장음표시 사용
171쪽
suerunt sector,& calefacior apud antiquos: loco quorum utimur fio' calesio. Quot sunt gera verborum Duo,Personale, & imperionale .
Quot sunt genera verborii personalis 3 Quinque,
Actiuum, pastiuum, neutrum, commune,& deponens.
Quot sunt species verborum activorum Decem.
v AE sunt activi primae speciei 3 Quae cotti Q. struuntur duntaxat cum nominatiuo agente, . & accucativo patiente, ut ego amo Deum: tu vendis libros: ille scribit litteras: Plato docuit Aristotelem,& sic in ceteris, omnia enim activa sunt prim* speciei,si tantum nominatiuit,& accusati uti habent, ut Socrates docuit Platonem. Quod si ultra principales casus, id est poli nominatiuu agetem & accusativum patientem, genitivum admiserint,erunt secundae, ut ego moneo te huius rei. si dativum, erunt tertiae, ut ego commendo me tibi. si accusativum, erunt quartae, ut Socrates docuit Platonem philosophiam. si ablativus ne praepositione, erunt quinctae, ut ego spoliavi te ignorantia. si ablati uti cum praepositione,erunt sextae, ut ego accepi a te binas litteras. si nominatiuum,& dativum tantum, erunt septimar,ut iubeo tibi. si nominatiuum, & infinitiuum, erunt octauae, ut tu credis esse doctus. si & ante se, & post se nominatiuu habuerint, erunt nonae,ut lego assiduus,adoro pronus, si absolute ponatur,eriit decimae,ut quid facis lego,scribo . Notandum idem verbum posse esse diuertarum specierum. nam ego emo libros , est primae speciei. ergo emo libros tanti, est secundae: ego emo libros tibi, en terti*: ego emo libros arte &ingenio,est quinct rego
emo libros a Triphone bibliopola,est sextae:item, ego doceo filium, est primae speciei: ego doceo filium tuta non minoris talento, est secundae: ego doceo filium tibi,est tertiae:ego doceo filium bonas littaras, & h
172쪽
cum quom inicies sunt omnia primae. voerberatai,verberatu. per battere.
per ve dere. per fare. Facio, TAE; is, a vi, LMm- per hauer in fastidio. ox,s,rio Dorarat, honoratu. per honorare. Actia misi Mi,itiam Bonomi per portare.
DE ' φ .ssunt activa secundae speciei 3 Quae post y minativum agentem , & accusativum pauethntem, cum genitivo construuntur, ut Grae heunt equum armatorum militum: dici po- ei imp '' iis militibus, sed sic per quincta speciem. in quo casu esse debet 3 in ablativo sem-yxβ librum vili,vel aureo . sic & instrumentum ver,v poni in ablativo debet,ut scribo libetius noxi q' uili penna. & tempus, ut studui viginti an- calam' v, dc viginti annos, idq. plarunque cuminis .d inuum significamus. Excipiuntar tanti,tempsi's quanti,
173쪽
quanti,pluris,& minoris, cum suis compositis tantiisdem, quantilibet, quanticunque, quanta uis, quae sine substantivo in genitivo ponuntur, ut Quanti emisti ancillam Cum substantivo vero in ablativo, ut Qtianto pretio emisti Homerum 3 Item Quanti uis emi dicimus,& Quanto uis pretio emi, seu Quata uis pecunia,& Quantilibet, seu Quantolibet pretio emeris, non
est mihi curae: dices tamen,haec res non valet aureum,& aureo. Varro. Denaris dicti, quod denos aeris valebant: quinarii,quod quinos. Plinius in naturali histoxia. Ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis. sed tann valet res,sicut tanti emi rem,dicendum, ut apud iurisconsultos. Res tanti valet, quanti vendi potest. item Iduris hereditas valeret' quanto pluris hereditas vae re i,& quanto pretio valet, sicut quanto emi pretio dicimus. Donatus in Adelphis,ubi dicitur. Quanti est sumito:pro quanto pretio valet,exponit. eodem modo dicimus multo,& minimo,& paruo,& vili,vel emi, vel vendidi, ut apud eosdem iurisconsultos. Quasi minimo valeret hereditas.nec dicas tantum, quantu, multum, parum,& minimum valet,nisi intellexeris pro potest, ut scio te multum valere, id est posse. hanc constructionem sequuntur cetera verba, quibus uti cum pretio possumus,ut doceo,ago, facio, consto, & similia. Plinius secundus de Pamphilo pictore. Neminem minoris docuit talento. Iuvenalis. Chrysogonus qua ii doceat,vel Pollio Quanti. Idem . Atque ideo pluris, quam Cossiis agebat. Et, quanti una venefica constat, inuenies etiam apud Terentium. Videtur esse quanti uis pretii.& apud Sallustium pluris pretii. Plautus. Mortuus pluris pretii est, quam ego. dicimus etiam, non aestimo te unius assis,& non facio te pili. ite pluris,& minoris pretio unius assis. Horatius sermone sexto. Unius assis, non unquam pretio pluris licuis ervi sic dicatur pluris,& minoris pretio, ut pluris & minoris nummo aurem talento, centu millibus nummii
174쪽
Dic aliquot activa secundae speciei Vendit, emit,redimit,locat,& conduco, reuendo, Aestimo,vaenundo,castigoque,& reprehendo, Arguit,incusat,condemno,atque impleo, mulcto, His verbis casum post quartum iunge secundum. Sit tamen in sexto pretium.quanti,atque minoris, Plurisque,& tanti, socio sine,da genitivo. Cum substantillo,cures ea tradere sexto. t DVendo, vendis,uendidi,venditum, per vendere. Emo,emis, emi,emptum, per comprare Redimo,redimis, redemi, redemptum. per riscuotere. Loco, locas, locaui, locatum . per dar a pisone. Coduco,co ducis, coduxi, coductu, P toglier a pisone. Reuedo,reuendis,re uendidi, re venditu. per riuedere. Aestim aestimas, aestimavi, aestimatum. per estimare-Venudo,venudas,venu dedi,venundatu. per vendere. Castigo,castigas,castigaui,castigatum. per castigare. Reprehendo, reprehendis, reprehendi, reprehensum per ri prendere. , Arguo,arguis,argui,argutum. idem significat
Incuso,incusas,incusaui,incusatum. per accusare. Condemno,condemnas, condemnaui, codemnatum.. per conden nare.
Impleo, imples,impleui,impletum. per impire. Multo,multas,multaui,multatu. per punire in denari.
vAE sunt activa tertiae speciei Quae post
nominatiuum agentem , & accusativum patientem cum dativo construuntur, ut Homo pius dat eleemosinas pauperibus. Die aliquot activa tertiae speciei ni . Scribo,lego,adscribo,commendo, nuntio,mitto, ' 'Lego,& restituo,do, commodo, mutuo,dono, Addico, indico, edicoque, atque indico, prodo, Et dico,refero,declaro,impendo, vetoque.duadeoque & subigo,promitto,accommodo, reddi,
175쪽
Post quartum dandi gaudent haec omnia casu. Quae possunt esse&tertiae,& quinctae speciei.
Augeo, conduplico,accumulo,atque impertio, dono.
Et ternae,& quinctae species fecisse licebit. Scribo,scribis, scripsi, scriptum. per seriuere. Lego,legis,legi,lectum. per leggere. Adscribo,is,psi,ptum. per attribuire, & imputare.
Commendo,as,aui,atum. per racco mandare. Nuntio,nuntias,nuntiavi, nuntiatum. perauitare.
Mitto, mittis,misi, milium. per mandareis Lego, legas,legaui,legatum. per mandare,& lassare in testamento. Restituo, restituis, restitui, restitutum. per restituire. Do,das, dedi,datum. per dare. Commodo, commodas, commodaui, commodatum. per praestare,quod redditur idem. Mutuo, ni tua mutua ui, mutuatu . per prestare, quod non redditur idem . sed de mutuo abunde dicemus in exercitamentis Grammaticis. significat enim,non dare mutuo, sed accipere. Valerius Maximus lib.ut cap. it. Ac potius praesidium a libertate, quam ab innocentia mutua uit. quemadmodum & mutuor. C.Caes. lib. Di. Commentariorum de bello ciuili Pompeiano . Quammaximas potuerunt pecunias mutuati, perin-de,ae suis satisfacere,& fraudata restituere vellent Dono, donas,donaui,donatum . per donare.
Addico, addicis,addixi,addictum. per destinare,ut addictus morti.
Indico,indicis,ixi, ictum. per fare sapere denuntia do Edico,edicis, edixi, edictum. per dare, unde edictu-
Indico,indicariaui, alum. per mostrare,unde index. Prodo,prodis, prodidi, proditum. per tradire. Dico,dicis dixi,dictum. perdire. Refero,resera,retuli, relatum. per riferire. Declaro,declaras,declaraui,declaratu, per dichiarare.
Impendio,impendis,impedi,impensum perspendere.
176쪽
unde impendium , id est impensa.Veio,vetas,uetui, vetitum . per victa re. Suadeo, suades, suasi, suasum, per e fortare a fare. Persuadeo,suades, suasi, suasum. perindurrea fare. Promitto, promittis, promisi, promissu . per,pmettere. Accommodo,accommodas, accommodaui,accommodatum. per acconciare, & adattare. Reddo,reddis,reddidi, redditum. perrendere. Augeo, auges, auxi, auctum. per accrescere. Accumulo,as,aui,atum. per accumulare Conduplico, a', aui,atum. per radoppiare. Impertio,impertis, liui,tum. Per far partecipe.
v AE sunt activa quartae speciei3 Quae post no
minatiuum agentem, & accusativum patientecum ltero accusativo construuntur, ut ego doceo te Grammaticam. Dic aliquot assiua quartae speciei. F agito, posco, peto,doceo, rogo, calceo, caelo, Exoro,admoneo, moneo atque interrogo,cineo. Induit,& vestit, cumq. exuo, postulat, oro . Omnibus his quartos poteris coniungere binos.
Quae possunt esse & quartae, & quinctae specim Exuo,& accingo,cum vestio, calceo, cingo, induoque,& quartae potes haec & dicere quinctae. Flagito,Vagitas, flagitaui, flagitatum. Posco,poscis,poposci,sine supino.
Peto,petis, petiui,petitum . perdomadare. Doceo,doces,docui,doctum per insegnare. Rogo,rogas, rogaui,rogatu per domadare,& pregare Calceo, calceas, calceavi, calceatum. per calciare. Caelo,carlas,caelaui, caelatum. per celare,& ascodere. Admoneo,admones, nui, nitum. per ammoni re Moneo, mones, monui, monitum. idem significat interrogo,interrogas,interrogaui,tu. per dimandare Exoroa
177쪽
Exoro,exoras,exoraui,exoratu, per ottener pregado. Admoneo,admones, admonui,admonitu. Pamoniret. Moneo, mones,monui, monitum. idem significat- Interrogo, interrogas, interrogaui,interrogatum. perdomandare.
Cingo,cingis,cinxi,cinctum. per cingere. Induo,induis,indui,indutum. per vestire. Vestio,vestis,vestiui,vestitum, ide significat.
Exuo,exuis,exui,exutum. per spogliaret. Postulo,postulas,postulaui,postulatu. perdomadare. Oro,oras,oraui,oratum. I. per pregare. Inueniuntur ne aliqua iverba ex supradictis aliter
construi, quam dictum est Maxime,ut flagit posco, peto,ut postulo hoc ab te, & polluto te furti .sεc doceo,& admoneo te de hac re,& frequentius admoneo te huius rei .item induo tibi, & multa huiusmodi. sed tu ab iis,qus non sunt in usu frequenti,abstineas. peto tamen,& postulo abs te hac rem magis utimur, quam
te hanc rem. DE Qui NCTA SPE Ct E AC TITOR DvAE sunt activa quinctae speciei 3 Quae postm nominatiuum agentem,& accusativum patietem cum ablativo sine pr*positione construutur, ut straui equum sella, & scribo librum calamo, repeto te hasta, caue dicas cum has a. nam cum in strumeutum significamus , tacemus praepositionem, ut video te oculis. - . . . sDic aliquot activa quinctae speciei 3, Inficit,& munit,tegit,atque irrito,ieuoque, rEducat,atque cibat,vacuoque,ta farcio,iacto, Pascit,alit, spoliat, sternit,petit,assicit,ornat, Impleoque,& satio, saturo, lanio, laceroque.
Possunt post quartum, purum sibi iungere sextum. Quae possunt esse & quinetae,& tertiae speciei psparso, onero,fundo,ssoque,dc sterno,ieulaque.
178쪽
Separo, separas, separaui, separatum. pe, spartire. Soluo,soluis, solui,solutu. per sciogliere & dis legare.
Haurio,hauris, hausi, haustii m. per trar sora, uinum e et dolio,aquam e puteo. ut Haurit aquam cribro, qui
discere uult sine libro. Accipitur etiam pro audio, ut Vocemq his auribus hausi. Habeo,habes,habui, tum . per hauere,& scribitur per adspiratione in principio. na habeo sine adspiratioesicit in secunda persona abis, & est neutru,& est id quod discedo,ut Abi hinc actutu in malam crucem.
Removeo, remoues, remoui,remotum. per rimouere.
Capio,capi S, cepi, captum. per pigitare. Intelligo intelligis,intellex hintellectui. per intedere. Aufero,aufers,abstuli,ablatum . . per leuar uia. Abigo,gis,abegi,abactu. per scacciare. unde abactoris Exstirpo,exstirpas,exstirpaui, exstirpatum. Eripio,eripis,eripui,ereptu. per togliere,& liberare.
Diuello, diuellis, diuelli, uel diuulsi, diuulsum. per
scarpi reis Veto, uetas, uetui, uetitum. peruietan& prohibire. sumo, sumis, sumpsi, sumptum. per togliere. De septima specie uerborum activorum.
Qua E sunt activa septima species h Quae costruuntur ante se cum nominatiuo agente,& posi se cum dativo patiente. ut Boni pueri libeter audiunt magistris, ct parentibus suis. Dic aliquot activa septimae speciei p.
Audio,& ausculto, recipit,benedico, timetq. , Impero,& inuideo, metuo, interdico,iubetq. , t Haec quandoque solent solo gaudere dativo. , Audio, audis, audiui, auditum. Ausculto,auscultas,auscultaui, iatu. per obedire. Recipio,recipis, recepi, receptum per promet teret. Benedico,benedicis,benedix i,ctum. per bene dire. Timeo, mes,mui, sine supino. per temere,ne quid acci Impero, as,aui,atum. per commandare. (dat mali.
179쪽
Inuideo,inuides,inuidi,inuisum. per hauere inuidia.Metuo,metuis, metui,sine supino. per hauer paura, ne quid accidat mali. . e
Interdicto,interdicis,interdixi,interdictum. per inter dire,& priuare, & uietare. Iubeo,iubes,iussi,iussum. per commandare, Sed audio,ausculto,timeo, metuo,recipio, benedico, magis neutra,quam activa mihi uidentur, quia passive his uti non possum usi sed impersonaliter sic, audio tibi,a me auditur tibi. sic benedicitur tibi,timetur
uitae Pamphili: Quod etia Diomedi placet & hoc quado tantum cum dativo construuntur . nam timeo tibi
suspendium,uel mortem: iubeo tibi hoc, vel illud: inuideo tibi doctrinam: non sunt septimae speciei. Et notandu dici timeo,& metuo te, ne scilicet noceas mihi. timeo,& metuo tibi,& de te,ne tibi accidat mali. Vir-hilius. Caroq. oneri timet. Terent. Eius uitae timeo M. Tullius ad Ttebatium. Quo quidem unico ualde mehercule de te timueram. I imeo, & metuo a te, ne propter te quid cuiquam accidat mali. Terentius. Hei
Quae sunt activa octauae speciei Quae construuntur a fronte cum nominatiuo agente, a tergo uero cis
infinito, aut cum obliquo, aut sine , ut ego credo esse indoctus et & ego credo me esse indoctum. Sed notandum, quod cum sermo non reflectitur ad eum, qui est agens, sed ad alium facit transitionem, ne eesse est uti obliquo: ut ego spero liberos meos fore& doctos, & bene moratos: cum uero reciprocus est, hoc est eadem res & agit, & patitur, obliquo & uti, Senon uti possumus pro arbitrio nostro. ut puto ecte bonus:& puto me esse bonum . tu credis esse doctus & tu credis te esse doctum. Caesar semper optauit eis uadere rex Romanorum: & Caesar semper optauit se euadere
180쪽
euadere regem Romanorum. Catullus scripsit ad M. Tullium esse pessimus poeta : & Catullus scripsit ad M. Tullium se esse pessimum poetam. Dic aliquot activa octauae speciei Spero,& despero, cupio, scio, nescio,duco, Autumat,atque putat, credit,desiderar, optat. Haec infinitum cum obliquo,aut absque requirunt. Spero, speras, speraui, speratum. per sperare. Despero,desperas,desperaui,desperatu, per disperare. Cupio,cupis, cupiui, cupitum . per desiderare. Scio, scis, sciui, scitum . per sapere, Nescio, nescis, nesciui,nescitum. per non sapere. Duco, ducis, duxi, ductum.
Autumo, autumaS,maui, malum. Puto, putas, Dutaui, putatum.
Credo,credis, credidi, creditum. Desidero,desideras, desideraui,desideratum. Opto, opta S, Optaui, optatum. per desiderare. De nona specie uerborum activorum. Quae sunt activa nonae speciei Quae & ante se, &post se cum nominatiuo construuntur, ut doceo sedens, oro altans,adoro supplex,& huiusmodi. De decima specie uerborum activorum. Quae sunt activa decimae speciei Quae ante se cum nominatiuo coli ruuntur,polt se uero absolute ponuntur.ut amo,lego, & hui ut modi . ut Hei mihi,iton suus est,iam Icto,quisquis amat. Item, si legis, cantas:si can
uerborum paSsiuorum. vi D est uerbum passuum 3 Quod ab activo
formatur adiectione r litter , ut amor ab amo, doceor a doceo. Quot sunt species uerborum passivorum Decem, quot& acti uiarum. Omnia uerba passiva quo modo consi ruuntur A