장음표시 사용
391쪽
3 3 o optris vatur Eis Politiei
tanta dissipatione ad monarchiam se unit, & in plures manus disiectum eo. spirat in Principem, itaq; diuagatur. ut ad tuendam Rempublicam iratimst sistat . & cum ipso dominantis au.ctoritas, ae potentia eximie intume seant. in utroque igitur euigilandum Prineipibus est, adiiciendum; animus, ut haec duo aeraria se inuicem compa.tiantur, ae sine mutuo crescant detrir
Componit caelum vapores in pi uiam, sed nunquam totos . etiasa cum liberalitatem suam magis promit, scis per reliquos habet; exinaniret nempe aerem, di terram obtueret, si tota ma teriam versaret. partim igitur in suis recessibus cessare iubet, partim mittit, ut reuocet. idcirco semper ditissimulta quod habeat, quoa accipiat. multi ex Principibus ab hoc prudenti recedunt documento, cum, di sinanta se totum dilabi,& nihil pensi habeat,
an unde exceptum fuerit, recumbat .
quin imo. ae si molestia sitis reuersu, ra non esset quae ab ipsis nunqua discedit j vel fontem illum semper aestu antes assidue non delibarent, venam
392쪽
alio diuertunt, di perennitatem om nino tollunt . Ex Sabaudiae Principibus, qui In ta ei aeui principatu non uno genio sede fiunt , in v tranque partem argumenta aduocabimus. Odoardus Amedei I V. successit in iura , sed non in regiminis temperiem, cui nempe solicitudo belli impensius haesit, quam cura ditionis. at dum milites amantius, quam subditos prosequitur, periit, sine exercitu, quia nec penes se, nec apud poepulum thesauros stadauerat. vir im piger , indefessis lacertis, corde in territo , pugnasset inuictus, si ad mutationem fortunae thesaurigasset; sed si cui oderat pacem, ita profusiones ta eum amauit; se,& subditos erogauit in
hellum; ideo deficit ipse bello, quod
continuauit in posteros . si e multos Principes abundantia diuitiarum adllixas hortatur, quae mox insectantur exhaustos . Odoardi liberalitas suas vires male recognosces ex pingui auidum ,& esurientem fecit. intolerabili tributorum auctu populum inungens, dum se validum reputabat, quod ii renuum aleret exercitum , languescebat in
393쪽
3 3 et 'tris raturaliae Politici
in dies , peritum quemque muneribus pelliciens, & vltra metam merita pentans. ventitabat vires suas in apice lae.tas, quas non respiciebat marcentes in basi, dc cum subditorum pauperie pro perantes ad lapsum . famulata est illi per aliquid temporis fortuna, quae eo tra Delphinum, Geneuae,&haucigni Comites victorem extulerat, cui admuertanti mox fusus cessit, disiectasque copias , sua , re subditorum inopia , sarcire prohibuit. hostilibus armis la. ceratam Sabaud i a m externis auxiliis: vindicare tentans, dum Burgundia fBritanniam , Galliam peragrat, consanguineos, amicos in sui subsiduita duoeans, vitiosae, & ineptae disem: sationis conicientia , quae sibis mixtum intulerat, magis excathae his quam fortunae vicidus, opportu
to miserias exiuit . Post quem Athe deus U. ad domicationem processit , qui paci, modestis largitionibus.& ttimbutorum remissioni studuit , ideo pristinas vires sibi, & posteris in restaura, tione subditorum recollegit. Retrocedamus saeculum, obuia habebimus Bonifacium, que ad Tari rinum
394쪽
rinum sedentem Mosferratensis Mar chio , & Astenses cum suo exercitu deleverunt. milites enim ad unum pe. rempti sunt, ipsum captiuum mors statione indigna Principe explicauit; a quo Petrus patruus Sabaudiae ,& Mori ante Comes inauguratur, qui illico copias ex integro restituit novo, ac copiosiori exercitu Taurinum circumstetit, & fame obstinatissimos ciues fra ngente,fortalitio potitus, nepotis iniurias ad satietatem persequutus est . quasso accurate haec duo exempla libremus. Amedeus V. Odoardum ad
uersus Delphinum ulcisci non potuit; suippe qui haercditatem consumpta,
ideo duntaxat tolerandi capacem, noreposcendae vicis intuerat. Nam Odo,
ardus bello pressus rebus suis adhue in tegris spopodit libertate Bernesibus,si impriga manu, & opera ipsa iuuaret, ct promissis periunctus est; reliquos vero subditos portoriorum excellia con fecit. sic inconsiderata prodigentia, ex subditis partim manu naitic do,paristim paupertate exhautorando, nullos sibi vendices reliquit, & suorum homnorum decoctor, cum ipsis perierat,
395쪽
ni A medeus, ut instauraret potius qui uteretur, prostigatae haereditatis dispe. Iatot accessisset . quam ex aduerso notentem, & splandidam Petrus a B nifacio accepit Principe, etsi vellige.ro , atque nimis aeri, & praesenti an, mo, cui prouocata fortuna quondam aduersata est; attamen populos suos non perendederat, nec, ut voluptates. impleret, exinanivit, nec ut exteros saginaret, ad ultimam pauperiem de trusit: ideo vltorem sui meruit successorem habere, cui materiam ad ulci. scendum idoneam reliquerat, subdi.tos videlicet magnitudine tributorum non obrutos,nec expilationibus inte, remptos, sed tales, qui Principis necessitatibus occurrere, & ad nouas eo pias contrahendas stipendia suppedita te potuerunt.solidum adhuc latet adiumentum , Odoardus ampliore momeratus est principatum, qui sub Bonifacio arctioribus limitibus elaudebaatur . ne hassites,an eamporumvastitas.
vel opes subditorum potentem Princi rpem praestent. nec te diutius torqueat;
cur paruae monarchiae maximum creuerint . coloni diligentia plus ex patiacis '
396쪽
eis retrae iugeribus legit , quam ex in. numeris distidia, & iners cultus . Dupliciter Caelum ad tyrannidem vergens, terrarum , vel temnit obsequia, vel despicit humilitatem. vide licet , cum inordinatio veni tu ,aeris, mundique leges confundit, ac ab una in aliam plagam vapores deportat. alibi agglomeratae tumidantur nubes. alibi rarescunt,inundantur alicubi tet rae . alicubi frustra humiditatem exo.rant siticulosae . conflatur enim ex co-trarijs mundus; alia sedate vivunt, alia per tumultus vegetant. quaedam ad feriendum nata sunt, quaedam, ut quatiantur. aeris regio ex pulsibus gubernatur, qui persaepe mites, aliquando immoderati, frequenter dimouet seditiosh. nam sicut hominis vita per incompertos nobis euentus, sed a natura desinitos, & sibi notissimos festinat ad exitum; febres urunt, dolores lancinant, abrupta praecipitant, gaudia laxant, maesta constringunt; ita mundus per varios casus in suum linc, quanuis remotiorem lentissime pergit perfectam sanitatem, dia manentem compositionem, non nisi aeterna cit
397쪽
cu erunt; morbi vexant casura et suus interitus mundum expectat ; ideo peruertuntur aliquando ipsius leges,& valetudo frangitur. turbatores venti moeliorem mundi partem disponunts quare mirum non est, quod aliquando dii sturbetur aera seditiosis istis gubernatoribus, & partem telluris humorum copia stragulet, partem torqueat ino. pia; non enim omnium plagarum tonus, & temperies ad unguem excoli potest.
Validissimi Aquilones, & Austri assiant principatus, non omnibus sedet quies, multi ab impetu felicia auspicatur, & ex vehementi comotione gloriosa' maxima satagunt eruere,quo. tum motus caeterorum rumpit otium. cogunturque multae gentes eam pace exuere, quam una non probat. tune inuadente morbo non duntaxat abru- lpitur regiminis sanitas, quae in desinita proportione stat, sed & tributorum mensura distorquetur. hella enim, i n. strumenta, vel belligeros ex remotissi, in is partibus desiderant: apud exteros, vel hostes conciliandi sunt pensionibus amici, legationibus solicitandae
398쪽
citentelae , continenda tadera , ineundae societates. multum interest arcana P noscere, unceras amicitias, vel ob. Iitas distinguere, minaces animos prsi cauere, armatos, vel precibus lenire, vel tempestiuis armis frangere. ad surummum haereo, an bellorum secreta plus. pecuniae abscondant , quam vorent exercitus. quare in urgentissima dissipatione inueteratus disiliat ordo necesse est. sed in pace bonus dispensa.tor, non male erogatat in bello. suae sunt Principi sibi praefigede mete, collimare in necessaria , inutilia declinare . magis urgent insumptus 3 accuratius distribuendum est . expedit extero. rum dilatate pensiones cogende sunt domesticae . conscribendi sunt milites:
ex haut ora venatores,musicos,histriones, auium turbam, canum greges: ex
deliti is partim supprime, partim differ, parti m castiga, ct cedent bella populis, si non grata saltem non intolcrabilia, aut ii prement, non uugulabunt. Actum saeculum produxit Princi . pes eiusdem sobolis, genio, di pruden
tia longe diuersos. Franciscus I. exortus ad regnurn bellator cum bellorum V a P comi.
399쪽
3 3 8 operis initur Ais Politici Q
comitatu regnauit , & excessit, quae ipsius administrationem laudabiliore ediderunt. nam dc sustinuit bellorum pondera, & sumptibus par fuit, &correxit aduersa, & reparauit exitiosa'. esalienum,si quod conflauerat ditatuit,
externo S, quos ad tua vexilla prouo cauit, immunerato S non dimisit, pro missis stetit, facta verbum concomitantia, , obseruatana sidem, apud omnes gentes euulgauj t. haereditas tameipsius inter tot processus, ct dissidia rerum, opulentum regnum, congestam.
que pecuniam Henrico silio detulit. Ied quam iste necnon Henricus IlI. a Patre , & auo alieni imperarunt qui paucioribus bellis adacti, & minoris molis, edictorum phi sic alium promul.
gatione renascente in dies, nouos ma- gistratus, noua ossicia, noua portoria meditabantur. oneribus incuruata see.
mebat plebs, stipendiorum ieiuni que .
rebantur milites, accommodata pecuniam supram cationibus fessi reposce.bant creditores, patrimonium regium oppignoratum , rex vacuus, populi inopes, cuncti eneruati, & opus nulla laudabile contextum . peribat certo
400쪽
tegmini reges maturo petivnta nam labet actatici regiis fasti gite, ae luxu i ab intanis sumptivos pto MMDet titest a d non es mimas evi tuu i Mihini is conlatebantur omelan i in prauos usus disperdebatur pecunia Mplacidum naare gubernatoris obtendit
incuriam , aestuans imprudentiam aris
o te iii pore' vesanas moliris erogitio, - es, i has nec pax toleraret , calle tibi, impender naufragium V i, b ili: . vaepores qui ad alias regiones ven torum pulsu transmigrant , in pluuias decidentes e multoties pet-stfurtina snsuas sedes , anuis distractas relabun tu i , nonnunquam diminuti, aliqua nodo aucti . sic quod sumn caelum rapit
aegy pto, si non refundit in imbres petreiura reddit . quot populos bella di tar utat, Nuot gloriam , quot decus ad. di detulit naustis regabus ipsum occii, buisse aerementuria gloriae fuit. Franis euhus irata fortunam periclitatus est, di petulcit , apparatus hellicos culle,ctos vidit, co as dissipatas, ae obsesse sum , oppugnatum, aptum, grandi pecunia e carcere se de filios eduxit , . P a copias