장음표시 사용
31쪽
Tel qtrorum mortalium penitus seclusi degimus, in ordin in redactum esset omnia iam melius procedebant, ct conualescentia pestiferorum, ob varia Eurusque obstacula praepedita, ex voto fere successi Uehementia pestis, utcunque magna fuit, tamen usque versus medium Maii mensis, non nisi in infimae sortis homines, tam Moida utenses, quam nostrates saeuiit. Exinde vero, quatra plurimi ex Prae-Dictis militum, Chirurgis, Sacerdotibus castrensibus, nobilibu y ec merca. toribus, indies inficiebantur, luesque summuna quasi fastigium suum attigit. Tempestat, toto hoc mense valde inconstans, pluuiosa I ea-lida fuit, quae intemperies coeli, quantum propagationi mali huius faueat, ct malignitatem mi asinatis quasi exaltet, hoc ipso manifeste apparuit, quod, si per unum vel alterum diem, s aquilo cum coelo sereno , crantinuo flaret, illis & proxime sequentibus diebus, infectio multo mi tior contingeret, pluuiis redoentibus iterum exasperata. Dumque circa medium Iunii mensis, constantior di siccior fieret, pestis indies remisit or saeta, versus finem eius eXstincta fere Videbatur; quana et si etiam postea, sporadice hinc inde prorumperet, morbique alius cuiusdam vul. garis, ob infectionem iam rariorem vix tam periimescendi, faciem prae se ferret. Ex relationibus Chirurgorum castrensium, in cohortibus ex Fockschi any & Bucharesta reuertentibus, stipendia merentium, itiisdem innotuit, pestem uti serius ad illos translatam, ita multo quoque
mitius, quam Jastiae grassatam fuisse, ct quamprimum in initio Maii mensis, iter demandatum auspicarentur, saltem inter nostrates prorsus euanuisse. Gliscebat sane contagium sensua, in plura quoque oppida ct pagos, tam Moldauiae quam Wallachiae; nulli bi vero notabilem, vel Jassiensi quodammodo comparabilem cladem attulisse constitit; quin sere ubique breui exstingueretur, dum incolae pro more suo, illico, fuga in montes , campos vel praediola solitaria sibi consulerent, excubiisque S explosionibus crebris tormeatorum minorum, quae undique C a prae
32쪽
- HISTO RIA praesertim de nocte audiebantur , omnes aduenas a mansionibui suis se.
Interea, dum nos Iastiae, inter spem dc metum versamur, viatae nullo fere momento securi, non minimum certe nobis solatium a Nitilli, quod subinde per nuncios certiores redderemur, eXercitum magnum, a dira hac lue, saluum incolumemque perstare. Prosperitas haec, proxime S secundum Deum, praecautionibus sapientibus magni nostii Polem archi adscribi debet. Processum namque, hostem versu 3, non ad ripana deYtram fluuii Pruth, ubi villae ct pagi sunt, cornua erciumque cum hab tantibus vix praepediendum foret, sed ad sinistra insessarabiae contermino in Ec de sertam fere, direxit. Caeterae quoque praecautiones, in hisce circumstantiis usitatae, summo uti fas erat rigore, exequebantur; ita ut nemini e locis suspectis introitus in castra concede fetur, nisi per sufficiens tempus, quadragesimam qua ranta ine iuxta stationes remotisti: Das campestres, sustinuisset ; inspectiones quoque accuratae, euentilationes oc bustrationes per aspersionein aceti. quoad omnia supellectilia, a certis hunc in finem constitutis chirurgis re admianistris, in ituebantur. Cohortibus, ex Jassia, Fockschiany dc Bueharesia ad exercitum magnum accedentibus, quamuis pestis, in initio demum itineris, in omnibus iam celsauerit, maioris tamen incolumitatis gratia, stativae a reliquis castris druersae, de haud exiguo spatio distatites, assignabantur; nee exceptis tantum summis Praefectis ) cum rellia quo exercitu communio permittebatur, donec, per plures septimanas, immunitas a contagio sufficienter probaretur. Notabile admodum fuit, nullum per totam aestatem, exemplum pestis ipsissimae, in exercitu sese manifestasse, quamuis post magnas illas ad Largam de Rahul victo-t as, castris immensis hosti uin totis quantis, una cum maxima congerie sarcis a uin, in praedam potitis, spolia in singulin uia facile in Idum i)6fr r. m manibus, versat entur. Captiui quoque pro certo assi marunt, pestem, dum Danubium transirent, in castri4 Turcarum prouenisse,
33쪽
ct non nisi, paucis ante pugnam Rahulensem diebus, siluisse ' . Sub finem demum mensis Septembris, dum iam versus Jassiam, hybernandi caussa progredimur, & ad ripam fluuii Pruth per plusculos dies moramur. pestis in exercitu ipso, tempestate iam pluuiosa faela, erupit; nain manipulus militum, quibus a bombardis nomen, cum cohorte, quae icastellum Acherman feliciter oppugnauit, reuertens, una cum spoliis etiam luem sessum asportauit, undo tum in illo, tum etiam in legione equestri Ni schegoro densi, haud pauci, S inter stas ossicialis unus, e singuerentur; nec quousque in loco mansimus, contagium desiit, quam vis praecautiones optimae adhibitae fuerunt. Quamprimum vero castra mouerentur, nihil de malo hoc amplius audiebatur. Pergimus quamuis
lente in itinere, & die XVIII. Nouembris, Jsiliam, ubi illustrissimus
Poleana citas, cum suo comitatu & IV. legionibus hybernare constituit, introitus. Nihil de peste audiri & nostrates dc moidauienses asseverabant; hinc omnia tuta & prospera credebamus. Nihilominus, post paucas praeterlapsas septimanas, pestis, tam inter praesidiarios nostrates, quam in Cola', inopinato exorta, metum haud paruum incussit; at benedicente Deo, in primis iam noui anni diebus plane euanuit, Iaza
postea reuersa est. Prae reliquis praesidiariis, manipulus scompagnie unus, legionis ped fris Korins y ita in elix fuit ut XXIV. ex selectissimis tuis militibus perdiderit. Dum in fine mensis Februarii, venia impet ata, Petropolin repeterem,' omnia in tota Moldauia & Wallachia 1ana dicebantur, quamuis postmodum hinc inde sese iterum exserere, haud desierit. Immo, dum sectate anni MDCCLXXII. cum Principe Orlom ad congressum pacis Fockschanensem, Legato pleni potentiario, C s tanquam
Idem de serta Iitio Bondero, auspieiis, magni belli Dueis, illustrissimi Comitis de Panin, ab exercitu secundo, Oppugnatione erHenta, capto, ict- notuit; in quo, tUm ante aduentum eXercitus . tum etiam in principio obsidionis, perplurimi lue hae occubuerunt; durante vero adt ue illa, diebus canicularibus ipsis. in totum cessivit. Attamen postea ex manubiis, non solum inter milites, sed etiam ineolas paruae russiae, A adiacem iis Podoliae, Progerminauit, nec paruam necem attulit.
34쪽
HIATORIA tanquam eiu & totius comitatus Medicus, Moldauiam iterum reuiserem vestigia eius, qua mu is rariora hinc inde offendi. Sic, in duobus pagis, non procul a Fockschiany disiitis, pestem, dum in vicinia moramur, gra Tiri relatum fuit; & ex comitatu nostro, cellarius aulicus, in oppido ipso, ob cellas vinarias degens, cum signis eius caracteristicis obiit; coquus vero primarius restituebatur. Non me quidem latet, luem hanc in nosse conatis variis , praeprimis Chogimo Anno MDCCLXX, ct Buchares lae MDCCLXXI. immaniter quantum saeuiisse, & praeter ingentem numerum militum nostratium, etiam plurimos Medicos, Chirurgos ct Subchirurgos e medio sustulisse; sed, quia notitia horum omnium ex acta mihi deest, nihilque singulare ex autoptis quibusdam expiscari potui, ulteriori narrationi supersedeo. Dum pestis in Molda uia tum altas figerit radices, fieri aliter haud potuit, quin Poloniam quoque conterminam, inuaderet, cum qua nempe, tempore hoe belli calamitoso, commercium frequentissimum, nullo negotio interrumpi potuit. Commeatus namque omnis, rhedis polonicis aduehebatur, quibus pestiferi ipsi, uti supra narraui, bis tran portabantur. Quid ergo mirum, si veredarior sm horum plurimi, iam in via e vita discederent; reliqui vero, domicilia propria attingentes, miseram suam sortem, consanguineis S compatriolis suis continunicarent. Praeprimis Judaei, quaestui quascunque in tantum dediti, & qui nihil non ad suam utilitatem referre solent, unde vel tantillum lucri capere possint, coemptis Janiae, Cho Zimo, & aliis locis infectis, vili admodum pretio, variis, ex domibus opulentioribus peste exstinctis, direptis rebus, eas iterum in Polonia reuendiderunt; hinc ubique sere, pestem, in villis polonicis, apud Judaeos sese primum manifestasse, ii tissimum erat. Attamen, hyeme proxima ubique desiisse, nee ultra limites Wolhyniae & Podonae se extendisse audiebatur, quod inprimis cautionibus bonis, tam a Rege S Republica, quam etiam nobilibus αmagistratibus urbium, adhibitis, tribuendum erit.
35쪽
Tandem in initio autumni anni MDCCLXX. terminos Imperii ipsius superauit pestis. In I io uiam nempe, ciuitatem hanc limi tropham
celeberrimam, mercibus ex Podolia vi dicebatur importata fuit. Communi quasi omnibus urbibus maioribus fatalitate, etiam inc euenit, Ut praesentia luis mox rideretur & in dubium vocaretur, donec in maximam mortalitatem impune euagans, breui omnes plenissime conuictos redderet. Tunc, e contra, terrore quasi panico perculsi, quibus id datum fuit, opulentiores, immo partim antistites ipsi, urbem deserti erunt, omniaque confusionis plena reliquerunt. Exemplum eorum ex pro Uinciis hic versantes, studiosi, mercatores, operarii, & reliqui quorum res familiaris hoc permisit se ruebantur, seminiaque contagii, in Variae oppida & pagos paruae Rustiae secum asse rebant. Postquam per meusis Septembris, octobris de Nouembris iugi er saeuiisset, & plura millia
ciuium vita pri vasset; tandem, crudelis hic hospes, bruma aduentante, mense Decembris sponte init scens, post notaum annum, non solum
Risuiae, sed etiam aliis locis infectis, sensim disparuit. Recrudescebat
sane vere ineunte Kio uiae, & autumno sequente Nefestinae, tragoediamque nouam ludi re velle videbatur; ast, obices iam fortiores posita oerant, dum ab Augustissima Imperatrice, hanc praecipue ob rationem, una cum plurimi a Chirurgis & Praefectis militum, praetorianis, Iluc missus, Generalis Maior Schipo , causetis conuenientibus, debito cum rigore utens, malum statim in exordio suffocauri. Nec ex hac soluar plaga pectis paruam Rustiam intrauit, sed etiam per exemitum secundum, ex Bendero victoriose reueinentem, in Gubernium sic dictum nouo - ruusicum, eodem fere tempoie, introducta fuit, di praesertirn in nos oco. miis militaribus multos necauit; hyems tamen appropinquans, ulteriori
eius disseminationi finem imposuit. Praeter urbes & pagos quam pluris mos paruae Rustiae, etiam nonnulla oppida magnae Rusiae, hoc ipso autumno iam adoriebatur, e quibus Braensk ct Sevsh, sere in media a Ric ia versus Moscuam, via sita sua:
36쪽
In tanta, partem Russae haud paruam, iam affigente calamiatate, quae ulteriore suo indies progressu, toto fere Imperio comminabatur, quisque facile credet, Augustissimam Monarcham, pro maxima, qua in salutem subditorum Suorum fertur affectione, dispositionibus remandatis sapientissimis, omnem mouisse lapidem, ut malum hoc tantopere reformidandum, auerteretur. Stationes siue quadragesimae qua xanta ines quarum singulae, praeter sussicientem numerum militum, praefectum, viplurimum praetorianum & Chirurgum habebant, in omnibus uiis maioribus disponebantur, ct illis rigorosissima obseruatio, cautelarum praescriptarum demandata erat; quo efficaci alias, ct fere viaico medio, subreptio contagii, praecaueri posse, iure sperabatur. Sed successus votis non responditi Pestis namque, intacta in itinere, magna
urbium & villarum serie, in meditullium Imperii, Metropolin puta Ruusiae antiquissimam, Moscuam, surtive plane immigrauit. Unde vero
hue aduecta, ct quonam praecise tempore primum sese exseruerit, non admodum euidenter constat. Potuit, non per unam viam, ex diuersis omnino locis, ct diuersis quoque temporibus inferri; fomesque eius hine inde, cautelis debitis mature in usum vocatis, quae tune prudentioribus fere omnibus innotuerunt, si in domo quadam apparuerit, in ipsis incunabulis sui socari, vel saltem obtundi. Sic mense iam Octobri; MDCCLXX. fama vix incerta, de domo quadam, vulgauit, dominum eius. ex Obsidione Benderi redueem, captiuos quosdam Turcas secum aduectos, ct ci a morte defunctos, clam sepel ri curasse. Ru more ad sumnuum diuitatis regimen delato, aedes eius excubiis cinge. hantur. ct reliquae cautelae strictissime exequebantur, donec nullum amplius periculum animaduerteretur. Alii lanas ex Polonia & Vhrainia, in ossicinas pannorum importatas; alii iterum varios peregrinatores accusant. Quicquid vero sit, pectis illa, quae, in Nos conato generali
37쪽
in initio ni en sis Decembris se manifestauit, hac ratione ortum suum duxisse plus quam verosimiles est. Pnae sectus quidam militum, ex e Xercitu aduentans, ct in vicit Da nos comit hospitans, in morbum incidit, breuique emoritur. Chirurgus no comit & Prosector Jemsajevshy,iqui eum curauit , illico febre maligna cum petechiis correptus, post citum morbi decus sunt itidem e vitiis excessit. Abhinc, haud diu pὀst, ad minimi no conati, qui in duobus domiciliis a reliquo nos conari separati , una cum familiis suis habitabant, primi quidem cum feb e pe- techiali simplici, mox vero reliqui etiam bubonibus re carbunculis assiciuntur, quorum mors praecox, contagium citissime se transfundens, resigna panaognomonica pestis, uult uni de praesentia ipsius dubium relinquere videbantur. Medicus no comit primarius re Consiliarius Collegiorum C Schafonsky, perspecta natura mali periculosilit mi, non praetermisit, illico, de re tam graui, primum Poliatro Rinder, ix quia hic etiam post iteratas inspectiones in diagno si haesitaret ' , ipsi Guberti tori generali Comiti de Solii hom, denunciare. Demandatum itaque fuit, ut omnes Moseuae praesentes Medici in consultationem congregati, in veritatem facti serio inquirerent, & sententia apodictica litem dirimerent. Omnibus rite examinatis & perpensis circinia stantiis, consulto subsignato statuerunt: morbum hunc pro Uera poti habendum, nosoromium generale claudendum, re cum reliqua ciuitate communionem omnem interdirendam esse. Hinc eodem die Decembris XXII. noso conrium ex tibiis militaribus circumcirca occupatur; reliquis quoque intra nosse conatum rite adhibitis cautionibus, effectum fuit, quod contagium, nedum in no- sodomio ipso, disseminaretur. Ex omnibus variae aetatis ct sexus, tu hisce
Incredulitatis suae, rationem praecipuam hane praetexuit, quod administer unus, in ipso initio, dum tale quid in suspicionem haud veniret,
febre, ut videbatur, petechiali correptus, & in nos cornium ipsum trans latus, quinto morbi die, cum cari, Unculo in dextro brachio, e moreretur; nemo tamen, ex adiacentibus aegrotis, administris, & medentibus, eum quamuis quotidie contrectantibus, inficeretur.
38쪽
Iaisce duobus domiciliis, numero XXX. degentibus, XXII. e vita migrarunt, V. conualuerunt, & III. tantummodo salui remanserunt. Clausu. Ta haec nos comit, ad diem usque primum mensis Martii anni insequentis MDCCLXXI. continuabatur , ct hypocausta haec, uti lignea, ex proprio Augustissimae mandato , cum omnibus scrutis infectorum, Crema. hantur. Interea, dum nihil amplius de peste in ciuitate innotesceret, metus omnium fere animis excussus fuit ; immo veritas assertionis Me. dicorum, de morbo hoc, undique in dubium vocabatur. Tranquilli. tas vero haec, proh dolori imaginaria fuit. Nam certo constat, vestigia contagii haud dubia, per menses Januarii & Februarii, hinc inde exstitiste, quamuis notitiam regiminis, magno studio ciuium, quorum intererat, fatum suum celare, effugerent. Die vero IX. Martii, Politiae urbis denunciatum fuit, morbum sumine contagiosum, in magna illa ossicina pannorum ad pontem lapideum, ubi circiter tria millia
Operariorum continebantur gralsari, mortuosque, quavis nocte, haua Paucos, clangulum humatu esterri. Mittebatur confestim, ad statum
rei examinandum, una cum ossiciali Politiae, Doctor Iagel ky, qui,
post exactam pervestigationem retulit, se in aegrotis & mortuis, signa plura valde suspecta, utpote petechias, carbunculos & bubones animadvertisse; morbumque in ossicina hac, inde a nouo anno jam CX U- necasse. Hanc ob causam a Gubernatore Generali, Medici iterum congregari jubebantur, ct sententia eorum, post accuratam in loco inspecti netri, requirebatur. De putati, die undecimo, hunc in finem, quinque, a coetu reliquorum, Medici, contemplatis in ossicina ipsa, Vli I. cadaveribus, ct XXI. aegrotis, in omnibus signa caracteristica pestis inuensrunt; in relatione vero ab omnibus subsignata, morbum hunc: putri.
flantiarim quarundam, pyti propo accedere, declararunt. Noua haec apparitio mali huius terribilis, quod jam eliminatum credebatur, a sumia
mo Regimine , tanquam reticulosissima, ct quidem semino iure, iudi.
39쪽
dicata suit. Operarii nenape, cum eorum familiis, jam jam aegrota tes, in Monasterium Ugreschense ; sani vero, in fabricas quasdam v Cuas, eXtra urbem educebantur; Omnibus rebus, tam ad victum, quam amictum necessariis, instruebantur, re stativae militares, ad communionem cum reliquis penitus impediendam, disponebantur. Ossi inaquoque infecta claudebatur, aditus lue omnes ad illam, excubiis custodiebantur. Porro: balneorum publicorum usus interdictus, ct omnibus habitantibus iniunctam fuit, de unoquoque aegroto ct mortuo statim deferre ad quorum in speetiones instituendas, certi Medici ct Chirurgi subornabantur. Medicis vero omnibus iubebatur, consultationes frequentes instituere, ct Senatui dirigenti, de omnibus ad salutem publicam conducentibus, pro re nata, sententias suas proponere. Praecautionibus tamen hisce utut bonis, propagatio mali, jam per ciuitatem
hine inde disseminati, minime cohiberi potuit; sed Medici ct Chirurgi,
quibus inspectiones demandatae erant, non tantum in domibus, sed etiam sibinde in plateis, cum signis pestis, mortuos offenderunt. Operariorum namque haud pauci e X ossicina infecta, futuram sua in incaree rationem pertimescentes, aufugerunt, ct se in ciuitate abscondiderunt; multos quoque extra Ossietinam habit3ntes, inuenire, impossibile fuit. Caeterum , exoptatus finis ob summaria incredulitatem, ct hinc derivan-d uni neglectum mediorum praeseruatoriorum , dissicile attingi Videbatur, dum maxima pars habitantium, paucis cordatioribus eXceptis, rumori huic de peste aures praebere minime voluerUnt; e contra, maxima cum indignatione, Medicis illam asserentibus aut suspicantibus, tanquam turbatoribus tranquillitatis publicae, omnia dira vovebant. Nec defuerunt, quod maxime dolendum, Chirurgi immo Medici, qui clara voee praesentiam pestis negantes, vulgo incredulo, adulabantur; immo nonnulli eo processerunt, ut documentis scriptis, S litteris huc Petropolin missis, opinionem suam, rationibus futilibus fulcitam, Proceribus variis
obtrudere, conarentur. Hoc praecise tempore die XVIII. Martii )D a ego,
40쪽
HI sT DRIA ego, ex Iassa, versus Petropolin proficiscens, Moscuamque transienς
sp ad amicum pernocto. Altero mane, dum me ad iter ulterius prosequen lum, comps no, ent ossicialem, a Gubernatore Generali Comite de Sollikow, me ad illum vocantem. Dum comparuerim, veneraIIdus Senex me ita alloquebatur: In Metropoli hac morbus prorupit contagio is, perniciosus & forte ipsa pestis; quia vero Medici hucusque verum ei nomen imponere ambigunt, imo alii, eum, pestem esse, abso lute negant , milique notum est, te Jassiae pestiferos curatie : nec ei lec si, ut inspectionem, segrotorum & mortuorum, ubi dctinentur infecti, exactis imam instituas, quatenus desinitio certa luis huius, non soluimad Calutem ciuitatis, sed totius Imperii, permulti an sacit, tanquam itingenuus Patriae filius, veritatem sine ullo fuco mihi denuncies 'ρ Vehi-ΠMar itaque rhoda, . cum ossiciali Politiae, & Cl. Sch omky, qui sors aderat, ad mansionem infectorum extra urbem, & igne luculento in
media area excitato, tam aegr tos, quam nuperrime defunctos, exaduerso ventu afferri jubeo. Omnia, ut ovum ouo pesti Jassiensi similli tu, tam quoad symptomata, quam reliqua signa pathognomonica ammaduerto, nec minimum haesitavi, illusis issimo Antistiti sine ait ba gibus referre, luem hanc veram pestem esse, ct Eo jubente , t cstimo laium scriptum, ad Augustissimam Imperatricem transmittendum, subsignare Post declarationem hanc meam post tuam, breui maxima pars nobilium ex civitate, in rura sua migrauit; multi vero. una cum populo, assirtioni huic meae, neutiquam fidem habentes, me tanquarn salsis.
Praeter spem, consensit, immo uassat illustrissimus vir, ut iter propositiam versus Petropolin continuarem, & viva voce, quae videram, interrogatus fuluas exponerem. Quampriimam adueni, foras non exii, sed pee litteras, Collogii medici Praesidem, de omnibus certiorem feci, qui illico Augustissimae Moiureliae eadem retulit. Hinc, quinto ab aduentu die, in Consilium supremum Aulicum conserenoe aeeersor, & de omn1bus ni imitim interrogor. Placuit tune qu0que Sime Majestati . Politiae Petropolitanae Medicum, me gratiosissime constituere.