장음표시 사용
151쪽
mine haec divinatio regatur age, paucis explicemus praecipuas rationes , quas in occultis Daudum vestigiis odorandis sequuti sumus. Ita simul fiet, ut lectores in quoque loco, quem in suspicionem adductum videbunt, continuo intelligant, ad quod
rerum caput nostrae, id est Marklandi et meae, animadversiones
Primum quidem facito omnes concedent, in libro, qui alicui ex illo praestantissimorum lingua Latinae auctorum ordine tribuatur, nihil inesse debere, neque in simplicibus verbis, neque in iunctura eorum, quod ab optima loquendi consuetudine et
classica auctoritate abhorreat. De ratione grammatica loquimur, quae Ciceroniano aevo sic plerisque partibus suis consormata et certis regulis adstricta erat, ut eam nemo, vel scribens,
vel ad populum dicens, impune negligere posset. Igitur , quod nemo non aciebat, qui illa actate aliquid viris legendum com-
. Poneret, ut sermone uteretur puro et emendato , id apparet vel in primis exspectandum esse a scriptore summae auctoritatis apud quem adeo librariorum incuriam vel stuporem iure accusa inus , si quid in oratione ius barbarum , ut soloecum aut peregrinum , aut i ρον si cndimus, aut denique aliquid ullare contrari uti iis, quae hoc in genero legitima esse docet Cicero Partiti. r. c. 6. Quae recta Latine loquendi consuetudo etsi magis temporum illorum qua in hominum laus sui , quum ut ille ait, non tam praeclarum erat scire Latine quam turpe nescires tamen vehementer a vero aberraret, qui putaret sutia Latinui esse , quidquid certa fide apud ullum scriptorem illius optimi saeculi Iegeretur. Non enim saeculum laci persectos scriptores , sed praestantia digna saeculo nec quisquam eloquentiae gloriam adeptus est ex eo , quod nasci ei contigit eloquentiumvirorum aetate : sicut Amafiniis, opinor, et Rabiriis nunqua in laudi fuit, quod aequales erant Caesari et Ciceroni. Nam sacvllas bene eleganterque scribendi nobis non insiti et innuta est sed institutione atque exercitatione comparatur. Itaqii pueri Romani scholas grammaticas et rhetoricas frequentabant, ut addiscerent usum bene scribentium magistros autem, quibus illi
opera in dabant, iam extremis Augusti temporibus cito cadentis
152쪽
eloquentia vitiis et ineptii se inquinasse , multis argumentis et testimoniis intelligimus. Quid ergo mirandum est, si scholasticus Declamator, sive peregrinus in rhe, sive provincialisssortasse in aliquo Galliae vel Ilispaniae angulo docens, longo assuit a nitore sermonis aequalium , ac similitudinem Ciceronis quam laboriosa arte quaesierat, in naturam suam vertere non
Alteram rem , qua dictionis honitas censetur, breviter attingere satis erit, logicam eritatem sententiarum , sine qua ex verbis rectissime positis inanis et sutilis strepitus nascitur. Sed latius patet haec virtus, nec singulas tantum partes sed omnem perpetuitatem orationis complectitur. Nam ipse ordo et series, qua , quae animo concepimus , explicamus, quatenus ad recte intelligendum pertinet, dialecticae seu logicae artis est, quam constat finitimam esse grammaticae et rhetoricae. Quamobrem qui Ciceronem . non modo loquendi sed et intelligendi maximum artificem, artificiosa imitatione exprimere conatur eum necesse est ante omnia posse perspicere, quid in quaque re sit, et quale quidque sit, ac ratione et via disputare; quod qui non accurate didicit, ne potest quidem dicetidi materiam recto instruere , argumentationes apte concludere , atque ita omnia persequi, ut nusquam hiet aut discrepet sententia, nihilque ponatur ullo in loco, quod non prius dictis consequens , et iis quae deinceps dicentur, consentaneum sit. Hac autem parte, animadversiones nostra docebunt, quam pueriliter saepe pec carit hic Cicero noster, ut non magistrum eloquentiae sed in santem hominem audire tibi videare , nihil curantem nisi e horum ad oratorium quemdam modum compositorum copiam a tinnitum. Nam in hoc studio dictionis ad scholasticas regulas fingendae et componendae omnem operam conterit hic oratori sed raro assequitur elegantiam et ceteras Dirtutes rhetoricas, quod tertium requiritur in scriptione Ciceroni adiudicanda. Iulus enim et quentissimi viri maxime proprium erat, copiose, magnifice, ornato politeque dicere , electis verbis perspicuis, gravibus , ad numerum iucundis, ad sensum persectis et cuique rei accommoda-
153쪽
tic neque ea , quae sorte extemporali impetu suderat, sinei ova emendationis cura in vulgus edere sustinui Qui ergo Ciceronis esse poterit oratio, in qua sententiarum ieiunitas
prope singulis paginis certet cum ineptiis verborum in qua loquutiones modo otiosae et nihil significantes . modo perplexae
et parum lucidae, modo assectatae et frigidae , modo tales reperiantur, ut scriptorem more tironum id , quod sentiret , expedite elocrui nescisse appareat Atque haec sunt vitia illa quae in his orationibus ubique haerentia sagacissi in notavit Britannus quae addita ad languorem , per omnes partes susum effetunt, ut etiamsi nullum vocabulum . nulla singularis i quutio offenderet, tamen universum dicendi genus Cicerone indignum iudicandum esset. Sed perpauci sunt qui, quid sit Ianguidum molestum, argutum , frigidum . subinsulsum , arcessitum, diffluens, tortuosum , aut in omni habitu orationis vitiosum , satis acriter iudicent, praesertim in lingua, quam non amatre didicerunt; qui denique inanem et puerilem loquentiam a trili eloquentia callide distinguant vocabula et formesas loquendi plerique spectant unice, haud cogitantes, illa vel pul-eherrima undique collecta misere iaceres, nisi animus magni artificia vim Et artem et spiritum oratoriuin asilaverit. Nempe lineo deficiunt in orationibus istis de Pace, et Ansequam irrain exsilium, non eloquentiae species adumbrata verbis Cicero
uianisci in quibus qui lente acquiraeit, is poterit cum Othone Ver tulero, antiquo Interprete posterioris libelli, multisque
aliis superiorum famulorum, admirari in eo elegantias verborum et figurarum et numerorum ad eum usque modum , vix ut risum contineant lectores intelligentes. Sed , quum prioris Declamationis auctoritas mature explosa esset , ad posterioris fraudem detegendam exspectandus sui Lambinus , qui primus eam ex Ciceronis exemplaribus sustulit, ut inelegantem, inconcinnam , insulsam atque ne tam potius Iudimagistro alicui semidocto semirustico et impolito, quam summo Oratori Romano tribuendam: atque hane ab illo praescriptam censuram dein-
154쪽
ceps maximo consensu sunt sequuti omnes , qui in his rebus
aliquid intelligere audebant. i
Iam pergendum nobis est ad quartum genus argumentorum quod etiam indoctissimis assensum eripit, animudversionem errorum et peccatorum in historii, qualia imputari viro, in ipso rerum actu dicenti scribentique, nullo pacto possunt. Huc e serenduin est, si quid vel a factis rebusque gestis , recentis praesertim memoriae, vel tu temporum rationibus scriptum est i Almonamus hic mortunam consiliis nostris annotationem Lambini ex edit sec. Orat Cic. Vol. II extremo Hanc Orationem c ad populum et Equites Rom. antequam iret in exsilium ego in priore Ciceronis editione sustuleram. Quo facto , quum biblimolae, quorum sumρtibus Cicero noster editus fueraI, asciolis quibusdam certiores facti, cam rationem desiderari, deae actum esse quererentur , quasi, quod ea esset raetermissa idcirco homines ad Ciceronem coemendum essent tituri lardiores , et mecum hoc nomine odiose e Oatularentu quumque ei constanter remondissem , eam orationem non esse Ciceronis, eoque me Metuisse eam excudi tandem ab illis multis reeibus Oratus , hanc eis eniam dedi in calce sociandi oluminis Guod orationes Omnes continet, locaretur. Ita illis animum reddidi, qui se erisse clamabant. Nunc item , et ero multo magis, quia hac editione non solum doctis et politis hominibus gratum facere, verum etiam indoctis et ineptis morem gerere studui hanc orationem ab aliqiι Ciceronis simiolo et imitatore stultissimo, qui sibi bellus a disertus Midebatiar, conscriptam, suo tiidem loco non, sed tamen hoc secundo Olumine , excoui, misi, ne cui ut stolido aut mal olo Me minimam de me querendi causam aut occasionet relinquerem sed e lege tit dissimilibus literis imprimeretur hoc consilio, ut etiam cor-ἀiti ae docti sibi a me satisfactum et constillum sae intelligerent. quibιι multo lacere malo quam ercordibus atqtι indoctis. Exinde sordere etiam ulgo comi ista Declamatiuncula quae
Drtuna nunc, si ero coniicio, nostras quoque orationes manet;
apud eruditos videm cito, apud myeritos certe Post aliquot
aetates, si forte rationes nostras aut ιι erit dissi uti lituit literarum,
a suturis Nothetis in integris editionibus Ciceronis titiliter adhi-
155쪽
eontra certam historiae fidem si quid alio modo est relat uni. ivam facit ille, cuius nomen scripturae praefixum videmus; si in iisdem eventibus narrandis apud eundem scriptorem inconstantia et varietas notatur , quae non conveniat et , qui iis in tersuit ipse denique si quid in historiis praeter rem et verisimilitudinem ornatum verbisque exaggeratum est. Atqui nihil est horum omnium , quod non idoneis exemplis coargui debeat in his quatuor rationibus neque ego cuiquam nuctor fuerim , ut eas res accipiat pro veris et exploratis , quae ibi leguntur sine adiumento gravioris auctoritatis id quod de Oratione pro Do-mo in pluribus quaestionibus antiquitatis adhue secerunt iure consulti, tu posterum sortasse cautiores suturi. Quamquam mihi quidem vix dubium est, qui hic Rhetor aliquot deperditas Ora tiones Ciceronis ante oculos habuerit , indeque et res et sententias inuasdam mutilatus sit, quae ipso non indignae Cicerone videantur. Immo interdum mihi probabile videbatur , locos eos, quos Pedianus, Aquila et Rufinianus ex postremis duabus h rum rationum attulerunt , consideranti et cum textu nostro conserenti, Rhetorem saepe nihil aliud quam totos locos exempIi sui variasse, interpolasse et scholasticae incudi reddidisse. Qua de re breviter, sed dubitanter, monui in orat de Har rem. c. ta Eaque coniectura si non displicebit viris eruditis, admodum minuetur numerus antiquorum testium , quoru in Consensus nos deterrer a nova seu tentia poteratu siquidem
quae a Pediano , Quintiliano et aliis laudantur, Orationes de
Domo et de Har rem non sunt fortasse omnino eaedem , quas
hodie habemus in manibus. Sequitur quinto loco res , quae mullo tacilius sentiri potest qua in ad exactas regulas artis redigi a ciuilis rudenti qua dam , qualis et solet et debet os se hominis, qui in usu rerum
civilium et consuetudine prudentissimorum virorum consenuisse
ipso nomine suo pro siletur. Talum ni iti scriptorem docet didicisse, quid amicis ac bene de se meritis debeatur , qua moderntione de alicitis et inimicis loquendum sit , qua arte in omni re agenda serviendum sit locis ac tempori trus. Itaque si quis
156쪽
repubi eminentium , personis tacenda dicenda Tutit tantae μωρίας et mas is suspicio in scholasticum declamatorem cadere potest in Ciceronem vero non potest nisi sorte quis existimat, miserum Consularem in exilio repente insanire incepisse. Nam sicut in congressibus aliter loquuntur et agunt homines de schola , aliter aulici iste de iisdem rebus aliter Consularis aliter umbraticus magister verba faciet; ac posterior, quantumuis doctus et sapiens ceterarum rerum , non potest non ruere in eo genere , quod nimis alienum est ab ipsius vita et studiis et moribus. Superest sexta ratio argumentationis, ducta ex eo , quod character cuique scr*tori proprius dicitur, id est genus exprimendorum mentis sensorum, varietate notatum temperatura ingenioruin et sormae operum quod oritur ex ompositioite sententiarum , ex delectus loquutionum posituque partium omnium, quibus universa oratio constatur. Simile quiddam videmus in ceteris quoque artibus , quae maiore animorum libertate tractantur, in musica, in pictura , in sculptura , in quibus nullus umquam sui excellens artifex , qui non haberet quandam characteris seu stili proprietatem. Ac ne quis putet, illud esse nihil, quod ipse videre et percipere nequeat in scriptoribus quidem saepe res adeo non obscura est, ut et auribus hebetioribus ultro se ingerat. Comparet enim aliquis inter se vel unius aevi terminis inclusos duos tres scriptores , ex Graecis v. e. Platonem , Xenophontem , Isocratem , ex Latinis Tacitum , Suetonium , Plinium Caecilianum et iacile intelliget, quam diversitum inter se , tum a superioribus sint universo genere et sentiendi et scribendi. Nam, ut de uno , quem postremum appellavi, Plinio loquar, verissime iudicavit Ruhnhenius in Praes T. I opp. Muretinorum , apud hunc , etsi perstudiosum Iectorem Ciceronis, nullam vel in pistolis vel in Panegyrico periodum reperiri, quam ille pro sua agnoscere velle videretur. V rum si imitator assidua lectione et meditatione sese ita ad exempli sui normam composuit, versatilique ingenio assequutus est, ut illius non vocabula solum , non quandam orationis figurationem, non compositione in numerorum arripuelit, scd scripto
157쪽
FIUD. - G. OLFI Irem , qualem cum in propriis operibus cognovimus , omnibus virtutibus ac vitiis reddat tum naturali quadam alliditate et insigni acumine opus est, ut illud nescio quid , in quo tamen
duorum vel trium hominum opera discrepant, investigetur , et suis indiciis arguatur. Atque id munus non est nisi eorum . qui multo accuratoque usu se in familiaritatem scriptorum insinuarunt atque immerserunt, ut eos nihil allat, quod ulla parte ad persectam ipsorum similitudinem desit. Neque adeo de tali censura cuiusvis literatoris iudicium valere poterit, sed locum hi habebit veteris sapientis dictum , M EMO HrPIDI paue que res diiudicanda quasi publico decreto permittatur oportet a ceteris , quamvis prudentissimis , lectoribus. At vehementer dubito, an causa nostra tam impedita et dis-ficilis sit ad iudicandum , si modo iudices fuerint ab omni cupiditate remotici quippe in his orationibus ubique apparent v stigia alienae manus , tum in compilatione Ciceronianorum lo- eorum , multum diversa illa quidem a sortuita repetitione propriorum dictorum, tum in consormatione νοησεω σχολα νῶ v, etiam
ubi nihil manifesto salsum subest, tum in plurimis aliis rebus, quae non Ciceronem, sed imitatorem eius, veluti aliquem Aoniunt Palearium ex celebri secta Ciceronianorum , a nobis audiri significant tanto maiore forsan peritia huius artis musicae e cellere oportebit eum , qui aliquando cognoscere volet, num in extremis rationibus Ciceronis etiam alia quaedam lateat, non in Senatu dicta , uti creditur , sed in otio scholae comρ sua. Sed quoniam nemo ante nos talem coniecturam attulit soniverse rem indicasse satis habemus , integramque relinquimus iis , qui in his studiis omnia si hi declarari et expediri
moleste serunt praesertim quum magnopere vereamur, ne hoc
surdis auribus cantaturi simus, quoniam in illa ratione pleraque argumenta struis ex una dissimilitudine characteris ducenda erunt. Reliquimus itidem aliud quid, sed longe facilius , cuicumque libeat, demonstrandum , a nobis saepe significatum nulla ratione adiecta , haud pluribus quam uni auctori istas quatuor orationes tribuendas esse. Nimirum hoc non minus certum vi
158쪽
debitur eas aliquoties uno tenore perlegenti, quam omnes adhue
Ciceroni per errorem esse adscriptas.
Haec hactenus paulo susius ae liberius disserui , ut testimonia supra laudata resutem , aditumque iaciam ad legenda ea , quae mox ab eruditissimis viris in contrarias partes acrius disputantur. IIorum autem Praelationibus nihil , neque ad confirmandum neque ad refellendum , addere volui non quia nihil erat, quod moueri posset, et fortasse etiam oporteret, sed quia huiusmodi quaestiones potius singulis locis examinandis, quam universedisserendo ad liquidum perduci poscunt. Ita non temere cuiquam dubiae videbuntur leges criticae , quas modo posuimus huic disquisitioni adhibendas nunc unum hoc anquirendum erit, Werisne an salsis eriminibus nitatur accusatio nostra.
Actum est, opinor ilicet. Serib. d. 16 Maii Mi.
159쪽
Ciceronem altero die post reditum ii. e. Non sep A. v. C. 696 ab exsilio senatui gratias egisse , et eodem biduo concio nem ad populum habuisse liquido constat praeter Dionis Cassii testimonium ci ex episti I lib. IV ad Atti Vbi postquam te
per Italiam descripsit , Ad urbem, inquit , ita mi , vi nemo ullius ordinis homo nomenclatori notus fuerit, qui mihi ob iana non meri . Praeter eos inimicos, quibus id ψsum non liceret aut dissimulare , aut negare. Quum enissem ad portam Capenam , gradus templorum ab insima plebe completi erant a quα plausu maximo quum esset mihi gratulatis signiscati similis et frequentia et plausus me usque ad Capitolium celebraoit, in foroque et in ipso Capitolio miranda multitudo suis. Postridie in senatu , qui fuit dies Non septembr. senatui gratias egimus.
Eo biduo quum esset annonae summa caritas, et homines ad theatrum primo, deinde ad senatum cucurrissent, impulsu Clodii me opera frumenti noρiam esse clamarent, quum Per eos dies senatus de annona haberetur , et ad estis procurationem sermone non solum plebis , verum etiam bonorum , Omρeius Ocaretur, idque Use meret , multitudoque a me nominatim , ut id decernerem , Postularet feci, et accurate sententiam dixi, quum tDLib. XXX lX e. ιν κατηλθέ τι ού ό Κικερω . καὶ χαρι ταντι Βου n.
160쪽
abessent consulares, tιod ut se negarent osse sententiam dicere, praeter Messallam et Afranium. Factum est Ctum in meam sententiam , ut cum Pompei ageretur , ut eam rem susci eret, lexque ferretur quo in concione recitat, quum Populus, more hoc insulso et Ooo, lausum me nomine reciatando dedisset habui concionem ς Omnes magistratus praesentes, Praeter unum praetorem et duos tribunos tibis, decierunt. Iam quaeritur utrum ea , quae exstat oratio, post reditum in senatu, ab ipso Cicerone habita , aut certe scripta suerit. Itaque primum hoc tenendum est, a nemine veterum script rum hanc orationem laudari. Quintilianus, qui toties ex aliis Ciceronis orationibus locos excitat , eam prorsus ignorat Mamertinus quidem iunior gratiar aci ad Iulianum c. 3 . ubi ait, nunc si tibi, Imρerator, parum amyla nec remondente meritis tuis oratione usus videbor , quaeso obtestorque te, ne meae naturae Potius , quam magnitudini benesciorum tuorum utra esse tribuendiam , his verbis expressisse putatur locum illum orat. post red in senatu : a P. C. pro oratris immortalibus in me
fratremque meum liberosque nostros meritis arum obis tιmulate gratias egero, quaeso obtestorque, ne meae naturae Potius
Vrιam magnitudini estrorum benesciorum id tri endum putetis. Verum hoc levissimum est certe nihil aliud ex hae imitatione essicitur, quam hoc , lectam fortasse a Mamertino hanc , quae Ciceronis nomine serebatur, orationem. Multo minus Bunemanno credendum Lactantium illo loco Institui V, 1, 7, qui sanctissimam quoque comoris sui artem contra fas Omnes Polluant et profanent , ad locum orat post reditum in senatu respexissec. , qui ne a sanctissima quidem arte comoris potuisset hominum imρuram intemperantiam mριιlsareu quasi non posset de infamia oris loquuturus in eadem sere verba incideres, nisi ex alterius cuiusdam oratione repeteret. Neque vero constat Ciceronis orationem, quo Senatui gratias
egit, etsi de scripto dictam orat pro Plancio c. 3ox umquam editam suisse Cicero eam, quum Plancium defendebat l. i. hisce verbis recitari iubet Nihil me noui, nihil temporis causidice, re , nonne etiam illa testis est oratio, quae eo a me prima ha-