장음표시 사용
451쪽
Dum mentem ad monarchias rest. ro, & regna, ad quae per exploratores, cognitio . nostra deducitur trutino,irer Dicuum mihi fit,ista humanas eia tes imitari . nam sicut ex homini Sus, qui primi editi sunt, primi adolescunt,& vergunt, ita ex regionibus , quae ab orbe condito recentissime floruerunt, nunc marcent. Splendida aegypto,tan'toque auro feraci, ut quod viventiuin libidini supererat, mortuorum luxui tumularetur,Syluis umbrabatur Italia, infrequentes portus, rarae urbes, spar sa mapalia. inundabat delitin Asia, viiginibus tegebatur Germania, va cisa Anglia, ex alieno orbe exspe a-hat habita tores,nune conuersus est re rum status: in orbem eunt aerumnae,ae
felieitates, umssam: uniuexsani terra possident, nec unquam penitus absiliunt. in unam properant partem, cindiscedunt ab alia: sibi diuidunt imperium : raro fixae, frequenter vagae, Per laeta, & calamitosa ducimur exemplis erudimur ipsa regna conse, ne icere . Percutiunt frequented bella, fames, contagium, qtubus recedenti, bas restituitur vigor, prolasq; resurgir. . verum
452쪽
uerum grauari aetatem cognoscimus, ipse stare senium, properare interitum cum hominum interpellatur exortus Prosperitates secum multitudo trahit, fortuna eos sequitur,qui eam solicitant, & lassant iratam . saepe ictus, si consurgit, tandem sortis malignitate fatigando vincit . frequentia clades reparat, reluctatur quassibus, ex iactu ris victorias sibi, & trophsa struit. que prouinciae opes iactant, populosas recensebis crescit paupertas, cum infre quentia . quid amplius addam s cum
illius conditionis nobis Deus. terram fecerit , quae multa multis pariat, paucis segniter obediat E plena quondam ecolis Hispania, exteris gentibus apppetita nullos amixit inopia, annonam non fefellit, omnes plenissime nutri uit . nunc raris non suffieit habitato. xibus . copi osam, hominum faciebat sementem Italia , cunctis messem fugis gerens . sub id teporis paucissimos victu fraudat . plurimae manus ad pluri
naum tellurem cogunt, quae non contrectata frugem iugulat. Indiam flo rem iactat Hispania,quae si hoc verum
453쪽
minibus, & fructibus exta austam . Potitiam Chinensem decet imitari, cui suffragatur experientia viginti siem culorum. semper in auge regnu illud, quia semel ex se ipso egressum dementationis paenituit, receptuique cecinit. ex adeptis insulis vliro excessit, ne cinfortunis aliorum propriae nauseagar tur . nimis caro nundinamur remote acquisita, quorum stipe locrosior ast deperditio, quam consecutio. Hispani js,& Portugalliae integer o bis nectitur, & proprias urbes vix tuetur . solum Galliae regnum istius muta di exaequat pondus, nisi nimis modeste loquor . moderata corporis extemso caloris,&spirituum copia fruitur,eaufior pareitate premitur,dc languet. prodiga quippo natura suas opes in tanta fabricanda mole erogat, re ineustodienda immodoratius exolvitur; ut felix ex hoc Galliae regnum existi mem, quod diligenter adepta , negligenter perdendo, sibi indiscretum vi.
guerit. Materia comaetarum nisi unita noIucet: capax luminis est, cum colle- ct dispersa vero in luce mergitur Parui iam es
454쪽
Iantes homines nihil memorabile po-nut e ternitati, industria opacitate lyi, uarum tegitur, in ignorantiae umbra virtus demergitur, obstura, atra, caliginoia . adunata multitudo urbes stru it, statimque consurgit splendor, lux diffunditur; humani fastus emergit sto. tentia ; nec duntaxat arua domat, tet
Iutisq; duritiem ad fruges atterunt, sed
ciuilis vitae erigunt maiestatem, auro, argento supellectilibus emicant, ac aa tantum intenditur, ut incolatum pelagi tentare audeat. Nonne alterum sydus lucent in tet-'xisVenetiae bellicis iactationibus coactus adoleuit iste comaetes . artificia. lem insulam in medio maris fixerunt Veneti terrarum profugi, lubricitare solido muniuerunt praesidio . ventos , fluctus , ipsa mei instabiliora elementa adegerunt in ridus et tantae virtutis est spontaneus virorum confluxus
Faecundauit Genua scopulos, nuda induit, iussit sterilia parere, egena di'tare, insaelicia nutrire. Huic Italiae par ti infaustissima fuerat natura, nouerca peior . Continuatum sei licem inq*i mei erexerat, veluti ad in insidias co
455쪽
surgentem , minus alperos montesserista texerat tam rustica, ut non vinceretur a rusticis, sylveitribus etiam arboribus negante sedem, & pabulum . quamare spectat infidam stationem pari, derat lybico . quis subegit montes , fraenum dedit mari quis collium a I. pcritatena fecit urbanam . quis pert uanas *pulentias inibi cumulauit po pulus . crede mihi, rite non prouenit solum , deficiunt pecuniae, non traris uehuntur merces, tenet omnia pauperum ries, fac suppetant homines aequis legi.bus deuincti, & nihil non famunditate, di opulentia exuberabit.. Hinc non possum a s non irasci, qui coinqsem veluti pyram obstinatissime
autumant comburi, & hori id a caligine aera inlicere, voluntque rogu ilia in terrarum populationem, vel ad ho-.mi am funera incendi. Profecto iii rum Philosophia mundum abijceret melaborant calli, ut terram in suo libra. mento tueantur: tantum abest, quoaeam funestent incendi js . mortalia su stentant, non portentis terrent. sati
procliues sumus ad interitum ab re eo, quod illinc praecipitemur . si so
456쪽
ra nos sponte cadentes hisce machinis nos arietarent , non modo nos deuorum luerent, sed alto situ tumularent. v ber- terra facibus prauucentibus extremos honores cadaueribus . nimis mortem nobilitarent caeli, si tantis luminibus prosequerentur. hanc in limi. 'eitare; ut erudiamur, noua luee non indigemus Eetiam in tenebris miserias nostras abunde speculamur . si comae tem Aa mma corriperet, fumos coegissent caeli , ut fumos excitarent. longo ordine moliti essent contextum, cito
ipsi ciendum . ineptis, falsim splendo
ribus non delectantur astra et firmiora, & commodiora opera ipsis sedent. lu.drici ignes humilem occupant regio 'em; illic Ieria,& utiliora fabricantur. instauranda est tellus, emendanda siccitas, refocillandum humidum, solicitanda germiua, procurandi fructus. Lucet comaetes non urit, illustrant, hon consumunt superiora , irradiat,
'on destruit syderum lux; nam si igne
intereret nullis generationibus opportuna rei coxrumperet.
Longe diuersus , & maximhnoxius Resputa pex aulas, per ciuitates di c R. o handi,
457쪽
funditur comqtes, igne grauis, consa menteq; flamma corulcans et lucis spem cie cremar, quae permeat, quae afflat, vastat incendio . utentissima haec lux luxus est, qui deuorat prim i patusi natiuum calore ae humidum primigenium obligarit, hominum intercedes exortui, voluntarius tyrannus in eos
tauit, a quibus Princeps deligitur, comleates plectit, adoratus perculit ,latus incendit, heluatur nutritus, faedissime , Pessundat clientes suos, uallis mitescit tributis: ampliora vectigalia latitant, non explent: magnitudo impensarapandit gradum ad maiores, no sistit ;saginam suam quamuis effusam dec quili, & inter uberiora alimenta grastatur. in sola pauperie ponit mroetes suos, & ad quam maxime pauetinia turat. cuius minas , & exitia, ut areeriat a prole abstinet, puerorum ortum abhorrens, quibus patrimonium dilaepidat, pietate motus, ne eos miseriis dedat, a quibus summopere allanos desiderat. ijs absurdis cogitationibus mentes versat luxuria , ut melius nota nasci filios existiment , quam inopes vivere, di patris nomen malim noru
458쪽
cognoscere, quam subire pondus onerum rosu luxui. sic monarchias viribus, revirtute praepotetes struxit egestas, mox ad diuitias eleuatas opulentia consularpsit. in noxium properamus; stequentissime expetita nos perdunt i deIIma mur adeptissexpleto voto laboramus. Iungitur, ut plurimum luxui tyran nisi & ita gemmatus ignis humani generis festinat ruinam. ista duo arctu iurneunt faedus, ac eodem tempore coespirant, quod unus alterum promoue at, & fulgores suos sine socio expa Mdere nequeat. nam cum primum inuam
dit Principem luxus semel occupatum ad severiora imposita, ut se sustentet, deflectit . alioqui auida illa flamma
obscure lueeret, quae ne extinguatur, multae, nouaeque materra alimentum
petit. luxuriosus igitur Princeps on rum fasce subditos cumulat s ver populus ex binis ignibus ab uno spine, ab altero crematur inuitus . ad aemulandos superioris fastus luxum ample ctitur; operibus vero, quae inuito admittit, vi subiicitur. a quo ex his duchus lyrannis insolentius distorqueatur,
non rasile dixerim. ominare Monat-
459쪽
338 operis naturaliae Politici
chiae sic distracta bi eui casum.
Repetamus Romanos humanae po- stentiae, & talicitatis cumulum superh. gressos, de quibus dicere possumus, ad illum apicem eos fortunam extuliisse, ut e crepidine vacitates urgeret, maleq; fastigio haerentes in abrupta prae cipitaret. potentiae vertex , ut pluri . mu intute gubernat elatos, qui cu ad 1uperiora , & excelsiora nequeant, in humilia se deuoluunt. in caIamitatum
abyssos ex summo imperii iugo de
mersa est Roma, cuius caium hi duo tyranni festinarunt. toto orbe poten tiorem impotentia sat incessit. Euro's, Asiae, Africa:que domina , sponte te, credidit tyrannidi. Acciuit luxum, qui Caesari occasionem praestitit imper i. non enim multum laborauit in subigendis iam luxu edo mixtis, nam emo litur in luxu lla tias .i creuerunt seruimila, proles ingenua contabuit , ad*Wrati desiderabant ut nil j, non geniti. ruebant nobiliores domus, nquo so holis sulchro subnixae; cum dein ex haurienti luxui Tiberii, Neronis
imperia sanguinjs & exactionum fieiduxerunt. tunc densas cateruas ratescere
460쪽
scere, multitudinem divaricari, disper, di ciues, truncari dominium, male ita tem nomenque Romanum minui, abrogari matrimonia , vitam tot Pallatam malis abhorreri longaeua, mortem properam ad solatium exsectari, cum qua Romanus intercidit orbi S, Io vasto murorum amplexu, vel prouin-iciarum acquisitione, sed ciuium Nopia coalitus,
Duo igitur mundum pe siunda ni, luxtis, de auara Principii imperata . ambo istare miscent,&a Principe radicem trahentes, ad populorum prostigationem alte pullulant . nam luxus auaritiam ad populorum vexationem
producit in Principe s utraque refun-quntur in populum , qui luxus spontent aemulus , Pressatur impositis . inte, rea utraque laniena discerptus no cupit eos in equuleum pexducere, quoruaccessu grauius collideretur. quod lo latium parentis est, filios ad imiserias vocare illos dolorum consortes habere, quorum crucitatus sibi intendunt tormenta e rogationi bus sos icitor imquit et impensius prouocaret, si filios.,inuitae M. tributu impar vim quid: inde