장음표시 사용
71쪽
gnomonica; verum vis cordis adaucta in maiori ratione, quam vires artuum, voluntati subditorum, secum importat pulsus crebros, vel magnos, vel firmos, inuitis obstruistionibus; atque exinde fit, ut natura virium parca, fluidum nerueum ab artubus, libertati subditis, detrahat: atquo ex hac virium vitalium vehementia, attritus, calor, sitis, aliaque symptomata labrilia spontendunt; ergo, eam esse febris caussam, nullum est dubium. COROLI ARIVM 1. Febris potest consistere eum pulsu, quoad frequentiam tantum adaucto, modo tamen vires musculorum, libere mouendorum, sint imminutae; haec est labris Dequentissima. COROLLAR. 2. Febris potest consistere cum pulsu quoad
magnitudinem tantum adaucto, modo vires musculares in mi nori ratione sint adauctae, aut absolute minores consuetis. COROLLAR. 3. Febris consistere potest cum pulsu et ni,
tori et frequentiori, ut in tritaeophra ardenti aliisque
COROLI. AR. q. Febris consistere potest cum vi pulsus, sanam non EXcedente, Ut, cum, quod ex magnitudine deficit, frequentia pensat, aut quod ex frequentia deficit, magnitudo vindicat ; modo tamen vires artuum sint absolute minores. COROLLAR. S. Febris potest consistere cum vi pulsus, infra sanam constituta, modo tamen vires artuum in maiori ratione decreuerint, ut accidit in tritaeophya , lipyxia, alii Rue malignis. COROLLAR. 6. Nequaquam assentimur Bontehoe et Boerbitave, qui febrem ex pulsus velocitate metiuntur, cum velocitas pulsus adaugeri non possit, nisi factum ex frequentia et magnitudine maius sit, atque nisi vis pulsus sit absolute maior. CDROI LAR. T. Nec assentimur illis, qui ex frequentia sola febrim aestimant, nulla habita virium muscularium ratione; si enim vis pulsus quoad frequentiam increscat pari passa ac vires artuum, ut in ira, et cursu veloci, febrim adesse nemo pronunciat; ct si pariter vis pulsus decrescat quoad magnitudinem in eadem
ratione, qua decrescunt vires artuum, ut in OX tremo mortis agone, ibi non febrim, sed tantum frequentiam, a debilitate ortam,
COR OLI, AR. 8. In omni sebro dobet adesse notabilis Virium adsumtio, seu conatus facultari; vitreius huius saeuitatis V,
72쪽
ribus et simul causae noxiae littensitati proportionalis, atque ille conatus febris essentiam et veram ideam absoluit. sebrilis conatus non semper praesto datur, quoties labris principia praesto sunt, verum subito non raro inuadunt, etiamsi iam dudum materiae, labriles intra machinam et vasa etiam sanguifera nidulentur; verbo, diutius praeparatur labrilis apparatus, et dein OX improuiso febris quandoque exsurgit; hoc norunt Practici. Non dei epente morbi hominibus accidunt; sed paulatim collecti confestim apparent: Hippocrat. Ballov. de
Praeludia etenim febrium saepe videntur indicare saburras in sanguine, quae huius motum retardant et vasa minima insa r. ciunt, Vt patet ex capitis et corporis grauitate, lassitudine, puΙ-su paruo, raro, inaequali, cibi et eXercitii consueti fastidio ; ante plures dies praecessit vel perspirationis, vel catamentorum suppressio, vel crapula, cet. et tandem febris subito adoritur. Febris deinde per unam alteramue diem increscit; et praeterea in exacerbantibus sine caussa evidenti febris certis horis increscit, aliis vero remittit; in intermittentibus post plenaria apyrexiam febris vestigia relegit, deinceps recedit. Effectus sunt certissime suis caussis proportionales, si itaque pro causa febris assignetur vasorum obstructio, quae tantum eius principium est, tunc febris deberet adesse, cum vasa ingurgitantur, maior, vel minor, prout magis vel minus insarcha sunt. Verum ea esse in archa paucis horis ante insultum maXime, post parOXysmum et accessum minus, nemo bona fide negare potest; atqui tamen labris ante insultum continuae et post accessum intermittentis, plures alios illaturae, nulla omnino est; ergo data causa vel maiori, vel minori, nullus tamen essectus daretur, quod est absurdum. His regerunt Neoterici, non quamuis sermenti, seu male,riei labrilis, quantitatem ad labrim susscere, sed eam requiri, quae vasa distendat ultra diametrum eonsuetam; sed vanum subterfugium ; vel enim dimidia huius quantitatis ad febrem necessariae pars vasa distendit et obstruit quoad dimidium, vel non; si primum, dimidium febris, seu febris obstimetioni proportionalis adesse debet, quae tamen nulla est; atque quoniam materies
illa sensim et per gradus cumulatur, febris non illico, sed gradatim accendi deberet; quod Lippe salsum est. Si secundum;
73쪽
nulla quantitas materiae vasa obstruit et distendit, eum huius di. midia ne dimidium quidem producat, seu pronuntiandum est, effectus suis caussis non esse proportionales, seu quod eodem recidit, eX minimis caussiis, imo nullis, essectus maXimos inserri posse. adeoque dari effectus, aut essectuum partes sine caussa, quod absurdum est. Pluribus arridet opinio, solo figmento innixa, dari vel in
ventriculo, vel in pancreate, hepate, mesenterio, cet. massain febrilis materiae, quam fomitem vocant, atque ex hoc receptaculo, vel continuo, vel per vices interpolatas, sermentum illud inuiseans in sanguinem refundi, unde labris continua, vel interpolata. Verum quo genio, quo mechanismo, nune continuo, nune per vices tantum, haec transfundatur materies, nemo dixerit;
semel autem hoc infuso fermento, cux statutis horis exhauriatur semes suo tempore redintegrandust quare iteratis cathar. ticis, emeticis , iusculis diluentibus, bilem , succum pancreaticum, primas vias funditus euerrentibus, sebres intermittentes pertinaciores evadant, docente S deuham, licet semes ille expurgatus fuerit Z cur ab animi pathemate recurrant sopitae febres cur a graui nuncio, a negotio inopinato superueniente, accessus vel retardetur, vel auferatur Z cur a scio peti explosione pone
aures, rustici accessus remoueant' quid inde aduersus semitem Verum quorsum haec disputo; hanc theoriam inuenit opinio, mechanices ignorantia fouit. Esto, sit semes sanguinem inspissans, sanguis inspissatus necessario cordis motum
retardat, pulsum minuit, ex demonstratis; atque ut in his circumstantiis velocit s et numerus pulsuum crescat, vires cordi.
admodum maiores debent impendi. Quis in hydraulicis ita rudis est, qui ex res stentiis vires maehinarum intendi putauerit nugatorias hac de re fictiones consulare pudet, principia eum-tere satis sit. CL Eberbardi Dis' cit. Tom. I, p.
Motus cordis non debetur mechanicae partium dispositioni, et viribus semel ab ortu impressis, nee aliis caussis, quas me' chanicas appellant Neoterici. Cordis contractio debetur vi fluidi neruei, per neruos ear diaeos immissi tantummodo; sanguis enim, per venas appellei Sicor diducere tantum, adeoque contractioni obstare, potest. San'Iui, per arterias coronarias influit in textum cordis, sed ς ἔν
74쪽
tracto eorde, adeoque effectus est ille influxus, non vero mussa contractionis.
Iam vis fluidi nsruei vel ab encephali viribus pendet, vel
a motore animato, qui encephalo praeest. Sint vires encephali mechanicae, quae fluidam nexueum promoueant, illae totum suum motum habent a vi sanguinis, per arterias immissi, et avi elastica pulpae cerebri, hoc pronunciat ipse Boerbaave Ora-xione octav qui ait, si ut agat cor, neruorum eget Virtute, quae ,, lacertos eius eXcitet. Neque neruis haec lacultas, nisi a cereia bello est. Atqui huius potentia imputanda arteriarum sanis guini, per pulsum eiusdem eordis ad cerebellum appresb. si Caussa ergo hic, essectu suo prior, tamen ab hoc pendet. Et is hic adeo essectus suam iterum caussam facit. Verum vires, a corde, sanguineis columnis impressae sunt ut arteriarum, ab aorta proficiscentium, Orificia; atquct eum caro fidum simul et vertebra tum orificia sint vix tertia pars orificii auriae, vix tertia pars virium cordis, sanguini impressarum, superest in sanguine, caput irrigante; iam cerebellum est in recens natis tantum nona pars cerebri et 57' pars totius corporis; cum itaque sanguinis influxus ferme sint ut moles irrigandae, sanguinis influxus in cerebellum est 9' pars illius, qui in cerebrum tendit, et 57' illius, qui totum corpus pervadit; verum quantitas influens est mensura virium; nam exsurgit ex velocitate et Vasorum sectione coniunctim; ergo vis sanguinis cerebellum pervadentis est 57' pars virium, a corde toti sanguini impressarum; iam vero pars est minor toto, adeoque vis, quam fluidum neruexim cerebelli potest accipere a sanguine cerebelli est ad vim, quae cor debet exerere, ut I ad 57, seu 57 minor. Tota illa vis fluidi neruei cerebelli influat in cor contrahendum, quoniam cor nec Vlla machina maiorem vim potest habere, nee effectum Praestare, quam est vis motoris ipsi applicata, fluidum nerueum non potest cordi impertire maiorem vim, quam 57' partem eius, qua cor in antecedenti contractione indiguit; ergo si a fluido nerveo per arterias tantum propulso moueri debeat cor, CD sectus erit maior sua caussa, seu ideo cor mouebitur, quia fluido nerveo Vim et motum impressit; erit itaque vis cordis ipsi vicordis tribuenda, seu motus cordis erit caussa sui ipsius, proindeque motus cordis erit os eius sine caussa, quod est absurdum
Peliquum est igitur, ut cordis motus singulis pulsibus cficiatur a
75쪽
motore animato, quo deficiente, ut post mortem, cessat cordis contractio; actuato, ut in pathematis vividis, crescit; et opprenso, ut in timore, opprimitur cordis motus. Idem alia via demonstrare possumus: sanguis ea velocitato fluit eX corde, ut posset quouis secundo viginti pedes horizont liter percurrere Haemas. p. 3oO. 4Ο.) per orificium aOrtae 97 lineas amplum; ut autem fluidum nerueum ventriculum sinistrum cordis contrahat, necesse est, ut saltem eamdem vim habeat, quam sanguinis a corde emissi columna, eX principiis Hydraulicis ot nominatim ex Phoronomia prop. 3I. Vires enim quae se mutuo aequilibrant in fluidis, sunt ut salta ex duplicata elocitate, orificiis et densitatibus fluidorum, adeoque si supponamus eamdem sanguini et fluido nerveo densitatem, atque ortificium simul sumptum in neruis cardiacis sinistrum ventriculum petentibus millesimam partem aOrtae, velocitas fluidi neruei d
het esse 3Ι vicibus maior velocitate sanguinis in aorta; seu 6eto pedum intra secundum: Verum velocitas sanguinis in ultimis arteriolis ex Milio est sago vicibus minor, quam in aOrta; ergo velocitas, quam fluidum nerueum potest a sanguine, per cerebrum circulante, mutuari, est 162Ιῖο vicibus minor, quam ut posset
COROLLARIUM. Obstructiones in minimis vasis motum cordis minuunt, ergo et motum sanguinis in cerebello; adeo quocum motus labrilis supponat conatus et vires cordis adauctas, sautem in acutis, nec possit cordis motus augeri, nisi aucta fluidi neruei velocitate, imminuto sanguinis motu absurdum est, vello fluidi neruei motum exinde adaugeri, seu febrim ex obstructionibus per leges mechanicas oriri. Si regerant, fluidum neruoum esse infinito rarius et tenuius sanguine, adeoque in ipsius pressione velociorem motum ipso sanguine concipere, cum velocitates impressae ab eadem vi fluidis diuersae densitatis sint inter se ut radices densitatum inverse, non refragabimur. Sit itaque densitas fluidi millionios minoe densitate sanguinis, velocitas quidem orit decies millies maior: verum vis fluidorum diuersae densitatis est in ratione composita ex duplicata velocitatis et densitatis simpla; eum itaque densitas fui di neruei millionesi es minor sit, licet velocitatis quadratum m ilionesios maius euaserit, unum ab altero vindicatur, et vis eΝ
xxoque resultans non m a. x est, quam si densitates fluidi nexuet
76쪽
et sanguinis aequales supponamus: et haee dicta lassiciant aduersus Neotericos, qui ignorata mathesi, morbos mechanice explicare suscipiunt. I. EPHEMERA. Lntinis Emmera Itassis; febris inflativa Arabibus quibusdam. Ephim era Gordon. Lil. p. 3 ; E mera Gilberti Anglici: Coh mere, courbarure. Character. Genus est febris continuae, quod intra dimidiam sopi imanam sponte cessare consueuit. Γ Mallem pro intermittentis paro'smo solitario, cuiusmodi mentionem facit C. Strach. de interm. p. 182. R. aut eXquisito, aut anomalo, plures dies detinente, ephemeram declarare, sicque a Cl. Elfuero Regiomontano, theoriam nostram in syst. aegr. datam, in pyretoL sua egregie imitaturo, parum recedere, qui, omnem febrim speciem eptiemerae esse, statuit. Θ tomata tu functionibus animalibus: Insultus subita. ne us, saepius ante diluculum, nulla lassitudo notabiliis praecedit, illico dolet caput, iacet aeger. In functionibus viralibus: Pulsus plenus, liber, expeditus, frequens, respiratio frequens, pulsant tempora isochrone cum arteriis. D excretionibus: Halituosus est sudor, potissimum declinante morbo, urina via mutata.
In qualitatibus: Cum aliquali frigore, ast sine rigore et horrore invadit, unde ab insultu rubeolae distinguitur: Calor mollis vaporosus sequitur. Rubel totum corpus, inprimis facies cum albquali turgescentia, unde febris inflativa dicta, ordo Edi tomatum. Praeludium nullum, principia seu oecasiones procatarcticaD utplurimum adfuere, ut error in ingestis, applicatis, cet.
Infultas sero sine oscitationst, horrore, somnolentia, sed
subitaneus, ita ut protinus aeque magnus sit, ae in vigore, cum pulsus frequentia modica, calore miti, vaporoso; repente, ut ait Lommius, totus morbus simul accedit; status morbi perdium circiter, aut ad summum per duos, trςsue, dies viget, sine ullo graui incommodo); demum raro per haemorrhagiam, saepius per copiosos halitus, aut sudores, terminatur. Principia procatarctica sunt ea, quae leuiter motum sanguinis retardare valent, quaeque labore unius, alteriusve, diei po sunt solui, v d eliminari, adeoque natura a tam paruo incommodo nequacium opprimitur.
77쪽
Diariam omnem sola fere natura curat, raro arcessitur Medicus ; illam curasse, quam nouisse, lacilius est, quia tempus do-ficit ad distinguendum, utrum fuerit synoelia, Vel synoctius. Abstinentia a cibo, potus caliduri aqueus, eum quiete sufficiunt. l Dbem era plethorica , Ephemera ex oppilatione, ex vino, ex suppressa perspiratione, ex cibis calidis, Avuenuae, T. IL si. 16. Diaria inflativa Auctorum B. Die 14 Sept. 175a hora 5. matur. correptus sum I pho- mera plethorica; sebris erat magna et dine praeludio, pr terer insomnium, calor acer, geglutitio dissicilis, cephalalgia gr: iunti-ua magna, febris post duas phlebotomias nocte sequente recressit. In insomnio cogitationes importunas de obiecto quo dat ri tim ueundo experiebar, quoties se inno indulgebam, , et pene:; me erat somnum abigere simulque insomnium, sed quamdiu sc innoindulgebant hoc phantasma a mente depellere min me pote ram Numerus pulsationum in hi sano est ra' in minuto pi imo, et in hac sebre mane erat 9 , vespexe 98'. Calor aeris 17
grad. , calor vero Pedum meorum erat 35 gr. thermo m. s eau
murii, et paulo ultra ; e vulnusculo venae vix unciae tres san guinis quouis minuto estuebant. Nur serus respirationum durante febre erat 27'' intra duo minuta, ita ut cum cor pulsabat I96 vicibus, respirabam fr7 vicibus; numerus respirationum erat γῆ numeri pidiatio
a. Ephemera biliosa, seu nauseartua Avicenuae, toma I. p. 3. Ephemera ex crapula, ex fatietate, ex cacochylia, a cruditare Sen-nerti ; Ephemere di indigestion. B. Succi acres, bilioli, putres, iniucundi molestant vasa sanguifera, unde sensu consula natura excitata febre ephemera eos per diapnoen, sudorem, urinam, diarrhoeam, exterminat. 3. Obemera catarrhalis, seu a frigore; Diaria VIII Fore- si, quam ipse passus est ex itinere cum vento stili do. Diaria ex balueo frigido, pluuia frigida; Diaria ex moerore, rerrore,
Refrigeratio eorporis non perspirationem solum cohibet, unde plethora; verum et humores figit, densat, unde cordi opponitur resistentia, quam molestiam tollit natura conatu et attritu labrili, qui diariam illam constituit: moeror et metus eam clum indacunt in corpore mutationem; nam moestitia et timor i ΠλPτ'
78쪽
diunt perspirationem; Sauctor. Dei. VII, aph. 8, 9, et I s. et
perspitatio impedita a quacumque caussa moestitiam et timoremiscit, aptior. 8. . Dbemera a calore; Dbemera ab in latione, imo causis, rhermis, ammocbasia, balneo, cet: ab ira, furore. exercitio violento, labore immodico, peruigilio, a fudorificis, cardiacis, liquoribus ardentibus. B. Huic ansam praebent principia caloris extrinseca, ut insolatio, balneum sexuidius. Calor directus solis est duplus calo-xis reflexi, seu illius, quem ex thermometro metimur ; sed calor ille aestate ad 6O' ' gradum thermometri ascendit, adeoque tune est duplus caloris sanguinis sani, eumque coagulare, ae lympham inspissare valet in confiniis cutis, simulque fibras neroeas ingrate vellicare, et phlogo si assicere; unde essectus illius calorti sunt fluidioris auolatio, residui viscositas, irritatio cutis, ac proinde occasio datur Ephemerae. Ab insolatione cephalalgiae, coryzae quotidie, hieme praesertim, superueniunt, quoties frigus, insolationi succedens, materiem perspirabilem, a calore agitatam, cohibet. s. 'bemera lactea Riuertis Dbemera puerperarum, nutricum a lactis refluxu, a lacte suppresso; la fore de Dit, is poli,
vulgo arco fel. B. Tertia circiter a partu die aceedit aliquale frigus, veI a minima situs in lecto mutatione, totum eorpus peruadens, iden-.tidem reuertens eum grauitate ; mammae fimul dolent, tument, dein serum lactis effundunt; essiuxus lactis ab axilla hine et inde videtur procedere, deinde velut corpus mammae stringi videtur; mox ex papilla, maxime si has emulgeat alumnus, serum illud subsultim exilit, hune lactis impetum nomine vernaculo eooncbe in digitant mulieres: interim lochia adhue cruenta fluexe pergunt , sed moderatius: interdum gran. vel acini papillarum rubent, tenduntur', nigricant, acute dolent: hos tumores, vulgo canegres nuneupant nostrates; non raro moles mammae in tumores tactu, non visu, dignoscendos, paululum a pressione dolentes, subdiuisa videtux; atque ea symp- tomata intra duas, tresue dies uberiori lactis Proventu, ae sudore copioso, valde halituoso, saepe olido, laetis coagulum reserente, terminantur, et identidem nutrices frigore susceptri l
79쪽
63. infestant; sunt, quibus papillae rhagades patiantur, quod prim,
paris tantum fit, has tendi ieres et gerfures Galli nuncupant. Mammarum tumor, tensio, dolor, lactis dein uberior pr uentus, ceteraque symptomata suadere videntur, lac uteri destinatum ad alimoniam latus, iam restricto utero in sanguine redundare, atque eo fine suscitari Ephemeram, ut impetu sanguinis vasa laetifera mammarum amplientur, sicque chylo viam praebeant in lac mutando: ideo vero lac in mammarum glan- ιdulis secernitur, quod e cruore ab illorum Oseulis fugatur, ob affinitatem grauitatum specificarum lactis et coli; antea vero chylus in mammis non secernebatur, tubis arterio- lymphaticis nondum satis diductis, atque Ephemera viam lacteo succo praeparat, utili, sed non semper vivido et impetuoso molimine. 6. Dbemera D albica et a phlago si a dolore Frid. Hos mau. eap. I . Ephemera a vulnere , fractura laxatioue , casu ex alto, contusione, cet. Ephemera Pulueraria Erid. Hos au. cap. Tq. p. 18O. B.
In parte vulnerata, contusa, valide distracta sanguis haer0 vel effunditur, vel eius liber fluxus praepeditur; ad eum autem discutiendum, resoluendum, promouendam, minime si graue pathema, quod concurrit, huius morae et in spissationi ansam dederit, vires cordis ox sympathiae legibus CXcitantur, totaque resolutio intra paucos dies obtinetur, maxime si phlebotomia, ut feri assolet, in usum vocetur, cum potu calido, diluente, et auxiliis parti vulneratae, contusae propriis. DOpus est, distinguas, utrum magis ad plethoricam, an ad saburralem, aliamve speciem spectet. Si vulnus phlegmasia stipatur, facilius plethorica, si caput laesum, eX consensu, magis sabuxralis, emerget, harumque curatio conueniet.J7. Ephemera maligua, seu fudatoria; hydrops reton quibusdam; sudoriferus morias Baal auis; H drouosus Sudor Anglicus Sonnerti; Ephemera Anglica pestilens R. Fortis; Ephemera
la Juetre vel Ioueare. A. Sumptomata. Summa Virium prostratio, animi deliquia, anxietas, cardialgia, capitis dolor. Pulsus frequens, celer, inaequalis, palpitatio cordis maxima, Pertinax, aliquot quandoque annos a febre superstes. Sudor perpetuus, copiosus, utilis, cum
morbo terminandus. cilor millestus.
80쪽
Historia. Primum coepit ab Anglia anno I 86, quam per quadi aginta annos depopulata est; interea Germaniam, Belgium, Zelandiam, Brabantiam, Flandriam, Daniam, Norwegiam, Galliam ab anno 1525 ad 153O peragrauit; autumno maxime
saeuiebat, hieme inducias asserente, vere reuertebatur: initio urbem occupans quingentos aut sexcentos singulis diebus adoriebatur, eX quibus vis centesimus euadebat ast adhibitis cardiacis,
et vitato stigore, te ruata quiete, sudoribus prolicitis morbi saeuities deserbuit. Vido febris fudatoriae hisoriam in historia Regni
Henrici III a Verulamio. Quatenus hie morbus discrepet a miliari sudatoria, videsis in tertia classe. Non epidemide solum grassata est labris , sed sporadice etiam occurrit, si miasma putridum, aptethorico laseeptum, sebrem subputridam hane essicit. Sustinui ipse in epidemia, quae Haliae Ipra grassabatur, ut enormis prorsus sudor, qui ad lineam cutim totius corporis adsidebat, ad 8 saltem horas perduraret, cum signis dictis, Naturae energiam sustinens, ephidrosin adiuuando cardiacis diapho- reticis anti septicis. J8. Ephemera menstrua Ramaggini, Ephemera medica: Viderit c. de Taranta Philonium, et Histor. medie. p. 163. Puellae, quae catamenta pati incipiunt, si vividae, sanguineae, simulque fibra tensa, elastica, donatae sint, quouis men- se, quando scilicet catamenta ingruunt, febri ephemera corripiuntur cum leui et breui frigore, hysteralgicis, cephalalgicis, aliisque affectibus, sanguinem undique pressitan, et reagentem
indicantibus; ea vero omnia intra unam, aut alteram, diem imenstruis erumpentibus evanescunt. Vidit Valescus de Tarauta,
Monspei. Professor, quem trigesimo quoque die febris per 3o
9. Dbemera a uniuersaria Ettinuiter. Seides. de morbis in- curabilib. p. 1 . Ephemera natalitia. B. P. Antipater Sidonius, Poeta, sebrem diariam quolibet anno, ipsa, qua natus erat, die, reuertentem patiebatur, a qua tandem senex obiit, ut reserunt Valerius Maximus, I. I. cap. 8. et Plinius, libr. p. histor. nar. eap. SI. IO. Ephemera haewath drotica, Georg. Agricolae; fudore