Opus naturale politicum, in quo principatuum regimen indoles elementorum adumbrat. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico collegiato Montisregalis

271쪽

Uo Operis naturalis Politici

vitam illi queret, & longaetiam 3 cle' naentia hunc insitum domini j custo, dem unit, illudqi consequitur, ut in subditis gliscat, talemq; feruorem eo

cipiat , qui deinde perfunctorie torr

In illo grandi Romane Reipublic q.

imo orbis dissidio, Pompeio, &Caesare imperium distrahentibus, firmare factionem sua in , diuersis auspici js, terq; satagebat. sedit Pompeio saeui, item ante signa nam armis premittere. Cassar ciuilis belli curam commisit elementie . ille enim non tantum pro aduersario stantes, sed, & neutros, in

erme vi ac si Reipublicae descissent, nostes denuntiatos ad cedent depo scebat: iste vero,no modo medios, aequietos in suo otio pmisit,sed & tuorunumero sibi futuros edixit, di quod ultra processit armatis parcebat. itaq; breui omnes suos fecit , ducem illum eligentibus uniuersis, qui neminem sibi hostem destinabat, sic Pompeius, quos no habebat infensos, sibi statuit inimicos . hostibus Cesar amicitiae sue Potestatem fecit ,& veneuolentia ex

ercitum hostili adornauit delectu , cum iusque

272쪽

iusque causa vere deterior videbatur , potiorem instituit. Gaietam rebellem obsidione premebat Alfonius Neapolitano tu Rex, in qua commeatibus prohibita, fames obstinatis, dc ad extrema respicientibuconsuluit, ut senum , puerorum,st minarum inutili eiecta turba, annonae reliquias reseruarent fortibus viris, ciuitatem propugnantibus. miserabilem populum consiliari j Regis repudiabant, ultro ad misit clementia, haud debile reputans initium victoriae, media ciuium parte sine cruore potiri. spectabant enim ad maenia consilio

adhibiti, Rex ad ciues ; illi deditione

cupiebant extorqueret, Rex spontanea affectabat. sedebat consultoribus cibulum internetione consummandum esse bellum; Rex incruentum triun phugloriosiorem ducebat. paru est maximo Regi subrueremcnia, multum de sciscetes animos ad obsequium trahe 're . diutius assedit Gaietae Alsonsus, sed plenissimana victoriam obtinuit , cum resci piscenteg rebelles beneficio potius, quam armis actos, ad sui genua habuit prouolutos. Huma ni late. suos

273쪽

ath operis naturaeis Politici

suos iecit muros, de quos maxi in

est, suos ciues. quare integer ille triumphus fuit, qui belli seminibus citi 'a' ptis, manupra is pacem monui mi iciues ciujtari, Regiq; seruauit s

subditos perdidi siet, victoriam pretio suo vacuam, infaustumq; triumphum consequisis esset. belIy subigere, est d o me sti cos h ostesquc rere . perpetu uia q'; a imorum. pondus sibi impone re . clementia illa solasti, qu*non in uiuos parit amicos, ab armis p ob

licetur tuto d iscedere Purgamus squalorem th fontibus ,

&miserias nostias in clementi Principe deponimus. hic nostergimus, hic sitim tu gula mus, hic sensus nostros re ficimus, hic infractam quietem, nulla metus specie imminutam laetitia captamus, nullos v'utices, nullos si nus , nullos anfrastus elementia pr5htegit, plana omnia, syncera ompita , in hoc intuemur . meticulosa vitam viuere, anxiam ducere, spirare preca rio, impensius ipsa morte degravat iquam non pauci beatissimam saluta, bant, tardam exprobrabant, oc pa bam cunctantem tanquam illam,

274쪽

quq mestas tyrannici dominatus lat uas diu , noctuq; se obtrudente S, eri piebat . non jactatum animum, num iisq; spectrjs confusam mentem , sed hilarem, contentam bonis sui S , mo deratum duntaxat regimen praestare potest . sub leni enita, dominio nihil Iubdit uni concutit . fottuna ipsa, qt a tum aspeaea, quantum crudelis, aegre sua S ulces exercet; mordet, sed non ad magnitudinem furoris sui s vulnerat, sed inotam adeo profundam non in fligit , quantum rabies intenderet. ip sitis virus, si non extinguit, saltem mitigat lenitudo dominantis . ad hae igitur cateruatin cofugiunt populi, ad istitis umbram placide recumbunt, ad tam suane murmur omnes animi coa quiescunt, huius innoxiae potestati se

committunt .

Niciensis Ciuitas in Italie radicibus

sira , Galilae contermina ad Andiea si bus, qui proximam Prouinciam Q. begerant, armis petebatur, Ladis lao Rege urbi;domino a Neapolitani regni tumultibus loge distracto; Nicie .ses discrimine moti delectos Regi allegant, si non subsidia . saltem manu. missio,

275쪽

x ii veris naturalis Politici

missionem impetraturos. annuit Rex, ut nouam tutelam praeter hostile qua rerent. Exa Uctorati de conueniendo

Principe diu agitarui. debile fulchru, is haererent, mouebat Respublica Cernuensis diuturno cum Venetis bello exesa, tributis pene accita. a Me.diolani Duce validius spectabatur ad miniculum, sed ipsius auiditas conti tinuo bellandi, & inexhausta Principis cupido italiae iugum imponendi, tantum aberat ab alliciendis populis, ut potius veteres subditos assiduis vexationibus auerteret. Comitum Saba udiae regimen, quia incruentum, ideo aequius villium est . huius igitur subire dominium uniuersi censuerunt; nam in horum Principum clientelam alia si talis loca ultro cocesserant, uec acti penituerat . innata humanitatem rumor deferebat, ius dicere hominibus, vj ris dignas poenas dare, bona spoliunon facere, imbecillitati indulgere, Iabentis naturae mi serescere . ita ad eos spectare expiare peccata , ut scirent a 'mortalibus omnino a beta non posses

ideo in iubditis plectendis morem ges irerent clementiae suae . . .

276쪽

cap. a. os

Sicut natura humana nihil magis execratur crudelitate, ita nihil pro. pius respicit humanitate, ad quam de currimus, non ratione moti, sed in dole perciti, causamque mites viros amplectendi, & seuos declinandi inistra nos condimus . Certa igitur clementia est trahendi ad se humanum genus, quoa non potest ad ipsam noconuolare , si alicubi refulgeat: latent intra nos igniculi qui similitudine . splendoris euocati, illuc nos properare solicitant, & stimulis naturae acti cognatam adire virtutem, non m 'uemur, sed irritamur, pungimur, ae vehem elissimis stimulis cogimur. quid infensitus armato iaste summouendi fines studioso 3 secum ruinas trahit,&per ostensiones propagat imperium. attamen si clementiae semina spargat, vel in ipso hostili solo liberaliter pui, lulabunt . clementiae nomen hostilita.tem emollit, placat viceratos spe futurae valetudinis, quae integra a mansuetudine resumenda est . Nam amictio grauis esse non potest, quae breuis re per necessitatem illata, diuturna gaudi j materia sanare dolores pro mittit. Turbant

277쪽

xis operis mimiis Politici

, Turba ni n im b i D m es, quos eadem dies, vel etiam mansueti ulta traxitDyeferueticetis eo ea nos formico non conciniit, e qua secutata tibi: r menta licet depromer Ut Il f; AlexaDder Macedo i iangvimS uin mina aecurrere visuiniri perfide. Cavi, casi montis: verti nascan uiauit ea.daueribus V is omnium Ceolog inge, ierentur horro*s Moe, ter lepugna uila, crudelitus: vicita, ct himrane vi,ctoriam prosequiues esset ad uel sati j

ne ratus, filia 3 non minus J.ncte, qua sorores: habuit, a Darii cooiuge pui cherrima perbia cissurae concinuit. deditqurbes nihil hostile experte isti bellum cum victoria finiuit. ymum clarum florem non faedauae feIicitas is impra, quum vincentis 'crint inuit elementiori rogium duntaxat nomen demutauit tersis, nec iam etiam Iub pi ae m i. mod erat ione, ,eXpect aliat ineliora cadaummum ipsima more Plus A sit in I tubauit quai i : ria minae . S di

278쪽

sos conspiciens, par tanto dolori fuit, queq; Dario tilio amplissimi tegni fastigio deiecto, mox extincto superfuit, generi Alexandri funeribus cessit innatum robur vincente eccellentia doloris . adeo arcte animos obligat clementia, ut morte non dirimamur. co

junctio sanguinis nos obstringit paerentibus, quibus, & otium , & longae educationis presidia aetati tenerae ex cubantia, debemus . at super liqc omnia clementiam Principis adoram US,

quae , quod laboriosae vitae reliquum est s iucunde protrahi curat . uti adul.

tos nos deserunt in aerumnas magis

quam ad felicitates proclives; ista no . strum impendit tutela , cum inj serjjs magis urgemur, & asserit. Ideo meri tissime exquisitius reputamus benen, cium , quod processum vitarit uetur, quam quod procurat exordia . At quis crederet cletia entiam longo usu de florescere , & meritas laudes se pissinae peruertere , tum poti stimum, cum longa affigitur conluetudine, aqua in vitium deducitur. Vni quidem bonitati, ita inserta est, ut videatur

279쪽

ga 8 veris naturalis Politici

appendix . at tame illam decet ab hae aliquando diuortium facere ; nam, si illi semper haereret, tandem futilis, aetidicula magnarum potestatum alu na euaderet, & inter despicietias marmcescens decus suum faedissime corrumperet . non omnes capiunt fontium delitiae, aliquas potius naturas discruciant, & quaedam corpora inter illas

amaenitates diriguerunt. unum hominum genus, sicut discordes induit imagines ; ita genium diuersissimum nutrit, quem simplex asimentum non inis staurat . neq; tantum fastidiosa mens in diuersa rapitur, sed dissona corpo ris nostri compago hanc nobis necessitatem iniecit, ut modo recrearemur frigido, modo algentem intemperie

expugnare calido tentaremus . natae mur dilabentium aquarum in nonnullas aures iniucunde detonuit, illustris paritas intuentium spiritus confudit, degrauauit stomachum potus, revi,

iuera ad horrorem coegit. crudescen

tia tempora hauitatem asperant, mmdant oblectamenta rigoribus, moblitiem gelu indurauit hyems,miaci litatem pertinaci/ soliditate consum.

280쪽

psit. quare non unum erga diuersa

mala concinnauit remediUm natura ,

sed haec plurimis,& praesentibus studuit leuare antidotis. accommodauit fontes temporibus, & varletati morborum composuit opportunos . non

enim duntaxat frigidos, sed seruentes edidit, comparauit illos sanis, in te.gritq; corporibus, istos ad profligandas aegritudines instituit. Lenitas enim sanitatem demulcet,& placiditas moderatis conducit tempediebus f inuale, tu dines mordentia corrigunt, & mot' horum impetum medicamenti infringit acrimonia. quandiu conseruatio. ni nostrae indulsiit natura , in delici js exstruendis tota fuit , ut necessitates non sine delectatione, Ac iucunditate expungerentur . cum morbos proni gare constituit sulphureo putore pulcherrimum elementum inquinauit , ignem miscuite submisit frigiditatem calori, acerbitati dulcedinem, obscuritati splendorem et euocauit sordes,&

strigmenta ex abyssis, & spurcissimo

luto aquarum puritatem temeratui. Vt

intelligeremus vitia non tolli , nisi ira ta natura, cum placida aduersus illa Κ a non