장음표시 사용
221쪽
II rentur miseri homines, victus tamen multorum hominum visceribus inconsuetus, eorumque Vitae generi inconveniens. Sed quid de misierandis ruriculis dicemus quibus sagacillima haec Ill. Procerum Providentia ob summum undique annonae defectum prospi-Cere minus Poterat, etsi omnibus viribus adniteretur. Et profecto miseri hi mortales, qui panem atrum alias in deliciis habent, utpote eorum. vitae generi maxime adpositum, nunc pane ex solis furfuribus, immo radicibus variis, & terra potius di- eris, parato utebantur; herbis, & radicibus variis vescebantur; immo carnibus animalium , etiam morbis enectorum , & iam terrae commissorum, ac putridorum, clam erutis famem suam lenire conabantur. At
eodem simul tempore febris putrida in dies increvit, & iam epidemica fieri cepit, licet Nobilissimum D D. Medicorum Collegium , & ipsa etiam Inclyta Regia Sanitatis Commissio nihil non agerent, quo Pro Viribus suis malo grassari incipienti se se opponerent. Febri huic putridae etiam febres intermittentes, potissimum tertianae, inter
nolstitium aestivum comitabatur Calor, qui Progrediente aestate increvit, frequenti
222쪽
tamen pluvia, & vento saepe frigido satis: mense inprimis Julio , & Augusto) interruptus, circa aestatis finem iterum multum aestuans. Hoc tempore industria, & ast duo labore Iil. Procerum nostrorum annonae defeetus minuebatur, conquisitis undiaque, & magno etiam pretio redemtis frugibus p accessit etiam messis, quae tamen, ob magnam aeris humiditatem, ob multos a praegretiis inundationibus 8. 6.) deva statos a Gros, Sc ob multorum agricolarum an OPIam, qui agros suos hoc anno incultos relinquere cogebantur, Valde Parca erat.
At Reg num nostrum tot oppressum C lamitatibus, tot tamque funestis obrutum malis, praesentia sua recreavit Augustistimus Romanorum Imperator JOSEPH JS II. atque, quod olim Vindobonensibus a piis . simae memoriae, tanto Filio dignissimo Patre, Augusti itimo Romanorum Imperato FRANCISCO Ι factum exemplo accepit, dum Is aqua a confracta glacie oppres 1is civibus in Sub - Urbio Viiidobonensi etiam cum Vitae periculo panem distribuit; hoc Augusti stimus, atque Clementi limus Princeps nobis praestiterat , dum triticum ex
IIungaria adferri italit, quo miceri homi
223쪽
nes in toto Bohemiae Regno alerentur ἰ Secum febris putrida interea late undique grassaretur, atque cura Ill. Procerum No- socomia publica constituerentur, Augustis simus hic Imperatot eadem non modo am-Plificavit, omnibusque necessariis subsidiis exornavit; sed etiam inaudito sane eXemplo , Maiestatis siuae splendore miserrimos aegros ibi decumbentes recreavit, visitavit, confortavit. Augustum sane tanti Impera toris exemplum i quo & suum erga singulos, vilistimos etiam, amorem contestaretur. & omnium, miserrimorum etiam , Necessitati prospiceret, omnesque ad debita aegris ossicia praestanda exemplo suo animose exhortaretur.
aliutumnus hujus I 77s frigidus,
nebulosusque fuit, ventus validior saepe ad fuit , non raro calor major intercellit. De mum gelu, nives, & pluViae, Per vices sesie exceperunt, sinem huic anno imposuerunt. Victus inopia laudatis 8. uxiliis multum mitigata fuit; febris tamen epidemica hucusque perstitit.
224쪽
Δonnus 17 2 gelu intensiore & nivibus inchoahat, cui mense Februario pluvia sitic-cetiit; gelu tamen iterum & nives hyemem terminarunt; febris epidenrica hoc tempore adhuc grassabatur. IZ Uer aura calidiore, nubibus tamen pluviis interspersis , nos recreabat; febris putrida sensim minui cepit, & febres inter
mittentes tertianae comparuerunt.
.. stas serena calida fuit, pluviis salutaribus irrigata; similisque autumnus fuit et
meliis ampla cerealium penuriam omnem
sustulit. Atque hoc tempore funestillima haec epidemia, quae tot mille hominum clades perfecit; quae tot parentibus filios, fi liis parentes, viris cari lii mas UXOres, uxoribus maritos , amicos amicis eripuit quae tot homines paupertati in hodiernum usque diem manicipavit; quae tot tristia sui monumenta post se reliquit; haec, inquam, tererima lues, favente Divina Providentia, extincta est, tertianis solummodo febribus aliquantisper permanentibuS.CA-
225쪽
CAPUT ILDE FEBRIS PUTRID E SYMPTO MATIBUS,
uperest, ut ipsam morbi atrocissimi historiam ea , qua par est fidelitate recensea mus. Morbus in plerisque aliquot diebus ante se adnuntiabat, praegressa magna lassitudine, capitis gravitate, lumborum, genuumque dolore, sapore oris ieiuno tempore ingrato & amaro , appetitu exiguo , somno perturbato , quandoque Cephalalgia magna, quae aliquot diebus persistebat absque alio sympto male non raro tertianae
specie sub principium ludebat; alii adhuc Ohambulantes delirare ceperunt ca); alios vis morbi subito prostravit si ).
ab Similia observavit CEL. PRINGLE Observ. P. III. cap. 4. p. in. I9I, & seqq. & cap. T. p.rri. 274, S seq. b) Morbus enim non eadem, sed seeunduin variam aegri colastitutionem , & occasionem datam diversia se ostendebat facie , diversi eque etiam indolis erat, adeo ut quos lain si abito cum dejectione momentanea virium invasierit ; alios tento pede adgrestiis, auctus tandem graviter
226쪽
equebatur tum horripilatio, frigus, cui successit siccus & acer calor sa); pulsus,
qui frigoris tempore parvus & celer erat, accedente Calore magnitudine augebatur, quandoque Valde fortis, non tamen durus erat; in quibusdam tamen nec frigoris, ne Ccaloris augmentum valde notabile fuit, pulsusque sano fere simillimus. Cephalalgia in quibusdam augebatur, in aliis fere nulla adfuit; nausea, & vomitus etiam nonnullos cruciabat; sitis; ructus; oris amarities, frequenter increscebant. Febris plerumque noctu validior mane remissior erat, nunquam
tamen die octava vel nona morbi; quosdam sub larva febris catarriralis, aut rheumaticae, quandoque etiam cum acrioribus artuum doloribus, alios sub specie febris intermittentis variae, quosdam longe alia facie adgressus sit.
a b Acrem hunc calorem in febribus putridis jam GALENUS observavit; dum inquiti Fese trivi,
quae a pntredine oriuntur, rnaximurn iudicium est mordacitas is acrimonia caloris; quae perinde ac fumus nares oculos, se ipsa erodere tactum videtur. - Non statim ea sitialitas, admota manu discernitur, S per moram praedicta caliditaris species si 'tur ex penitioribus partibus. GALENUS de differ. Febr. Lib. I. cap. VII. S, milem calorem acrem in febre carcerum Obser
227쪽
tamen penitus cessabat; aeger vero potissimum tristis Sc deiectus erat. Lingua alba, flava, sordida, & dentibus sordes similes adhaerebant: alias sicca, dura, aspera, ni
gra lingua fuit; halitus oris ingratus a P.
Urina copia, colore, & consistentia
multum variabat ; alvus quandoque clausa erat, quandoque levis diarrhoea aderat absque levamine ; cutis alias sicca, alias madicia fuit uariter absque levamine; febris singulis diebus exacerbabatur, plerumque sine
a In quibusdam enim erat in principio impuritas
primarum viarum ex cacochylia collocta, quae iterum in quibusdam erat fomes , seu causa materialis manifesto, in aliis demum nullum in febrim exercuit imperium , neque expulsa febrim infregit', in aliis fomes, seu causa materialis mali in sanguine, nullo vitio in primis viis adparente, haerebat; in quibusdam materies sordida in sanguine nata subito cum horrore in principio morbi ad primas vias deferebatur, quaeque colluvies iterum non ejusdem, Ced diversis, Observabatur indolis. Nullus proinde symptomatum morbi, in omnibus aegris , constans adparatus, neque idem succedens ordo eorum, S series, sed omnia haec in diversis aegris diversia erant. b) Similes urinae varietates in febre careermia vidit CEL. PRINGLE P. III. cap. 7. P. ID. 276.
228쪽
ullo temporis ordine, quae tamen eXacerbationes in quibusdam vix Percipiebantur. Saepe vermes, lumbricis similes, per superiora aut inferiora excernebantur ; quandoque etiam teterus hanc febrem comitabatur 9 auditus plerumque gravis fiebat b).
In quibus morbus valde atrox fuit. & saepe omnibus remediis superior, aut malal medicatione pejor redditus , in his febris S sensim augebatur, & quandoque a nimia: 1anguinis dissolutione ingens & non sisten da narium haemorrhagia , diebus non criticis, contingebat; accessere deliria; sthdomen mirum in modum tumebat; insensili tas aderat, & alvi, urinaeque excretiones involuntariae fiebant; sudore dissidebant aegri pulsus celer, Parvus, de inaequalis fuit; re spiratio frequens, anhelosa, dissicilis; foetor excretorum cadaverosus; convulsiones, .
ca Vermibus Iumbricorum similibus stipata fuit febris putrida, quae anno 17 7, & I788 Pragae grassabatur. VERBEN Differt. inaura Se L. V. 3. II. Surditas vel auditus gravis in hoc morbo m li ominis iami est, monente II L. B. deTEN de Morb. Castr. P. IS9. .
229쪽
A versus te sti partem inferiorem delapsius;
aeger omne auxilium respuebat, Sc Conti nilo delirans loquebatur; tremebat, &mus
cps ac festucas capiebat; oculi luctuosi, in voluntariis lachi ymis humidi; pulsus adeo celer & parvus fiebat, ut numerari non Eo- tuerit; anxietas ingens; sudor frigidus i aequalis; thoracis repletio, mors.
Multi absque ullo exanthematum Vestiupio vel sanitati restituti sunt, vel e vive tium numero sublati; alii miliaribus rubris. albis alii, alii maculis purpureis . pauci etiam lividis scatebant, inprimis ubi humorum corruptio maxima aderat; aut qui ex vulgi imperitia regimine nimis calido tractabantur
. Symplomata febris putridae sequentia enumerat CEL. HOME: Adb fur calor intensus, mor- ax, cs' remittens ς psyiis tensus, parvus , frequens cis inaequalis I pulsatio arteriarum carotida Mim; S temporum ; Dmma virium prostratio G ambecillitas; ani3mis AEnxius, dejectus, pessima θ aevis ominans nausea , vomit siue bilis nigrae p olor capitis Es tempormn : oculi inflammati Naleutes circa fundum; color infuma tus , ris tus auritim; re iratio laboriosa, interrupta cum fu- spiriis es' auima foetida dolores in ventricias,
230쪽
Quos morbus violentia S. 17. recensita adgrediebatur, ii plerumque die morbi 60 aut 9', quidam etiam Ia' S IS' Occubuere; qui Vero mitiorem morbi gradus a experti sunt, ii plerumque die morbi 1 'iudicati sunt, & si hoc die crisis perfecta non fuerat, poti itimum die I TR perfecte judicabantur raristinae crisis ad a1μm diem
protrahebatur. Evacuatio critica communiter per urinam, & sudorem fiebat, quandoque etiam per alvum rarillime metastases in alia corporis loca contingeni tribus, D' dorso; decubitus di cilis; tremor; delirium; lingva primo alba , dein nigra, arida- qtie; labia S dentes tenaci sorde oblinita; sanguis Γυidus, dissolutus, vix cohaerens, citoqrie putrescens; sitis inexplebilis, GDu oris amaritΠ-diue I urina primo pallida, sed in morbi incremento ruber ima , immo alitualido nigresceus,
cum sedimento insas fuliginis : sudores inoetidi Usanguitie sepe tiucti; dejecilioues ira: eoleutes, lividae , nigrae, vel sui uiuere; maculae lividae parvae , instar morsiis pulictim, perechiae, vel si latiores , vibices dicitae, haemorrhagiae, aphthae, ΠΙ- ceratio faucium , singultus. Princip. Medicin. p. 81 , S seq. a) Multis, sine ulla evacuatione notabili observata, morbus ibivebatur.