Ad extremum Pandectarum titulum, qui est De diversis regulis juris antiqui, notæ, multis exemplis illustratæ, editæ opera et studio Matthiæ Stephani, ... Accessit legum & paragraphorum hujus tituli; itemque verborum & rerum præcipuarum index

221쪽

Quod de sti putatione dicitur, idem interpretes eneraliter tradunt etiam obtinere in instrumentis quorumcunq; contractuum,uemq; testamen, toruin, ut error Notarij in illis commissus veritarii non praeindicet nec partibus noceat, dummo, do contrahentium aut testatorum voluntas contraria non probetur Lambiguitates, C.D testam. . . C. de contrah. O comm. H Iat quia veritas rerum erroribus non vitiatur , ut reser Ulpianug Issi ita suo Sc.pras Et ob id inire Di cletianus Ac Maxintianus veritatem,re vires hiores, quam scripturam obtinere amh in clam ignorans Io de donat. Caeterum circa errorem ita testamentis committam viaimadvertendum est, utrum malam tuns Uantia, testamininsputa,ubi voluntas testatoris errore Notarii omissa,aut non satis expressa est quo casu ad probandum hunc: errorem, septem testes qui testandi actus inte fuerunt, requiruntur an r(ro erratrummi siennitatibis sive requisitis testamenti, utpote irinum ro aut qualitate testiunt, forma subscriptioni', aut appet sitione sigillorum,sorte si septena testes fuerunt adhibiti, vibrarius tantum sex notavit tum enim iste per duos tantum res ei Poterit

iliusfamilias licet pec illi tibi rancessire beat aaministiationem severa tamen nec sim,

222쪽

- MLMIrARS. Est L. nus esse peculii , nec illud possidere dici potes utpote possessor ipse ab alio ad L qui in servitutetit adeo ut siquidem de re peculiaris possessione per interdichum retinenda.recuperanda, aut dipiscenda agatur, beat pater agere non filius. Unde illud Moeciani in v. L Filius sana ilia ne lia etinere, neq; recuperare, neq; ad: pisci pollessionem rei peculi ris videtur ,h. e. Filio miliai nos competit interdictum acti piscendae, nec recuperanda: nec retinendae postri onisu vel non potes depeculi possessione runterdictum adipiscendae, retinendae, reduperandae experiri Generali ter enim constit tum est, filium nihil omnino Meq; corporale, neq; incorporale sibi acquirere, ut retinere, aut recuperAre posse, quandiu in parentiu potestate est. Cum omnia filii statim sino patris, nec ulla momento apud filium manere queant, sed ipso jure statim patris fiant cum ipso una curri omnibus suis bonis ins grentis ure sit. i. quidquid o de acquir. vel a iniri pol si placet y.de ala Te omiti hered Et quidem olim filiussam patri acquirebat,omnia dc castrensia vel 'uasi Sed hodie ex Imp. constitutione hoc privilegium militiae datum ut in castrensi peculio, vel quasi filius familias vic*m patrisfamilias obti

Atq; ita hodie haec lex non de eastrensi vel quasic utensi, sed tantum d paganic peculio,veli prosectico, adventili. o accirie ita cae

223쪽

Hin ssent, qua abundant, uigrescripturm cIntentia heis regula est si quid amplius in in strumento diei,um est, quod necessario in eo

desideratur,prppigre instrumentum non vitiari, nec iurist communis dispositione infringi L quae

dubitationi gratia P. sup eod. Abundan enim cau-teis non nocet. Deinde hic ostenditur bdo,-tur: si quid adleest pni uerit instrumentis, velut inutile, ob id utile non viciari, nec substantiam serum propter inutile djectum multaru Non enlpa mutat substantiam rerum non necessaria verborum multiplicatio L periculosa. s. Labeo de auro S arguet. Unde Florentinus , stipulatio nemo verba supervacua Vitiari negat, dummo, do cum utilius de ad pra finiem a stum pertin&tibus admixta sisnt, quo casu quae utiliter gesta sunt, fragia manent, tuae contra, pro super vacui habentur, ne utile per inutile vitietur l. i. pen. de ob u. Nujus insigne exemplum est in I. ideicommigari. F. sicut J delegat. s. ubi fideicom--issum filios initia sub hac conditione relictu . si morte patris sui juris factus suerit, fili praei andum est patre deliin sto, etiamsi ante patri gnortem, mancipatione sui juris ille factus suis set cum hoc cali conditio fideicommissu inser. .

xa, Jutpote superflua, ad eriptum fidei commissu im non vitiet similiter si quis fundum ita uxinstructus est, legaverit, cadjecerit, supr peste stile vel mancipija , vel alia aliau te Pa-

224쪽

pinianus respondit, non videri minus legatum, sed potius ex abundanti esse adiectum quorumia si . siquis. o. de in Ir. O instium AE

Nemo dubitat solvende videri eum,

qui defenditur.3Nbin Ulpianus docet debitorem principalem , si is convenitur pro debito, etiamsi non habeat, unde solvat Sitamen ab ali senditur. videri esse solvendo, h. e. perinde haberi, ac si ipse se li- dum posset solvere Rat o ejus est quia credi- tor, quod a debitore principali consequi non potest, id ab ipse desensione consequitur vigo ex praefutae cautionis sive satisdationis iudicatum solvi. Defensoriam ii, eandem vicem, quam reus, subit,s minordi 'o procurat seu,ut idena

Ulpianus ait, id tacit quod dominus in litem s.ceret;&cavere idonee. Fid has s. defendereri tit. Adeocli a defensore satisdatio fidejuguria exigitur e quia nemo alienae litis idoneus est fidejusior sine satisdati*n i qui proprio c. alium a. d. tit. qui itaq; vel per se, vel per alium. Potest solidum solvere, erum est, quod sit sob vendo 1 solvendo ubi accus de verb. et n.

aranda est his, qui eas protulti re A bigit oratio est, quae duobus aut tribus m*dis potest in te digia in ejus nyod ambigua

225쪽

oratione, maxime spectanda est sententia ejus, qui eam protulich e si v tibi ambigua sunt,nou est pro cujusvis arbitrio sententia illis affingenis da sed recurrendum est ad intentionem sive mentem proserentis 3 seu interpretatio fieri debet pro proferente Et tunc pertinet, quod vulgo dicita-let Quilibet est interpres suorum verborum .

Exempli loco sit illud Celsi re sonium, conere, nens interpretationem benefici vel privilegii in

L Neratius is r. eod. Neratius consaltus, an quod

beneficium dari: se quasi viventi Carvi rescripserirat jam de sun et dedi se existimaretur,Respon- dic: Non videri sibi principem, quod ei quem , vivere existimabat, concessisset, d*suncto concessissee quem tamen modum benesicii sui eA vellet, ipsius aestimationem esseda FIerat . Sic, in legibus sententiaiptius spectanda est, quam verb/: Scire enim leges, non est verba eorum. tenere, sed mentem voluntatem I sciret . dei Iegib. Ita sententia definitiva i iudice prolata, lirice e cari nequeat, attamen declarari int

Habet ergo haec regula locum in testamentis, in legibus ac statutis si mentijs ac benefic(l; sive '' privilegili principune in contractibus ver non obtinet. Nam in contrae ibus verba ambigua dc obscura etiam contra proferentem, prae sutis ubi de mente ipsius non constat, interpre- laetitur

226쪽

rantur. Et ita veteribus placuit, pactioilemo, sturam vel ambiguam venditori, is eirum loca- 'innocere, in quorum fuit potestate, legem a pedi eius dicere Lueteribori de aetht be de contra cum in lege M. d. tit. Sic in stipulationibus verba obscura vetambigua rontra stipulantem secundia, promittentem interpretantur QSi

si putant liberii fuit verba lat concipere qui

cum pertinent. , Civilium poenarum aliae sunt privata inimis

plum duplum,&cet, aliae publicae sunt, ut paena capitis deportatio, quae in locum interdictionis

aquae iv ignis successit Livi, par uil de interdict. - , nihil aliud est, quam perpetuum quoddam exilivinia assignata provincia ubi sit manetidum,

boni hin fiscum redu his Medueto tamen prius aere alieno nomposnet. Nam quia tar itum intelliguntur bona cum viqis quae deducto aere alterio superiunt L Ab gna tums'. r. bona de reb. grum Siscus nihil praejudicii cr*ditoribu s adserre possito deo quoci, non possunt ulla bona ad fiscum pertinere, nisi qum creditori stupet ,- futura sunt des non petunt, e tot tit. C. paenus S uald creditoris Deferri. Et ita Hermogenianus in L docet,per sententiam deportationis ea tanein bona aufert hoc est, fisco applicari, ad fiscum ve Drq, Dat solutione creditoribus fac

227쪽

, supersunt ut haec quidem de jure civili ita

se habenti x Caeterum hodie ure novissimo bona damna atorum seu proscriptoruit, no fiunt lucro iudicibus, aut eorum manastras, ne is secundum veteres leges fise applicantur, sed descende litibus, vel his non extrantibus, ascenderitibus, vel ex lat. re ad tertium gradum conjunctis deseruntur Nov. Auth bona defunctorum C de antrum prosicripti Excepto crimine majestatis Auth. natarum sn per quod summum majestatis crinieri, quod crimen perduellionis dieitur, intelligimus cum scilicet quis hostili animo adversus principem vel Rempublicam Romanam animatus est uadria L Ju majest Constit Carol. cum auic ait. SL DL quast pnnum L

Auotiescuns utrius fausa lucri ratio verti tur u praeferendus est, cuius in lacrum causa SDitentia bim ego est Quod in pari causa lucri ille praeferri debeat , cujus in lucto causi temp're praeceditu hoc qui prior rem ex causilucrativa traditam accepit , non attento eo, utrum die rere possid-c an non liquidia ficii potest, ut qui prius rem,ccepit, nunc, cum de illa inter duos contenditur, illam non pius M. Habet enim hie locum vulgata, egula qui prior est tempore, potiores jure c. qui prior de reg. jura in anter alias namq; commoditam,quas tem-

228쪽

pus adfert, hae non minima est, quod ius euiu, dam privilegii contine ut minorum in pari cauis ta lucri, qui prior est tempore potior sit jure qui priam Arei ita in privumij dc concessionibus Principum per modum gratiae factas prima principis i oncessio posteriori praevalat L praedia cile localpraediali D. Sic si princeps rem aliquam uni prius, postea ex intervallo eandem alterii utrili ob bene merita dona dedit aedios hic, e donatarius prius in possessionem rei donatae verenit, nihilominus cui prius res donata est , post riori praeseretur quia prima Principis donatio posteriori praevalet d. I. praedia. Sic in beneficiis Ecclesiasticis prima concessio rite saeta praese tur secundae etsi secundo tri itio facta fuerit, qua tibi in duobus de rescriptun cd ritu de Deben. d. Videmus ergo tunc demum Regulae huic lo cum que, cum uterq; causam lucri habet sed Aviter priorem, alter posteriorem. c. Et hoc ita obtinet, quando quis rem prius M. ceperitab eodem domino. Nam si duo eandem rem simul a non domino acceperunt, is tuendus

erit, qui prior qui ejus apprehendit id quod et

aan servatara in duobus emtoribus L .F.s. si duo

f. de public in rem aet. l. s ea res si iran, J. e .mt. Sic si res donariaest a diversis , ut mihi ab uno, tibi ab alio donata, possessor est meliore tum in pari causa potior est conditio possidem tis Linpari v. in pia . m. Et hoc est etiam quod labianus jixit eum de lucro duorum quaeritur,

229쪽

melior est causas ouideritis . nemo prasi 2ι. Fisnh. tit. Sic quoties in i num praedium d pobus a

domino distrahi vix man iuris est, eum,cui

traditum est,in detinendo domini potiorem I. quotus FC de res vendic ita e duobus emto .ribus, primus qui rem emtam signavit, pra eriue secundo, cui res tradita est: quia signatura est eo traditionis, Ac per eam dominium in signantem transseettura quod sine l. s. n. de peric Ocomm rei vend. sane Ecclesia vel civitas, quae prior emit, praesertur , quamvis alteri res postea vendita destradita suerit: In Ecclesiam rei vita. tem enim dominium absq, traditione transit ulli C. deIS. Eces Gau. a. Obs r. per tot et

O potestimorobm videri is, qui enbriste

quantum solvere debeat. M probus in libris iuris dicitur, qua bonati 'dem non agnostit, veluti, qui bis idem petit I. squi dolo fidere judic. Hinc Venuleius tradit, improbum non vid*ri, qui ignorat quantum solvere debeat. Et his verbisignificat, qu id qui hujusmodi vel similem iustam praetexere potest,

is a moria excusetur,ac proinde nec ad usuras, nec ii res petita lati a tortuito petierit, ad fortuiti istius casus pracstationem teneatur cunis ussam milias q. s. ult de ureb oblig. Exemplum peti

potest exu residuum de distr. Eign. Quidam po hulat residuum d*biti debitor ignorat quid sit in residuo petit arbitrum, cui excutiat rationec

230쪽

di interim adversariu s ad distra ectionem pigno. uni prosilit quaeritur an videatur motam fac re, an recte distractum sit pignus I minime Non potest enim esse in mora, qui petit arbitrum rationibus excutiendis id enirn inprimis requirit ICtus, ad moram committendam, ut debitor ex iusta causa intelligat se dare oportere l. quod te, si cert.pet. Ac quantum sit illud. Quiergo credens se non debere, litigare maluit quam solvere, non est in mora si nemo rem suam de ver, oblig. '

AD L. C.

-- qua ure contrahuntur, contraris T Lla demum idonea& tempestiva comparatio est, si vel jus cum aure compares, factum eum ne o. Inter similia enim apta est Hoportio; non vero tet dispalata, dc toro genere diversae Exhinc est, quod de factum, facto tolli possit; ius ure: inccajus LLn. Omnia quae jure coi

trahuntur, contrario lure pereunt. Eadem enim

in unaquao re sunt destructionis principia . quae sunt dc construct ionis,ut ait Aristoteles in Topicu. in eandem sententiam ita Ulpianus. Nihil tam

naturin est, quam unumquodq; eo genere diciolvi, quo colligatum est . nihiLso sup eo . subiicit exemplum ibidem s. i. Ideoq; verboriam obligatio verbis tollitur nudi conlusus obligatio,imiurario consense dissolvitur.