장음표시 사용
201쪽
premeretur, numerus militum ad dimidiam partem imminueretur, civium quoque juvenum non pauci interiissent; non ita ex omnibus partibus hosti occurri potuit, ut voluntas & necessitas nostra requirebat. Igitur propius ad munimenta nostra movens hosti s , nocturno tempore ea suDfodere, cuniculosque agere ita properavit, ut tribus in locis eos perfecerit, longumque in spatium, quatuordecim nimirum orgyarum diduxerit, supinpositis viginti quatuor cadis pulvere nitrato repletis, jam jamque in aerem cum certissima superstanistium pernicie vallum disjecturus erat, nisi foemiisnei sexus & parvulorum misericordia animum oppugnantis subiisset. Itaque omni humani auxilii respectu nobis praeciso, cum ne unus quidem
de quingentis illis peditibus, quos Gedano subinmisium iri, Regia majestas Vestra promiserat, com-Pareret, essetque res ad extremum adducta di crimen, habito cum Domino Castellano Venden, aliisque Nobilibus, tum Equitum Praefectis, Capitaneisque rei bellicae peritis, eonsilio, rem d speratam esse, omnibus conclamantibus, in colloquium descendimus; pactique incolumitatem. Torum, liberorum, tum omnium jurium ac libertatum nostrarum, in fidem ac ditionem Serenissimi
Regis, Gustavi Adolphi, concessimus. Qua in
re admirabilem Victoris clementiam & lenitatem satis praedicare non possumus, qui summa moderatione animi hanc fortunam suam superavit, agnos vivere coegit; idque supplicantibus nobis benignissime largitus est, ut, si intra triennii spatium, pax aequis conditionibus intor utrumque
202쪽
Sem Coiret, cum omni jure& libertate illibataclitio ciem Regiae Majestatis Vestrae redeundi no- is potestas sit. Sancte coram Sacra Regia Maia Rate Vestra assirmamus, idem coram Dei justi mi es omnium Angelorum facie, in ultima illa aciridi disquisitione testificaturi , paratissimosios fuisse, una cum uxoribus & liberis, omnibusive fortunis, certissimam oppetere mortem, si alia vel laus, vel utilitas ad Saeram Regiam Maje- atem Vestram & Rempublicam promanare potuisset; nisi quoque pietas erga Deum, & fidei
nostrae commissos, e tam crudeli facinore ac suis rore nos revocasset; quin & ipsam Regiam Majestatem Vestram id improbaturam, persuasum nobis fuisset. Quorum autem eulpa hoc Reipublicae Ρolonae detrimentum acciderit, Deus judica.bit, qui omnium animorum occultos recessus per spicit. Dum autem facere coacti sumus, quod divina humanaque jura, ac naturalis ratio, tum Omnium gentium laudata exempla permittunt. quaesumus Regiam Majestatem Uestram, non voluntati vel ulli culpae nostrae, sed fatali cuidam ac immutabili rerum conversioni imputare dignetur: Quin summa ope in eam curam incumbat, ut omnis causa fundendi innoxii Christiani sanguinis in coelum clamantis, e medio tollatur, pax firma tandem stabiliatur, vastationibus ac direptionibus finis imponatur, quiesque oppressis &defatigatis populis restituatur. Alioquin coe lum & terra testimonium contra injustos oppressores perhibebunt, & ira divina magis magisque incensa, iisdem dolorem sempiternum inuret.
203쪽
Certe Livonia omnis, tantam Christiani sanguinis estusionem nunc nauseadae horret. Deus victOriarium autor Sacrae Regiae Maj estati Vestrae optatissimum triumphum contra barbaras gentes Ia giatur, cujus gratiae innocentiam nostram commendamus. Datum Rigae, die χo. Sept. Anno I62I.
LXIV. Litera ejusdem cum praecedentibus argumenti, a SUNATU RIGENS I, pos oc cupatam a Sueci Urbem, ad CHRISTOPHORUM PRIMCIPEM RAD ZIVILIUM exarata , IDI.
- Illustrissime Princeps, Domine Gratiosissime,
Obsequiorum nostrorum promptitudinem
Quantas in dissicultates gravissimum hoc bel
lum, nostram Civitatem, diuturnis calamitatibus jam antea concussam, conjecerit, Ipsemet illustrissima Celsitudo Vestra jam antea, tam eX publica fama, quam ex crebris literis nostris cognovit. Equidem memoria tenemus, in nuper praeteritis Comitiis, apparatum hostilium armorum praesentientes, per nuncios nostros, & Sacrae Regiae Maj estati, & universis Ordinibus, nos periculi magnitudinem ob oculos posuisse, maturaque auxilia nobis submitti, opemque ferri, prout Respublica tenetur, ac fides publica exposcit, summis precibus orasse: Non enim esse in nostra potestate, totius belli molem cervicibus nostris suscipere aut sustinere, non esse prudentiae, cum uni-- versi
204쪽
versi Sueciae Regni viribus, nostras imminutas αamictas vires comparare, aut vana ostentatione supra sortem fortunarum nostrarum, imbecillitatem aegrae civitatis extollere, id agentes, ne publica cura imminueretur, &nostrae fortitudini onus gravissimum permitteretur. Eandem quoque in sententiam
Illustrissimam Celsitudinem Vestram multa dixisse& scripsisse non ignoramus: quominus autem se.
Cundis auribus haec omnia acciperentur, latalisquI dam torpor, aut praeconcepta ex privatis opini
nibus de sinistris suggestionibus securitas effecisse videtur. . Quamvis autem ex publico Comitio-Tum decreto, Illustrissimae Celsitudini Vestrae Liavoniae defendendae partes, ut publica dignitas fidesque efflagitat, commissae fuerint: Tamen pomea nescimus, quorum instinctu aut artificio, multa obiecta fuerunt impedimenta, quo minus tam ne eesiaria defensio tempestive susciperetur. Qua obrem non destitimus, frequentibus literis, aures Regiae Majestatis&procerum fatigare, ne tantum periculum negligerent, aut longe remotam ene vitamque Provinciam Livoniam, incendio proximam, tempestivis subsidiis destituerenti Non d fuit quidem Regiae Majestati voluntas aut animus clementissimus, sed, quod contra commune CO- mitiorum placitum ad Illustrissimum Dominum Palatinum Vilnensem rejecti fuerimus, qui Liv niae defensionem praestiturus sit, valde mirati & λmul turbati sumus, quod Dominum Palatinum ad totius Regni & Reipublicae universae tutelam, &supremi Ducis munus jam in Podoliam evocatum& designatum esse sciremus. Interim non pa-
205쪽
rum temporis pretiosissimi periit; cujus quidem
jacturam nos summo cum dolore deploravimus. Itaque literis iterato ad Regiam Majestatem missis, hanc moram deprecati sumus; tum demum
responsum nobis fuit, Illustrissimae Celsitudini Vestrae hanc Provinciam esse commissam. Ab eo tempore non quievisse illustrissimam Celsitudinem Vestram statuimus, quin omnia, quae tanti negotii magnitudo requirit, summa diligentia & ce .leritate parasse, ut in tempore rebus laborantibus succurreret, ac muneris sui dignitatem, ac Reipublicae fidem tueretur, idque pluribus literis suis restatum fecit. sane non mediocriter, hisce audi tis, recreati fuimus; attamen temporis & rerum momenta ponderantes, solicitudinem nostram de partis adversae mirifica vigilantia & celeritate omit, tere non potuimus, jam tum animo providentes,
qui prior campi possessionem adeptus fuerin, eum
multis modis fore potiorem , positisque ac firmatis semel castris, difficultates maximas alteri Objecturum.Non inficias ibit Illustrissima Celsitudo Vestra, crebras in eam sententiam nos literas scripsisse, quarum Exempla, si opus fuerit, bona fide publice ubique exhiberi ao recitari non abnuimus. Nunc plurimo labore ac molestia, militis conscribendi & necessaria parandi diligentiam Illustrissimae Celsitudini Vestrae eonstitisse, facile conjicimus, eo praesertim tempore, quo immanissimus Christiani nominis hostis Turcarum Imperator, bello Regnum Poloniae aggressurus erat, Omnesque vicinae regiones, armis virisque exhaustie, vix
domestico suo subsidio iussicerent. Interea, quod
206쪽
valde metuimus, classis Suecica instructissima portum nostrum occupavit, militem exposuit, exercietus reliquus una cum Serenissimo Sueciae Rege: terrestri itinere Pernavia supervenit. Nec mora ubi locorum opportunitatem contemplatus fuit, eastra & tentoria fixit, aggeres & munitiones circa Civitatem,cis ultraque Dimam extruxit, magnaque sestinatione, quod valde mirandum est. Omnes viarum aditus & itinera interclusit, arctissimaque
obsidione civitatem terra marique cireumvallavit. Haud tamen ita animis consternati fuimus, ut non modis omnibus pro virium nostrarum mediocritate resisteremus: Et quamvis numerus conducto, rum militum supra trecentos non asstirgeret, tamen promptissima civium&juvenum alacritas supplevit & summo conatu vim hostilem propulsavit. Caeterum singulis diebus, aliquot ex tam exiguo
numero tum civium tum militum, violentissima S continua tormentorum verberatione sortitet
ceciderunt: Spe tamen auxilii Reipublicae animos sustentarunt; praesertim cum Illustrissima Celsi ludo Vestra ante dies circiter novendecim ultra Dunam in conspectum hostis venisset, ac velitatudo eum provocasset. Verum enim vero cum prae
ter opinionem Illustrissima Celsitudo Vestra, per specta hostilis aggeris firmitudine, tum militis coinpia ibidem collocata, quae tamen vix duodecima pars totius exercitus fuit, ab eo die succurrere nobis non potuerit: Civitas autem majori vi in dies, non tantum aperto Marte, sed clandestinis quoque cuniculis oppugnaretur, & pulvis nitratus in locis subtus aggerem & propugnacula nostra, circa por
207쪽
tam arenosam positus & occultatus, certissimam ac inevitabilem perniciem nobis omnibus minitaretur, nobisque nulla ratione tanto periculo o
viam ire liceret: habito cum Domino Castellano aliisque Nobilibus, tum Capitaneis & equitum praesectis rei bellicae peritis, consilio, rem desip
ratam esse animadvertimus : ac proinde in ipso extremo periculi articulo, ut omnes jam tum fatebantur, & nunc, visa adversae partis potentia ac horribili apparatu, sine dubitatione assirmant, colis loquendi veniam petiimus, eaque impetrata, ceditis conditionibus, in potestatem ae ditionem Sere nissimi Sueciae Regis, omnium consensu, j uxta ce tae formulae praescriptum, concessimus, vitamque ac salutem omnium reliquorum civium, uxorum& liberorum, tum sortunas, admirabili ac perpetuo praedicanda victoris clementia, cujus animum Deus ipse inclinavit, conservavimus , id quod iure divino & humano, tum laudatis exemplis omni um gentium, concessiim esse omnes sana ratione praediti noverunt, satius habentes, fatali dispositioni, cujus mysteria perscrutari mortalibus non est datum, ceu vi majori cedere, ac meliori fortunae nos Civitatemque, prudenter tam validum ictum declinando, reservare, quam vana ac stolida serocia, viriumque nostrarum ignoratione, instar bru- . torum in caedem promiscuam ruere, uxoresque a
parvulos innoxios, furentis militis libidini caedique prostituere : ex qua re nulla laus nobis, nul imemolumentum Reipublicae fuisset expectandum. Nunc divino beneficio, tum Serenissimi Sueciae Regis, Domini nostri Clamcntissimi, summa moderam
208쪽
deratione Christianum sanguinem fundere abho Tentis, vivimus, &intuentes exercitus robur viginisti millium virorum bene armatorum numerum s Perans, tum cuniculorum tribus in locis situ pendo opere factorum, qui univeris civitatis ruinam attraxissent, summis in coelum laudibus efferimus cle, mentiam Serenissimi Regis Gustavi Adolphi, qui
insciis nobis ac minime credentibus, militis imp tum , praedae ac direptionis avidissimum, imperio ac sapientia sua cohibuit; alioquin ante dies aliquot extremam cladem ignorantes passi fuissemus. Nunc Illustrissima Celsitudo Vestra sine animi passone aut affectione judicet, judicent omnes Christiani Reges & Principes, num praeter jus ac fas quicquam commiserimus, quod cum cives nostri continuis sex fere septimanarum diurnis ac noctu nis vigiliis, excubiis ac laboribus in restauranda munitione defuncti essent, militum vero pars dimisdia ac non pauci civium juvenumque, iam bajulorum occubuissent, nobisque validissima hostilis impressio , diversis in locis, tum subterraneum periculum,ubi viginti quatuor cadi pulveris pyrii,occulta. bantur, ob oculos versaretur,suppetiarum spes nulla appareret, denique alia quoque necessaria nos
deficerent, humanitatis quam crudelitatis majorem rationem habuerimus, ac certam victoris clementiam experiri quam interire maluerimus. Quanta animi magnitudine ac moderatione se i tunam suam temperaverit victor, Vel hinc apparet,
quod subjectionis nostrae pacto hanc conditionem apponi permiserit, ut si interea pacis negotium
aequis legibus transigi posset, eadem fide & inte
209쪽
ε I4 . r. I T E Rgritate, qua nos suscepit, salvis juribus & libertatibus nos e nexu suo dimittere ac redire ad pristinum Dominum pateretur. Damnosissima nobis
fuit haec obsidio, in qua supra quindecim millia globorum in civitatem sunt missa, a nostra quoque parte in principio pro virili responsum fuit: At postea, propugnaculis superioribus violentia hostili deturbatis, cessare coacti sumus. Igitur hoci solum superest, ut Illustrissima Celsitudo vestra
summa animi contentione, pro sua autoritate, ela horet, ut funestissimo huic bello Livoniam consumenti, Lithuaniae similem fortunam minitanti, i
vito quoque Rege, a Prudentissimis ordinibus finis imponatur, Reipublicae decus &existimatio vindiacetur, & oppressis per summam injuriam populisae sub hiis fidelissimis & innocentissimis, de quorum sanguine luditur, pax & tranquillitas tandem
restituatur. Hanc multis precibus ac votis conistinuis supra annos jam viginti oravimus, hanc etiamnum jure exposcimus: Alioquin ad sanctissimum Domini nostri Iesu Christi tribunal, in uitiamo & aequissimo judicio eos sumus accusaturi, qui privatae suae cupiditati, gloriam Dei & Ecclesiae salutem postpositerunt. Deum autem sine pace nemo videbit. Haec libero &soluto animo, nullo metu aut minis oppresso, ingenue scribimus ut utraque fortuna animi nostri firmitudinem probaremus. Deus optimus Maximus, Illustrissimam Celsitudinem Vestram salvam conservet, ac Rempublicam Polo nam contra immanissimos Christiani nominis hostes tueatur. Datum Rigae 2O. Sept. Anno Isai.
210쪽
PROCERUM EUROPAE. Mi LXV. LBAM CHRISTOPHORI PRINCIPIS RAD-ZIVILII ad SENATUM RIGENSEM
Christophorus RadaiWil, Dei gratia Dux
Biretarum & Dubinhorum, Sacri Romani Imperii Princeps, Exercituum Magni Ducatus Lithuaniae DuX.
Spectabili Senatui ac omnibus ordinibus
Civitatis Rigensis salutem. Postea quam de deditione urbis vestrae certis primum nunciis, deinde literarum vestrarum significatione accepi, equidem pro eo, ac par erat, graviter casum hunc & acerbe tuli; non quod iacturam istam sacrae Regiae Majestati Domino no-Bro elementissimo & Reipublicae damnum aliquod irreparabile afferre existimem, sed quod vobis sortianisque vestris fatalem quendam ac funestum diem
Praesentiscere mihi videar. Non enim tam inhh- manus sum, ut humanis non ingemiscam casibus, nec tam durus, ut amicitiae, quam vobiscum integre colui, oblivisci queam. Qualem itaque habueritis amicum hactenus, nunc tandem cum Sacrae Regiae Majestati & Reipublicae, eademque opera mihi quoque amici esse desistis, cognoieite, & simul, quid de facto vestro sentire cogar,quidque Sacram Regiam Majestatem & Rempublicam de eo judicaturam putem, accipite. Urbem fio- irentissimam Omnique rerum & armorum copia instructam & abundantem, cum spes propinqui