장음표시 사용
21쪽
3igno infallibili conchasis, hoc lue, experientiam frequentem se edocuisse: rmauit. Diagnosta quoque eius haud salsam fuisse, flatim apparuit; nam serio interrogatus deplorandus aeger, caput libi dolere, dc reliqua signa haud aequivoca, ingenue profitebatur; hinc sine mora, in consei
1t una reliquorum pestiferordiu amandabatur. Quia ex autopsia, relatione Centurionis, dc omnibus reliquis circumflansi S, nee sns nimum anγpi us
dubium , de praesentia ipsi ismae pestis restare potuit, sui ramo studio adnitebar, ut tum lini seris aegretis, quam sanis, opera de consulo. quantum in tanta angustia temporis, qua premebar. fieri potuit, prospi-
.cerem. Ex theca itaque mea medicamentaria, remedia quaedam, una eum breui consoripta schedula, curationem aeque ae praeseruationem
spectante, Centurioni tradidi; plura ei pollicitus, simul ad Jassiam ab tingerem. Postea, non sine oblectatione animi, ab eo ipso comperui, praeseriptiones meas, ct sibi & militibus suis, emolumento fuisse. Cum, longior in to eo hoc tristi mora, mihi haud permissa ostet, itcr demano datum, eodem die continuaui. Nulla in villis intermediis, ab incoliqvindique fere desertis, nec in stationibus campestribus paruis, quae hinc inde oecurrebant, militum nos ratium, indicia pestis sese obtulerunt; in proxima vero, quae ante ciuitatem locata erat, illis ipsis diebus, tres milites, Ec unus Cosa zUS, lue hae OccUbuerunt. Narrat Uni milii re liqui, postremum hunc, non procul abinde , inhumatum in herba late re, quia ipsi negotium sepulturae , tanquam periculosissimum abhorrearent , dc vespillonem mole aut ensem exspectarent. Die X. eiusdem Maii mensis, metropolin Moldauiae, Jassam, v Npote metam ineam principalem, attingo. Facies eius, non quidem in totum desolata , uti urbis Batus chany, ast sat lugubris, effectus luis perniciosissimae, per indicia, undique oculos ferientia, luculenter prodidit. Nam aeque ac ibi, aedes plurimae, portis dc fenestris patentibus aut elissiactis, euerrisque variis fastidiose scatentes, dominos suos, eas, non 8. proprio
22쪽
o RAproprio nutu de se Puish, ut & reliqua omnia , confusione in magnam, clare indigitarunt. Nihil moratus, Generali locum tenenti de Stosset ii, praesto fui; mandatum scriptum, quod mihi ab illustristimo Polemarcho, traditum erat, communicaui; ex prout sero rem pestis, non tantum perseuerare, sed indies crescere , ab illo percepi; de mediis efficacissimis, quibus malum hoc truculentum, si non prorsus eliminandum, saltem a reli. quis viventibus, praeprimis mil tibus nostratibus, quoad fieri poterit, arcendum es et, serio deliberauimus. Quia notitia tum arde actorUm, tum status praesentis rerum, ad scopum meum pertinentium, a Medicis & Chirurgis potissimum petenda erat: eos, tam castrenses nost ros, qUam Vrbanos conuocatos, de variis percontabar, quorum summa in sequentibus fere constabat. Quae o. An, morbus hic periculosissimUs, quem pro vera peste iam agnouerunt, certis quibusdam signis pathognomonicis, ab omnibus
reliquis tam exacte distinctus sit, ut nulla, in diagnos, fallacia si bre pere possit δResponsio. Eum, in primo initio, laruam febris petechialis induisse quidem; at, quae confestim insecuta fuerunt phaenomena: contagium scilicet, undique Crpens; mortes citae; symptoinata ab omnibus authoribus, tanquam pestilentialia destripta, praesertim bubones, car. bunculi & maculae latae; tum nota quoque a Turcis proueniens infectio, pestem veram iam dudum evicerunt, & omne de contrario du
Qiιae 9. Quaenam ergo causia procrastinationis sententiae apo- dicticae, & cur de re tam graui non prius denunciarint, quam ante duas eirciter septimanas; dum morbus iam per tres menses, eadem, uti ipsi fatebantur, facie comparuerit rResponsio. Culpam in eos minime cadere: se testimonia fere quo. tidiana coram, immo relationes scriptas, laudato Generali obtulisse; &
23쪽
quamuis de periculo summo quotidie monere non intermiserint, semper vero repulsam cum indignatione tulisIe, nec illum antea opinionem conceptam mutasse, donec nonnulli ex domesticis eius, ct militibus excubias agentibus , pestis signis euidentissimis detur pati, ante . oculorquasi exspirarent. Quaestio. Quaenam cautelae praeseruatiuae, ad ulteriorem luis progressum inhibendum in usum vocatae 'Responsio. Fere nullae, vel saltem leuioris momenti, hinc sinem optatum minime attingentes. Milites praesidiarii cum ciuibus cohabitant, ct promiscue inficiuntur; nec separatio pestiferorum procurata; sed cum reliquis aegrotis in nos conato generali & valetudinariis legio. num, detinentur ab ipsis vero, quantum fieri potest, a communione reliquorum excluduntur. Dum domus quaedam opulentior in totum emoritur, tunc clauditur quidem, immo excubiae, ad praecauendas spoliationes, disponuntur, quae tamen hucusque nequaquam praepediri potuerunt. Magistratus Molda utensis, constetis in hoc malo cautelis utitur. Mortui namque, a certis hunc in finem constitutis vespillonibus, uti etiam qui innotescunt insecti, illi in coemeterium peculiare extra urbena, hi in sylvani propinquam euebuntur; maximam tamen quoad partem inhabitationibus celantur. ReliqUa eorum praeseruatio, cui maxime fident, in eo unice posita est, ut undique in plateis, ct atriis, aceruos fimi, ossi. um & variarum quisquiliarum, lento igne comburant, fumoque hoc foetidissimo, aerem die noctuque impleant. Aegrotos nemo curat φ .
φὶ Valde miratus sum, Medicos praesentes graecos, qui ambo aetate fiat provecti erant, ct in ipsa Constantinopoli, plus minusue, antehae praxinmedicam exere uerunt, nee minimum lucis, in materia pestis, mihi suppeditate potuisse. Vnus terram sigillatam , uterque theria eam venetam, utut unica remedia, quae ipsis nota assent, laudauit; seque, nunquam peste infectos, nee Constantinopoli, nec hie visi lasse, ingenue confitcbantur ; quia si hoc facere vellent, tune nemo amplius corum ora utere-
24쪽
Η I s T O R I Anec villam remedii genus ab illis usitatum, innotuit, si theriacam. ven tam eXceperis, qUa opulentiores fere omnes instructi sunt, & ad quain tanquam sacram anctioram confugere solent. . Quaestio. An in curatione pestis aliquid singulare expersi fuerint & nonne ex diuersis imusum vocatis mediis, quaedam prae aliis conducere, alia vero nOzere obseruauerint 'Re ousio. Varias hucusque tentarunt medendi methodos, quas vel lectio auuiorum, vel propria msna suadere potuerit; nihilominus se in curatione parum pro feci iste conquerebantur.. Uenaesectionem non tantum uti inutilem, sed suinine periculosam. multa experientia edocti, praesertim dum in initio pestis, quemvis fere insectum, tanquam febre continua affectum tractarent) vno Ore damnabant. Nec mitius fere, de laxantibus, inprimis fortioribus, iudicium tulerunt. Cortex peruvianus nihil singultire praestitit. Qui tempestiue , hoe est, in initio morbi, sudarunt, aut bre. 4 conualuerunt, aut symptomatis minus urgentibus postea vexabantur oec Quae do exortu, ct prima in Jabsia propagatio ne pestis, iam in medium prolata sunt, ex consentanea Glatione, tunet in eorum praesentia, in aduersiria retuli, uti quoque alias obseruationes, a me i pso postea ut plurimum confirmatas. vehementia luis succes- sue aucta fuit; nam mense Februarii mitior adhuc quam in Martio per totum Aprilis lati sime vagata est; quin etiam nunc in dies eXasperaei videtur. Tempestas tepida, ct praeter morem pluuiosa, austro fere sine interruptione stante, cum denso & nebuloso a re, praeprimis de nocte , toto hoc tompore calamitoso continuauit. Numerum exstincto.
Eum accuratum, quamuis haud possibile sit inire, interea fere dimiditim
omnium tur, A tanquam suspecti ipsi a reliquis detestarentur. Post aliquod temporis interuallum contigit mihi, uni ex hisce obuiam venire, qui me in tei rogauit, quorsum tenderam 8 Nonne tir Monasterium Sancti Spiridonis 3 ubi noso comium pestilentiale fuit quod cum sfirmarem, illico respondidit: bone Deus ' quid ibi vi Z certe, si Augustissima mihi dimi, dium Moli uitae pro praemio offerret, nunquam intrarem.
25쪽
omnium tam incolarum, quam militum, excedere putabant. Barbitonsor Es & administri aegrotorum, maximam quoad partem, immo etiam quam plurimi ex substitutis eorum deliderabantur. Chirurgi ipsit ' Praefecti militum, hucusque fani restarunt, attamen proxime praeterlapsis diebus, etiam ex litice plurimos correptos indigita: unt, ex quibus Chirurgum Michailowsky, periculose aegrotantem eadem vespera visitavi. Finito hoc, cum Medicis & Chirurgis, colloqio, Generalis locunt tenentem, it rum conu ni; mag: itudinem mali, & periculi omnibus reliquis imminentis neruose repraesentaui; consilia sequentia suppe ditaui, eorum que promptissimam executionem ursi. 1) Vt aegroti pestiferi, a reliquis quantocytis segregentur, ct Ia socomium peculiare. pro illis excipiendis, adaptetur. a) Ut valetudinarium constituatur, ubi aegroti dubii, i. e. ita quibus sympto mala pathog nomonica nondum manifestata detineantur; postea in noso conatum pestilentiale amandandi, si signa indubia,
q) Ut militia omnis utpote cuius sabulis plurimum intererat, consesest im ex habitaculis clutum, quorum maxima pars, ex infectione aurpi aegressa, aut prae sein te, inquinat ab in campos apertos educatur, Omneque, quantUna saeri poterit, cum loco hoc summe infecto, cx habitantibus, commercium, interdicatur. 4 Ut magistratui urbano, praecautiones melioreS, quam, qUae hucusque in usum venerunt, iniungerentur, utpoter vilatationes, haud interrupte, quo Vis die, in unaquaque domo, instituendae; infectorum:& mortuorum cita a reliquis remotio; exacta notitia quotidiana de numero mortuorum ct infectorum; fumigationis illius ineptae, de qua antea dixi, prohibitio; munditiei in aedibus & plateis studiosa obseruatio ; congrcgationum in agitarum in foris ct ecclesiis vitatio; mercedum:
inprimis esculentosuiu, cauta venditio & emtio, verbo: ut politia es
26쪽
HisTORIA quoad omnia, quae ad finem Optatum attingendum, conducerent, ordinatior, quam hucusque, administretur.
3 Ne vestimenta ct supellectilia, post peste defunctos, uti hacte.
nus factum, seponantur, aliis in usum tradantur, vel diuendantur, sed sine.exceptione , vel una cum cadaueribus in humentur, vel combu
6 Vt copia variarum, ad pestis curationem & praeseruationem
necessariarum rerum, praepriinis aceti vini, cuius in hac regione vini serace, nulla eXistere solet penuria; nunc vero omni turbato negotio, non nisi parce ct care vaenit, quantum postibile, uberrima sieret, militibusque gratis elargiretur; esculenta vero, non nisi recentia invium trahantUr. Conscii sit in omnia, Vir Illustris, excepta euacuatione militum ex urbe, quae tamen res erat primaria & capitalis ; asseverans se hoc, sine expresso a Polemarcho mandato, nunqUam au surum ; rationem.
que praetendens sat speciosam: quod nempe Proceres Moldauiae q), Divan seu Senatum supremum constituentes, ei significauerint, se quo. que , quamprimum praesidium tolleret, illico urbem derelicturos; hoc vero ob maximum detrimentum redituum, inde redundans, ct varias alias circumstantias, neutiquam permitti posse; quia sine illis tota prouincia sine regimine, quod apud illos relictum erat, & consequen. ter sine ullo pro nostratibus usu restaret. Audacis huius declarationis Procerum, appropinquatio hosti', R absentia exercitu a magni, qui ob immensas continuas pluuias, ct vias inde vitiatas , non nisi lento gradu procedebat, ct adhuc tunc, circa castellum ChOZiin, CC. circiter abhinc
) Dum quodam mane, apud Generalis locum tenentem, euaeuationi nostratium ex civitate serio instarem, Aga, siue Politiae magister, tune forte praesens, vix erubuit assit mare, pestem subito exstinctaria esie, ' quod
per totum nyethemerum, tria tantum funera in ciuitate, numerata fuerint. Dum ei regererem, quatenus ipse nune mox, duo magna plau
stra, cadaueribus plena occursaverim, fronte prehicla, veritatem facti abnegare sustinuit.
27쪽
sbhinc leucas rusticas, morabatur) caussa fuit; dum e contra magna Turcarum & Tartarorum turba , e Bessarabia versus Jassiam mouebatur, iamque in regione, raebaia Mogita dicta, LX. tantum leucas a nobis dictante, transitum per fluuium Pruth tentabat, de a parua manu militum nostrorum, cum qua quotidie conflictabatur, non nisi aegre a proposito arcebatur. Nec metus eorum inaustus fuit; nam si hostis traii. siisset, & in nos irruisset, fere sine miraculo, nemini nostrum euadendum videbatur. Ex reliquiis namque U. legionum praesidiariarum, vix duo millia sub ar tia cogi potuerunt; munimenta quoque ciuitatis sere nulla; hinc interitum, tam a peste, quam ab hoste, una cum incolis, quibus verosimiliter eadem sors mansisset, praestolabamur; nisi Deus nobis propitius Milet, ct fortitudo manipulorum nostrorum, a strenuo Praefecto, tunc, Maiori ut vocant Soritsch, ductorum, tentamina huius elusissent. Auxit adhuc periculum, quod Generalis locum tenens Princeps Repnin & Generalis Maior Samaelin, ille ex Fockschiany, hic ex Bucharesta, cum cohortibus suis, l1osti obviam eum tes , ob easdem, quae exercitum magnum premebant dissicultates, inprimis ob enormem exassiuationem fluuii Sereth, multo tardius, quam iblis praescriptum erat, in itinere emetiendo, pergebant. Ego, poli tica S militaria non valde curans, ossicio solum meo intentus, Omnem inoui lapidem, ut milites, saltem maxima pars eorum, relictis excu bias agentibus, in campum apertum educerentur. Hinc, altero iam ab aduentu die, in relatione ad Illustrissimum Polemarchum transmissa, euacuationem hunc effagitaui, quae etiam illico demandata fuit; nihilominus exitur, non antea, quam die XX. Maii consequebatur. Castra, cuique legioni singula, in campo versus Bucharestam, ad distantiam duarum triumue circiter leucarum ab urbe ponebantur, di post paucos dies infectio notabiliter imminui coepit, etsi non penitus exstingueretur. Ipse Generalis locum tenens, me quamuis renitente, mansi
onem suam sub tentoriis elegit, in vinea magna Metropolitae Molda-uiensis
28쪽
HIs TORI ADiensis, arboribus undique consita, & fruticeto vasto cincta, in quo pluscula cadauera peste exstinctorum latuerunt φ . Hinet non mirum,
quod breui haud pauci ex domesticis eius ; militibus; Praefectis ei addictis, eorumque seruis inficerentur; immo Ipse idem fatum expertus,', die XXIX. Maii, vitam cum morte commutauit. Dolenda sane sors. magni huius belli Ducis lAd nosocomium pestilentiale , donec aliud extra urbem de nO
Do conderetur, Monasterium a sancto Spiridone cognominatum, Occupabatur, tunc vacuum, dc ad hoc prae reliquis opportunum, quia con clauia multa, pro e X cipiendis aegrotis urbicis olim adaptata, fontanas
quoque duas, aqua liinpidissima scatentes habet; praesertim vero, quod
muro alto cinctum est, ut exitus non nisi per unicam portam pateat omni cum reliqua urbe communioni impediendae fauere videbatuta Pharmacopo ea parva, cuius dominus cum tota familia, paullo antea evivis excesserat, nullis relictis haeredibus, in publicum usum tracta, hic quoque praesto erat, in qua medicamenta, exigua quamuis quantitate prostantia, a Prouisore, hunc praecipue in finem ab exercitu magnotiue misso, dispensari, & alia extemporanea commode praeparari pintuerunt. Conquisitis , quantum in tanta sesinatione , ct multarum rerum penuria si eri potuit, quae ad usum aegrotorum spectabant, a Lministri pestiferorum XXX. ex militibus sanis constituebantur, hisque ossietalis S duo sub ossiciales praeficebantur, quibus etiam cura victus,
comparatio rerum necessariarum, & executio omnium mandatorum iniuncta
Moldauienses, praesertim tenuioris sortunae, tempore pestis, insectos suos, etiam proxima cognatione conjunctos, ne pro suspectis habeantur, in nemora propinqua clam abducunt; substratis soliis, gramine & panni. eulis, in loca umbrosa deponunt; vas aqua plenum alimenta quaedam iuxta eos collocant; sicque miseros, fato suo derelinquunt. Cognati,
si qui sunt, vel illorum miserentur, subinde illos visitare, ' quae defi- eiulat, in Primis aquam supplere solent. Qui viribus quodammodo ad. hue pollent, ipsi cremia colligunt, & soculum excitant Dum moriuntur, a v espillonibus terra obruuntur; haud raro vero neglecti demum lan putrescunt, vel a canibus, feris ci vermibus deuorantur.
29쪽
Pns Tis JAgsIENSIS . iuncta fuerunt. E V Chirurgis castrensibus, duo sua sponte mihi
sese consociarunt: Rosberg nempe & Aschinlom; hisque Sub chirurgias unus & VI. barbitonsores, auxiliari iubebantur. Die XIV. Maii omnia ita parata erant, ut CLXUII. pestiferi, e diuersis valetudinariis, huc transferri potuerint; qui tamen numerus breui ultra ducenprium excreuit, hocque in puncto sere substitit, quia contagium, educta posmnaodum ex urbe militia, insigniter minuebatur. Successus medicationis c quae, quod sine iactantia distum volim , omni qua potuimus diligentia, intrepidanter nec inuite 'b instituebatur) is fuit, ut funera in. dies pauciora fierent, ct sanatio pestiferorum sat prospere consequeretur, dum hucusque non nisi paucissimi e naufragio vitae euaserint. Ex CCCCXIII. spatio sex circiter septimanarum, nos comitam, quo ei interfui, ingressis, CCXVI. vitam cum morte Commutarunt, caeteros vero dum XXII. Junii die, lue saltem inter nostrates iam fere cessante ab illustrissimo Polemarcho ad exercitum reuocatus ), nosse comio pestilentiali valedixerim, fere omnes, aut perfecte restitutos, aut saltem
Quia mox a primo aduentu viderem, quod Chirurgi, pestiferos, sine
ulla praecautione, tanqua in alioS aegrotos ordinarios inuiserenit, pullum, ct reliquum eorpus, in deligationibus, applicatione remediorum externorum ' sic porro, nudis manibus attrectarent, ct trium mensium consue. tudinem sibi innoxiam praetenderent : hoc ipso securus factus, & timorem prodere nolens, exemplum eorum toto temp0re secutus stim, qua inuis postmodum nec mihi, nec Chirurgis, audacia haec plane impuni ta cessit.
Litteras nempe, ab illustrissimo Polemarcho, accepi gratios sissimas, quibus reditum meum, iuxta Personam suam, quia furore in peltis fere de si s se relatum haberet, acceptum sibi futurum significauit; locum vero, terminum di modum purificationis qua ranta ine) instituendae, proprio
meo arbitrio permittens. Iter itaque versius exercitum magnum direxi , nullumque loeum securum inueniens, extremum agmen attigi, cuius, cuin turmis praecursoriis la ostium saepissime velitantis, & incestanter fere, in varios tractus sese commouentis, sub tutamento, integros XII. dies valde irrequiete transegi, donec sub dio sat euentilatus, reliquisque cautelis haud neglectis, tertia poli praelium Largense die, caltra magna intrarem. C
30쪽
ex ulceribus conualescentes, dereliqui. Hoc vero notandum , plero que, non nisi grauiter decumbentes, morbo iana adulto, ct conclamatos adductos su i sie; hinc numerum mortuorum, medietatem superare, ec
quis de miretur ' Permulti vero ex Praefectis militum, famulis eorum, Chirurgis, barbitonsoribus, administris aegrotantium, aliisque, quos in ipso principio morb', methodo postea describenda tractare Iicuit, etiam
extra 'no comitam, optimo cum successu curabantur. Maximum autem plurium persa nationi impedimentum , repugnantia illa pertinacissima, q a omnes fere milites nos omium pestilentiale auersabantur, praeprimis in initio, attulit 3 summo namque studio, statum suum periculosissimum, donec ob vires prorsus fael s, vel alia indicia suu pecti fierent, quousque potuerunt celabant infecti; immo subinde iasyluas proximas sese abscondiderunt, ubi postea mortui, vel a cani-hus undique gregatim vagantibus dilacerati inueniebantur. Adducebantur quoque ita id pauci e stationibus, a Jassia plus minusue remotis, qui, vel illico post aduentum, vel paullo post exspirarunt. Primis Junii mensis diebus, nos comitam pestilens, ex mandato Generalis Maioris de EgeriaevitZ , qui post obitum Generalis locum tenentis de Stos tu, imperium hic loci accepit, nescio quo fine, versus ripam fluuii Pruth, XUsII. leucas rusticas a Jassia dictantem ; hinc vero trihus tantum diebus sub tentoriis transactis, iterum per ciuitatem, in montes versus Bucharestam, IV. circiter leucas ab urbe sitos, rhedis po- Ionicis, quae commeatum aduectarunt, transportabatur; ubi umbracula ampla I perflabilia ex arboribus, tam pro aegrotis, quam conualescentibus, a se inuicem tamen sat remota, conseruehuntur. Itineratio haec intempestiua , Ob varias caussas, praeprimis calorem coeli excessuum,
ct quia in breui quantumuis hoc itinere, nulla medicatio regularis in si tui potuit, magno pestiferis detrimenso fuit, mortemque Chirurgi intrepidi Rosberg, in traiectu hoc turbulento correpti , accelerauit. Quamprimum no comium camῖestre nostrum, in quo a consortio reli.