장음표시 사용
211쪽
pallioni meden .lo,praestare Con suevimus, hist ria declaram acoo LIBER II. SECT. II. CAP. XVI. mirum in modum profuisse ad ii eum sedandum, hactenus pene semper observavimus; quum sanguis, qui ex vasis haemorrhoidalibus profluit, partem affectam proxime exoneret.
CHryss mulier quaedam annorum triginta circiter; 'habitu pingui, temperamento sanguineo praedita, modicie staturae, sortis, ac bene valens; mense Februario , flante borea, ac sontibus in Urbe gelu ubique concretis , quum Bacchanaliorum ludos perse nata publice celebraret, varia tempestatis illius frigidissimae passa est incommoda. Ex theatro tandem in atrium domesticum sese transtulit; ubi ad multam noctem choreas vicissim festive ducens, ae ad animi usque deliquium postremo defatigata , merum primum, ut vires reficeret, chocolatam subinde, ac varias post na dum potiones gelidas, subacidas, saccharatasque s , identidem serbuit. Mox tandem recubuit , ac placide obdormivit. Postridie diluculo expergefacta, nausea quadam plurimum sibi infesta tentatur . Alvus et o
murmurare , & flatibus inlunaeseere cepit. Flatus eructans crebro cum seni tu emittit. At non multum post torminibus lacessita, ac alvo omnino compressa, pi tui tam primo glutinosam , insipidamque, mox per quamacidam, frequenter evomit. Prosequitur vomitus ,& locδ pituitae, bilem valde amaricantem egerit. Adeo interim adstringitur alvus, ut nec flatus excernere quidem possit. Accedit insuper cardialgia,stis ardentissima , viscerum ardor, anxietas , urinae stillicidium permolestum , & reliqua, quibus promistuε nostra Chrysis angebatur. Nihilosecius haud sebriebat,
212쪽
I ingua humida , urina cruda , ac perexigua , quae , uti diximus , guttatim instillabat. Prope meridiem aegrotantem invisimus , cui en emate emollienti submisso, quod neutiquam excrevit, oleum amygdalarum dui eium recens, ita ut in A paratum, illico propinavimus; quod confestim vomendo rejecit. Et quoniam symptomata magis adhuc invalescebant, & ut alvus , quae praeter modum dura erat, aliquatenus emolliretur, fotus emollientes cum spongiis , ut moris est, imo ventri adhibuimus. At enim vero, ne inflammatio, quae ex pluribus indiciis imminens videbatur, superveniret, saphena soluta, libram circiter sanguinis ex traximus , & bolos hosce B statim sumendos ei confecimus , qui aliquantulum in ventriculo commorati,
omnia symptomata quodammodo pacaverunt. Atta meti , nec Vomitus omnino cessabat, nec vel quid minimum alvus excernebat. Quamobrem, en emate e X
Oleo simplici communi sub vesperam iterum indito, ut per horam in semicupio ex hydrelaeo submersa commoraretur , decrevimus. Semicupii beneficio soluta est alvus, ex qua , quicquid per Mysteres antea immissu nifuit non modo, verum etiam plurima pravat indolis sordium copia , maxima cum utilitate profluxit. Hinc, praeter cibi fastidium, fractasque vires, quae tanquain
morbi quaedam reliquiae perstiterant, nil aliud plane
ex resoluta aegritudine supererat. Ut igitur viscera is adhuc magis eluerentur, & morbi radices sunditus avellerentur , potionem hanc C solventem antelucanis horis hauriendam ei praescriptimus, cui permultam aquam simplicem frigidam , ut eam , qua intus
vehementer ardebat, restingueret sitim , ex intervallo superbibit ; qua tum ex alvo , tum in urinam celer
rime subinde egesta , placidissime conquievit, ac op
213쪽
Discrimen I ter assectionem illaeam , e licam, & nephria
q.s M., f inf. S. A. colet. , adde semin. melon. unc ij., f emuls. sis. S. A. , O adde meli. hispan. unc. d. Cas. frigidam, ut m.
ILiacam affectionem tum Ueteres concitari opinabantur, quum intestina tenuia afficerentur. Quum autem cratIa, & colon praecipue, tum colicam exoriri rati, veluti ex una, eademque affectione duplicem effecerunt. Colica igitur , & ileus , affectiones nimi- Ium, quae non nisi secundum magis, & miniis distant, ratione partis affectae Priscis discrepare vis e sunt Quamobrem, ut ileus ab ileo intestino , ita et colica ab intestino colo nomen sortita esse videtur; quam propterea describendo, eam ese, olim tradiderunt Majores, dolorem intestini coli, rebus continuum solventibus elicitum . Nobis tamen dicendum potius arrisit, nihil aliud esse colicam , pr tergus in afectionem iliacam in gradu leniori in quo videlicet intestinorum dolores, vel tormina , item et reliqua o tomata , longe minus torquent, quam in riso perlecto: idque, quoniam aut humor peccans , aut alia quaevis causa aegritudinem inducens, lenior est; nec adeo vehementer agit, intestinorum plexus laedendo. Enim vero in colica nec acriter adeo afficimur, nec alvus est adeo
214쪽
adeo adstricta , nec vomitus adeo vehemens , ut peros vel faeces egerantur. Hinc est , quod colica per sepe cum nephritide, cum renum nimirum ex calculo potissimum affectione, confunditur; quum eosdem propemodum effectus inferre utraque soleat. Differunt tamen ut plurimum ratione: tum urinae, quae excernitur:
tum loci , qui dolore afficitur: tum intensione , &qualitate ipsius doloris , qui partem afficit. Urina in
nephritide esse solet, aut arenulis reserta, aut perexigua , aut deseecatissima , & limpida. In colica potius exuberans , taenosa, & crassor. In nephritide tametsi, vel ad inguina, vel ad regionem pubis interdum pro latetur dolor , peracutus tamen, ac lumbis infixus plerunque insidet , ad inferiora quodammodo declinans. Femora, item et crura quam pissime convellit; aut eorum saltem stuporem , pluribus ex caulis infra exponendis , inducit. In colica, neque acris, neque pungens adeo esse , neque adeo obnixe , atque a tr citer lumbos tentare solet; quin immo regionem prae cipue abdominis anteriorem hinc inde sine lege pervagatur. Non est tamen, quod illorum opinionem
plane improbemus , qui sbi suadent, tum in colica, tum etiam in i leo, colum frequentius laedi , quam reliqua intestina . Colon enim, Sob maximam longitudinem, &ob cellulas, atque an fractus creberrimos, sordes facilius sistit, continetque ; quae diutius proinde ibi commorantur , immutantur , corrumpuntur sacriores fiunt; & nonnisi mature excernantur , praVitatem quandam sibi naimae, affectiones praefatas facile ingenerant. Mesenterium , ejusque plexus in utraque affectione, neque injuria, culpare consuevit Uillisus; fieri quippe potest, ut me senterio affecto, ob viciniam, ut ita dicam , et ipsa laedantur intestina ; quae propterea e X consortio laesa, aut ileum , aut colicam provo-
215쪽
ao LIBER II. SECT IL CAP. XVI.
cent. Colica assectio, minus quamvis habeat periculi, quam iliaca, in iliacam tamen facile transit: quo in casu lethalis . Lethalis item, si vulneribus intestinorum,si cum febre acuta, quae viscera inflammari indicet si viribus praetermodum stolutis,supervenerit. In paraly sin,epile pilam,apoplex iam, caeterasque capitis affectiones , in arctum praecipue soporem, necnon etiam in arthritidem cessit , et nos interdum observavimus . Uerum quum talem colica secerit metastasin, eam potius spiritu uin animalium vitio, aut cerebro, nervisque affectis extitisse opinamur : ortum nimirum duxisse , tum existimamus , a convullione quadam viscerum interiori , quam spiritus praefati cum impetu a cerebro per nervos in plexus propulsi abdominis induxerint . Ut discutiatur colica, quae ab ileo nonni si gradibus , ut antea jam diximus, differt, eadem propemodum , quaei leo curando proposuimus , medica expostulat auxilia .
Marillis decem, & octo ab illine annos nataia ,
agrestis puella , corpore sano , habitu gracili, ac bilioso , quod videlicet calidum, & siccum vulgo dixisIent, temperamento donata; mense Maio anni proxime elapsi, atrocissimam Tusculi ex vario rerum ab usu , prope, ut insequitur , ratione , sibi peperit colicam . Dies erat Veneri a Majoribus dicata , quum , Zephyro flante, in hortis tusculanis subdio , aere tranquillo , simul ut lac plurimum cum fragis aesaccharo conditum , geluque concretum , jejunis faucibus ingessiiset, spatiaretur; et una cum aliis puellis luderet pinermodum delassata , ac sudans , disicalceata nudis pedibus, secus confluentem , ripas herbidas s
216쪽
hi das , florentesque , ae rore madidas, saltando, jocose pessundaret, iisque alacriter insultans. Dum hilaris inquam,cum caeteris ita ludit, ac pene debacchatur, stiens, merum, quod ei propinatur, perbibit. Dolore quodam acerrimo circa pubem subinde vexatur, quo factum fuit, ut in proximo secedens recumberet. At adeo increbuit dolor, ut die inclinato domum reversa Medicum emagitaret. In viciniis, relaxandi animi causa , versabamur et ipsi; qui propterea fama
commoti, eam invisimus. Languens erat, squalens, irrequieta. Pulsum debilem , contractumque , ac prompe modum febrientem percepimus. Eructabat, flatus etiam deorsum cum sonitu emittebat. obmurmurabat alvus, & nonnihil intumuerat. Conquerebatur
Amarillis, intorquebatur, sibique metipsit plurimum infesta , hinc , atque illinc variis in modis exagitabatur ; ob tormina praesertim, quae per regionem in te uestini coli,necnon etiam umbilicalem,ab inguine sursum' ad epigastrium evagabantur. Adstricta erat alvus. Urinas tamen copiose, easque non coctas, erassas licet, egerebat . Quibus mature expensis , quoniam tum , quum viscera intus aestuabant, ei impense pedes algebant , ut spongiis aqua tepente persu sis diu foverentur effecimus , & clystere ex hydrelaeo mellito , qui - alvum commode civit, indito, ut ea sanguinis , quem ex mensibus pridem suppressis jam redundare cogno
Vimus, quantitas imminueretur , libram circiter , a phena secta , extraximus . Mox oleum commune Op
timum in jure vitulino modice salito ad uncias quatuor illico sumendum praescripsimus; cui tamen bolum
ex theriaca, tryphera magna cum castoreo , ea , quo insequitur norma A , consectum, praecedere secimus. Alvus interim decoctionibus emollientibus fovebatur , cui Omentum vervecinum cum oleo communi, &
217쪽
α66 LIBER II. SECT. II. CA P. XVI. camphorato ita , ut indicat B, digestum , quam saepissime adhibuimus. Dum haec perficiuntur, blando capta sopore , placidissime obdormivit, & colica penitus evanuit. At enim Vero, ut stim , quae adhue supererat, expleret, aquae limpidissimae, frigidiusiculae ita , ut ex fonte , qui in proximo aderat, posi- Iierat, copiam fecimus; quae iterum , atque iterum, utut ei libuerit, abunde epota, alvum tandem concitavit, atque a sordibus intus ingestis extersit. A Theriae. , tr her. magn. ana. driacis.j, c sor. gr. iij. M., res bol. sumenae, ut m. B OL commvn. libr. , , camph. scrup., M. in
vase , cui infunde omentum vertecinum. Cales at in B. M. pro unctione. ut m. e omen. sq. tes. can ol. infund.
ANIMADVERSIONES AD THERAPE UTICEN SPECTANTES.
Quare potio- olicam, ileum, & choleram, quum reliqua omnia q* f ς', .. ' tum intus, tum foris medica adhibita auxilia reodi choleram , puerint, potui aquae gelidae, necnon et lana gelu via cert-
μδ'd 'μ' β' bus extrinsecus admoto , confestim cessisse,& a Maj ribus nostris , vel ab ipso Hippocrate , accepimus , &ipsi met interdum vidimus . Ex quo inferre debemus, potiones frigidas , atque ac frigus ipsum extrinsecus adveniens , iis potissimum , quibus pedes extremi praetermodum alserint, ut eas affectiones procreare , ita et quandoque distulere potuisse. Eas , ut opinor,
procrearunt , ubi, cute stipata , effluvia intus coercita in tubulis sistuntur,& effervescunt, membranas impellunt, easque incendunt, ac nervos intestinorunta lacessunt. Discusserunt autem, quum vim maximam humoris aestuantis, qui tunicas intestinorum divexabat , compresserint . ANI' .
218쪽
ANIMADUERSIONES PATHOLOGICAE .
ibus , aestate praesertim , & autumno, ubi re
liquae humani corporis partes vitam habentes, - aut jam extrinsecus incaluerint, aut saltem tepuerint, intempestive refrixerint pedes, frequens est , ut alvus nisi sponte , ut ita dicam , sua solvatur: frequens est, inquam, ut vel eardialgia, vel colica,
vel tenesmus, aut vertigo, aut gravedo, aut vomitias , aut consimiles suscitentur affectiones ; quae maximum prae caeteris inter pedes, stomachum, intestina, & cerebrum inesse consortium commonstrant .
Id nihilominus hyeme, item et vere frigido, ubi reliquum corpus ahu friget, tametsi gelu pedes alserint, non adeo frequenter occurrit. Istius eventus
originem quisquis , quae mox proferam , mature perpendat, facile attingere poterit . Ex sudoribus , aliisque sordibus, quae aut ex pedibus indesinenter profluunt, aut cumulatae pedibus extrinsecus inhaerent, nemo non videt, quanta sit recrementorum copia, quae aut a sanguine, aut ab aliis circumeuntibus humoribus per effluvia , sive glandularum , si Ve minimorum meatuum ope, in pedibus secernuntur . Talia recrementorum effluVia tum quum, frigoribus, cutis in pedibus constipetur, intus aut per Venas, aut per alios tubulos retrocedunt, & remeant, fluida universa coinquinant, eaque labefaciunt; quae, nisi labem ita contractam subinde deponant, excernant, ac in visceribus abdominis , pene di- eam , despument, ad cerebrum provecta , nervorum principium turbant, membranas inficiunt, spirituum animalium motum pervertunt, & aut vertiginem concitant, aut gravedinem pariunt. At in visceribus abd
Quare aestate praesertim , Mautumnos quibus intempestive refrixerine pedes, plurimae iii perveniunt assectiones o
219쪽
dios LIBER II. SECT. II. CAP. XUL
minis praefata labes excreta , nisi aut una cum bile , succoque pancreatico , aut cum latice ventriculi, sive intestinorum in cavum aut ventriculi, aut intestinorum, aut per renes in urinam provehatur, & quamprimum eximatur, cardialgiam, vomitum , tormina , imi ventris tensiones, tenesmum , dolores nephriticos ,& reliqua progenerat. Id autem ideo, ni fallor , non adeo frequens hyeme , & vere evenire solet, quoniam hyeme , & vere pedes minus expirant, & viscerum facultates ob calorem pluribus ex causis intus adauctum validiores sunt ,& iccirco pravis humoribus excutiendis aptiores. Calorem autem in visceribus
hyeme potissimum , & vere longe magis vigere vel ab ipsb Hippocrate habemus . Ventres hyeme, Dere
natura calidissimi sunt, O somni longissimi; quare
per ea tempora , alimenta copiosora junt exhibenda . Etenim tum calor innatus plurimus es, unde pluribus egent alimentis sa). Quare tum vigeat calor interior ,
id fieri poti stimum existimamus , eoquod validior est
sermentatio; quae in visceribus eo validior elicitur, quo cutis minus exspirat, & quo major est quantitas aetheris illius, sive nitri, ut ita dicam , aerei, quod frigoribus nivosis praecipue una cum aere inspirato pulmones ingreditur , in pulmonibus venas subit
pneumonicas, ac per venas pneumonicas in sinus cordis insertur , ut inde per aOrtam quaquaversum essundatur. Nitrum quippe illud perquam tenue, quo, uti plures indicant sensuum observationes , iis prae caeteris tempestatibus scatere solet aer exterior, ut aquam exteriorem figit, & gelat, ita quoque in recessibus corporis humani viventis cum reliquis fluidorum aestuantibus particulis immixtum, sermentationem, & calorem promovet ; non secus ac fieri quoti-
220쪽
die constat in pulvere nitrato , ob nitrum , quod cum sulphure , re carbone in eo accensum , plurimum vigoris erumpentibus flammis impertitur ; quae proinde in bellicis tormentis, aut in cavis concluse, nitri potissimum causa, evenit, ut rarefiant, & prolatentur. Quinimmo et a nitro sibi pastas explicant vires, reboant , obices concutiunt, repagula prosternunt, &quasi superbientes in sublime , recenti, ut ita dicam , spiritu , evellia , in densissimam glomerantur nubem, isque dum , eo senescente, ac pene destitutae, proprio cedant ponderi, languentes subsideant, ac penitus
ANIMADVERSIONES AD PATHOL. , ET THERA PEUTICEN SPECTANTES.
Μ Esenterium inter organa , atque officinas dige- Nonnulla de
stionis non immerito recentetur; chylus enim, secto, latione
qui in intestinis ab alimentis in coetis, subadlis,digestis. xum' u ae, rum
que , inrmentata Onta ope elicitur , Venas lacteas, ut ponuntur.
ante jam innuimus , subit: subit videlicet me senterium , atque in mesenterio glandulas , sive potius receptacula subit communia, minima prius, inde ma j ra , ac postremo maximum , chyli nempe cystemam . Unde perductum thoracicum venam subclaviam sinistram ingreditur , ac per venam subclaviam truncum venae cavae, a qua immittitur in cordis sinus , ut tandem per arterias una cum reliquo sanguine ad universia corporis humani viventis organa dirimatur; in quibus partes omnes tum fluidas , tum solidas nutrit, &Qvet . Pone igitur , ut me senterio in farcto, oppletoque, infarciantur , oppleantur, aut alio quovis pacto
occludantur, obstruanturque ductus chyli prissati; tum Tom. II. D d ex