Descriptio pestis quae anno MDCCLXX in Jassia, et MDCCLXXI in Mosca grassata est

41쪽

PEsTIs MOSCUENSIS. falsarium obiurgabant; quam etsi, etiam .in conuentu Medicorum, die XXVI. eius iem mensis Martii habito, duobus refragantibus I utilem an nempe et Skiadan) exceptis, a reliquis omnibus, lues haec, pro ipsissima peste pronunciata, ct testimonium Senatui dirigenti oblatum fuerit. Mandato Augustissi inae Imperatricis , omnes praecautione9 nunta amplificari, di quae excogitari potuerint, media optima, ad tantuminatu in funditus tollendum, in usum trahi jubebantur; ad quorum exactissimam executionem, peculiaras totius negotii pestilentis administratio, Senatori Imperii de Ierophin committebatur. Illustras simus hie vir, qui postea per totum decursum pestis, indefessa sua Vigilantia, & fortitudine animi, palam monstrauit, in quanthim fiduciam Augustissimae promeruerit, mox conventui Medicorumini unxit, ut consit ia tam praeseruatiua quam curativa, in usum publicum

typis euulganda, quantocytis communicarent. Horum summa liue rediit. Pro praeseruatione sua lobatur: studiosa munditiei in foris, plateis& domibus obseruatio; quisquiliarum & omnium putrescibilium profunda in immatio; attamen, ne cadauera calce superaspergerentur) Calaris & humiditatis in domiciliis vitatio; fenestrarum adapertio; esculentorum quoad s lubritatem proba inspectio; fumigatio in plateis &areis, se camentis pini, abietis & juniperi; in aedibus vero ipsis, vaporibus acest, baccis juniperi, foliis eiusdem, puluere pyrio & nitro; mortuorum cum omni vestamento cauta sepultura, aegrorumque a fanis cita remotio. Pro medicat one vero: in primis morbi diebus, emeticum

ex XX, ad XXX. granis, p lueris radicis Ipecacuan hae ct sex granis Tartari viti iola i; exhibitio pulueris Corticis perutilani ad draelimam semis, cum syrupo quodam omni trihorio, biliorio, intrano quavis hora; potus frigidiusculus ex aqua, vel decocto quodam, cum spiritu vitri OM, aceto, Oxymelle, roob oxycoccos vel sambuci. acidulato; albmentorum e regno vegetabili solo usus; carbunculorum scarificatio; bt

42쪽

HIs TORI A bonum maturatio & inciso; ad citiorem suppurationem obtinendam, unguentum digestiuum vel balsamus Arcaei, cum pauxillo salis animo niaci, vel cantharidum pulveris alarum subactum &c. Ut de infectis S mortuis eo certius innotesceret, tum quoque ut omnia mandata, meliori ordine, promptiusque in effectum duce rei tur: unicuique ex XIV. partitionibus quae postmodum adhuc seb diuisae fuerunt , in quas ciuitas Moscuensis, a Politia diuidi solet, Consiliarium vel Assessorein e Collegiis Moscuensibus, singulum praefecit, huicque Meuicum vel Chirurgum pro inspectionibus & Ossicialem Politiae adiunxit. Ossicium eius in eo consistebat, ut ex omnibus suae partitionis domibus exactam quotidie, de numero aegrotantium ct mortuorum notitiam traderet '), ct si ex hisce aliquis signis suspectis asseetues inueniretur, vel repentina morte decederet, tunc insimul cum Medico vel Chirurgo , domos tales lustrare debebat, dumque signa pestis patho gnomonica apparuerint, aegroti sine mora, per proprios veredarios, in noso conatum pestilens amandandi; sed si adhuc dubia essent, in I, Vapocausto peculiari, debita circumspectione habita, eo usque detinendi, donec status eorum aut periculosus aut innoXius extra dubii aleam pone retur. Ut operarii, a quibus pestiferi & mortui dum transportarentur, necessario contrectandi erant, ab insectione, quantum fieri possit, ini- munes feruentur, tunicis & chirothecis ex linteo pice oblinito confectis,

indue Breui abhine, dum Ities tanta inere menta caperet, obseruabatur, cives ipsos, de propriis tam aegrotantibus, quam mortuis, minime exacte de nunciare; imo defunctos in plateas noctu ia Elare , ct nihil non moliri, quae ad dissimulationem conditionis domesticae perieritosae facere possit: hane ob rationem, singulis X domibus, certus constitutus suit in speetor, cuius ossicium in eo unice consistebat, ut bis de die, inquisite ad indiacem conscriptam, omne R in uniuersum nominati in voearet; ct si quem ablantem, aegrotantem vel denique mortuum offenderet, confestim Pra secto suae partitionis referret.

43쪽

induebantur. Circa domos suspectas, vel pro infectis declaratas, in iniatio, dum adhuc pauciores essent, eXcubiae militares, ad contagii, qu quo modo impediendam propagstionem, disponebantur. Mortui qui hucusque in coemeteriis, iuxta ecclesias sitis, sepulturae dabantur, nunete dicio supremo, in peculiaribus sepulchretis extra urbem designatis, tumulari iubebantur. Ad contagii ulteriorem, prae primis versus Petropolin, dii seminationem praecauendum, stativae nouae undique in viis maioribus minoribus occlusis, S sub poena maxima interdictis) locatae suerunt; quibus rigorosillime demandatum fuit, nemini peregrinant sum ex region bus suspectis, praesei tim Moscua, vel mercibus transiitum concedere; nisi testi non iis a summo cuiusque loci Regimine, immunita: em suam a contagio, satis superque probare valuerint. Reliquae

'UOque cautelae Us Datae, Ut ut, mora nunc maioris, nunc minoris temporis spatii; euentilatio; fumigatio S a sp rsio cum aceto, omnium reis rum, quibus viatores in mucti erant, minime negligebantur. Quia ab exerditibus, parua Russa, ct reliqui. trans Moscuam sitis prouinciis, via publica versus Petropolin, amplius patere non potuit', alia prorsus ad latus eius adaptata fuit. Per totos Maii & Iunii menses, pestis inter incolaς rarius observabatur, quin etiam inter operarios ex magna pannorum ossicina, qui extra urbem custodiebantur, fere euanuisse videbatur. Hinc incredulum vulgus, ct qui ei adstipulabantur, iam victoriam canere haud praeteriniserunt, praesertim dum operarios hosce, hucusque in quadragesima detentos emitti, & balnea publica iterum aperiri cernerent. Insolitus tamen numerus mortuorum in ciuitate, habitantibus ob emigrationes frequentissimas tantopere orbata, suspicionem haud leuem mouit, multos

peste exstinctos &tanquam nihil extraordinarii habentes, sepultos fuisse. Circa medium mensis Iulii, lues inualescere incepit, ut, prae primis in suburbiis i itae jam familiae emorerentur, multique in plateis e Xanimes invenirentur. Aduli nimi Politiae, Aegotio huie pestifero valde ancipiti devoti,

44쪽

devoti, utut vespillones, veredarii, operarii, milites S reliqui, a con, tinua fere contrectatione, dc neglectu cautelarum illis praescriptarum, quotidie inficiebantur oc defungebantur ; hinc in eorum locum, male fi ci ex carceribus, quos poena capitis manebat, surrogabantur, ea tamen conditione, ut si pestem superarent, libertatem recuperarent. His, non multo post, etiam Operarii ex variis ossicinis, nunc ob omne turbatum commercium feriantibus, cum emolumentis respectu eorum sat amplis, adiungebantun. Quia numerus insectorum quotidie increscebat, nosOComiumque rares cliense omnes capere non potuit, Monasterium Simeonense, itidem extra ciuitatem sed propius situm iussit summi Re si minis euacuatum, ct in nosocomium pestilentiale adaptatum fuit. Mox etiam hinc inde in campis apertis, umbracula pro infectis construmbantur; imo etiam in propriis aedibus restare, multis melioris notae cI-vibus permittebatur. Pro simpliciter suspectis excipiendis, dc ad quadragesimam qua rata taliae) subeutidam, Monasterium Andronense, tum

quoque alia aedificia vasta subulbana, occupabantur. Tantum vero abis est, ut omnes peste asse 'i, nedum magnus eorum numerus, in no

comi a pestile uti alia cogi potuerit, quin maxima pars in domiciliis suis,

antequam de iis, uti fas erat, innotesceret, diem obirent supremum ;quod in dissu sissima hac ciuitate, de obstinata habitantium, contra opti maS quam Uis pnaecautiones reluctatione, seri aliter haud potuit. Pestis sub finem mensis Augusti jam sic inualuit, ut numerus mortuorum quo tidianus, usque ad quadringenta & vara excresceret. Hinc cautelis jamjam in usum vocatis, etiam nouae superaddebantur, e. g. omnis vVnditio mercium superfluarum, praepiunis vestimentorum, supeli Milium dc

sciuiorum variorum, penitus interdicta, ct tantum mercatio rerum maxime neces lariarum, inprimis esculentorum, sub hac solum conditione permissa fuit, ut venditoris pecunias nequaquam nudis manibus reciperent, sed in vas aceto plenum immitti paterentur, quod etiam in tabe nis vinariis praeceptum erat . Omnibus in uniuersum, usus aceti, tam

45쪽

cum potu Ordinario, quam pro aspersone tu domiciliis , dc abluitione faciei, mantatimque suadebatur, oc hanc ob caussam pauperibus gratis elargiri jubebatur. Mense demum Soptembris, dira haec lues, ad summum atro citatis suar fastigium evecta videbatur. Nam quouis die, ultra sexcenta

imo usque mille funera, ex tristissima nunc ciuitare efferebantur. Numerus notus omnium, qui hoc mense e vita decessierunt, viginti millia

superabat, qui ob tantam jam factam depopulationem, dc emigrationem praecedentem tot incolarum, certe insignis reputari potest omnes hue- usque summa cum diligentia & rigore adhibitas praecautiones ct inedia, ess ctum desideratum, haud produxisse, clare apparuit. Rationes si quaeras, en potiti imast Prima miseriae ct infortunii huius scaturigo, incredu itas illa pertinacissima habenda erit, quae non so lum in vulgi,

sed etiam quam plurimis melioris conditionis mentibus, tam altis defixa erat radicibus, ut, nullis rationibus, quantumuis euident ibus, exin potuerit. Porro, ignara plebs, malum hoc a Supremo Numine, ob peccata permissum, nullis superari posse mediis, illudque unice ex comtagio in aere Vagante , non vero variis rebus adhaerente, oriri, sibi peris

suasum habuit; nec pestem, sed febrem putridam, nui: cupauit. Qu tergo aliter fieri potuit' quin contagium, quod alias, uti innumera exempla docuerunt) in ipsis quasi incunabulis, si debita adhibeatur circhin spectio, suffocari potest, hic tam impune se diffunderet. Hoc cellumes, quod ubique, apud infimae potissiunum sortis homines, in arctis, impuris , humidis ci calidis domiciliis degentes, ct primum sese manifestaverit, & in eos quam maxime fureret. Hi, sine ullo metu, aegrotos suos, pro more consueto tractare 3 post eXcessum e vivis, lauare,

induere, & varia pos illos supellectilia, lino, quibus dum aegrotarunt, utebantur, inter se partiri, vel aliis vendere, nunquam desistebant: ut d tractiones furtivas ex aedibus emortuis & derelictis taceam. Maxima demum exasperatio mali, ab ipso eius remedio prognata suit. Nam

E quia

46쪽

quia tam insectorum, quam aliorum quamuis sanorum, Ob Intimi tamen consortium merito suspectorum, necessaria omnino, praesertim in initio judicabatur separatio, euenit, ut si unus vel alter in domo quadam peste corriperetur , etiam reliqui in domos praeseruati uas, migrare, & omnia sua post se relinquere cogerentur. Et quam etsi aedes clat derentur, imo utplurimum excubiae locarentur, saepissime tamen in absentia dominorum, spoliationes notabiles a furibus patrabantur. Ca te ruin, ideae incarcerationis futurae ; separationis violentae a proximis consanguineis, & negotii qualiscunque, reique domesticae perturbatio. nis, in uniuersum odiosissimae euaserunt. Ex hac ergo fonte, plurimae consequentiae pessimae, pleno riuo manarunt. Hinc factum, quod aegrotos & mortuos suos, omni data opera celarent contubernales; quod, tot cadauera in plateis inuenta; alia in ipsis habitationibus clanculum sepulta fuerint; tum denique innumerae aliae in conuenientiae, ortum

suum traherent.

Quantum rumores hi calamitosi, de statu tam deplorando MN tropolis S regionis circumiacentis, Clementissimam Imperatricem, in salutem imperii, & subditorum Suorum unice intentam, afflixerint, vel exinde colligere licet, quod Ipsa Moscuam proficis i statuerit, nisi vigentes tempore hoc belli circumstantiae, praesentiam Suam Petropoli exegissent. Placuit vero, Principem Orto cum plena quoad omnia authoritate, illuc legare. Iubebantur illum comitari: Senatores Imperii, Mel gunow, Wollio a S Wle volo ishoi; Generales, Davi dom&ische bat ieω; Consiliarius status Baskakow; ossiciales quam pluri ini R ego. Festinamus, quantum ob vias, a continuis fere plUuiis plane vitiatas, licu t, nec, nisi pos remis di bus Septembris Moscuam aduenimus, ct in Palatio Imperiali, cum toto Comitatu diuertimur. At, quam mi sera & tristis se ies, alias splendidae ct populosae ciuitatis i Nullae fere in

plateis rite dae, nisi quae cadauera in coemeteria vehebant; homines

qui occurrebant, vultu moesto, dolorem animi praeserebant; aedes

quam

47쪽

qti amplurimae clausae, vel desertae, verbor omnia desolationem haud paruam indigi tabant. Princeps totus in eo fuit , nil, iique intentatum reliquit, quo sinis legationis eius optatus, abolitio nempe pestis, ct reliquorum eam Concomitantium malorum, quantocyus attingi possi. Ipse, quotidie per plateas equo vectus , plebem alloquebatur, abiectum eius animum varia consolatione erigebat, ct dubium hucusque pertin ac isi1- me affixum, de existentia pestis, non solum viva voce, sed per impressam quoque, re undique diuulgatam publicationem, argumentis solidis ct euidentibus, animis incredulorum eximere studuit. Vix credi potest, quantum, eius aduentus & procedendi ratio, effectu in fere inexspecta. tum produxerit. Mani seste enim populus de die in dism contentior dc sequacior reddebatur; nec de praesentia pestis amplius dubitans, omnibus mediis, a summo Regimine praescriptis, ipse quouis modo opitulabatur. Iam contactum insectorum, & omnium rerum suspectarum solertius vitare, aegrotos suos, quibus intererat, ultro denunciare, nos, comia pestilentialia non tam inuite, imo partim proprio nutu intrare, ct combustiones publicas supellectilium infectorum, placida mente ferre coepit. Vt vero totum negotium anti pestilentiale, eo meliore ordine dc successu procederet: peculiare Collegium sanitatis institutum fuit, cui non tantum Medici, Chirurgi, Pharmacopolia dc Nos contra, sed etiam. omnes reliqui, quorum in auertenda peste partes aliqUae in ciuitate erant, parere jubebantur. Scopus primarius, ad quem obtinendum, a Collegio hoc, omnes intendendi nerui essent, in eo consistebat, ut aptistima dc promptissima, ad pestem praesentem a reliquis arcendam, curandam ct delendam, media bene pensitata, in medium produceret, & directionem specialem totius rei pestilentialis, sub auspiciis summi Imperii Senatus & Principis, adna inistraret. Praeses Collegii huius constitutus fuit, Senator Imperii Iero in; membra vero reliqua designabantur : Consiliarius status BaskakoW, Praepositus ecclesiae cathedralis primariae Le

48쪽

HISTORIA

rius Gratie, Cli rurgus Samotio vitZ ct Mercator Dolgo . Eodem tem pore Collegium quoque aliud executionis dictum, flabilitum fuit, cuius ossicium principale, in regenda Politia ciuitatis, & promptissime exequendis dispositionibus Collegii sanitatis positum erato Munus in eo Praesidis, Senator, Imperii Wollio , demandatum fuit, cui supremus Politiae Magister, Bachmetie Μ, & Consiliarius Collegiorum Bori 1ram, ut- ut Assessiores, adiungebantur. In magna illa serie occupationum, quibus Collegium sanitatis, vacare debuit, primam omnino attentionem promeruit, reflexio haec, quod nempe ex peste Jassiensi innotuerit, infodi is permultos, sudoribus, in primis morbi insultibus, sussicienter, ct debito modo, prouocatis; alios vero, post repletionem stomachi peste acutissima correptos, emetico solo propinato, pristinam breui recupe. x asse sanitatem. Spes itaque non exigua assuessit, etiam hic loci, haud pati. cos a certa pernicie liberari posIe. dummodo media, inprimis facile comparanda &domestica, hunc vero finem attingentia, in notitiam vulgi peruenirent. Hanc ob rationem per schedam impressam, undique diis stributam, methodus sim picissima, etiam ab infimae conditionis homi nibus, comprehensibilis, qua ipsi sibi ubique medicari, postent, haud p aetermina quoque symptomatum potissimorum & debiti regiminis indigi satione, evulgabatur; qugna mox altera jam diffusior, in qua symp. tomata, methodus medendi & prophylaXis succincte proponebantur, se quebat r. Summam. eo una hic indigitare supersec eo, quia cum infra ualenda descriptione pestis quoad omnia consentiunt. Populus nunc jam multo docilior se nus, insectos suos, noni amplius tan, studio celare, sed illos quoad partem sua sponte deferre,

ct re eptionem eorum: in:nos comia effagitare coepit. Dum vero, unicum illud, quod ex flabat pestilentiale Simeon ense, vivi magnum; omnibus capiendis uix jam sussiceret, necesse erat, plura nunc, hunc ili fine domicilia magna. adaptare, Omnibusque rebus necessariis, praesertim medentibus es infruere . Hanc Ob rationem, Palaciam vetus Imperiales in cLeser-

49쪽

Ieserti ense dictum & Monasterium Pokrouense, pro excipiendis pes ictasse iis, in subsidium designabantur. Quia vero medicatio pestifer

rum, in Moia asserto Simeon ense, liucusque, non nisi a paucis Chirurgis, ut plurimum vi coactis, insti tuta fuerit, nec a talibus inuoluntariis posterum magni profectus sperandi essent: a Principe scriptum circulare ad omnes Medicos S.Chirurgos mittebatur, in quo praemia haud contemnenda, etiam in viduas di liberos eorum, si quibus e vita excedere, contingeret, extendenda, illis, qui se ultro offerrent, promittebantur. Hoc ipso effectum fuit, ut duo Medici, Pogoreis hy & Melger, una cum plurimis Chirurgis, Subchirurgis barbitonsoribus, alea banc periculo plenam, proprio nutu susciperent. Hi, sine mora ad stationes a stignatas ablegati. & norma peculiari, in qua ossicia eorUm, S reliqua ad ordinem in Nos com iis spectantia, conscripta erant, a CONlegio Sanitates instructi, de omnibus quotidie referre, α praesertim, Obo seruationes exactas communicare jubebantur ; quod etiam reliquis omnibus Medicis di Chirurgis, in partitionibus ciuitatis, pestiferos incestanter

ex ossitio visitantibus. & quibus multa obseruata, notatu. digna, occurrere poterant, iniunctum erat Cumu una malorum etiam superstitiones variae augebant, ex

quibus haec non minime perniciosa fuit, quod ius ecti vii Ja sitae quoque

a me obse ualum fuit), rem qualemcunque, nec vilissimam, utut: pe cunias,. vestimenta, utensilia &e. in plateas, vel alia loca frequentata,, jactitarent, hac spe, fore, ut morbus ab illis in susceptores transeat. Quid mirum itaque, si contagium , praesertim dum vulgus adhaesionei eius inhaime crederet, etiam hac ratione permultum disseminaretur. Hanc ob caussam ergo, ossiciales speciales, suis stipati adiutoribus, confit uubantur . qui undique circumvagare, & res tales reiectas, sine exseceptione, adhibitis tamen cautelis, quoad propriam praeseruationem, iniloco eomburere', vel luae ab igne destrui non poterant, profunde inhumare jubebantur. E. S

50쪽

His TORIA Ne domus emortuae spoliarentur, mandato dirigentIs Senatus. poena caphis in fures, in eo ipso loco illico exequenda, publicata fuit. Congregationes maiores, in ecclesiis, foris, processionibus αjuxta imagines miraculosas, ne vulgus irritaretur, quantum fieri potuit, blandis hortatibus viplurimum disso luebantur. Cum jam, ad mortuos in coemeteria extra urbem transportandoς, veredarii deficerent, vel saltem care admodum prostarent; nee se eophagi, nisi pro pretio enormi venales essent, multique ex pauperioribus, defunctos suos terrae mandare, haud potuerunt: a summo Regi mine statutum fuit, ex aerario publico, impensas ad sandapilas comparandas, gratis elargiri, in ortu Osque, rhedis itidem publicis ad se

pulturam evehere.

Ut insecti eo lubentius Noso conata pessilentialia intrarent neo flatum suum periculosis immia, ad perniciem reliquorum diutissune disita

mularent: unicuique ultro accedenti, quando sanus dimittendus esset. coniugato X. innubo vero U. rubliones pollicebantur. Quia tempore hoc calamitoso, in multis domibus, parui solummodo infantes restarent, parentibus S reliquis natu maioribus vita deis functis; orphanotrophium vero magΠum clausum esset: eapropter aedi-sidium peculiare occupabatur, & Omnibus rebus necessariis instruebatur, ubi infortunati hi recipiebantur. Quamuis edicto rigoroso, omnibus incolis praeceptum fuerit,

ut omnia, post peste defunctos, suppellectilia, praeprimis quae durante

morbo, contrectationem eorum subierint, vel aliter suspecta essent sine exceptione, circumspectione tamen debita haud praetermissa, igni com burenda traderent; innotuit tamen, quod multi ex infima plebe, res maxime suspectas in terram in derent, eo certe animo, ut post da iis uterentur. Hinc, ne in posterum lues, vel ex hac caussa iterum erumperet, certi ossiciales mittebantur, qui cum adiutoribus suis, undique domos