장음표시 사용
161쪽
LIBER III. i4 A mus.ideo etiam asininis auribus dicitur, quia omnis discernendi ignarus, nihil differt ab asino. Ob hanc etiam rem di scrutiin cius auriculas referunt prodidisse. Ingenium enim nostrum seruum habere debemus, ad omnia quae uolumus obsequentem, di nostra secreta celantem. Quod aute per cannam perdidit, per
fistulam gutturis loquendo significat. Quod uero pastor audit pastores sunt illi,qui aliena sulcando subtilius pascunt.
ORpheus Eurydicen nympham ainauit, quam sono citharae muleens uxo rem duxit. Hanc Aristaeus pastor dum amans sequitur, illa fugiens in serpentem incidit, di mortua est. poli quam maritus ad inferos descendit,& legem accepi sine eam couersus aspiceret.Quam conuersus aspiciens,iterum perdidit. Haec igitur fabula artis est muscae designatio. Orpheus dicitur ωραία φων id est optima vox.Eurydicc uero, profunda diiudicatio. In omnibus igit artibus sunt primae artes,sunt secundae: ut in puerilibus literis, prima ab ecedaria, seclida nota. In gramaticis prima lectio secunda articulatio. In rhetoricis prima rhetorica, secuda dialectica. In geometricis prima geometria, secuda arithmetica.In astrologis, prima mathesis,secunda astronomia. In medicinis prima gnostice, seclida uero mantice. In aruspicinis prima arusipicina, secuda paralysis. In musicis prima musica, cuda apotelesmatica. de quibus omnibus breuiter ratione pcrstringaneceIse est. Aliud est enim apud grlimaticos aliena agnoscere, aliud est sua efficere. Apud rhetores uero aliud profuso Sc libero cursu effrenata loquacitas, aliud construsta uirtutis indagandae curiosa nexilitas. Apud altrologos aliud est
astrorum ac siderum cursus ellectus Q cognoscere, aliud significata traducere.In medicinis aliud est morboru agnoscere meritu aliud infirmitatis ueniciem.con cursum mederi. In geometricis aliud formulas lineas c, depingere, aliud numeros formulis coaptare. In arusipicinis aliud est fibraru pat licularum m inspectio, aliud secunduxi flattiadem eventuum immutatio. In musicis aliud uero est hammonia phthongoris, systema tum, di diastema tu: aliud effectus tonoru uirtusq; η uerborum. Vocis ergo pulchritudo interna artis secreta uirtutem etiam mysti cam uerborum attingit. Sed haec quantum ab optimis amatur, sicut ab Aristaeo, αριτον enim graece optimum dicitur tantum ipsa ars coniuncitionem hominu Uitat,quae quidem serpentis ictu moritur, quasi astutiae interceptu secretis uelut inferis transmigratur. Sed post hanc artem cmuirendam ait eleuanda uox canora descendit, di quae apotelesinatica, phantastica omnia praebet, de modulis tantum in secreta latentibus uoluptatu reddit effectus. Dicere enim possumus, quod Dorius tonus aut coles Phrygius torrens, Saturno feras mulcens, si Ioui aves oblectet. At uero si rei expositio quaeritur, cur hoc uestigandae rationis caput immoritur. Ideo ergo & ne cam respiciat, prohibetur: 5c dum uidet, a mitret. Nam perfectissimus Pythagoras dum modulos numeris coaptaret, symphoniarumq; pondera terminis arithmeticis per melos di rhythmos 5c modulos sequeretur, effectus uero rationem reddere non potuit.
FHineus enim in modum auaritiae ponitur: & a foenerando Phineus dictus
est. Idco caecus, lubd o innis auaritia caeca sit, quae sua non uidet:ideo et harpyiae cibos arripiunt. At uero quod eius prandia stercoribus foedat, ostendit scera crantium uitam,rapinae ingluuiem esse sordidam. sed iras a conspectu eius Zethus 8c Calais fugant quia rapina ei aliquid de suo comessie non permittit: grae cc enim- λον inquirens honu dicitur. Ideo uolatici, quia omnis inquiritio boni nunqua terrenis rebus iniscetur.Ideo Aquilonis ueti filii quia bona inquiositio spiritalis est,non carnalis. ergo ueniente bonitate,omnis rapina fugatur.
ALpheus fluuius Arethusiam nympha amauit: qua cum sequereξ, in sontem
conuersa est. Ille in med ijs undis ambulans, non immixtus in sinu eius immergitur : unde & apud inseros obliuione animam trahere dicitur αλωθε αρψge,
id cstueritatis lux. Arethusa uero, Quas id est nobilitas requitatis. ergo
162쪽
142 FULGENTI Vsquid amare poterat ueritas,nisi aequitate quid lux,nisi nobilitate &ideo In ma cri ambulans nec miscetur,quia lucidi ueritaSOmni maloru salsitudinem: ciruci cum dat pollui aliqua commistione nono uit. Sed tamen in sinu aequissime potestatis omnis lux veritatis dilabitur. Nam & descendens in insernu, id est in se creta conscientiae ueritatis lux, malarum rerum semper obliuionem importat.
DIs Voc VIAE ANTI Q U ARUM INTER-pretatio, cum testimonio ad calcidium.
E de tuorum praeceptorum,Domine, ite,nostra quicquam ruitan inobedientia putaretur,libellum etiam,quem de abstrusis sermonibus parare iussisti, in quantum memoriae entheca subrogare potuit absolutum retribui: no phaleratis sermonu siti dentes somnijs, quam rerum manifestationibus dantes operam lucidandis. Sandapilam antiqui dici uoluerunt feretrum mortuorum,id est Ioculu: non in quo nobilium corpora, sed in quo plebeiorum atq; damnatorum cadauera portabantur.sicut Stesimbrotus Thauus de morte Polycratis regis Samio rudescripsit dicens: Posteaquam de cruce depositus,sandapila etiam deportatus est. Vespillones dicti sunt baiulatores. quamuis Antidamus Heracleo polites vespillones dixerit cadauerum nudatores: sicut in historia Alexandri Macedonis scripsit, dicens: Plus quam trecentos cadaueruuespillones rex Perses cruci hus affixit. Tamen Mnaseas scripsit in Cecrope libro, Apollinem,posteaquam a Ioue uineius atq; inteffectus est a uesipillonibus ad sepulturam elatum en Pollinctores dicti sunt, qui funera morientia accurat unde& Plautus in Me nathmis comoedia ait: Vt polline ordixit qui eum pollinxerat. Pollinctores dicti sunt, quasi pollutorum unctores , id est cadauerum curatores. unde re Apim Ieius in Hermagora ait Pollinc ho eius funere domuitionem paramus. Labeo qui disciplinas Hetruscas Tagetis ec Bacchetidis is . uoluminibus explanavit,ita ait: Fibrae iecoris sandaracei coloris dum fuant, manales tunc uereri opus est petras.id est,quas antiqui solebant in modum cylindrorum per limites trahere pro pluuiae commutanda inopia.
Diophantus Lacedςmonius,qui de sacris deorum scripsit, ait apud Athenas Marti solere sacrificari sacru quod Λατὸν πεφοιι vix appellatur si quis enim cetum hostes interfecisset, Marti de homine sacrificabat apud insulam Lemnon quod sacrificatum est a duobus Cretensibus, uno Locro, id est Tumine Cortyniensi,Proculo Locro: sicut Sosi crates scribit. Sed posteaquam hoc Atheniensibus displicuit coeperui efferre porcum castratum, quem nefrendum uocabant, id est quas sine renibus. Et apud Romanos Varro scribit Sicinium Dentatum centies di uicies pugnasse singulari certamine: cicatrices habuisse cotra quadragintaquin , post tergum nullam: coronas accepissie 26. armillas centum quadraginta δε istum primum sacrum fecisse Marti. Bebius Macer, qui fastalia dierum scripsir, ait Iunoni eas quae geminas par rent oves sacrificare cu duobus agnis altrinsecus alligatis, quas oues ambiguas uocari,quasi ex utrassi parte agnos habentes. Priori tempore suggrundaria antiqui dicebant sepuIchra infantium, qui nee dum xl. dies implessent,qui nec iam busta dici poterant: quia ossia quae combu
rerentur,non erant: nec tara immanitas cadaueris,quia lucus tumesceret. unde
Θc Rutilius Geminus in Astyanactis tragoedia ait: Melius suggrundarium miser quaereres,quam sepulchrum. Si licernios dici uoluerunt senes iam incurvos, quas iam sepulchrorum suorum silices aspicientes. undeta Cincius Alimetus in historia de Gorgia Leontino scribit,dicens: Qui dum iam silicemius sui finem temporis expectaret,si mori non potuit, tamen infirmitatibus exultatio Acca Dissili os by Corale
163쪽
DE Voc IBUS ANTIQUIS, 1436 Acca Laurentia, Romuli nutrix, consueuerat pro agris semel in anno sacrifieare,duodecim' filiis suis sacrificium praecedentibus. unde cum unus mortuus fratribae esset,propter nutricis gratiam Romulus in uicem defuncti se succedere pollicetur: unde & ritus processit, cum duodecim iam deinceps sacrificare, di aruales dici fratres: sicut Rutilius Geminus in libris Pontificalibus memorat. Manilius Craestus in libro quem de deorum hymnis scribit,ait Mineruae iniuges boues sacrificari,id eli iugum nunquam ferentes: illa uidelicet causa, quodecuirginitas iugu nesciat maritale, dc uirtus nunqua sit iugo prementi subiccta. Semones dici uoluerunt deos, quos coelo nec dignos ascriberen t, ob mesiti paupertatem: sicut Priapus, Hippo, Vertumnus. nec terrenos eos deputare uelis lent,per Gratiae uenerationem: sicut Varro in Mysitagorum libro ait: Semonem inferius derelicto, deum depinnato attollam orationis eloquio. Pacuvius in Pseudo comoedia iri ducit Sceparium seruum ancillae dicentem. Ni ego te blaterare aspicerem, his nuncium iudicassem. Blaterare enim, quasi uerba trepidantia metu balbutire dixerunt. Luscitiosos dici uoluere interdiu paru uidentes quos Greci myopes uocant. unde re Plautus in Mercat. comoedia ait: Miru lolio uictitare te tam uili tritico, quia iustitiosus est.Dicunt enim qubd lolium comedentibus oculi obscuretur.
Varro in Pontificalibus ait, Tutulos sacerdotes dici breuium deorum. Numa uerbPompilius Ripse de Pontificalibus stlibens: Tutulum dici ait pallium, quo sacerdotes caput tecta hant, cum ad sacrificium accessissent. sicut di Vergilius ait: Et capite ante aras Phrygio uallatus amictu. Oriam dicunt nauicellam modica piscatoriam. unde & Plauti in Cacisto ait: Malo huc alligati ad oriam, ut semper piscetur,etsi sit tempestas maxima. Problema, est propositio in capite libri quaestionaliter posita. unde& D mosthenes pro Philippo ait. Sed ne quid graecum te turbet exemplum, ego prohoe tibi latinum faciam. ait enim, Problematis autenticum gradum tradamusn astanti, cui nostra subsequens occurset oratio. Nam & Tertullianus in lib. quem de Fato scripsit, ita ait:Redde huic fati primum problematis mancipatum. Apuleius in Asino aureo introducit sorores Psyches marites detrahentis,dicit*,Quouis puero pumiliorem & cucurbita glabriorem. Pumilos enim dicut,
molles at enermes. Glabrum uero,icuem 5c imberbem.
Sutelam dici uoluerunt amitia, quasi subtilis tela. unde & Plautus in Casina ait: Poscis clam me sutelis tuis eripere Casinam uxorem proinde ut postulas. Frigutire dicitur, subtiliter ad garrire. unde&Plaut.in Casina ait, Quid 'nam frigutiar Et Ennius in Alcestide comoedia sic ait: Haec anus admodum frigutit, nimirum sauciauit se flore Liberi. Titiuillitium dici uoluerunt fila putrida, quae de telis cadunt. ut Plautus in Casina ait:Non ego hoc uerbum empsitem litiuilitio.id est, re admodum uilissima Nam Sc Marcus Cornutus in Satyra ait,Titiuilitii sal cedo tibi. Scolponeas dici uoluerunt coestus plumbo ligatos . unde &Neuius in Phialem poto comoedia ait: Scolpon eis batu eda sunt huic latera probe. Et Plaut. iii Cas simili modo ait: Melius icolpon eis,quib. battuet tibi os senex nequissime.
Catillare dicitur per alienas domos instanter gyrare: a catulis tractum, quod per omnes domos circumeant. Vnde&Propertius: Catillata geris uadimonia publicu prostibulu.& Plaut. si militer ait: Quin mea uxorem mittam catillatum. Capularem dici uoluerunt senein, iam morti contiguum. sed ec reos capula res dicebant, qui capulo digni laei ut. unde Θc Lucilius ait . Pergit capulare ca- clauer. Et Flaccus Tibullus in Helenae comoedia ait: Tu 'ne amare audes eden tule,& capularis senex Edentulum, quasi iam sine dentibus dici uoluerunt. Promos 5 Condos dici uoluerunt cellaritas, eo quod deintus promant, ecfintus condant. unde & Plautus in Asinaria ait: Ego sum promus, condus, procurator peni.Penus enim cellarium dicimus.
Suppetias dicimus auxilium.unde ec Memor in tragoedia Herculis ait, Feret te suppetias,optimi comites.
164쪽
344 FULGENT Ius Auctionem d ici uoluerunt uenditionem, quasi quod & ementem augeat,& Cuendentem. unde ec Plautus in Curculione comoedia ait: Auetioncm facio
Nasirernam dici uoluerat aquae urnam,id est urceum. unde&CaIphurnius in Phronesi comoedia ait: Ubi tu nasi ternatus aquam petas. ec Plautus in Bacchide ait: Affer nasiternam cum aqua foras. Antistare dicimus precellere.unde ec Crispinus in Heraclea ait: Diuinis uiotutibus antistas Alcides. Stega est nauis pro scenium id est tabulatum super quod nautae ambulant taeut Plautus ait, Forte ego ut in stega consederam. Lebus est genus nauiculae uelocissimae,quas dromedas dicimus sicut Verg.
ait: Quam qui aduerso uix flumine lembum Remigiis subigit. Limbus uero, Ora uestimenti cuiust ex auro.
Ramentum dici uoluerunt, quasi quoddam proiectitium purgamentum. unde & Ouintus Fabius Lucullus in Epico carmine ait: Vilissimum rametum, Proluuiosa pestis. Diobolares dicuntur uilissimae meretrices,quae sub paruo stipedio prostant, si cui Paminatius ait:Diobolare prostibulum, quam ego ut aetiatum ducte pamtitam reddam. Nam ec Pacuuius similiter ait. Non ego ita fui,ut nunc sunt meretrices diobolares, quae filam nummi causa,parvipendunt gratiam.
Veruina est genus iaculi longum, quod aliqui verutum uocant, sicuti Gal-hius Bassius ait in Satyri Ueruina confodiende no te nauci facio. nauci enim pro nihilo dici uoluerunt. nam Plautus in Bacchide ait: Si tibi machaera est foris mihi veruina est domi. qua quidem te faciam, si me irritaveris, consessiorem forici
Diuidias dixerunt tristitias. sicut Propertius ait: Diuidias mentis conficit o
Iustitium dicitur Iuctus publicus. unde & Fonteius in oratione pro Nucem Pnis air, Denim tultitium plebi indicitur.
Choragium dicitur uirginale funus. sicut Apuleius in Metamorphoseon ait: Choragio itaq; perfecto omnes domuitionem parant. Deli duo dicitur diume.unde & Varro in Correlaria ait:Diuidiae milii Herutte abfuisse desiduo. Flocci dixerunt quasi nihil Lunde & Plautus ait:Flocci est,quid rerum geras. Ιentaculum dicitur degustatio: sicut Callimachus in Caecia, Ientaculum proferre Ioui. Edulium dicitur ab edendo,id est praegustativa comestio. unde Apuleius in Asino aureo ait:Edulrjs opipare excepta.Opipare est lucido,delicioso. Tuceta dicuntur escae regiae. sicut Callimachus in Pisaeis: Ambrosio redolent
luceta sapore. Ferculum, missum carnium.undect Petronius Arbiter ait, Postquam fercitum allatum.
Myropolae dicuntur,qui ungueta vendunt,& sunt pigmentarii.unde & Nγuius in Diobolaria ait: Myropola astatim mihi unsuentum largitus est, quo me uenustarem. Adfatim, abundanter dicitur. Venustare,exhilarare est. Celocem dicunt genus nauiculae modicissimum, quod hianna dicimus.υnde Apuleius in lib. de Repub.ait: Qui celocem regere nequir,onerariam petit. Coelibatum dici uoluerunt uirginitatis abstinentiam. unde S FeIta Capella in lib. de Nuptiis Mercurii ec Philol. ait: Placuit Mineruae petere coelibatum. Exercitus dicitur contemptus. unde Θc Plautus in Milite glorioso ait: Itaque nos nostram cp familiam habes exercitam.& ubi supra ait: Plus uideas valgijs satriis omnes nictantes. Nictare enim, cinnu facere. Valgia enim sunt labellorum obtortiones in supinatione, uel subatione peractae, sicut di Petronius ait, Abroso valgiter labello. Summates,dicuntur uiri potentes. Sym-
165쪽
DE vocIBUs ANTIQUI s. rq Sympiones dicuntur conuiuae. Nam Sc amicus sponsi, qui cum eo per conuiuia ambula symplator dicitur. Ganeum uero taberna est. unde ec Succius in comoedia Piscatoria ait: Summates uiri symphones fratri sunt ganei. Praesegmina sunt partes corporis incitae. ut Tages in Aruspicinis ait,Praesegminibus amputatis.
Congerrones sunt qui aliena ad se congregantiunde& apud Romanos G rones Brutiani dicti sunt. Cistellam dicunt capsellam .ut Paulus:Cistellam effer cum crepundiis: id est,
cum puerilibus ornamentis. Antidamas in Moralibus libris ait:Fabre compae tam animal hominem quis sera sic ex re pecuatum,&auerruncasis it tam eretinas hominum mentes. Fabre perfecte dicitur. Auerruncare, eradicare dicitur. Eretinas, testeas, uel argillaceas.Pecuatum,stultum. Allucinare,dicitur uana somniare. Tractu est ab allucitis,quos nos conopas dicimus.sicut Petronius Arbiter ait:Nam centu uernali me allucitae molestabat.
Culleus dicitur saccus,in quo rei conclusi in mare mittuntur: sicut Plautus est in Vidularia:Iube hunc insui culleo, at in altu deportari,si uis annonam bona. Elogium est haereditas in malo. licui Cornelius Tacitus ast in libro Facetiarum: Caesis itam motum elogio in filiis derelicto. Lyxa dicitur mercenarius.unde Lucanus ait, Stat,dum Ioa bibat. Sudum dicitur serenum. unde Tyberianus ait Dureos subducit ignes,sudus oritur lucifer.
Luteum,splendidum. Pacuvius in tragoedia Thyestis: Non illic Iuleis aurora bigis. Abstemius dicitur obseruans. sicut Rubrius in Satyra ait: Abstemium mer
Vadatus dicit obstricti is uel sub fide, uel sub fidei iussione ambaeans. sicut
Fenestet Ia ait: Apud quem Vadatus amicitiae nodulo tenebatur. Manubiae dicuntur ornamenta regum. unde & Petronius Arbiter ait: Tot regum manubiae penes fugitiuum restiterant. Atimarium dicitur locus secretus publicus, sicut in theatris, aut circo. undere Petronius Arbiter ait: In aumarium memetipsum conieci. Deleneficus dicitur blandiloquus.unde& Lucretius comicus in Nummularia ait: Nescio quorsum mihi eueniant tua uerba tam delenefica.
Oelum o sili terram Sc mare in circum ambit,&quae in terra ac mari sunt omnia. di ob hanc causam, haec illi cessit appellatio,quinupe EN ne omnium sit terminus, naturam. finiat. Sunt qui dicantia etsi ο- ρὰν hoc est a uidendo, ουρανου, id est coelum uocari. Rutri τό oρεγων. eoqubd suppeditet ac seruet omnia. a quo di ianitor appellatur, die acta custodia. At alii ab eo Q superius uideatur, ei evmologiam contexunt. Vocatur aut cum omnibus quae circum ambit mundus,a perfecta absolutam elegatia.Porro inter poetas sunt,qui coelum incudis filiu esse dixerint, indefessiim
circumferentiae cursum hoc inuolucro Obtexentes: aut per hanc etymologiam innuere cupientes, coetu corruptioni non subiacere. Nam hos qui morte peri runt,laborasse dicimus. Caetcrum eius essentia est ignea, ut constat ex soleatq; aliis astris. Vnde etiam aether appellatur extrema mundi pars, ab ardendo. Sunt tamen qui H τό Mai si hoc cst ab eo . supra currat, nome tulisse dicat:hoe est,
Q cum strepitu atq; impetu feratur, quum 5castra quasi instabilia, nec unquam stantia,sed semper commota. Imo etiam consentanesi est,& deos δοάσεω id n est
166쪽
est a positione sortitos esse appellationem.primum enim ueteres deos existis runt esse,quos constanter ac fixe ferti deprehenderui: his sideru mutationis causam,atcpadeo salutis omnium rerum tribuetes:& se essent dii θετουρώ, id est coastitutores di conditores omnium rerum.
OVemadmodum nos anima gubernamur, sedi mundus animam habet, quae uindicet illum ab interitu:&haec uocatur : Iupiter. Sed dimis est Iu piter imperare omnibus, aut quia seruet, ac uitae causa sit animantibus:aut quia in nos tanquam anima & natura , imperium obtineat. Porro Iouem ipsum appellamus, quod per illam stent seruenturi, omnia. Nec desunt apud quos . . appelletur,fortassis H- ων id est rigando terra, quod uitali humore ani mantia impertiat. Caeterum in coelo habitare dicitur, quando hic praecipua est pars animae mundi. etenim nostrae etiam animae sunt ignis.
DEinde soror pariter & coniunx huic tribuitur Iuno, quae aer est. Coniuno
gitur enim statim ipsi di cohaeret, a terra sublata. illo enim cumea coeunte N eodem momento fiunt.nam ipsa essentia in tenuissimu diffluens, ignem di aera constituit. Et hanc ob causam Rheam horum esse matrem fabulare sunt, patrem autem Saturnum : sue quod intensis temporis mensuris haee fiant: aut quia ob materiae comistionem,ac ebullitionem, elementorum discrimen reddarei caut quia quod rationi est magis consentaneum) tunc aer generetur, quando ex igni mota est natura ad res implendas,atq; conficiendas.
CAeter im ob hanc causam & Neptunu dicebant ueteres Saturni &Rheae
ei festiu.Etenim N aqua odidiaco mutatione generatur . nam ποσειδῶ id est Neptunus . est e Sciens uis humidi in terra, ac circum terram. Sive a potu sic appellata & ab eo quod potum suppeditet. Aut iuxta aliam rationem mermδων Neptunus dicitur,ob commotam at* conturbatam eius proprietatem. τ
DEifide & horum frater esse dicitur Pluto. hic omnium est crastissimus, ac
maximc uicinus terrae aer. nam statim atq; nascitur, incipit res ipsas diffundere at mimplere,fecundum naturae suae rationem. Vocatur autem αδης nis nus uel quod per se uideri nequeat: unde etia diuidentes, triae evocamus ipsum
Aut per antiphrasim, quasi nobis morte placens Porrb N Pluto nominatus est, quod quum omnia sint interitura, nihil sit quod non postremo ad ipsum deducatur, atq; eius possessio fiat.
AT Rheae iuxta datum fluxum confictae, non iniuria iam imbrium causam assignan i, quod ut plurimum cum tonitruat ii fulmine seri consueuit. Et hanc inducunt tympanis & cymbalis, di fulmine aut lampadibus gaudentem. Quum uero ab aethere funduntur imbres, conspiciuntur epius e montibus d scendere.nam primo Idam cognominariant altum eius monte, quem procul datur cernere, montana uidelicet eam appellantes. Et generosissima quae in motibus degant animalia,leones illi subigunt:fortassis, uel quod aura tempestuo agreste quid repraesentet, deinde ignea circumposita est coronaeaut quod ab initio in montibus conditae sint ciuitates, munitionis gratia: aut Q princeps est primae praecipuaec, mundi essentiae. Porro ei cor suspendunt,innuentes ipsam uitalis exortus causiam extitisse. Ob quod etiam alias quasdam figuras et ante poctus propenderunt,ut quae ipsa reru sit uarietas, ac coloribus omnisatijs distin guatur. Porro uidetur eadem esse haec quae apud Syros Artaga dicitur, quam per columbarum ac piscium abstinentia colunt,& declarantes ignem di aquam esse,quae maxime essentiae electionem dant in propatulum. At haec proprie dicitur Phrygia, quod prs caeteris apud Phryges colatur, apud quos etiam Gallorum frequens est confestus: tale qui fortassis innuens. quale apud Graecos de Coeli exectione est in fabulis. Siquide primo dicitur Saturnus iaeuorasse, quoncuncs
167쪽
DE NATURA DEORUM sPEcULAT. I4 A cun ex Rhea sustulerat filios: quod certo hunc in modum admodum proba, biliter estconfictum. quandoquidem quaecunq; nastuntur per dictam motus rationem,uersa uice per eadem in periodo pereunt.& tempus huiusimodi quiddam est Consumuntur etia ab ipis,quaecunq; a natura rerum producuntur. Deinde Rheam dicunt nato sibi Ioue, pro ipso lapidem fascijs inuolutii obtulisse
Saturno hunc se peperisse addens illumq; ab eo deuoratum esse, ac Ioue enutrito mundi imperium cessisse. Caeterum alio etiam modo haec est sumpta deuora tio. nam composita est fabula de mundi generatione, in quotum enutriebaturqus eum gubernoret natura: 5 rerum summam obtinuit tum,quado in medium eius lapis iste,quem appellamus terram, non secus atq; si deuoratus esset, fixus est. nullo enim alio pacto substitissent res, nisi hoc essent fundamento stabilitat,
quum oriantur ac nutriantur hinc omnia.
INter haec etiam Saturnus fingitur continuo descendisse,ut Terrae commisceretur. Ioue aut hunc execuisse, eius. uiolentia refrenasse. si quidem Iupiter ipsum regno cieetu,ad tartara retrunt. At hoc fabularu obtetu pra texerunt uniuersae generationis ordine sque ab implendo diximus Saturnu appellatu esse abundante aeris fluxu hactenus factu in terra, contraxisse, quum exhalationes conficiat tenuiores.At mundi natura influxus infundes qua di Ioue appellata diximus abundante impetu mutatione cohibuit, ec restrinxit Ion ius deducens, & ipsi mundo praebens.Necn praeter rationem est, quod flexu otio consilio Saturnum appellent, his flexuous existentibus atq; aegre consequentibus: quum ille tantos numeros euoluat,ne ad effectum ueniant.
CAeteriim alia ratione Oceanum dixerunt omnium esse principem. nec nim una de hoc nata est fabula. est enim Oceanus, uelox nauium circulus, di deinde commutans. At Tethys pinguium rerum sedes est, accollectio: si quidem horum temperatura ac commistione res consistunt. nihil enim eiseqsi alte- η rum non temperatum superabundaret.
Post lise alio etiam modo Iupiter pater esse dicitur R deoru & hominum,cooe mundi natura horum substantiae sit causa, non secusati patres gignunt suos tilios. Deinde eum nubicogum ac grandistrepum appellant, ψ superne nubes cogat 5 tonitrua, ecillinc etiam fulmina di tempestates immittat. Alio etiam odo, . coelum sortito deo omnia super terram loco tributa sint. Ad haec Ae ziochus, a cocutiendo aegida,uocatus est. 8c ob alias similes ac manifestas causas, pluuius,&fructifer, di descensor, 5c fulminator, & alio saepius modo secun dum diuersam sentetiam appellatur. Seruatorem,S herceum,&multipluuium, di paternu,& hospitalem,α possessorium, Ac consultore, & triumphatore, A li- heraeum appellant,quu quaecunm ei sunt nomina cdprehendi nequeant, quia in omne potentia di habitu diffusus est,ec omnium autor&sipeculator habetur. Hunc etia in modu&iustitiae pater esse memoraturinam ipse hominu comunionem inter res deducit,& leges irrogat, ne sibi mutuo iniuria inserant.Deinde &Gratiarii pater est. hinc enim sunt mutuadi atq; benefaciendi initia: & temporii, quae in aere salutares mutationes coficiunt: ec alioru que in terra nascuntur,& a natura nomen habent, moderator ac largitor est. Porro inducunt cum perfecti uiri aetate,ubi nec quicqua abundare neq; defccre apparet,sed id quod maturuest adeste.&hanc ob causam perfecta ei immolant. Caeterum sceptru potentiae est signis. Quin 3c saepius uincere fingitur: eminet enim omnibus, nec est quod eum superare queat.Deinde ei aquila sacra est,eo Q pennam uelocitate alijs premincat. Et coronatur olea,v semper vireat ac mollis sit, ct pinguis,aut ob similitudine glaucoris ad coelii. Deinde sunt etia quibus Alastor dicit, & Palam neus, eo q, de nefariis ec infestis hominibus supplicium sumat. quom his quidem no me inditum est quod huiusmodi sceleribus se colaminent, quibus cruciatus ac gemitus imminet:istis uerb quod manus sordibus non diluendas reddant.
168쪽
Η Aeetiam ratione natae sunt, quae Erinnes uocantur,peecatorumcam nam ces,Megaera, Tisiphone, di Alecto: dictae, hos deae odio ac punitione persequantur,nempe ab ipsis comistas caedes supplicio plectentes, idq; factitates sine ulla intermisisto e. porrb reuera sunt hae deae ueneradar,&Eumenides eoqiiod naturae benignitatem ad homines dirigant, uindicando scelera. Adhaee horrendo sint aspectu,ec igni 5c flagellis persequuntur impios. Et serpentes Io 'co comae habent,ut hanc iniiciant imaginatione maleficis: futura estae,ut pro delic iis poenas pendant. Apud inferos secessingunt habere,quo ου minime in propatulo sint harum causae, quodi dignos haru aductus inexpectatus opprimat.
NEcliis absonum est quod dicit,Iouis oculum uidere omnia,at omnia audire. quo enim pacto fieri potis est, ut quicqua hora quae in mundo gerantur,lateat omnia gubernante potentiam Porrb etiam mitem appellant Iouem, nepe placabile esse his,qui c uita scelerata pedem retrahant:non em ira erga eos est at sectus,ut recJciliari nequiret: qua ob causam ec placabiles Iouis arae sunt.
EI iam Preces Iouis esse filias dicit Poeta, di quidem claudicantes: quod se
ingenua deinciant, qu7 preces faciunt. Deinde etiam eorum imbecillitatici rugas addit Ad Iisc debili ec obliquo esse uisu quod ad quaedam semper conniueant. Postrem ὀ supplicadi necessitate deuinctas esse. Amplius deliniat Poeata Preces tanquam deas quasdam . Claudas quid euocat,qubd tarde ec uix progrediantur. ec his supplices esse quos primo iniuria laeserint: rugosas certi',8c uitasti obli quo, lubdaffectos iniuria aegre dc fronte neutiquam ista intueri possent, quos ueniam petunt. Ad haec Iouis csse filias,quod uenerandssint.
J Vpiter certe etiam fatum est,eo quod distributio sit inuisibilis eorum quae uanicuiq; adiiciuntur. hinc iam uecalis partes,Mοἰμω, id est Parcs appellate sunt.
ω crat, eli corum quae fiunt latens 5c incognita causa. iam enim manifesta est, quae in singulis delitescit obscuritas: aut,ut ueteres opinati sunt, ea quae semper est. at ιμουμίη est, secundum quam fata tum comprehensumq; est quicquid in elementi ordine, icrminum haudquaquam habentis fit: quae 8c prima comprehensio non secus atq; si in cathena continet. Porro necessitas est, quam agere aut superare non datur si quidem omnia quς fiunt ad hanc rccipiunt reductionem. Csterum alio modo tres inducuntur Parcae,ssecundu tres temporis partes: ec una est Clotho appellata, quod circumuolutioni rerum primordia non sunt dissimilia, quum alia contingant aliis. quamobrem ec nere eam fingunt uetustissimi qui m. Aliam autem Lachesim, eo qubd sortis casui quae cuim contingunt,non sunt dissimilia.at tertia Atropos, quod ἁπάσrbe, id est ineuitabilia sint. quae ab illa statuuntur. sic haru potentiae propriae uidetur tres sortitas esse appellationes. Eadem autem est 6c Adrasti siue qubd uitati ac deflecti nequeat, sienominata siue quis e semper quae ad se sipectant, faciat, tanquam semper agens: aut particula priuatilia uehemcntia declarante, ut cessi λγυλ , id est sylva lignis abundans:nam est multa agens.Nemesis te μ ν w.ο εν, id est ab ubciscendo nomen traxit. Opis aute--αὶ λα/ - ων λιχ :quia a tergo lateat, ec obseruet quc a nobis geruntur,puniati quae punitione sunt digna.
CAeterum ex Mnemosyne Musas sustulisse dicirur Iupiter,quado ec Iiteratarum politiorum dux eli: quas certe non nisi exacta cura atq; detentione stirscipere datur θc sunt ad uitam bene transigendam maxime necessaris. At Mussuo cantur a plμωσε , p, ab inquisitione: quemadmodii dictum est: Ne mollia in aquiras ut ne dura habeas. Sed nouem numero sunt, 'ubd quos in suoru num rum cooptarint, triangulares sui dicit quidam) reddasit. talis enim est nonarius numerus, generationem quandam sua natura innuens: ac uidetur a perfectione
priminum mparticeps etc. Etiam quibusdam duae solu* este dicuntur,alijsite
169쪽
DE NATURA DEORUM SPE cVLATA 34srtim tres,at altis quatuor,sed aliis item quin . Tres quidem ob praedicta ternio nis perfelthione: aut Q tria speculationu genera sunt, quibus tota philosophiae ratio impletur. duo quidem in speculando di faciendo ea quibus opus est consistunt: Sc duobus his comprehenditur eruditio. Quartum ec quintum genus fortassis quod uetusta musicorum instrumenta tantos habuerunt sonos. Deinde. inducuntur mulieres quia uirtutes rudisciplina forte fortuna muliebres nom elaturas habebant. estq; illud euidentissimum argumentu, multarum rerum coisgnitionem ubertim adelis. oc iam dices licebit,id ob fertilitatem factitatum esse, quae animi cognitione conficitur. Ad hse,constant di incedunt una ad innuenta dum uirtutes inseparabiles atq; in diuulsas esse . deinde semper deorum hymnis at ministerio sunt maxime intentae. siquidem principia ato adeo elementum totius eruditionis est,ad diuina oculos perpetuo defixos tenere. at id uitae iactum exemplar habere in ore.Caeteriam alio modo: Clio quidem una est Musa rum,qubo κλεο id est gloriam adipiscatur literari, quod alios laude celebret. Euterpia autem, quod ductorum conuersatio delectabilis litae suauis. Deinde Thalia, siue quod hord uita uigeat ac floreat,aut quod mensae uirtutem habeat, scite dido 'ein conuiuiis uersantes. Melpomene a cantu distraui, quae carmini adest,uoccinam ab omnibus celebrantur boni, atm ipsi deos celebr1hoc priscos uiros.Terpsichore,quod meliorem uitae partem delectatione ac gaudio trasmittant. aut quod delectatione adferre uideantur couersamibus, una uoculae litera superflua: aut fortassis, vita compositis a literatis uiris carminibus, choreas dijs composuerunt ueteres. Erato uel ab amore nomen tulerit, quod timueris philosophiae generi adest: vel ab interrogandi atta respondendi potentia. nam manifestu est,ratiocinadi quo artis peritos esse studiosos. Polymnia aut est celebrata uirtus,aut potiuR quae multos celebrct: ac quaecum a maioribus cantata sunt, resumat: quaeq; in poematis at alijs comentariis est,historiae curam gerat. Vrania est circa coelestia at adeo uniuersam retae natura scientia. nam uniuersum mundum coelum uocabat ueteres. Calliope est rhetoraca, suaui uoce ac dictione
uenusta prscellens,per quam rempubl. administrant, ct populli hortationibus evibrant, persuasione 5c non ut ad id quod cupiuntHucentes: quam ob causam, hane maxime reges simulac probos uiros comitari dicunt. Certe huic tribuuntur uaria,qubd cuiusq; declaret opera,nempe concinna esse, ac concinentem ecconsentientem sibi esse bonorum uitam. Deinde his se socium adiutigit Apollo ob musices communioner .nam di hic memoratur, cithara scire. causam paullo post cognosces. Acin montibus uenationi uacare traduntur: quandoquide litariam agere uitam,re crebro ad loca a promiscua consuetudine semota, ac arbitris libera seeedere consueuerut hi, qui philosisphie nome dederunt: qua sine, iuxta Comicum,nihil honesti in solitaria uita inueneris. At huius rei gratia, etiam has numero nouem dicitur Iupiter eum Mnemosyne congressus liliuilisse.etenim nocturna his opus est medita ne,qus ad eruditionem spectent. Ω- quidem nullam ob aliam causam poets nactem uocarunt Euphronen, quam
τι emptamν.quod noctu accuratius pressius tres meditemur. quemadmoduetiam Epicharmus: Si quid,inquit,sapientius meditetis,noctuma opus est con sideratione: ec omnia qtis ad literas pertinent,noctu potius excogitantur. Nec defuerunt qui Coelo ae Terra has dixerint esse prognatas: ut necesse sit hane uetustissimam fuisse de hac re orationem. Coronantur autem quorundam sente-tia) palm ob agnominatione, quod nimirum a Phoenicibus uideantur inuen.
tς liters sed quod magis est consentaneum rationi, quia deliciose, ac pulchra, te semper uirens,&ascensu difficilis,ac dulci fructu sit hec planta. .
VT nobis ordine res dicatur, etiam beneficas esse Iouis glias Gratias tradi
derunt plurimi. quorum hi quidem ex Eurydomene eas natas este asseruerunt,quod maxime ex bene stabiliris atm celebratis domibus dona conie- uertit dare. lii uero ex Eurymene, etiam id addentes, beneficentiores quodlimo
do esse,aut debere esse,quibus magns tribuis sunt sortes. At quida ex Eurym e
170쪽
iso P Η o R N V T I3usa n idem hanc etymologiae partem contendentes: nam propriis dominari csolent homines. Ucrum Iunonem alii dederunt eis matre, quod generis nobilitate longe es teris deabus antestent.Et ad alium mouendu affectum introducuntur nudat, ut quum nullam habeant possiessionem, subministrare quaedam pon.sint, di prorsus utiliter largiri, quo quis pacto beneficus recte fuerit: quemadmodum dictum est illud, Munerum animas optimus. Sunt qui existiment petnuditatem innui, prompte ec sine impedimento ad bene merendum properari dum esse. Deinde his quidem duae numero dicuntur his aut tres: duae quidem, quum hos auspicari beneficium est necesse, hos uero uices reponere: tres aute, quandoquidem non redi 'fuerit,illum cui remuneratum est, benemeritum gradum sistere, sed iterum est beneficium parandum, ut sine intermissione id fiat. quodq; id fieri debea etiam earum color ostenditiCaeterum alii dixerunt unam quidem esse Gratiam quae illi qui aliquid recte largitur, adest: aliam autem circa illum cui id minit terti confertur, uersari. tertiam certe, quae illum qui merici reponit,comitetur.Ucua de quum hilari uultu beneficium conferant Gratiae a
que eos quoq; reddunt hilares in quos beneficium collocen M,rimum quidem uulgariter λχαμ:, id est a gaudio appellatae sunt Charites. Et formosae dicit nitur ei Ie,q, formam Sc rei probabilitatem largiantur. deinde singulatim haec quidem appellata est Aglaia,illa uerb Thalia,at tertia Euphrone.atm ob id quidam Luanthen diccbat haritor est e matrem,ati alii Aglaie. at Homerus una Gratia tum Vulcano cohabitare asserit: fortassis quod gratiosa sint mechanica opera.
CAeterum tradiderut Mercutium Gratiarum esse ducem, innuentes haudquaquam temere,sed cum dele mi conserendum elix beneficium , id di gnis: nam ingratus ad beneficium e sit rardior. Est autem Mercurius oratio qua ad nos dij milerunt, quum ex omnibus quae terra habebat animantibus solum hominem oratione donarunt, quod prae caeteris omnibus praestantissimul, abel)ant ipsi. Porro a considerandaeac loquendo nomen habet:aut ab co qubd mi oniti quaedam at adeo propugnaculum sit nobis. Hinc primo Diactoriis, ilest intem uncius est appellatus,vel ab eo qubd si tananifestus ac uerus,uel quod
nostras cogitationcs in proximorum animas referat . quare di singuae ei secrae si in hinc&Eriunius appellatur, quod magnam commoditatem adserat,&hos
supra modum iuuet qui eo utuntur. Et Socus uocatus est, tanquam seruatoris,
miliae existes: aut ut quidam censent, sortis. Et cuspis huius dicitur signum essed
haud certe ad nocendum,sed ad seruandum magis est haec excogitata ratio: uno de di sanitatem ei fecere domesticam. Deinde Argiphontes est, tanquam arge- phantes ab eo qubd euidenter Omnia ostenda ac in propatulum agat.nam tam didum, argenuon uocarunt ueteres Graeci. aut a frequentandi uelocitate: et
nsm id quod uelox est,per antiphrasin dicitur μ. Chryserapis autem, quod
maximo habeantur honore ipse acrius uellicatio. siquidem non parui est m menti tempestiua admonitio, di eorum qui huic mentem adhibent cura. Traaditur etiam praeco deorum esse, oceorum mandata ad homines deferre: prseo quidem, quum facta uoce, ea que innuit oratio reprSsentantur auribusmuncius autem, quia deorum uoluntatem ex euidentiis per orationem nobis datis cognoscimus. Talaria habet pedibus annexa, 5c per aera fertur. idi congiaIenter Homero, quemadmodum uocauic uerba a lata. etenim Irim uentosis ac procellosis pedibus nunciam uocant eam a nomine inducentes. Ad hse animarum ducem esse Mercurium fabulantur:inmientes, illi esse proprium, homines uoluptate delinire.Ob id ei uirgam dat in manus, qua uirorum demulceat oculos, mentis nimirum. Deinde iterum dormitantes excitat. & illi in manu cst,facile impetum addere remissis ac flaccessentibus, at cir hos retrahere ac sistere q ui nLmio ferebantur impetu. Hinc iam obsides immittere uisus est, &uates este ob hanc causam,quum pro suo arbitratu uertat imaginationes: nam deorum nuncti sunt insomnia.At anguium circa uirgam complexus, caduceatyris typum gerens, innuit eneratorum ab ipso concordiam fieri, ac illum inter eos ortum dic