장음표시 사용
161쪽
L I B. II. ut si ambulat, mouetur:& adiunctionis, ut ambulat, ut moueatur: & effectionis, ut mouetur, ambulat enim. Equidem, cuius speciei Approbatiuae. Quare Quia approbat rem, id est affirmat, ut Equidem merui,nec deprecor . & Siquid usquam iustitiae est. & Siqua est caelo pietas. Da approbati uas. Si,equidem,quidem. Tamen cuius speciei 3 Aduersaliuae. Quare Quia aduersum conuenienti significat,ut Etsi te benefacturum dicis,tamen a malitia non discedis. Da aduersaliuas.Tamen, quanquam, quamuis, etsi, licet,licebit,saltem. sed saltem etiam diminutiva est. Uero cuius potestatis 3 Distributiuae. Quare Quia diuersis diuersa distribuit,ut ego lego,tu vero dormis. Da distributivas.Ahast,vero,autem, sed. Quam cuius potestatis 3 Discreti uae, vel electivae. Quare 3 Quia de duobus praepositis unum eligere, &alterum refutare os edit,ut diues volo esse, quam pauper,id est diues volo esse, & non pauper. Graeci ii dicunt. Homerus, cou Muis. M laeto opse, nexπολέ υ. hoc est, Volo ego saluum esse populum, quam perire, id est & non perire. An , cuius potestatis Dubitatiuae . Quare 3 Quia dubitationem significar,ut Eloquar, an sileam
Da dubitatiuas. An, nes correpta, nec ne. Horatius in poetica. IIntererit multum Diuus nE loquatur,an heros, Maturus ne senex,an adhuc florente iuuenta Fervidus,an matrona potens, an sedula nutrix, Mercator ne vagus,cultor n3 virentis agelli rColchus,an Assyrius,Thebis nutritus,an Argis. a Terentius in seipsum cruciante , Filium unicum adolescentulum
Habeo. ali quid dixi habere me immo habui Chreme.
Nunc habeam,nec ne,incertus sum.
Saltem,cuius potestatis Diminutiuae. Quare Quia diminutio
162쪽
diminutionem significat, ut si non vis donare. Eltem
Da diminutiva. Saltem, at, vel, pro saltem, ut Si non re,at verbis adiuua. Uirgilius in sexto. Si te nulla manet tantae pietatis imago, At ramum hunc(aperit ramum, qui veste latebat Agnoscas. at pro saltem. Lucanus. O felix si te vel sic tua Roma videret. pro saltem sic. Et, sit non vis referre gratiam , at agas. ar, pro salte. Ap & κεν cuius potestatis ( necesse est enim Graecis utamur,ubi nostra deficiunt) Abnegatiuae. QuarepQuia verbis adiunctae, aliquid posse fieri os unt sed propter aliquam caussam, ne fiat, impediri,ut ; l
Troianiq. alii,foret & his summa voluptas, Omnia si vos haec pugnare, veniret ad aures. Da abnegati uas. non habemus, sed illarum loco sub Iuncti uis utimur verbas, ut cometam, si haberem: fecitiem, si potuissem: curarem breui imprimendos optimos quosque libros, si quisquam rex adiuuaret. Nam, cuius potestatis 3 Effectiuae. Quare uia significat e stactum procedentem ex causta, ut Lexi, nadoctus sum. sed effectivam eandem esse existimo,qua Proprie caussalem diximus. Ivel per illationem colligit,quod supradictum est,hose est ratione confirmat,ut M. Tullius pro Ligario, Habes igitur, quod est accusatori
maxime optandum, confitentem reum . vel insertur
diri eraepola', ut Catilinam solus Cicero domuit.
Aoluq igitur Cicero patriam seruauit. in collecti uas. Ergo igitur, itaque curn accentu in L autem
163쪽
antepenultima. Vero in hac oratione. Aeneas vero & pius,& fortis suit, cuius potestatis 3 Completiuae. Quare Quia nulla significationis necessitate, sed gratia ornatus
ponitur. Da completivas 3 Autem, vero, quidem, equidem, quoque, nam, nanque, & quaecunque coniunctiones Ornatus caussa ,.vel metri, nulla significationis nece state ponuntur.
Et, cuius figurae 3 Simplicis. Quare3 Quia simpliciter profertur. Etenim,cuius figurae 3 Compositae. Quo modo coponitur 3 Ex et,& enim.
Et,cuius ordinis Praepositi ui . mare Quia semper praeponitur in ordine orationis. Que sine diphthongo, cuius ordinis 3 Subiunctivi. Quare Quia subiungitur in ordine orationis. Ergo cuius ordinis 3 Communis. Quare Quia potest praeponi,& supponi in ordine orationis.
v I D est interiectio 3 Pars orationis inde li- in nabilis, interiecta aliis partibus orationis ad exprimendos animi affectus. Interiectioni quot accidunt 3 Vnum. Quod Significatio tantum. Quot sunt significationes interiectionum Hae fere, quae hoc versiculo comprehenduntur. Gaudentis, risus, mirantis, dolorque, paruoque. Hoc est,gaudentis,ridentis, mirantis, dolentis, expauescentis.
Heu, quae pars orationis est 3 Interiectio. Qilare EQuia interiacet aliis partibus orationis. Euge, cuius significationis 3 Gaudentis. Da gau-
164쪽
dentis 3 Luge, euax. Ha ha ha, cuius significationis Ridentis. Da ridentis 3 ha ha ha. . t i Papae,cuius si nisi cationis 3 Admirantis. Da admirantis Papae, nem. Terent. Papae exuperat ipsa in Thaidem. Idem. He quid est E Papae accepimus a Graecis: dicunt enim illi caecis. Heu,cuius significationis 3 Dolentis. Da dolentis 3 Heu,hei,a,o,vae. heu accusativo iunstitur: ut heu me miserum. dicimus etiam, heu pietas, heu prisca fides: hei vero, & vae, dativo coniunguntur. Virgilius. Hei mihi qualis erat, quantum mutatus ab illo Hectore. Martialis. Si sciero,vae tibi caussidice. At alicuius significationis 3Timentis. Da timentis 3 Atat. Terentius in Andria, Atat, hoc est illud, hine illae lacrumae. O Sunt ne aliqua dubia inter adverbia, seu praepositiones, & interiectiones 3 Maxime, ut o interiectio indignantis,dolentis, admirantis, & adverbium vocandi, re optandi. A, & praepositio est, & interiectio, ut A Corydon Corydon. CIPro similiter praepositio est,ut pro tribunali: & interiectio,vt pro Iupiter: pro dolori Quae aliae orationis partes solent pro interiectione perferri Infandum, ut Navibus,insandum amissis unius ob iram. Et malum, ur apud Terentium . Quid hoc malum, infelicitatis est 3 & est dictum anxii ani- .
165쪽
ut d est constructio 3 Debita dispositio pa ostium orationis in ipsa oratione Constructionum quae est congrua sensu,ta
voce 3 Phyllis amat corylos, Quae sensu,& non voce Turba ruunti. populus cularunt: gens armati. Quae voce,& non sensu Venetiae in sinu Adriat eo sitae,abundant diuitiis, & iam stabant Thebae. Constructioni quot accidunt 3 Duo, concordantia,& regimen. Quot uplex est concordantia 3 Triplex, Nonii nativus cum verbo, adiectivum cum subitanti-uo, relatiuum cum antecedente. Nominatinus cum verbo in quot debet concordare In duobus, in numero, & in persona, ut ego amo, tu amas,ille amat. Adiectivum cum substantivo in quot debet concordare3 In tribus, in numero,casu, & genere, ut Vlyctes astutus,Penelope pudica,arma crudelia. Relatiuum cum antecedente in quot debet concordare In duobus, in numero, & in genere, ut Aeneas qui, Didq quae,Ilium quod.
I E ac d M v E R E O. Ego amo, quae concordantia est Nominatiuus cum verbo . Ottende nominatiuum . ego . Ostende
166쪽
Concordat ne Concordat. Ostende. Ego est numeri singularis, & amo singularis : ego est personae primae , & amo primae ..ergo congrue dicitur ego amo, quia concordat nominativus cum verbo, in numero, di in persona.
Quare ego est numeri singularis 3 Quia singulari
ter profertur. Quo/Singulariter nominativo ego. Quare amo est numeri singularis 3 Quia singulariter profertur. Quo modo singulariter ego amo.Quare ego est personae primae Quia omnia nomina, & pronomina sunt tertiae personae, exceptis esto, quod est personae primae, & tu secundae, & vocativis casibus,qui sunt personae secundae. Quare amo est personae primae Quia prima quaeque vox verbi habentis tres personas, est personae primar. amo est prima vox verbi,ergo est personi prime. Quare amo est prima vox verbi Quia prima est
in ordine,ut Singulariter ego amo, tu amasuelle amat. amo est prima,amas secunda,amat tertia. Quot modis potest discordare nominatiuus a vembop Tribus, in numero solum,in persona solum, in nil inero,& in persona simul. Cave dicas concordatur, & discordatur. nam coriis eordo neutrum est. non enim dicimus concordo te eum illo, sed tu concordas per me . Ouidius . Per me concordant carmina neruis . Item . Tu concordas cum illo. Terent .mSi concordabis cum illa .hltem dicendum discordat nominatiuus a verbum, & cum verbo. Quinctilianus. Confirmanda vox est, ne ab oratione discordet. Tacitus .et Cum queis aeternum
discordant.. sicut dissideo , & dissentio. Cicero in Laelio. Cum is tribunus plebis capitali odio a Q . Pompeio, qui tum erat consul, dissideret. Idem iii eodem. Ab iis, qui pecudum ritu ad voluptatem omnia referur,longe dissentimus. M.Tullius tertio de officiis. Ego etsi cu Catone meo saepe dissensi. valerius Mais .
167쪽
ximus. Armis cum Cinna collega suo dissidens. Dicitur ne congrue, ego amamus 3 Non. Quare Quia ego est numeri singularis ,& amamus pluralis:& sic discordaret nominatiuus a verbo in numero.Quare non etiam in persona Quia est personae primae,& amamus primae. Ego igitur amamus, discordat
in numero,& concordat in persona.
Dic congrue in persona ,& non in numero . Ego. amas. Quare sic Quia ego est personae primae,&amas secund :& sic discordat nominatiuus a verbo in persona solum. Quare non discordat etiam in nume ro uia ego est numeri singularis, & amas singularis. igitur ego amas, discordat in persona, & conco
Dic incongrue in numero,& in persona. Ego amatis. Quare sic Quia ego est numeri singularis,& amatis pluralis: ego est personae primae amatis secundae. & sc distordat nominatiuus a verbo innumero, & in persona.Vlysses astutus,quae concordantia est 3 Adiectivum cum substantiuo. Ostende substantiuum Vlysses. Ostende adiectivum astutus. Congruit ne 3 Quidni Nam Vlysses est numeri singularis, casus nominatiui,& generis masculini: & astutus est numeri singularis, casus nominatiui, & generi masculini. ergo congrue dicitur, Vlysses astutus.
Quot modis potest discordare adiectivum a substanti uo Septem, in numero solum, in casu solum, in genere solum,in numero,& in casu, & non in generet in numero,& in genere,& non in casu: in casu,& in genere,& non in numero: in numero,casu,& genere.
Diceretur ne cogrue,Vlysi es astuti Non. Quare)Quia Vlysses est numeri singularis , & astuti pluralis r& sic discordaret adiectivum a substantivo innum ro. Quare non discordaret etiam in casu, & in generet Quia Vlysses est casus nominatiui, & generis ma-
168쪽
iri cata talia. Vlysses astutum. Qua-ia vluncis est casus nominatiui, &v ncis est casus nominatiui, &iis oleira rete , di et in sic discordat adiectivum a subiai miccue cariarci Hori etia in numero,& in geneastituo ips erit rarimeri singularis, & generis ma--: - D ta metri singularis ,&generis ma-
-; --ota metri singularis,&generis ma-
. pit,baritatis discordat solum in casu.
sibi exd YZ in ira neri Ere duntaxat: Vlysses astuta. Volciaco'g - vlunes est generis masculini,&astuc blini.exs ira nerieret cluntaxat. vlylles aliuta. sic iocy's d. vlunes est generis masculini,&astumates umbo dis cordat adiectivum a substantivoriori discordat etiam in numero ,& VI v ne, En numeri singula ini' Aee Hora discordat etiam In numero ,& -enere' ἐ--MIunes en numeri singularis, & casus abcalarem, nota similiter.ergo Vlysses astuta di- homini; ''etis ex Gedrari laxat. ootilati's V .. Q in rara mero,& in casu, & non in ge-bicin*'' tos. Cinare discordat 3 Quia Vlysses elevWh' ct Iaris , , astutos est numeri pluralis risi bovi' n. Ais DomiDatiui,& astutos est casus accuuisiuirum Set eordax adiectiuua substativo in nume-cit ac mori m genere. Quare non in genere peo Sc in *A . ' - sterieris masculini, & astutos similiter. Ovia et iselae in rara mero, &in genere, & non in
ole ' Quare sic ia Vlysies est nu- Itis, re generi, masculini, & astutae est nu- generis feminini. & sic discordat adiemex, rabs,ntivo in numero, P m genere, & non esiovi' e non in casu Quia Vlydes est casus no,n astutae nominatiui. oaxi' et in casu,& in genere,& non in nume
Dic ''S . uta. Quare sic Quia Vlysses est casus
,NI V'' e, ceneri masculini,& astuta est casus acre astuta. euare iac t Muia vlyueseitcalus xo F. : & generi masculini,di astuta est casus ac- 'eneris seminini, Ergo Vlydes astutam, di osatrix in genere, & non in numero 3 Qua
ix ' i. cum to Quia Vlysses est numeri singularis
no' ' isimiliter. ergo non discordat in numero.
169쪽
Dic incongrue in numero, casu, & genere. Vlysterastutas. Quare sic Quia Vlysses est numeri singularis, casus nominatiui, & generis masculini, & astutas est numeri pluralis, casus accusativi, & generis feminini et discordat igitur in numero,casu, & genere.
DE CONCORDANT 1 A RELAT ivgcvM ANTECEDENTE.
Aeneas qui, quae concordantia est Relatiuum cum antecedente. Ostende antecedens Aeneas. Ostende relatiuum qui. Congruit ne Maxime. nam Aeneas
est numeri singularis,& generis masculini, & qui similiter ergo congrue dicitur Aeneas qui. Diceretur ne congrue, Aeneas quae Non. Quares Quia discordaret relatiuum ab antecedente. In qu
In genere, Quare Quia Aeneas est generis masculiani,& quae feminini. Quot modis potest esse discordia inter relatiuum,& antecedens Tribus, in numero tantum, in Senere tantum, in numero, & in genere simul. Fac discordet Aeneas qui,in numero tantum Aeneas quos. Qua repQuia Aeneas est numeri singularis, & quos pluralis. Quare non discordat etiam in genere Quia Aeneas . est generis masculini,& quos masculini.discordat igitur Aeneas quos, in numero solum. Dic incongrue in genere duntaxat 3 Aeneas quam Quare sic Quia Aeneas est genus masculini,& quam seminini. Quare no discordat etiam in numero Quia Aeneas est numeri singularis,& quam similiter. discordat igitur Aeneas quam, in genere tantu. Fac disco, det in numero,& in genere 3 Aeneas quarum. Quaresc3 Quia Aeneas est numeri singularis, & quarii pluralis, Aeneas est generis masculini, & quaru feminini
ergo Aeneas quarti,discordat in numero, & i genere. Debet ne relati uia cum antecedente conuenire iri casu Minime. Quare uia cum no regnatur ab uno eodemq.verbo,& varie verba construantur , non deber
170쪽
y cuite r* 3 Coia relativa, sicuti adiectiva
y g sciet Tox rix PEx Gonoe,cuius est antecedes. nam ii serapis ' O ,vel quae, uel quod, nullius sunt
iss Mero dico, ego qui: tunc, quia qui est typ I xecedenti ego, quod est personae pri-
coso OQUE Primae fit personae, & proptereainx, ipseta serviat trax, ut studeo, lego, & huiusmodi, verbum s Versonae,cuius est antecedens relativi, debe grum . Ieortia, Qui st udes: magister,q ui studet..te i et a ex xias,vos, qui studetis: magistri,qui stu- ..iodo adiectina sequuntur substantiva, not. eo rum 1 s , Roma Nus poeta, sui amicus Caesa-
,ttes Oratio Di regunt post se verbum tamciorem impersonale Nomen, participium,
C heri vi . a est verbum activum Quod in o finitum, sinuom in ori ut Anaue, amor, doceo, doceor, &oxarum et L stere accusativum significantem hominem, marum I hibere accusativum significantem hominem, PQ tuae, amavit Orestem' dicimus etiam, Amaryliavi 23 3. ,e eastaneas, ego vidi Elephantum, & Tigri- Iisam' . ,eeuotiui,non significant animal rationale: Iem '' sit in neutris. non enim dicimus, aro Socra-
aro terram . Igitur facio, cum compositis xen 'et A lium. Quam neutrum. ut Deus Hrh'Mini. 'ri activum, quam neutrum, ut Deus fecit ho-a ignis calefacit Socratem, quorum passiua