De Apuleis fabularum scriptore et rhetore..

31쪽

Verum ubi plura nitent in carmine, non ego paucis Offendar maculi S

0itibus exceptis, Apuleius ibi fere neque id parum mira

bile est in describendo parcu8, in perorando modicus, in narrando brevis et pressus, plurimis loci Sale et facetiis scatens Tota narratiuncula vividum aliquid et alacre spirat; expedita et lexis ingreditur. Ab Africano rhetore latine vestita, incessus ex itale et venustate Atticam originem pr0dit. Dixi aliquantum satirae comoediae immisceri Hoc enim p culiariter fabella hae distinguitur quod Aristophanis nos et Luciani admovet. Rarum quidem apud Latinos. Non displicebit ergo miseros illos De0s immortales, a regendi humanis rebia contumeliose dejectos, qualiter ab impi0 rhetore habeantur, contemplari. Non mediocre ornamentum ab iis Apuleii narrationi acceSSit. Jam et de ipso Cupidine parum reverenter n0Ster loquitur, cum eum si pinnatum illum et Sati temerarium ... qui

nihil prorsus b0ni facit , s appellat neque majori pietate

hirtuosum deum Pana nuncupat, quem in Super inducit ut Se rusticanum et opilionem esse confiteatur. Sed maximis minime pepercit. Gaxia, Verbosa et Sati euri0Sa avis, ad Venerem primum nuntium Cupidinis et Psyches amorum adportat. uid ad hae i si eadum genitrix, hominum Divumque voluptas nuarg jam ille b0nus si lius meus habet amicam aliquam 3 Prome agedum ... nomen ejuS, Uae puerum ingenuum et investem Sollicitavit sint audito Psyches nomine : Nimirum istud incrementum lenam me putaVit, UJUS monstratu puellam illam cognoSceret. K de quiritan pr0periter emergit e mari, Suumque protinu aureum thalamum petiit; et reperto Sicut audierat, aegroto puero jam inde a foribus quam maxime boans

ioom. I, p. 504. - Id. p. 572 et Suiv.

32쪽

- 24 Honesta, inquit, haec, et natalibus nostris b0nseque tuae frugi c0ngruentia Ut primum quidem tuae parentis, imo

dominae praecepta calcares nec sordidis amoribus inimicam meam pollueres. . . Sed utique praeSUmiS, nugo et corrupt0ret inamabilis, e Solum gener0Sum, nec me jam per aetatemp0SSe concipere Velim ergo Scias multo te meli0rem filium alium g0nituram, imo ut contumeliam magis sentias, aliquem de meis adoptaturam Vernulis, eique donaturam istas pinnas, et flammas, et arcum, et Sta Sagittas, et Omnem meam supellectilem, quam tibi non ad h0s usus dederam ... Male prima puerilia induetuS S, et acuta manu Shabes et majores tuos irreverenter ut SaSti totieS.... a Sicessata foras Sese proripit infesta, et stomachata biles Vene

0ccurrunt ei Ceres et Iuno, quibuS domus Uae opprObrium narrat. At illae, bonae feminae 0uod isti crimen si puellae lepidae libenter arrisit on ignoras eum juvenem eSSe .... D quod aetatem p0rtat bellule, puer ibi semper videtur Neque mirandum est si venerabiles illae divae 0lympi matronae, juveni causam agant: si patrostini grati0so Cupidini absenti blandiuntur. Iunc Venus Mercurii ministerium invo at et ille, mandata deae exsequens, haec per omnes populos praedicat Si quis a fuga retrahere, vel occultam demonstrare p0terit fugitivam regis filiam, Veneri an stillam nomine PSSchen,

conveniat retro metas martia Mercurium praedi statorem,aceepturus indicinae m0mine ab ipS0 Venere septem avia Suavia. η Cujus quidem praemii cupido certatim omnium m0rtalium Studium arreXerat. Psychen tandem tenet Caput quatiens et adscalpens aurem dexteram Tandem dignata es ostrum tuam Salutaret . . . Ecce nobis constepto partu commovet miSerati0nem;

unde me praeelara sobole aviam beatam Scilicet faciat. Felix Vero eg0, quae in ipso aetatis meae 1l0re vocab0r avia; et vilis

33쪽

ancillae filius nepos Veneri audiet D Verum de romanaS leges didicit Impare nuptiae, et praeterea in illa, Sine testibus et patre non conSentiente factae legitimae non OS sunt videri a per hoc SpuriuS Ste naSeetur ... Orci domus ridiculis monstris reserta ab impio narratore ostenditur Charon qualidia modo senex Si Parcae, textrice an US, telam Struentes. Sed quomodo inferos deos Vereretur, qui magnum ipsum Ioxem audet deridere Supplicanti Cupidini, sic apud Apuleium, si divum pater atque

hominum rex D respondet cii Licet tu, domine fili, nunquam mihi concessu Deum decretum servaris honorem, Sed Stud pectu meum, quo leges elementorum et vice siderum disponuntiar, conVulneraris assiduis ictibus, crebrisque terrenae libidinis fin-daVeri casibus, contraque leges et ipsam Iuliam, disciplinamque publicam, turpibus adulteriis existimationem famamque meam laeseris, in serpentes, in ignes, in fera8, ina e et gregalia pecua Serenos Vultu meo Sordide reformando attamen, modeStiae meae mem0r, quodque inter

Sic fatus, jubet Mercurium deo omne ad concionem pr0 iiDUS convoeare; ac, si qui coetu coele Stium defuisset, in poenam decem millium nummum conventum iri pronuntiare. Quo metu Statim completo caeleSti theatro, pro Sede sublimi sedens procerus Iupiter, Sic enuntiat si Dei con- Scripti Musarum albo, adolescentem Stuni quod manibus mei Malumnatus sim profecto Scitis omneSQ cujuS primae juventutis caloratos impetus freno quodam coercendo exi Stimavi Sat est quotidianis eum fabulis ob adulteria cunctasque corruptela infamatum Tollenda Si omni occasio, et luxuria puerilis nuptialibus pedicis religanda Puellam elegi : teneat, p0SSideat, Semper Sui amoribu perfruatur.

Et ad Venerem coliata facie LNec tu, inquit, filia, quidquam

contriStare; nec prosapiae tantae tuae, latuique de matrimo

Tom. I, p. 25.

34쪽

- 26 ni mortali metuas. Iam faxo nuptias non impares, Sed legitimas et jure civili congruas. Et illic per Mercurium arripi Psychen et in caelum perduei jubet. Porreet ambrosiae poculo : si Sume, inquit, Psyche, et immortalis esto nec unquam digredietur a tuo nexu Cupido, sed istae vobis

erunt perpetuae nuptiae.

HaestiorSan paulo longiora sed e excusemur quod prope unicus suique generis in totis latinis litteris locus ille nobis visus est. Non aut Africanum rhetorem habemus, Sed vere Latinum Lucianum. Quid nunc de opinion illa censebimus, Psyches selli et sabula si altissimas areanae doctrinae ambages conlineri Τὰ Multis iisdemque doctissimis viris ita viSum; sed non pauciS, neque minuid0ctis, longe aliter. Eruditus opusculi De Mystic Apuleii doctrina auctor, p0Siquam docto omnes',

quorum auctoritate Seque Suamque Opinionem tueatur,

protulit, haec addit': uis sub Psyches persona animam significari p0ssit dubitare, invidiae, mali omnibus, quando

c0rpore contineatur, obnoxiam; Sed puram utique, et ad Silpera, exuto corpore, reVolantem . . . Hic plurima altissimae et antiquissimae, deformata licet philosophiae vestigia deprehendere fas est. v Non noStrum S profecto tantas componere lites, sed aliter opinandi Veniam poscimus. Quin priScus mythi antequam sabula fieret, Sensu talis Sit, aut hi pr0ximus, neminem prorsus dubitare poSSe arbitramur; sed idem apud Apuleium, in ore u delirae et temulentae aniculae , Significare non ita perspicuum mihi videtur. Quid enim lectorem suum Apuleius per tot horrenda, ridicula et turpia in speluncam hane latronum adduxiSSet, ut subito de lepido necnon interdum bSesen narratore mJStagOSUS lactuS, arcanae et philosophicae doctrinae Veneranda ambages evolveret mire quidem et locum et templa S, ad phia

De mystica Apulei doctrina, hese ou tenue devati l Faculte de Paris, en 1859, par M. Charpentier, p. 6. - d. - Id. p. 1 T. -- Tom. I, p. 29.

35쪽

- 2 losophandum, tali praelatione Sta S, elegit Quam egregie praeparatos ad accipienda, Ut ipSe ait, Sacra, auditore habet 0uam se pium antea et dignum mySteriorum initiatorem praebuiti uod Si Saltem nihil in Se fabula quod a phi-l080phie et myStic Sen Si alienum Sset, haberet, aliquid tale meditatum esse puleium forsitan agnoscerem Sed tam longe aliter se res habere mihi videtur ut frustra aliquid quod a philosophica significatione alienum non sit, in tota fabula quaeram. In Syche, non humani animi figuram, sed ingenuam et amabilem puellam in sororibus ejus, in Diis Deabusque omnibus, nihil aliud nisi comicas personas video. In hac labella, quam si phil0Sophicam Scriptor fingere voluisset, simplicem admodum finxiSSet, adventilia ornamenta longe maximum locum obtinent; omnia ad delectationem et risum manis egi tendunt ad docendum, meo quidem

judicio, nihil . Nec meo tantum soli enim mihi dissiderem ,

quum et peritiSSimus Apuleii tran Stator et auctor gravissimus, arti criti esse et proleSSoriae exemplum et decus', idem omnino cenSeant. Ipsi, ut Apuleii verbis utar, opinioni et meae et Suae praeSidia geStabunt.

Nous restons convaincus qu'Αpulee, en introduisant et epis0de, n'avOulumu'exercer a plume, et te daVantage. Sans doute ce mythe avait originairement dans a tradition aienne n sens bien certain et biencomplet; alii avait et amplisi par disserent autevrs, et insensi-blement la forme aJantire Valu Sur te land ce ne ut plus qu'une eSpecede conte fantastique, auque s'ajouterent de nou velle merueilles, Selonio caprice des imagination S. En meme temps, et par ne OnSequeneetout naturelle, resprit generat, qui Vait presidera la creation de cette aeuure disparui et 'essaς completement. Quando putems'en em para, cen'etait plus qu'un conte de seeS; et que commentateu serat a SSe intrepide pour analJSer et reduire en Fstem Peau-d'Ane u libelle au bois dormant Betolaud traductioni'Apulee, collect Panckouke tome I,

I 'histoire de Psyche est une des plus gracleuses qui nous Viennent de Pantiquite. Peut-etre etait-ce 'abor une allegorie mais Pallegori abiento tourn au conte, grace acia nature u genie grec, qui ne luisse pas longiemps la fictio dans es γ steres et dans te emblemes, mais qui aime Di faire bouti auci mage visibies et Vi Vantes Gest dans e roman les Metamorphoses), que se trouve la delicieuSe

36쪽

- 28 Quaeritium ita se habeant, et nihil aliud Apuleio Psyches

sabula, nisi materiem quamdam p0eticam, Ornamentorum capscem, praebuerit, Africanum rhetorem cum inclytis du0bUS Oeli nostris conserre sequum erit idque eo libentius faciemus quod non ita impar congressus contra eXSpecta-lum tantis adversariis apparebit De Fontanii virtutibus plane supervacaneum S diSSerere. Vitia ejus tantum, aut Saltem quae mihi videntur, attingη m. Nonne in eo primum erravit quod materiem suam alienis et paulo longius arcessitis ornamentis indigere existimavit Unde laetum est ut, quae ornamenta lare rebatur, in impedimenta, ut ita distam verterint. Non equidem de his loqu0r quae intra materis terminos, etsi a Fontani inventa, eontinentur qualia de spelunca et Sene et duabus puellis et Inferorum descriptione et Psyehes ad Tartara itinere narrantur Sed de his quae extra materiem, fabulae intermista sunt; videntur illa mihi et fabulam n0n ita grale protrahere et legentium animos non multo gratius distrahere Citi non

h0di frigent illa de Versaliarum miraculis Et quid ad

PSSehen, Si P0lyphilus, et Acanthus, et Aristus, et GelaStuSn0 idem omnes de risu et lacrymis movendis sentiant

ι Et fortasse cupressum Sei Simulare . . . Sed nunc non erat

his locus , Non quod flexilis ille discursus voluptate et leporibus omnino careat; sed et mitius OpportunuS SSe, et paululum languere et cito consenuisse mihi Videtur. Dixit quidem Fontanius opus suum, Sine ulla ad Apuleium relatione considerandum esse . Haud Sane hoc abSque

histoire de Psyche, doni Apule saltis conte de Mille et ne uitS, Visant plus a raconter de aventures merueilleuses qu' peindre a ten-dresse ingenue de Psyche et de Amour . 'histoire de Psyche est commmune transitio itu recit mythologique a conte des sees, et oi te coiit domine. Sa int-Marc Girardin, Cour de litteratur dramatique, De l'Amour ingenia. Voy te numero du Magas in de libratrie .li ou bion laire, it aut considerer monitivrage sans relation a ce qu'asait Apulee et ceriu'a ait Apulee, san relati0n a mon liVre, et la-deSSuSS'abandoniae a son g0ut Psyche, resace .

37쪽

ratione. Sed quum aliqui et Apuleii fabellam et Fontanii separatim legit, quom0do Π0n ibi dicat: Ambo antiquitus

traditam materiem concinnaverunt. Uter melius

Ina 6 deinde pecca is8d videtur si modesto enim et circumspecto judici de tanti viris pronuntiandum est quod populare aura ut ita dicam, in conscribendo opere nimium sorsan captavit et Studiis hominum nimium in dulsit. Ipse quod amat0rium St, et εἴ det κδ' diligentiu S

tioni inest amatoris Venustatis . Male sit latini serm0nis egestati rem enim antiqui norunt, etSi peculiare nomen non indiderint . Assectatam quamdam interdum habemus et callidam et nimis doctam simplicitatem t0 tum opus latius altiusque impre8sam si praeSentem n0tam, D ut ait Flaccus, praesert mutati Studiis, quomodo haec Omnia non languerent frigerent que

Denique et in poeSim, et in Se et in aequale suos et in p0Steritatem omnem peccavit Fontanius quod fabellam soluta oratione conscripsit; atque hoc assii mare non dubitabi-mUS, UUIn nem negare RUSit culpam eam Sse quae nos Fontanii versibus frauda erit ConseSSu eS Se magnopere in perficienda proga Sua Sudavisse ' rectissime Sane quo

Mon principat ut est toujour de laire. Pour en Veni la, e considere te gout d Siecte. Or apres plusleurs experiences, i m' a Semble quece gout se porte a stalant et a la plaisanterie I a saltu cherche dugalant et de la plaisanterie uuandra neri'aurait a saltu, mon inclinatio na' portati, et peut-etrei suis e tombeen beaucoup 'endroit contrela crison et libienseance Psyche, resace . Ce que La Fontaine appelle te stalant. 'a trouxe de plus grandes dissicultes dans cet ouvrage qu'en aucunautre qui soli sorti de ma plume D'amene decla prose a quelque potnt de persection, ille semblelas quem sol une hos sor malaisee; 'estia langue naturelle de tous te homines Ave cela, e conseSSe qu'elle me cout aulant que te vers que, Si jam ais elle ' coute, 'est dans cet

38쪽

qUam unquam queStus 8Set quod aliquid nimis antiqui et exoleti opus hoe redoleret. Ex iis enim Fontanius erat qui carminibus, tanquam naturali Serm0ne, et pr0Sa, tanquam arcessita linqua loquuntur. Hoc autem proverbium quodn0 sutor ultra crepidam h docuit, et illud si Ne poeta infra carmen n docere debuit Musa ales male erit illi, si quae V0lare poteSt, pedes ingrediatur. Figant in solo vestigia et humo repant quibus alas Deus in divitis uod si praesentem notam, ut diximus, paulo altius impre8Sam Fontanii Psyche praesert quid nobis de illa quam Molerius una Corneliusque concinnaverunt, videbitur Aptissima quidem theatro res erat, atque illi praesertim ubi maehinarum miraculis musicae voluptas admiscetur; sed in theatro maxime studiis hominum indulgendum Si quid, quum non hominum modo, sed regis voluptati serviendum eSt, et regis Ludovici quarti decimi imperantis et instantis 3 Pro certo habeamus totum sabulae et personarum habitum ad normam regalis judicii mulatum iri. usquam temporum logorumve verius fuit tam saepe Surpatum

illud

Totus componitur orbis Regis ad exemplar

PSyche Vere regia virgo est, in aula Ludovici quarti decim nutrita, non tantum duleia in re habens, sed sublimia, Racinians Iphigenis consanguinea, necnon Chimenae Simul et Emiliae. ou virgineum modo et semineum, Sed

39쪽

am0r. Audiamu eam patri S Uadentem ne regiam majestatem lacrymis minuat halid aliter Agamemnona Iphigenia alloquetur . Quam longe intrepida et phil080phans virago a tenella puella abest quam Apuleius deScripsit se uae serocia linus lartitudo 'l uam d0cte intima pectoris Sui serutatur et multiplices n0V08que Sen Su explicat V elh0c tantum Cornelianam originem arguen S.

Quid de duobus pr0ei loquar Non aui perridiculi istimariti qu0 Psyches Apuleianae Sorore tantopere Oderunt;

40쪽

ambo, ut Psyche, in aula nutriti, uVenes, formosi, posequitum delibatus, magnanimi Supra quam neceSSarium et verisimile est fratribus illi gloriari possunt et Cornelianus B 0drigus et Racinianus Achille persectissimi prorsus hominum, nisi amatorii quereli et amatoria urbanitate paulo longius aequo uterentur'. e tota fabulae ratione, ut quam in peju mutata Sit, paleat, hoc num dicere Satis erit et noctis tenebrae, et PSyche pugi0ne armata pedetentim ingrediens, et Cupido recuban S, et lampa et oleum, haec omnia evanuere; sic theatri dignita jubebat. Quid autem dulcissimam cenam excepit Longa et frigidula c0nsessio .

Quid inde Aut ego fall0r, aut hi de causis, haud scio an e tribus labellis lectu jucundiSSima Sit Apuleiana, utpote

quae trium, etSi antiqui SSima, minime On SenuiSSe ideatur. Non medi0eris ea laus Africano rhetori, talibus viris, aliqua operis sui parte, non inferiorem XStitiSSe, quum, quibus caret virtutibus, eas iacunditate compen Set.

X. - DE UNDECIMO METAMORPHOSEO LIBRO .

Quod maxime mirum in hac sabularum sarragine existimaverim, exitus St. DeSinit in SanctiSsimum mysterium parum religiosa Superne fabula. Repentina et Vere magica mutatione, 0coSu MobScaenia Sque narrat0 mystagogi ministerium Suscipit, et arcanam doctrinam explicat et penetralia mysteriorum pandit . ut quidem exitus multo saciliorem opp0rtunioremque quam Psyche sabula plurimis ansam praebuit, ut Apuleium nonnihil philosophicum in opere Suo meditatum esse contenderent. Doctissimu ille vir, de quo supra'. in hunc librum omnem Apuleii doctrinam e0u- nuxisse affirmat, atque hoc in animo auctorem habuisse'

Acte V scene ΙΙ. - ct IV, cene III. Charpentier, De mystica putet doctrina, P. 18. - Id. p. 20.