장음표시 사용
351쪽
auxilioque deminuti deficiantur quare ad unum imperium proin Minciae redeam, exercitusque Pulsus , dominutisque accedat, ne deterioribus reρulsisque honos augeatur. In his responsis ea quae verbis monere igitur honos meatur continentur partiua oblatinitatem, partim ideo suspecta sunt, quod scripta esse videntur, postquam Augustus principis nomine rempublicam, civilibus discordiis, fessam sub imperium dominationemque receperat. Iam Cicero ipse nusquam commetnorat se in hac causa orationem habuisse Asconius ex ea locum excitat ad Ora pro Corneliora , qui locus paulum immutatus legitur in hac oratione c. ia, ubi videnda est avnotatio. Quintilianus vero sive veram
sive suppositam orationem legerit, de inst. r. V Il eius exemplo utitur in Ponitur, inquit, a quibusdam , et quidem Myarte prima Deorum auctoritas i ture est ex remonsis, ut Socratem esse sapientissimum. Id rarum est tamen utitur eo Cicero in libro de haruspicum responsis Neque vero dubito, Ciceronem in senatu contra Clodium dixisse, qui haruspicum responsunt loca sacra et religios profana haberi ad aream Libertati consecratam , nuper Ciceroni restitutam traxerat. Idem lacile Garatonio assentior , qui eam orationem post illas pro Sextio, in Vatinium, pro Caelio et ante cas quae sunt de provinciis consularibus et pro Balbo habitam esse docuit. Sed hanc quae Ciceronis esse sertur de aruspicum responsis orationem, veram et genuinam Ciceronis esse, qui ea quae a Marklando et Wolso disputata sunt, recte perpenderit, nullo modo sibi persuadebit Etsi enim in dispositione minus quam illa pro domo laborat, multa tamen in ea occurrunt inepte dicta , parum latina , partim etiam a veritate historica aliena omninoque Cicerone indigna. In exordio auctor Ciceronem inducit narrantem, quae heste no die in senatu egerit ad Clodium, qui publicanorum causam impediverat, consutandum; α -έ. Tum dicitur Clodius paulo ante concionem de religiouibus sacris et caerimoniis habuisse; et responsum haruspicum recens de fremitu recitasse. In quo tempora non satis videntur concordare. Nam si paulo ante he
352쪽
cero in senatu postridie potium liam heri dixisset y Iam primum c. 5 Clodius exagitatur quod is potissimum , qui Bonae deae
sacra violarit, ausus sit in concione de religionibus neglaetis conqueri. Deinde nullam domum tam vacuam atque orati aliista religionis suspicione esse, quam Ciceronis domum docetur.
Nam de eius aedium religione ex SCto ad Pontificum collegium
Esse relatum, eosque omnes causa cognita eas omni religione liberasse; c. 6-8. Quo loco quum Pontificum nomina recitentur , in iisque nominetur L. Claudius rex sacrorum , Mata landus specioso quodam argumento usus est, ad errorem declamatoris demonstrandum. Duae enim, inquit, suerunt familiae gentis Claudiae s. Clodiae, altera Pulchroru1 vel Neronum altera Marcellorum, illa patricia, haec plebeia. Sed Claudii
patricii iam aliquot ante annos communi consensu praenomen
Lucii repudiarant, quod duo homilies eo praeditio L. Clesidii Pulchri opprobria suerant gentilibus suis teste Suetonio Tib. c. a. Cui rei simile quiddam de praenomine Marci in gente Manliorum traditur p. iv. VI ao, et Cic. Philipp. I 3. Quare ubicumque illa aetate Lucium reperimus in Claudia gente , oportet eum o Marcellis existimari atque plebeium : v. c. illum L. Clodium , in Epp. ad Fam ill , 4 , 5 Indeque etia in intelligi licet istum L. Clodium , pharmacopolam circum Paneum , cuius meini nitidi pr. Cluenti libertinum vel ex posteris libertiti suisse, manumissore quodam ex plebeia stirpe Clodiorum. Nam de Sex. Clodio Phormione , qui nominatur pro A. Caecina c. ix, etsi ipse quoque libertinae conditionis ruit, non constat utri illarum familiarum debuerit libertatem suam. Iam si haec pauca cognovisset Declamator, non venditasset nobis L. Clodium aliquem pro rege sacrorum qui scit non poterat esse nisi ex patriciiso quod ut Ciceroni ne imputari quidem po-lest, ita error facilis erat homini scholastico , Romanarum re Tuua non tam gnaro , quam in urbe natum decebat . Unao
quamquam cre et subtiliter a Marklando disputata sunt, facile tamen fieri potuit, ut quum scriptu in esset C. Claudius , illa liter C. a librariis in L. corrumperetur, quod iam a Gesnero monitum est. Nuque vero declamatorein illa pontificum nomiua
353쪽
DE ORATIONEsnxisse redibile est, sed potius ea ex genuina Ciceronis oratione in suam transtulisse existimandum Sequitur explicatio eorum . quae haruspices dixerant. In qua primum c. 9 negat sciis literis delectari aut uti quae animos avocent a religione;
quod quidem, si Cicero ad populum dixisset aliquo modo serri posset in senatu vero ridiculum suisset sperare , ut Patribus conscriptis persuaderet, se ne uti quidem scriptis eorum philosophorum , qui totam istam de divinatione, de auguriis et portentis opinionem abiiciant. Deinde quod haruspices dixerant ludos minus diligenter factos, pollutosque, id totum iu Clodium
confert, qui cum Megalensia celebrarentur . magnai vim servorum in scenam signo dato immiserit Pessinuntem etiam sedem domieiliumque Matris deorum vastarit, et rogitam vendiderit e to-i3 Deinde exempla asseruntur locorum sacrorum
et religiosorum a Clodio eiusquo sociis violatorum c. IS. Et quod haruspices dixerint oratores contra ius fasque interf-etos, id etsi vulgo ad legatos Alexandrinos pertinere videbatur, quos scilicet Romam missos Ptolemaeus rex insidiis plerosque sustulerat alia tamen Clodii eiusmodi facinora intelligi posse demonstratur m G. Quod haruspices dixeri ut fidem et iusiurandum neglectum , hoc declamator suspicatur de illorum Clodii iudicum manifesto periurio dici , qui eum incostus reum
pecunia accepta absolverint; c. 7. Et quod In haruspicum responsi subiungatur sacrificia Metusta occultaque minus diligenter facta ollutaque esse, in eo sacra Bonae deae a Clodio vi Iuta notari ostenditur c. I , 8. Postremo accedit declamator ad monita haruspicum explicanda. Quod enim monuerant, uepc optimatium discordiam dissensionemque patribus principibusque caedes periculaque creentur auxilioquo deminuti deficiantur, qua re ad uum imperium provinciae redeant, exercitus-
quo pulsus deminutioque accedat; hoe partim ad Clodium, partim ad optimates tutor se dissidentes pertinere c. 9-a5. Quod autem monuerant ne occultis consiliis respublica laedatur , id de Clodii audacia intelligendum esse, qui nocturnis vigiliis et coitione hominum hoc excogitaverit, ut in concione auderet dicere, iustitium edici oportere, iurisdictionem intermitti clau-
354쪽
d aerarium, iudicia tolli e as. Quod autem praeceperint nodeterioribus repulsisque bonos augeatur, id ad Vatinium qui in petitione aedilitatis repulsam tulerat, et ad Clodium omnium
mortalium deterrimum transfertur c. αλ, 7 Denique quod haruspices monuerant providendum esse ne reipublicae status mutetur, id his temporibus apprime convenire, quibus ut respublica meliore loco sit, ne optandum quidem esse Clodio impunito, unum autem inferiorem locum vel interitus vel servitutis maximopere cavendum esse ἔ .48. In peroratione tristitiam huius orationis et severitatem excusat, iterumque ad religiones diligenter procurandas discordiasque civium placandas
Ceterum totum orationis filum multum a Ciceronis elegantia obhorret, adeo multa sunt inepte a putide dicta, nonnulla quoque vix Latina.
355쪽
Hesterno die Patres conscripti, quum me et Vestra
dignitas et frequenti equitum romanorum, quibus Senatus dabatur, magnopere commosset putavi mihi reprimendam esse P. Clodii Divudicam Nudentiam, quum is publicanorum causam stultissimis interrogationibus impediret, et P. Tullioni Syro navaret operam, atque ei sese, cui totus venierat, etiam vobis inspectantibus venditaret. Itaque hominem urentem exsultantemque continui, simulac periculum iudicii intendi duobus inceptis verbis omnem impetum gla-
Qui a senatus Iubatur in caudis rentur controversiae, quae erant inter Suros , et eam Publicanorum foete-tatem . quae Syriae vectigalia de autem inter provinciales et publica in nos nunquam sere non fuisse, notius est, quam tinxemplis indicaudum esse videatur. AN. Immdι Pudentiam m. eoui. mytinitam probante Garalonio. Impudior impudentiam Cicero non coniunxisset ut arbitror. Manx L. Smi ιssimι interrogatioraι axMelius sui ut improbis vel maluioris, etiam aptius furenti exstitiantique. Neque enim stultilia scelus est ae diis guum, in quod tanti terrores et iudieii periculum inlevisturci humanumqve. O . Duobus inreptis 'bis' ectinare Clodium de vi poterat Cicero , quia saxis, ignibus . ferro vastitatem suis eos decrevit senatus lege de 4. quae esset in eos qui uuiversam rem Publicam oppugnassent, teneri Ius .
Duobus incepti Merbis mullum ex
356쪽
qui consulis essent, exsanguis atque aestuans, Se ex
curia repente proripuit, cum quibusdam Daciis iam atque inanibus minis, et cum illius Pisoniani temporis Gabinianique terroribus. Quem quum egredientem insequi coepissem, cepi equidem fructum maxi
mum , et ex Consurrectione Omnium vestrum, et ex
comitatu publicanorum. Sed vecors repente sine suo vultu, sine colores, sine voce constitit deinde respe-
probatis scriptoribus sic loquutum puto, Ciceronemque potius dicturum fuisses obtu primis Merbis quemadmodum loquitur ad Famil. IX, io: Ego primis tribus Merbis: Quid noster Paetus yn MaoL. Quidni sie di- re potuit Tullius eadem sententia, qua deinde Voce tantum at rigi legum initium et iudieii. . Si neutra sorma alias usus est in his, qui nobis supersunt libris quod noipsum quidem simpliciter negare Ru sim an ideo plane indignas Cicerone pronuntiabimus Nunquam deerit,ei-
Iieet aceusatori, qui status controversiam movere scripto euicumque voluerit, si lictbit hanc damnare sor mulam, quod sit imitatione expressa, vel surrepta adeo plagio; hane rursus, quod alias apud seriptorem , cuius
nomen prae se fert, non inveniatur. GLsN. Notis suis discernuntur propria
et communia ab iis, quae quis aliutide imperite sumpsit vel plagio surripuit: sicut alia rursus leguntur semel dicta; alia . quae omnino diei vetat analogia sermonis. Qualia si quis indigna iudicat prohato scriptore, is rectissime et ex arte indicat Meus i qui, quidquid in seripto Latino antiquitemPoris legitur, continuo bene et ex usu optima Latinitalis dierum putat. Nempe hae ratione nihil potest perversius esse, nihil effieaeius ad tollen-
dum omne iudicium de rectis et pravis, de sanis et eorruptis , de genuinis et adulterio is Adde . quod . si quis negat, o vel illo genere loquendi usum esse aliquem scriptorem in reliquis, qui eius exstant. libris, hoc resutaturo tibi necessario imponitur negotium talis exempli demonstrandi, nec dicere sussicit te id negare non audere. Quippe alter negavita nunc demorastratidum estii hi Atque o quidem saepe onadmodum dissicile est, et merus labor digitorum Dat subtilio res est ipsam linguae analogiam exquirere et quid ferat quid respuat, iudicare. Ita aio recte scribi, attingere initium legis, etsi nunquam me id legere me mini contra Latine dici inelyere Merbi ausit ne gare nullo libro inspecto eamque ob causam damnamus hane formulam , duobus neutis Merbis, ubi satis usitate se, ibi potuerat υix duo siectis, latis. Iam tu, qui ista deseudere audes, vel eorundem vel certe similium usum dehes ostendere eomparandis locis scriptorum νDon autem respondere, Quidni potuit 'Neque hoc ita Latine dicitor nam et aualogia et constans usus poscit ut dieatur, Quidni potuerit Wo . Attamen Iotam quae sequitur narrationem ut inepte confictam metito exagitat Wolfius.
357쪽
xit et simulac Cn. Lentulum consulem adspexit, cidit in curiae paene limine, recordatione, credo Gabinii sui, desiderioque Pisonis. Cuius ego de elisenato et praecipiti furore quid dicam 2 aud potest gravioribus a me verbis vulnerari, quam est statim, in facto ipso, a gravissimo viro P. Servilio consectus ac trucidatus cuius si etiam vim et gravitatem illam singularem ac paene divinam assequi possem, tamen non dubito, quin ea tela, quae coniecerit inimicus, quam ea, qua collega patris emisit, leviora atque hebetiora esse vidcantur. II. Sed tamen mei iacti rationem exponere illis volo, qui hesterno die dolore me elatum, et iracundia Iongius progressum arbitrabantur, quam sapientis hominis cogitata ratio postularet. Nihil feci iratus, nihil impotenti animo, nihil non diu consideratum ac multo
Simulae n. Lentulum ad Cn. Lentulum praebent Frane Barb. lex Oxonu et pleraeque veti editi nullo, reputemus totam hane i et turbulentam speciem rerum. Furebat primum suo more Clodius, publieanos in gratiam Syrorum oppugnans; ieero eius furorem mox se exsanguis e curia proripit minas laeta ad limen paene progressum insequitur Cicero, comitatus equiti hiis Gravem consiletum metuis. Nihil minua. Repente reor consistit quasi attonitus, nee tamen deinde non audet respicere tandem eouei-
dic animos in ipso paene limine vir
alias intrepidus sive quod Lentuli vultum ferre nou potest, seu Gabinii sui et Pisonis desiderio percussus. Ad intrabilis pictura in qua nihil quaeras amplius nisi quid misero im sit, ad Laremne auum an in senatum reverteriti nou. Inimietis Ipse Cicero M. Collega patris Cum patre P. Clodii eonsulatum gesserat P. Servilius
Isauricus. ID. Qui hesterno die dolore tostu&ret Ita sensisse aliquos . vix credibile est in eoosnrrectione senatorum et comitatu equitum. Ergo resipuerunt ni soriasse senatu dimisso. more Plirygum et qui eum antea adiuverant, nune in eo moderationem cogitatam rationem requirebatit. Tametsi me imperfecti temporis usu ostendit Nimirum levis Declamator, ut gensit illa narratione exordii se nihil progredi, subito novam com miniscitur viam, qua ad liberioria orationis cursum deseratur. O .
NihilDeiurastis suid feeit Post verba illa, quibus Clodio ius et iu
dicium minatus erat eum insequi coepit. Id scilicet multo ante erat iue ditatus. D.
358쪽
ante meditatum. Ego enim Patres conscripti, inimicum me semper esse professus sum duobus, qui me, qui rempublicam, quum defendere deberent, servare Possent quumque ad consulare ossicium ipsis insignibus illius imperii, ad meam salutem n solum auctoritate, sed etiam precibus vestris vocarentur: primo reliquerunt, deinde prodiderunt, postremo op- Pugnaverunt, praemiisque nefariae pactionis sunditus una cum republica oppressum exstinctumque voluerunt quique suo ductu et imperio, cruento illo atque lanesto, supplicia neque a sociorum moenibus prohibere, neque hostium urbibus inferre potuerunt; excisionem, inflammationem, Versionem , depopulationem, vastitatem, sua cum praeda meis omnibus lectis atque agris intulerunt. Cum his furiis et iaci 4bus, cum his, inquam, exitiosis prodigiis, ac paene
huius imperii pestibus, bellum mihi inexpiabile dico
osse susceptuma neque id tamen ipsum tantum, quantiam meus a meorum, Sed tantum, quantum vester
atque omnium bonorum dolor postulavit. IlI. In Clodium vero non est hodie meum maius
odium , quam illo die suit, quum illum , ambustum
Duobus Consulibus, Pisoni et Glib. binio. AN.
Qui me, qui rempublieamo Ad hoe
reserenda sunt verba, reliquerunt, Prodiderunt, o Pugnarunt, ut grammatica certe ratio iubet contra ae
voluit Auctor, ni sui oblitus nox subiungit una cum re tibi. OLF. Rem istieam Iie Geuter e eod. Pal. s. rs quem Ern alii sequuti
sunt veterem scripturam rem meam plerisque M. confirmulatu revoca.
vii Bec Nefariae actionis Aereptis a Clodio provinciis, prodita salute mea.
In AL Delionis. Sumticia neque a foetorum moene-bias prohibere maee in Pisonem dicta sunt, qui et eum liostibus parum Prospere pugnavit et cum sociis erudeliter se gesserat. FER . - SUHieta M. moenibus inepta loquutio. . Hastitaem Fulgo addebatur eam. recte a Mehio tineis inelusum. Lam. hinus e eonieetura edidit astitatem
Ambustiam religiosissimis ignibus' Ineptissime hoc dictum recte reprehendit misius, ut inulta eiusdem generis alia.
359쪽
religiosissimis ignibus cognovi muliebri ornatu, ex
incesto stupro atque ex domo pontificis maximi omissum. um , inquam, tum vidi, ac multo ante prospexi, quanta tempestas excitaretur, quanta impenderet procella reipublicae. Videbam, illud scelus tam
importunum, audaciam tam immanem adolescentis sn-rentis , nobilis, vulnerati non posse arceri otii sinibus erupturum illud malum aliquando, si impunitum fuisset ad perniciem civitatis. Non multum mihi sane post ad odium accessit nihil enim contra me Dei odio mei, sed odio severitatis, odio dignitatis, odio reipublicae. Non me magis violavit, quam senatum, quam equites romanos, quam omnes honos quam Italiam cunctam. Non denique in me sceleratior fuit, quam in ipsos deos immortales Etenim illos eo scelere violavit, quo nemo antea in me sui eodem animo, quo etiam eius familiaris Catilina, si vicisset, fuisset. Itaque eum nunquam a me ESSe accu
sandum putavi, non plus quam stipitem illum, qui,
quorum hominum esset nesciremus, nisi se Ligurem ipse esse diceret. Quid enim hune persequar, pecu-
Videbam ameri otii sinibus' thoe verbum copias pro composito
durus tamen et molestus manet modus loquendi i scelus arcere sinibus otii neque modestio iunctura verborum , Iurentis nobilia Mulnerati,sci infamia iudicii , ex quo evasit, eorruptis indicibus. Woia .
minerati clusamia iudieii. Nihil enim idio mei suidquid feeit Clodius non fecit odio Cιcero. nis . sed odio severitalis et dignitate
ciceroniarnae Ridete. Patres Conseri
pii, quidquid est vobis cachinnorum l
Eodem animo is Misisset,suis-ari Quasi odio non nimium dignus fuisset Clodius . quia praeter ipsum
alius non retinus saevus videbaturiaturus Ferremus si scripsisset in me sui eodem animo, quo et alii homines improbi in me antea suerantique succurrebat nisi Catilina, vel potius Iocus pro Sexti . 28: Exanimatus evolat ex senatu non minus saevus Perturhato unimo atque vultu; ndvocat concionem . hahet orationem talem Consul qualem nunquam Catilina victor habuisset. . D.
Mi rem illum Aelium Ligurem tribunum plebis. Quid enim hune persequar Ioteli.
360쪽
DM HARUS P. RESPONS CAP. dem ac belluam pabulo inimicorum meorum et glande corruptam qui si sensit, quo sese scelere devinxerit, Don dubito, quin sit miserrimus sin autem id non videt, periculum est, ne se stuporis excusatione defendat. Accedit etiam, quod exspectatione omnium sortissimo et clarissimo viro, T. Annio, devota et con- sistituta ista hostia esse videtur cui me praeripere desponsam iam et destinatam laudem, quum ipse eius opera et dignitatem et salutem recuperarim, valde est
IV. Etenim, uti ille Scipio natus mihi videtur ad interitum exitiuntque Carthaginis, qui illam a multis
imperatoribus obsessam , oppugnatam, labes ac latam paene captam aliquando, quasi fatali eventu, solus overtit sic T. Annius ad illam pestem comprimendam, exstinguendam, unditus delendam natus esse videtur, et quasi divino munere donatus rei publicae Solus ille cognovit, quemadmodum armatum civem, qui la
pidibus, qui serro alios fugaret, alios domi contineret, qui urbem totam , qui curiam , qui sorum, qui
templa omnia caede incendiisque terreret, non modo vincere, verum etiam vincire oporteret. IIuic ego, ut
tali, et ita de me ac de patria merito viro, nunquam
Donoelium Ligurem sed Clodium,
ui sequeu lain arguunt, ex quibus sae-Pissime apud malos scriptores luxtim uanda L. Clodium ergo Pecudem Doeiat et belluam Ormptam, ut ex uno S. Franc notatur et probatue
Graevio. aque eoustructio , illustrata ab Iutpi'. ad Liv. XXIX. a. . alii, . in primis uita . l. esset.
nisi praecedens him saceret ut ia uiola corrupιum nequiesceremuli. Celerum hic causam alluit, si quam ou uino asseri, acetissiniam, cur uouaceusarit Clodium. Non accusaMu quia bellua est. Longas tamen orati ne in hanc helluam componere Ondediguatur. OLF. Corrumam Sic cod. Franc. d.
Grvph. ibbo vulgo corruptum. Qui si sensu defendat mo ex
Caec. I , sumptum esse MarIlin diis monuit. Vincere lincire' Lamb. et L n. reposuerunt vincire incere.