De Apuleis fabularum scriptore et rhetore..

21쪽

- 13 tenore, puleius nillil niSi tranStat 0r, foret, hanc certe propriam et peculiarem ingenii sui notam ita toti libro impressit ut, qu0d alienum St, prope ea ratione, Suum fecerit. Non semper et ubique rhetorica peccat. Quin et egregie officium suum praeStabit, Si, quo temp0re et loco decet, verba fecerit MetamorphOSe unum nobis et alterum exemplum praebent coll0calae opp0rtune lietoricae. uum Cha rite diu meditata ulti0ne jamjam fruitura, ad Thrasyllum sopitum accedit, locu eS hic orati0Di aut potius imprecationi; neque Script0ri tunc inutile est Sese declamando exercuisse. AEn, inquit Charite', sidus conjugi mei comes, en Venator egregiuS, en carta maritum Haec est illa dextera quae meum Sanguinem fudit hoc pectuS, quod fraudulenta ambage in meum concinnavit exitium oculi isti quibus male placui; qui, qu0dammodo tamen jam futuras tenebras auSpicanteS, Veniente poena antecedunt. uiesce securus beate Omniare. Non eg gladio, n0n ferro petam. Absit ut velim simili morti genere cum marito meo c0sequeris Vivo tibi morienturiculi, nec quidquam videbis, nisi dormiens Faxo felici0rem necem inimici tui quam vitam tuam SentiaS. Lumen certe non VidebiS; manu comitis indigebis Charitem non tenebiS; nuptias non frueris; nec morti quiete recreaberi S nec Vitae Voluptate laetaberis. sed incertum Simulacrum errabi inter reum et solem; et diu quaeres dexteram quae tua eXpugnaVit pupulas quodque est in aerumna mi Serrimum, neSeie de quo queraris. At ego sepulchrum mei Tlepolemi tuo luminum cruore libab0, et Sanctis manibu ejuS Stis oculi parentab0. Sed quid mora temp0ri dignum cruciatum lucraris Relictis somnolentis tenebri ad aliam poenalem evigila caliginem. Attolle aquam faciem, Vindictam recogn08ce infortunium intellige aerumna c0mputa Si pudicae mulieri lui placuere oeuli, Sic face nuptiales tuos illuminarunt thalamos.

22쪽

- 4 Ultri eos liabebis pronubas, et orbitatem omitem, et per petua con Seientiae Stimulum. uamvis longiuscula forsan sit orati et oleum nimis redoleat, confitendum tamen est Apuldium hic et illic in ea summum eloquentiae tragi eae culmen eligisse. Neque alia hae oratio minus conspicuaeSt, qua BOVere pri Vigno amorem suum aperit. Videtur ino Apuleius inclytam illam Phedrae coram Hippolyto consessionem acini nostro tanquam indicavisse. Iuvenis nihil etiam tunc sequius SuSpicatuS, SubmiSSO Vultu rogat ultro praeSenti causa aegritudinis. Tunc illa noverca nacta solitudinis damn0Sam occaSionem, prorumpit in audaciam; et ubertim ad lacrymanS, laciniaque contegens faciem, voce trepida sic eum breviter assatur Causa omnis et origo praesenti doloris, et etiam medela ipsa, et salus unica, mihi tute ipse es. Isti enim tui oculi per meos oculos ad intima detulisi praecordia, mei medulli acerrimum

commovent incendiu ui. Ergo miSerere tu caUS pereuntiS. Nec te religio patris omnino deterreat: cui morituram prorsus Servabis uxorem. Illiu enim recogn0Scens imaginem

in tua facie, merito te diligo. Habes solitudinis plenam siduciam, habes capax neceSSarii lacin0ri otium. Nam quod

nemo n0Vit, paene n0n sit . Haec Sunt rhetoricae praemia, Sed quam rara Pessima ista magiStra, cum t0ta progenie Sua et Supellest tile, cum Salibus leporibuSque t0lam, ut diximuS, fabulam infestavit. Qui sales qui lepores Illius culpa est, Si vix una in toto libro phrasis simplex Sit et candida et naturalis Si permultae locutiones huic Simillimae occurrant: Simplicitatem relationis meae tenacitate taciturnitati tuae remunerare,

aut illi, quae vix intelligi potest Communi numinis piamento vicariae venerationiS incertum Sustinebo ps per illam sit ut pagina haec deminutivis, illa vero barbarismi pullulet ut taedae nuptiale lacrymi extinguantur Put Psyche ad suos dicat uid laceratis in vestris oculis mea lu-

23쪽

ni tua is et Cupido rursu ad PSycladii: Dies ultima et casus extremus et Sexu inseStu et Sangui inimicus jam sumsit arma et castra comm0Iit et aciem direxit et classicum per sonavit*; illa est quae talia latr0nibuS, anum alloquentibus, dicta : Etiamne tu, bu Sti cadaver extremum, et vitae dedecus primum, et rci faStidium Solum quae philos0phica Sententia SerI0 expromere, et 3ptivam puellam Athradidis et Protesilai docti ii quam opp0rtuniu memi

nisse jubet . Quid multa Τ

Cetera de genere hoc, adeo sunt multa loquacem Delassare valent Fabi um

Nullus demum in tota fabula angulus est, ut ita dicam, in quo non appareat Apuleiu ipSe, Se totum, Oeem, geS- tum habitum, vestem, inSta Telephronis narratiunculam Suam incipientis, ante ora audientium doetiSSi me comp0nens. Η0ratius ait Homerum interdum dormitare. Utinam et n0ster interdum in his suis artibus, dormitaret l

Pauca Sunt Sane, imo pauciSSima. Quid enim veritati cum magia In magia autem paene t0ta fabula p0sita est. Ubi legentium voluptas e talibu8 praeSertim artibus petitur, minimum odi Seriae veraeque affectuum et morum obServationi descriptionique reStat hoc autem eS quod philosophicum in tali per v0caverim. Ut aliquid ejusmodi in fabula insit,n0n tantum delectare Velit Scriptor oportet, ed delectare monendo atque ut monendo delectet, necesse est illum Η0ratii praecept parere quum dicit

Respicere exemplar vitae m0rumque jubebo Doctum imitatorem et Vera hinc ducere Voces. Τom l p. 314. - Id. p. 544. -- Id. P. 250. - l. p. 29o.

24쪽

uae omnia parum, im minime chirat Apuleius. Ut qui lanthim lectore Suo delectare, idque qu0quo modo, in animo habet, non exemplar Vilae m0rumque reSpioit, Sed Fon lanii instar Sychen Suam Scribenti S, Studia hominum, quo inclinent, c0nsiderat, et ubi ea ad magiam et ineptias hoc

genus inclinare vidit, plenam magiae et ineptiarum fabulam c0nscribit. Alio ea qui sibi aliquid documenti quaerit. Aliqua tamen ex toto libro Sub h0 capite cogi possunt

quae Apuleium et affectuum et 0rum Scientia, certe non eminuisse, Sed et non omnino caruiSSe Significant. Quae autem ad assectus pertinent, ea fere omnia ad amorem pectant inde ejus Studium novissime homines exuunt lAccuratisqimum lepidumque capitis et capillorum enco-mium scripsit his verbis Apulatus : uid ego de ceteris aio quum mihi Semper Unica cura fuerit caput capillumque Sedule et publice prius intueri old0mi postea perfrui; Sitque judicii hujuS apud me certa et statuta ratio, Vel quod praecipua parS Sta c0rp0ris, in aperto et per Spicuo poSita, prima n0Stri luminibus occurrit; et quod tu ceteris membris loridae vesti hilaris color, hoc in ea pile nitor nalivia operatur . . . Si quod nefa distere, neque sit ullum hujus rei tam dirum exemplum cujuslibet eximiae puleherrimaeque seminae caput capillo exspoliaveris. et faelem nativa specie nudaveris, licet illa caelo dejecla, mari edita, fluctibus educata, licet, inquam, Venia ipsa fuerit, licet omni Gratiarum horo Stipata, et t0t0 Cupidinum populo comitata, et baltheo Suo cincta, cinnama fragrans et bal Sama roranS, CalVa processerit, placere non poterit Vul

si uid quum capillis color gratia S, et nitor Splendidus

illucet, et contra solis aciem xege tu fulgurat, vel placidus renidet, ast in contrariam gratiam variat adspectum Et nunc ut aurum coruScan in leVem mellis deprimitur umbram, nunc cor Vina nigredine caerulo c0lumbarum collinosculos aemulatur Vel quum Utti arabiei ob unetus, et pectinis arguli dente tenui di Scriminatu S, et pone versum

25쪽

dit imaginem grati0rem Quid quum frequenti sobole

spissus cumulat Verticem, Vel prolixa eri porrectus dorsa permanat Tanta denique Si capillamenti dignitas, ut, quamVi auro, VeSte, gemmiS, OmΠiqUe cetero mundo exornatu mulier incedat, tamen, niSi capillum distinxerit, ornata non possit audire . Haec philosophica Pigeret quidem cognominis, sed sub quo alio capite ponenda Vera Sunt certe, et satis subtiliter sideliterque expressa. uae in tali libro Vera Sunt, etiam minima t0llenda 80StimamuS, quia non multa. Haec autemh0minibus elegantiarum amorumque docti SSimi pergrata esse debuerunt, et Apuleium haud imparem Amat0ris arti scribendae testantur exStitiSSe. Alia illum in amore effingendo Sati callere potuisse signi- sicant. Sic Psychen depingit jam tum, ut ipSe ait, facinor1 Suo manu admoVentem si adhuc insterta consilii titubat, multisque calamitati Suae diStrahitur assectibus; festinat, dissert; audet, trepidat dissidit, iraScitur; et, quod est ultimum, in eodem corpore odit Serpentem bestiam, diligit maritum. Nae isse intimum, ut ita dicam, assectus hujus habitum introspexerat, qui tam diligentem fidelemque picturam animi, quo hic affectu potitu erat, effingere valeret. Sed qu0d mulio magiS huic exemplo praeStat, e labella Socrus privignum amanti exceptum accipite is Mulier ida, quam diu primis elementi Cupid parVulu D triebatur, imbe dissis adhuc ejus viribu S, facile ruborem tenuem deprimens, silentio resistebat. At ubi completiS igne eSano toti praeco diis imm0dice bacchatu am0WeXaeStuabat, Saevienti Deo a amsuccubuit a languore Simulato, Iuliau animi mentitur in corporis valetudine. Jam cetera Saluti Vultusque detrimenta et aegri et amantibu examUSSim con Venire nemo est qui nesciat Pallor deformi S marcente oculi, RSSa genua, quies turbida, et SuSpiritia cruciatu tarditate vehementior.

26쪽

- 18 Crederes et illam fluctuare tantum Vap0ribus febrium misi quod et flebat. Heu medic0rum ignarae mentes Quid venae pulsus, quid calori intemperantia, quid fatigatus anhelitus, et utrimque Secu jactatae crebriter laterum mutuae bcissitudines Dii boni quam facilis, licet non artifici medico, cuivis tamen docto Venereae cupidiniS, comprehensio, quum videas aliquam Sine corpori calore stagrantem V

Nonne libido illa penitissime et Subtili8Sinae introspecta,

necnon eriSSime adumbrata est Inter ea quae ad aetatis Apuleii m0re proprie Spectant, et quamdam nobis temp0rum imaginem exhibent, magia sane et Isiada mysteria praeeipuum locum Obtinent, ut et mendaciis istis et anilibus ineptiis pars aliquantula sit veritatis: haud dubio, rebus is Sis homines valde Studuerint oportuit, quum S0la earum imagine tant0pere caperentur. Sed de his alias Silenti praeteribo via lupis et latronibus infestas quippe quod non uni aetati regi0nique proprium sit. Ad alia

venio magis peculiaria, quae tanquam Signa temporum eSSevere dixerim. Nonne aetatem fideliter repraesentat agmen hoc erraticum Deae Syriae sacerdotum Impurissimi et sordidissimi h0mines, per platea et oppida cymbali et crotalis personantes, deamque circumferenteS, mendicare compellunt An si Variis coloribus indusiati, et deformiter sormati, faciem caen0Sosigmento deliti, et oculis obuncti graphice, prodeunt; mitellis, et crocotis, et carbaSini et bombycinis injecti. .. Brachiis suis humero tenus renudalis attollentes immanes gladio ac Secures, Vante eXSiliunt, incitante tibiae cantu lymphaticum tripudium. . . Unu ex illi bacchatur est usius, ac de imis prae ordit anhelitu crebro referens, velut nimium divino spiritu repletuS, Simulabat Sauciam Vecordiam. Infit vaticinatione clamoSa conscio mendacio Ssemetipsum inceSSere atque criminari, qua Si contra a Sanctae

religionis designaSSet aliquid, et inSuper justas pinnas noxii

27쪽

facinoris ipse de Se ui manibu exposcere Arrepto denique flagro, qu0d Semiviri illi pr0prium geStamen est, contoriis seniis lan0Si velleris prolixe fimbriatum, et multia jugis talis ovium teSSellatum, indidem Sese nihil tinodis commuleat ictibus mira contra plagarum dol0re praesumptione munitus. Iidem a divitibu et deorum reverentibus civibus benignissime exeipiuntur, munificentia publica saginantur, reddunt oracula quam quidem artem Apuleius percallere videtur , denique a Sa aliquot furati, ducuntur in

carcerem, non Sine armatorum equitum a quibu capiuntur,

impudenti derisione. ximium Sane hominum genus, in quo aliquid et de mendicantibu monachis, et de circulatoribus, et de furibuS, commixtum Videtur. Alias pistoris cujusdam X0r, omnibus vitiis inquinata depingitur, atque inSuper si preti atque caleatis divinis numinibus, in Vicem certae religioniS, mentita sacrilega

praesumptione Dei, quem Proedicaret unicum, confietis ob servationibus vacui fallen Omne h0mines et miserum maritum decipiens 0nne christianam seminam Apuleius in animo habuit depingere

Denique, quod Vere R0manum S et imperatorium, a civientem militem, proterVum erga icto et contumeliosum et crudelem videmuS. Vapulat hortulanu pauper, quia latine a milite interrogatu et latine neSciens, tacitus praeterit. Nec vapulat tantum, Sed evaSin SU0 proturbatur, quem sibi miles reposcit Mihi, inquit, Operae riu opus est. Et injecta statim manu l0r arreptum cepit trahere . t, quia hortulanus, contumelii ictibusque lacessitus, seque et sua contra militem defendere ala Su est, timet miser ne

sibi capitale sit. Regnabat quidem CaeSar, Sed imperabant legiones, et multo ante Apuleium vulgatum uerat imperii

et licentiae arcanum.

oom. I, p. 620. - Id. p. 668.

28쪽

VIII. - DE DESCRIPTIONIBUS.

Nihil prorsus magis deScriptionibus accommodatum est quam hujusm0di sabula quae per tot loca et vices lectorem cireumducit imo etiam nihil magis hujusmodi fabulae necessarium quam crebrae deScripti0neSP istem pictoris agat seriptor perSaepe P0rtet, ea lamen conditione ut artis suae

termino non excedat.

Doscripti0num igitur in Apuleio abunde St, quum non modo operis lex ita serret, Sed et auetoris ingenium huc inclinaret. Multo enim facilius Si tale decus sabulae addore quam ei Sona Vita hac, cuju maximi poetae largitores sunt donare. Plane apparet Apuleium in describendo, non Isid 0ri 0do sed et Sibi placere OlutSSe, tanto amore et studi partem hanc operi Sui tractavit. Nulla etenim alia palentiorem et opportuni 0rem illi campum praebebat, ad psiriclitandum, ut ipSe ait, ingenium et explicandam soleritam Unde toti fabulae non mediocre decus accessit. Praecipuae sunt Apuleio in deScribendo irtutes tres, lepos, vigor et cura, ita ut tanquam tria deScriptionum genera in ejus opere diStingui poSSunt; se scilicet in quibus maxime lepos ineSi aut venuStaS; quarum Xemplum prs bobit, in terti libro Luctu grabatulo insidens, et hesternum facinus suum denen S, aut idem in Sinum mutatus; illae in quibus vigor, qualiS, in quarto libro, convivantium latronum aliae denique, in quibUS cura, qualeS, in omnibus libris, permultae, ita ut quam potiSSimum indicemus, haereamus. Abina tamen de Innibu judicare poterit, qui domus Byrrhenae de Seripli0nem, in Secundo libro, perlegerit: in qua Sicine curate cuncta, Vel minuti SSima depinguntur ut locum hunc ex aliquo recentiSSimorum hoc genus auctorum irati Statum SSe credereS. Nihil Sane amplius Scottius aut Balgadius ipS de Siderarent. Neque tamen haest, etsi largilan 0ngiu Scula, omnino ex re Sunt erat enim his locu S. Utinam Semper et ubique ila foret l

29쪽

- 2 Hic enim unum inter praeeipua Apuleii vitia alligimu8. Qui in describendo ingenii famam quaerit, describat nece SSeeSt, non quia et quando recita postulabit, sed tantummodo ad deseribendum cibi autem nimietatis ut puleii verbo utar periculum occurrit. Non enim tantummodo culpae fuga, sed et ipsa culpa in vitiurn ducit Obliti sunt descriptores Horatianum illud, non solum in praecipiendo, sed etiam in

describendo VeriSSimum :

Esto brevis Omne supervacuum pleno de pectore manat.

Umnia illis ad describendum materiam praebent; nihil nimis

parvum, nimi minutum Videtur. Sic enim Secum ratiocinantur Tu n0n omnia, quae in rebus insunt, et in rerum de-

Scriptione inessent Potest imago quaequam nimium fidelis eSSe aut nimium vera Esset autem vera et fidelis, si quidquam omitteretur Ergo nihilimnino omittamus. Atque itan0n jam pictores, vel diligentissim0S, aemulantur pietoreSenim, etiamsi verissimi esse volunt, h0 et illud, utpote nimium Supervacaneumque omittunt Solem is Sum aemulantur; ingentem Solem dico, quum eadem persectione Silicem aut Stipitem atque Medi esse Veneris effigiem repraeSentat. 0uin et Solem ipsum vincunt Sol tenim nihil eligit nostri autem descript 0res eodem studio quidquid nimium et SuperVae UUm appetunt, quo, Si 3perent, fugerent. Duobia tantum exemplis utar. In principi operis, Lucius nos haec sedulo docet Equi sudorem fronde curiose eXfrico, aure remulceo, frenos detraho, in gradum lenem SenSim proveho, quoad lassitudinis incommodum alvi 80litiam ac naturale praesidium eliquaret . in umile proi Sia et Sordidissimum, quod tacuiSSe multo meliu erat. Ν0 Apuleio vitio vertam quod lautissimarum in domo Byrrhenae epularum accuratissimam descriptionem finxit; re ex iis erat quae describentis manum vocant Sed paulo p0St, quum Telephrona iste Sua narrantem inducit quid ad 0 si elephron si aggerati in cumulum tra-

oom. I, p. 15.

30쪽

- 22 gulis, et effulti in cubitum, uberest tu Sque in torum, porrexerit dexteram et ad in Star oratorum consormaverit articulum duobusque insimi conclusis digitis, celeroseminente porrigen8, et inseSto pollice clementer Subridens, inceperit Posco iterum: uid ad rem indefessi descriptores, desessis lectoribus vestris aliquantulum parcite

Nobilis haec fabula, ex ingeni0sissimis venustiSSimisque totius antiquitatis, Metam0rph0Seon tanquam fl0 eSt, quem,

ad recentiorum voluptatem, Oxorum colorum fuco X0rnare, ipsius Apuleii exemplo freti, Fontanius Corneliusque et Molerius non dedignati sunt. Eo pluris ergo nobis facienda est quod a talibus viris in Gallicis litteris tanquam civitate

Prima fabellae hujus apud Apuleium laus est quod lect rem poSt tot saeda et turpia tanquam respirare sinit nihil ibi horrendum aut abSurdum absunt et magi et magae cum suis ineptiis. uae prodigia videmus, divina sunt, et iis profecto licet mirabilia operari, tum praeSertim quum miraculis illis et venustas inest et lepos. Neque miraeula tantum in fabella hac, sed omnia venusta et lepida sunt. Qualis sit Psyche diximus amore ejus et jucunde Simul et fortiter

expressi; veri assectu decora tandem pictura gaudere poS- Sumu non quod in Oec ad cothurnum , Scendamu : narratiuncula haec contra, etSi hi et illic tanquam contermina tragoediae esse videatur, numquam tamen tragicOS sines ingreditur et se intra comaeciae terminoS, aliquantummodo Satirae admittens SapientiSSime continet. Nonnullae prorSuS rhetori manum produnt maculae