senistionibus,t isdemque visceribus ossiciunt. Inter has ea primo occurrit, quae uiaea nuncupatur abiteo,quod inter intestina prae caeteris in tali morbo amci passim ereditur. Affegio iliaca nihil est aliud pros
cto, quam olpi Iuppressio adeo contumax, ut sel nihil, vel propemodum nihil, excerni queat, eum dolore alvi atroesssimo, sentris insatione, ae vomitu adeo violento , ut vel alvi sordes ex ore quandoque egerantur . Dicitur quoque solvulus a volvendo, sibi suadente imperitorum vulgo, ut lanes intricatissimos per id morbi praeter naturam circumvolvi, ac implicari intestina. Dicitur chordassius, quoniam intestinorum: est morbus, quae a Graecis chordae dicta sunt. Dicitur insuper ab atrocitate symptomatum , quae inferre so let, miserere mei: enim vero aflaetionem hanc destriabendo, ita plane loquuti sunt Majores. Amectio ili ea dolor es intesinorum perquam acerbus, ob continui solutionem violentam, eum tumore ventris imi , tanta que alvi ob ructione , ut nihil per intesina defendar δρώα chordae adinsar implicita , quicquid eontineu ad superiora rejiciunt, O somnum concitant.
Affectionis iliacae, quae praesens est, indicia eX nia sit. CAPUT XVI. De Ammone Iliaea
209쪽
98 LIB. R SECTIL CAP. XVI. iis , quae in definitione tradidimus , sunt mani stata, ς
imminentem autem praedicere solent alvus diu con pressa, tormina perquam acuta: quae intestina praesertim tenuja pervagantur z nausea , quam vomitus paulo post insequi solet &c. Ut volvulus suscitetur, efficere plura possunt; at imprimis, aut intestinorum sordes tantam pravitatem , aut succi tantam acrimoniam interdum sibi comparare possunt, ut tunicas eorumdem interiores pun- , gendo , eas convellant, ac motum intestinorum peristallicum invertant. Hinc, alvo omnino compressa, dolores , tormina, spasmus, ventris inflatio , viscerum contractiones , vomitus , & reliqua, quae affectionem iliacam praecedere , comitari, & delignare solent. Quicquid de sordibus , succisque pravis , intestinorum cavo contentis , ratione causarum Volvulum producentium , paucis mox innuimus, dictum quoque volumus et de vermibus , aut lumbricis, &de ulceribus , sinibusque intestinorum fistulosis , necnon etiam de humoribus, qui in tubulis stagnando, eorundem intestinorum tunicas inflammare , easque in tumorem attollere , recidere , lacerare , aut alio quovis pacto laedere intime possitnt. De tali affectione , quae inter morbos lethales,& peracutos iure recensenda est , plura ex Hippocrate
habemus . Luibus, inquit Senex , exsuluidio arinae, a stranguria videlicet, ileosjuperveneris, septem diebus pereunt; nis, febre superseniente , Jatis urina suxerit sa) . Ab Heo zomitus , sngultus , desipientia , ct consul o malum b) . Quinimmo singultus, apud Etse mulierum, futurae mortis in iteo praenuncium certum est. A dejectionesneer , chyli nempe , intestinorum di alui malam c c . Dinculus intes infra i ab
210쪽
Mrd bile inreperint lethalis sa)., Morte terminar ueum , quum aut febris , aut si solutio superveneru G. Mors in proximo versatur, ex Galeno, quum faeces per Os excernantur . Idem quoque , experientia
teste , expectare debemus, si contingat in i leo, ut
vomitu vermes emittantur; vel, si recrementa aut
siperne, aut inferne egesta , & plurimum fatent,& a statu naturali longe recedant. Indicationes, quibus iliacae affectionis curatio' cuiatio. nem aggredi, eamque prosequi debemus, in eo p ti ssimum sitas esse , existimamus; primum, ut male ria peccans, quae intestina proxime laedit, quamprimum discutiatur; mox , ut alvi sordes per loca co sueta leniter egerantur. Hinc optima sunt emollientia, oleosa, 8c diluentia, quae tum per Oa ingesta, tum clysteribus intus immissa, humoris peccantis acrimo niam infringunt, obruunt,sixe retundunt, eluuntque, iaces concretas solvunt, easque dejiciunt. At, quum non satis id fuerit, propinanda sunt praeterea campho rata , Optata , tberiacalia , hisque similia , de quibus in praecedentibus et utpote quae convulsiones exsemant, aeque ac intestinorum dolores spataodicos e hibeant, eosque sedent. In quem finem nec improbamus solus exteriores , inunctiones, semicupia , balnea , S praesertim emollientia, quae it eum pervicacis, simum non semel discusserunt. Affectionem hanc fumo nicotianae, Vulgo tabaei , per fistulam in anum indito , quam issime se discus isse , in exercitationibus practicis circa medendi methodum, enarrat Fede ricus De khers. Si adsit febris , si viscerum inflammationis indicta , tametsi imminentis, vena statim solvenda, in partibus potius infernis , quam supernis . Hine, hirudines intestino recta praecipue admotas,