Literae procerum Europae, ab imperatoribus electoribus, principibus, statibusque Sacri Imperii RomanoGermanici, ad reges, principes, respubl. liberas, et vice versa, in multifariis, tam laetitiae, quam tristitiae casibus, nec non belli ac pacis negot

271쪽

plurimi palatinatus subditi, relicto patrio sbio, tanquam ex tempestate quadam in nostris provinciis sese subduxerunt, quos ceu profugos ac miseros in luctu & lamentis jacentes exules, jure communi humanitatis, Dominus Parens noster recepit, a Cbenefice clementerque habuit: nec minori postea commiseratione & amicitia Nos ac subditi nostri eos tractavimus. Cujus beneficii Palatini subditi adeo non immemores erant, ut nonulli ex ipsis, suae gratitudinis speciem, etiam lacrymis professi fuerint. Quin & ipse Dominus Palatinus literis ad Nos, Haga, repetitis vicibus perscriptis, eo nomine gratias Nobis non exiguas agendas putavit. Durantibus autem illius belli indies magis magisque ingravescentibus motibus, & jam ante, id apprime sibi faciendum rebatur Dominus Parens noster, ut in omnibus suis actionibus & negotiis ambularet circumspectissime, neve quidquam, cujus ipsum poenitere unquam posset, committeret. Et cum pacis ac tranquillitatis amantissimus fuerit, belligerantium armis sese haudquaquam immiscuit:

Verum medius inter utrosque manens, consiliorum &actionum suarum studia eo unice intendit, ut ante rerum Omnium ruinam,huic exitiose bellorum incendio meta praestrueretur, partes discor dantes ex aequo compositae Sacrae Caesareae Maj stati conciliarentur, utque sublatis tam aerumnosi belli ac ingentium confusionum malis, ex fatali

quasi rerum occasu, publicae quietis & pristinae

concordiae vigor refloresceret.

Quae pientissima Principis sollicitudo, ut plerisque moderatis hominibus, omni laude dignissi

ma Diuitig .bν Corale

272쪽

PROCERUM EUROPAE. a osma visa fuit : ita praeter spem atque expectatio. nem, non leves invidiae stimulos apud nonnullos conciliavit, aegre ferentes, quod isto tempore Dominus Parens noster pacis cultor, quod quietis cupidus, quod salutis Patriae amans, legum Imperii fundamentalium observans, ac a partium studiis alienus esset, neque Regiae Vestrae Serenitatis Sororii, Electoris Palatini, Domini Friderici V. Ω-ctum, quo sese motuum BOhemicorum participem reddidit, coronamque Regni Bo hemici controversam, & maximis periculis obnoxiam, sibi imponi, tantamque inde belli molem Patriae inferri sustinuit, approbare, aut Confoederationi inter

nonnullos Principes initae nomen dare voluerit. Qua tamen in re non tam constans suae mentis

consilium, quam praeter Regiae Vestrae Serenitatis Domini Parentis, Magni illius Iacobi, gloriosissimae& selicissimae recordationis, prudentissimum judicium, etiam Serenissimi Domini Electoris, plurimorumque Evangelicorum Saxoniae Superioris& Inferioris principum, nec non aliorum Imperii Procerum atque ordinum exempla sequebatur. Neque vero solo odio res constitit Domino Parenti nostro, Principi integerrimo, optimeque de Regiae Uestrae Serenitatis Sororio, Domino Electore Palatino, ipsiusque subditis merito, utpote quos profugos tam benigne, ut supra commemoravimus, suscepefit, ac re auxilioque adjuverat ; sed pro tanto salutis publicae studio, pro benemeritis istis, haec ei gratia relata fuit, ut exitium ei excidiumque totique suae Domini Hassiacae Darmst dianae subito & praeter omnem expectationem

273쪽

intentaretur: Provinciae & terrae ejus pacatae atque

inermes, praesente ipso Domino Friderico Palatiis no , sub specie amici & innoxii transi tus, invaderentur, inque illis passim incendiis, caedibus, rapinis, expilationibus aliisque horrendis malis Laeviretur. Nam de oppida habitatoribus evacuata, villae eversae. ipse Dominus Parens cum dilectissimo fiatre nostro secundo genito in captivitatem, violato hospitalitatis & omnium gentium jure, Manhemium, Palatinatus fortalitium , abductus; summatim omnia insistentiarum & crudelitatum genera edita. Quod tamen omne Regiam Vestram Serenitatem malumus ex adjuncta succiniacta delineatione , quam ex nostris verbis, sine aceris bissimo animi dolore non commemorandiS, CO-gnoscere. Damna autem in hac injustissima invasione Domino Patri & Subditis illata , ut post

inquisitionem factam apparuit ad multa centena . aureorum millia, thonnas auri appellant computata fuere: quorum aliqualem saltem reparationem ε& retributionem Dominus parens noster citra tactis

tam Injustitiae approbationem, salvaque sua Principali existimatione, negligere nec potuit nec debuit. Hoc enim jure in Imperio Romano Germanico, Legibus Comitialibus & Constitutionibus, cominmuni Imperii ordinum consensu introducto, sancito & confirmato utimur, quod etiam ubivis gemtium obtinet, ut damna, quae quis it ello intestino medius ac Neutralis existens, absque culpa passus est, ab eorum autoribus & Bapte sponte resar. ciantur, vel si ii, qui damna dederunt, ea restitu re tersivsrsentur, per viam juris ad ca recompen-- sam

274쪽

sanda compellantur, utque quilibet eorreus in ejus generis commissis, possit in solidum pro tota summa conveniri, usque dum laesae parti sussicientet satisfiat. Itaque querimonia ad Caesaream Majestatem & Electores, Delegatosque ordinum Impe-xii, in conventu Ratisbonensi anno M. DC. XXIII. Congregatos, a Domino Parente nostro ibidem Praesente delata, par & aequum Supremo Imperii pili & Electoribus, nec non aliis Principibus consultis visum fuit, ut damna eidem Domino Paxenti nostro illata, ab autoribus, Domino Electo-xe Palatino, Comite Eisen burgico adversus quem etiam rerum rite ac legitime judicatarum nobis toritas assistit in aliisque reiarcirentur. Cum igitur, ut supra diximus, Umbstaditim jam ante ex Parte, ad Dominum Parentemnostrum, ut Princiispem &Landgravium Hassae, iure haereditario spe- ,

Rarit, Palatinatus etiam in varias partes miserrimis modis laceraretur & discerperetur, dc Dominus Parens noster enormissime a Domino Palatino laesus & damnificatus,metueret, ne se dormiente,

de aliqualem Liparationem damni negligente, alii vigilarent, locumve illum in jus suum acquirerent, sibique haeredibusque sitis Hassae Principibus novae

molestiae, ex nova communione accrescerent:

Praefecturae Umbstadianae partem Palatinam, sibi a Sacra Caeserea Majestate, etiam damnorum istorum intuitu ultro oblatam , & jure haereditario concessam, non spernendam ratus fuit, eamque confirmari, pactisque succestarns inter Principes Saxoniae & Hassiae contractis inieri curavit.' Hinc i

275쪽

LITER AE

na quidem, sed ruderosa & ruinis oppressa domus, cui exilis pagorum numerus patet. Hus tamen si rus

ita comparatus,umstadioque in tantum vicinus est,

ut sine adjuncta arcis Ottisbergicae possessione, belli tempore, nemo unquam illius dominio libere de pacate frui possit. Ideoque & hanc praefecturam

Ottisbergicam, sane non magnae alias aestimationis, si territorium & reditus spectentur, Caesarea Majestas Domino parenti nostro contulit. Et harum

quidem sesqui . Praefecturarum Palatinarum quas pie defunctus noster Parens, sibi haeredibusque luis Hassiae & constaternis Saxoniae Principibus, ex eausa jam dicta , adeoque iure conquisivit ea conditio est, ut extra Palatinatus fines sitae sint, nec antiquitus ad eum, sed ad Abbatiam Fuldensem

spectarint: terminos insuper habeant ac limites, adeo angusto terrae tractu, uniusque aut ad summum sesqui . miliaris Germanici circumferentia incisos, ut annui ipsius proventus rarissime octingentas aut mille libras Anglicanas aequent aut e cedant. Has autem sesqui - praesectu rulas ut eas ita vero nomine appellemus) uitan raeviis a Do- 'mino Electore Palatino datis damnis, dictus Dominus Parens noster, alieni nequaquam appetens, minime desiderasset: ita impares longe, imo vix decima parte pares sunt, injuriis & damnis a Domino Palatino datis recompensandis. Sed reserva vit Dominus Parens noster actiones sibi, proptet.

ante dictas injurias & damna, omni jure debitas, de in Dominum Palatinum Electorem, ejusdemquahaeredes jam tum quaestas, nempe r) ex Constitu

innibus Imperii, ratione pgnae pacis publicae si

276쪽

PROCERUM EUROPAE.

pro damnis injuria datis, & ;) in commistum

directum rerum Feudalium dominium competentes. Quae actiones, quamvis morte Domini parentis nostri ad Nos, haeredem & successorem ejus devolutae sint, & in Domini palatini liberos, haeredes ac succello res jure transierint, nihilominus tamen Dominus Administrator Ludovicus Philippus Comes Palatinus ad Rhenum,&c. iis non consideratis, aliquoties dictas inqui- praefecturulas a Nobis repetere & vindicare instituit. 'Et quamquam Nobis adsit jus quaesitum, nemini per vim auferendum, legitima item possessio autore praetore, ex iusta causa ad Dominum nostrum Parentem translata, posteaque ad Nos, tanquam successorem & haeredem , rite devoluta , nec non summa aequitate subnixum jus retentionis ὁ tamen ad redimendam quod dici

solet vexam, nullo ex debito, sed solo pacis

amore pro bona vicinitate & amicitia inter tam conjunctos sanguine Principes, Domino Palatino Administratori, amicae compositionis conditiones obtulimus, non aequitate solum plus quam justas, ac communem transactionum formam superantes , verum etiam tam Palatinae, quam

Hassiacae Familiae honorificas & salubres, quas schedae hisce incluta exhibent. Quamvis autem meliorem, de praedicto Domino Administratore, spem concipiamus, quam quod illis sese similem sit exhibiturus, qui viribus potius quam justitiae causae confisi, jus in armis positum habent, iisdemque magis quam jure experiri malunt. Attamon cum ad hunc modum, nec

277쪽

sequius haec omnia. se se habeant, necessarium es.se duximus, ad Regiam Vestram Serenitatem ea perscribere; tum ut ei de re tota, deque toto hoc tractatu, quemadmodum ex vero a Nobis relatus expositusque est, constare possit; tum ut simul non modo de pii Domini Parentis nostri, nostrisque ipsius justis honestisque actionibus, veruinetiam de ipsius causae nostrae justitia & oblationum Domino Λdministratori Palatino factarum aequitate, judicare ex aequo & bono queat. Sancto autem profitemur & testatum volumus, neque sex hisce ad Regiam Vestram Serenitatem datis literis, iisdemque adjecta factorum delineatione, neque alias Nos, sponte aut ultro, multoque minus ani mo detrahendi quicquam honori ae existimationi Domini Electoris Palatini, ipsiusque honoratissimae Familiae, id quod a Nobis alienissimum est 1ed invitos plane ac demonstrandi, tuendique juris ac justissimae possessionis nostrae causa, rerum

harum, alias pro voto nostro sopiendarum, menis tionem facere, eandemque longe lubentius intermissuros, nisi a Nobis sesqui istae praefecturulae tam instanter, quasi res ad Nos non jure pertinentes, postularentur, Regiaeque Vestrae Serenitatis auctoritas, ipsiusque Dominae Sororis , tanquam restitutionem hanc desiderantis, merita tamen causae procul dubio ignorantis, enixa voluntas, tanquam obstaculum quoddam amicabilis compositionis allegaretur. Non dubitantes, uti Regiae Vestrae serenitatis beatissimus Dominus Parens, gloriosissimus Magnae Britanniae Rex Iacobus, in quadam sea Epistola, anno Hra. memorabile hoc, &Rege

278쪽

pRocERIIM EUROPAE. rariam justissimo, quam prudentissimo, oppido dignum judicium, de Domino Parente nostro, rebusque hisce pronunciavit ὁ hil nempe aequius esse, quam ut Domino Land gravio Ludovico, illatum damnum resarciatur: Ita &Vestram Regiam Serenitatem, pro aequissimo, multasque rerum tu. uintentissimis exemplis abunde cognito judicio, per specta cause nostrae justitia, explorataque conditionum a Nobis oblatarum exuberante aequitate, Nos tibi commendatos habituram, nec pas uram,ut Nobis pacifico & quieto S. Imperii Principi iniiquior conditio inferatur, aut is qui se, sive juri in Sacro

Romano Imperio recepto, sive honorificae & aequae transactioni committere paratus est, per injuriam di vim ullo modo laedatur. Ideoque Regiam Vestram Serenitatem ossiciosissime rogamus, tit a

toritatis saar auspiciis, pro stim ma Regia sua prudentia & aequanimitate, pro rei totius ex nostra parte militante justitia , Domino Administratori P latino suadere haud gravetur, quo hanc internos mortam contentionem, amicae transactionis

interventu expirare, quam ad majorem animorum exasperationem devenire malit. Faciet certe Re

si a Vestra Serenitas rem Deo pacis autori non ingratam, Regiarumque suarum virtutum laude dignissimam, nec non Palatinis&Hassiacis Principibus, territoriorum connexione sibi invicem vicinis, ipsorumque posteris salutarem. Quod reliquum est, Deum precibus veneramur, ut Regiam Vestram Serenitatem longe in terris sospitem esse, ει coelesti benedictionis rore adeo labertim perinfundere vilit, ut Dominorum Anteectarum suo- - Oa rum

279쪽

LI TER AErum pro peritate felicior, florentissimam Regnorum trigam, ad summum divini Numinis honorem& immortalem gloriae & laudum suarum famam, pacato ac fausto regimine diutissime gubernet. Dabantur in Fortalitio nostro Giessen, XXVI. Octobris, Anno aerae Christianae cla DC. XXXIII.

LXXXII. Lhrea AXELII OXENSTERNII, rerum

per Protestantes in Germania gerendarum Dis

Horis, ad LUDO UICUM XIII. Gallia Rogem, quibus nihil certi de Philipps burgo, ob causas sat praegnantes, concludi re in Regii desiderii satisfactionem satis adhuc potuisse, exponis, ιεID

Serenissime ac Potentissime Rex, Domine Clementissime. APpulit pridie a Serenissima Regia Majestate

Vestra ad me ablegatus, Praenobilis Dominus de Gournay, traditisque Serenissimae MajestatisVestrae Literis eam, quam Serenissima Majestas Vesra his inclusam reperiet, de Philippsburgo ore &scripto mihi Staiuumque consiliariis fecit propositionem. Iuxta quam Serenissimae Regiae Majestatis Vestrae Literas, qua par est reverentia accepi, imprimisque pro favore animique Regii testificatione in Ρatriam meam, ejusque confoederato, Serenissimae Regiae Majestati Vestrae humillimri gratias dicendas duxi. Ad rem quod attinet, nullus dubito Serenissimae Regiae Majestati vestrae memoria excidisse, quae ut ejusquc secretioribus D

280쪽

minis Consiliariis & primae notae Ministris a Serenissimae Majestatis Dominae meae clementissimae & Confoederatorum Legatis nuper e Gallia reversis in hoc ipso, quod ad Philippsburgum

attinet, negotio, debita reverentia proposita, selidisque rationibus ac circumstantiis remonstrata fuerunt: Nimirum ipsum Philippinurgum praeterquam quod non multis abhinc annis & contra Imperii constitutiones & factam cum nosnullis Electoribus Principibus & Statibus Imperii conventionem insigni Statuum & cauis comunis praejudicio, forsitan & figendo Dominatui Hispanico' in superiori Germania pedi, contra jus fasque in vallum & propugnaculum surrexerit, non tantum vi pactae cum Serenissima Regia Majestate, Domino meo quondam clementissimo, Sacratae memoriae, Neutralitatis ab Reverendo Electore Trevirensi ex hostium manibus justo tempore non ereptum, sed neque post gloriosissimi Regis

mei fata cum Corona Sueciae ejusque Confoederatis de ulla Neutralitatis reassumtione aut renovatione quicquam unquam actum tentatumque fuisse. Qua contraventione lentaque ac destinata cunctatione, quoniam factum, ut interim hosti rebus suis considere liceret, & viribus, animo, Commeatu ita crescere, ut inde vicini praesertim Electores, Principes, Status, totaque circum Regio in immensas dissicultates prolaberentur, usque adeo, ut Confoederati occupato Ρalatinatu de Philippsburgo, ratione Status & belli necessitate, milite & obsidione cingendo commeatuque prae bendo, labore sumptuque maximo & non aestimanda viciniarum devastatione consilium inire o 3 coa