장음표시 사용
151쪽
alia impie facta prioribus similia oriri, domum tamen iustam sequi prosperitatem. I EX omnium fere doctorum opinione atque e iis, quae de ratione ipsius poetae opinionem investigandi praemonuimus Ρrooem. p. 6--7), satis fiduciae nanciscimur, ut his verbis veram atque inveteratam Aeschyli opinionem contineri contendamus. ita ut id tantum quaerendum sit, quo elle sit et Buch hol prohibitus sibi eandem sumere fiduCiam. I tribus 1gitur Aeschyli tragoediis sermo est de dei invidia, AgamemAonem dico et Arsas et Promptisum. 1n Agamemnone praeter locum iam tractatum de dei invidia
στοις τελέθοντος υτις ἀλκὰ ro δ' υπερκοτως κλυε ιν
ita urgendum esse censeo, ut Aeschylus praeter se neminem idem sentire putaret, nam si duo aut tres apud Graecos ea sententia fuissent, quidni Omnes μονόφρονες appellari potuissent, quo indicaretur eos ex toto populo excipiendos esses Accedit, quod poeta per tragoediae personas non aPud Viroseriaditos solos, qui philosophorum placita nossent, loquebatur, sed apud populum harum rerum rudem ignarumque. Haud tamen supervacaneum suisset, Si Νaegelsbach cum diceret . H. Theol. p. 49-5o: Allei das Aeschyliis hinsichtlic disse Auffassung, o de Philosophen ahgesehen, in de That μονος ρων si das thut in lange Rethe o Zeugnisse dar aus elchen mi nur die ichtigste herausheben,' aliquot nomina locosque eorum philosophorum, qui cum Aeschylo starent addidisset. am illud ιονοφρυν vnon solum sensu negativo est intellegendum, quasi Aeschylus hoc solii mdicere voluisset: φθόνος θεῶν non exstat,' sed etiam sensu amrmativo, ita ut Aeschylus omnia, quae ceteri φθόνω θεων tribuerent, iustitiae divinae ascriberet. - Item Hoeli stra hoc μοτόνοε,νν resutat opere laud. p. 73' Sed, ut videtur, Sophoclis et Pindari ratione habita, quo non aliter ac Aeschyliim sentire dicit.
152쪽
-36I: δ ευθος ωψ ῆκουσεν, ου ξυνεὶς δολον 'Eλλονo ἀνδρος ουδ το θεων φθονον, πασιν προφωνει τονδε ναυαρχοι λογον. Primum tamen memoria tenendum est haec verba nuntii esse, eiusdem qui modo diκisset v. 33I-332:ηρξεν με - δέσποινα, του παντος κακουφανεὶς λώστρορ j κακὰ δαίμων ποθέν. Apparet igitur hunc virum plane nescire, unde ho malum PerSi evenerit, utrum auctor sit λὰστω an κακοή δαίμων an φθ'ονο, θεω qui certe non omne κακοι δαίμονες Putantur esse l), ita ut hic nuntius inter tres opiniones haesitet. Sed etiamsi hoc loco φθήνο e Aeschyli mente dictus est, tamen pag. 23-Ia iam vidimus Xerxen δυσσεβες ἔργον Commisisse, unde efficitur Aeschylum in Agamemnone et Persis revera μονοφρονα utSSe. Uv. 6I I 64 I de dei invidia sermo esse ut videtur, non ita est, nam Alossa dicit Dareum deorum aliquo
iuvante prosperitatem ac Um SSe, Se tamen Vereri, ne immensae divitiae causa fiatis, quae hanc prosperitatem evertat. Nec mirum Divitiae enim homines superbos facere Solent.
A Zeller otiam Schmidi non ibi videtur de invidia
cogitare, ubi eius fit mentio, Sed tum maXimst, Cum Sermo est de calamitate aliqua, quae ad hominem Subito obrepat, aut cum deus aliquam domum, quam vult Perdere, ad nefaria facta adducit, ita ut interitus huius domus poena
debita videatur vide locum e Zelleri opere laudatum p. 135) Ut in Zelleri verbis apparet, eius opinio nititur
153쪽
Sed neque de omnibus huius carminis partibus Satis constat, quid ibi velint, Cum mini valde Corruptae, CC puto Zellerum hoc carmen recte interpretatum esSe Sententia enim est haec : Agamemnon quamquam incolumis Troia revertit, tamen Chorus vehementer angitur et in mediis gaudiis vocem Erinyum sibi videtur audire, qua
Carmen male minosum Canere Cogitur.
Nam licet morbus saepe homini valido immineat et navis viri divitis nonnunquam ad Caeco scopulo allidatur, tamen his malis remedium datum est haec enim est totius generis humani condicio ) quae horum nun non terret). At si Iliquando sanguis in terram prosusus est, huiC malo medicamentum inveniri potest nullum. Non est igitur Agamemnoni ProSpera fortuna, quae horum tantopere sollicitet, nam si haec periclitaretur, ortasse aliqua via salutis inveniretur, sed Iphigenia mactata eum in has tristes suspiciones detulit. Hi igitur ab Aeschylo non cI Egregie igitur videtur in carminis sententiam quadrare coniectura, quam Wecklci medendi causa offert, interpolavit enim post v 962, ubi unus versus desideratur, haec: σωμα δ'εσωσεν κος. a Mam. 28I-I283 PerS. 697-699.
154쪽
i a dei invidia cogitatum est nisi sorte aliquis Xistimet quod ne ellerum quidem existimare puto Aeschylum omnia humana mala atque incommoda huic invidiae divinae tribuere atque omnem eam invidiam contineri versibus, qui leguntur Agam. I 28I-I283 ἰώ βροτεια πραγ κατ' ευτυχουντα μεν σκιὰ τι δει τρεφε W δυστυποι, βολαῖς χρωσσων σπογγος ωλεσεν γραφήν. Quod si Aeschylui faceret, dum profecto ex omnibuS GraeCiS SSet ριονο φρων, Sed in malam artem Contrarioque sensu atque Mam. 727.
Hac elleri ac Buchholgi opinione satis iam, ut videtur, resutata, ad illam alteram de insontibus puniendis quaestionem aggrediamur. Cuius rei multa sane exempla in Aeschyli tragoediis occurrunt. Fit enim, ut ab liberis PCCCata Parentum repetantur, quod vi docent Ses uv. 723-727: παλαιγενη γαρ λεγιο
παρβασίαν υκυποινον' αιωνα δ' ἐς τριτον μένει.
Item totus populus miseriis obrui cur ob unius hominis maleficia, ut in Persis Atossa ipsa dicit v. 43I-432:
παῖς μοδ . . . τοσονδε πλῆθος πηματων πεσπασεν.
Unus denique vir innocens interit cum pluribus improbis Sept. 48O-397 φευ os ξυναλλώσσοντο ο0νιθο βροτοῖς
155쪽
τεινουσι ποριπην την μακρὰν παλιν μολεῖν, Λιο θελοντο συγκαθελκυσθήσεται.
Hi non opus est huiusmodi sententias e Sacris Libris afferre, quibus Aeschyli opinionem defendam, nam haeCeius opinio nititur rebus, quae revera CCiderunt et quaSno omne Saepe CCidere videmus, id quod maxime Constat de miseriis, quibus bella populos obruere Solent. Cogita etiam de corruptis moribus, qui ab sceleratis ac nefariis patribus familiarum liberis traduntur, eosque in perniciem trahunt. Locis igitur modo Commemoratis Aeschylus nihil nisi ea statuit, quae tempora praeterita eum docu
erunt, quam ob rem est. 387 vide supra perfecto ολωλεν)
uSu CS I versuque 39 aoristo gnomico εδαμη). Aut igitur omnes falluntur, qui res et facta humana recte observare Solent atque nihilominus Deum, omnia summa iuStitia gubernantem, Credunt, aut non St, Cur AeSChylum quantulaecunque adversus suum deum impietatis incusemus. 2)i Grammatici quidem docent verbi Graeci persectum non tempus Praeteritum sed praesens significare, sed hoc ita intellegendum est, ut sit actio in praesenti tempore persecta atque absoluta, quam ob rem actio aliqua an eccisat necesse est. In Persecto Graeco igitur praesens tempus cum praeterito tem pore cohaeret. a Haec opinio, alium peccare, alium poenam solvere, adeo totius generis humani propria est, ut apud omnes sere populos antiquos homines hostias sua Ieccata quondi causa immolare diisque offerre videamus. Hae hostiae Dj0jtjgod by
156쪽
Quae omnia ut paucis verbis comprehendam Aeschylus non capa fuit ullius notionis dei nisi eius, qua Sunam iustitia Continetur, ita ut poetae ipsi verba tribuere liceat, quae ipse Prometheum, quamvi alio CnSu,
το Dαιον χων Ζευή. Deus enim Aeschyleus facit aliquid, non quod ita facere iustum sit, Sed iuStum est, quia Iuppiter hoc iacit. Supra diκ dei sanctitatem etiam inde apparere, quod deus vera habeatur. Quae divina veritas quam theologi veracitatem appellant in eo sita est, quod de dicta, ad
quae oracula et VatiCinia et omnia sunt reserenda, Cum factis eius consentiunt. De eius Iovis dictis veritas amr- matur a Mercurio Prom. O31 -IΟ32
τὰ Λιον, ἁλλὰ his επος τελει, quibus Verbi chorus assentitur v. IO33 -IO38. I)Quod ad oraculorum et vaticiniorum veritatem, haeCPrimum e eo apparet, quod in Aeschyli tragoediis nullares, quae alicuius videatur momenti, Peragitur, quin oraCulum consulatur aut divinando dei voluntas exquiratur. Si enim Deo veritatem denegamus, qui eius oraculis aut SigniSCredere possumus Divinationi nuda fides haberetur, nisi homines putarent deum id, quod per omina SignificaSSet, revera Persecturum SSe AeSChylum autem magnam divinationi auctoritatem tribuere inde apparet, quod Prometheus
modo homines sunt, modo bestiae. De quo more apud ;raecos quoque Sitato vide Lasauix Die Suhnopse de Griechenon Romeron ili Verhalinis et dem inen au Golgotha, uraburg 84 I. In Aeschyli Prom. Chiron huic rei docamento est, in Axam verba Aegisthi uv. 548-I58a). Quod nisi ita esset, qui Christus pro nostris peccatis satisfacere potuisset ZI IUO 'γμοῦ μεν Ερμῆς et ἀκορα φαίνεζαι
157쪽
homines hanc artem docuisse dicitur. I Cetera enim, quae Ρrometheus se hominibus dedisse dicit, revera eorum propria eaedemque verae artes sunt, quidni igitur etiam, e Aeschyliquidem mente, divinatio Deinde oraculorum verita eX eorum gravitate essicitur, nam si quis iis paret, optime suae servire saluti dicitur Orestes), quamquam non semper ita videtur Io), quibus certe nunquam obsistitur, nam Orestes oraculo cogitur matrem suam interficere, Io autem maximis se induere miseriis Xerxes denique dei voluntati, quamvis inscius, oboedire Pers. 729 et quae sequuntur). Quam ob rem Aeschylus ipsum Apollinem sanctitatem oraCulorum
amrmantem secit Eum. Os μαντις ω δ'ου ευσομαι. Eodem Somnia pertinent, ea Scit . quibus grave aliquid Continetur, nam de Ceteris quid horus Sentiat, apparet Xeo, quod Clytaemestram de Agamemnonis adventu rogat Agam. 26I: ποτερα δ' ὀνειρων φασματ ευπιθῆ σέβεις; Et Clytaemestra respondet V 262:ου δοξα δε λαβοιμι βριζονσης φρενος. Attamem videmus, quantopere eadem mullier e somnio
τροπους τε πολλους ιαντικῆς ἐστοίχισα, κακρινα πρῶ9τος ἐξ νειράτων ἁ χρηυπαρ γενεσθαι, κληδόνας τε δυσκρίτους
158쪽
angitur, quod paulo ante mortem habuit. I, Aeschylum
autem gravioribus somniis originem divinam tribuisse patete eo, quod utraque mulier, Atossam dico et Clytaemestram, diis sacrificando malum eventum avertere Conatur, quodque Ius somnium oraculis Dodonaeo et ythio confirmatur; tum e eo, quod somniorum interpretes θεοθεν λακων dicuntur a Quodsi deus quidem somnia excitaret, ut Perea cum hominibus aliquid communicaret, ne tamen verax
esset, quid tandem somnia haberent momenti pHaec de dei veritate iam sumcerent, nisi in Aeschyli tragoediis loci occurrerent, ubi deus minime mendaciis abstinere videatur. Fragm. O sed. auch legitur:
ψευδων δε καιρον σθ' ὁπου τιμα θεος.
βὰξι - εἰ δ' ἐτήτυμος, τίς iδεν, ἡ τοι θεῖον ἐστι μὴ Ut/θος. At illo Dagmento deus non dicitur mentiri, sed interdum mendaciis i. e. hominum mendaciis vel erroribus uti, altero autem e Mam loco dubitatur, an illa celeris fama θοα βαξις divina fraus sit. Hoc igitur loco deus rursuS dicitur emcere posse, ut homines mentiantur vel salsam divulgent famam, non ipse mentiri putatur. Si autem ευδώδικα νεμε κακοῖ Suppl. 388-389), neque ἀπώτης δικαιας ἀποστατεῖ fragm. O I), i. e. si divina iustitia interdum rem eo perduCit, ut homines perverse agant, quidni item faciat, ut perverse loquantur vel mentiantur Haec igitur ad eandem illam quaestionem redeunt, qui scit homines peccare et puniri poSSint, ne tamen quidquam e divina mundi gubernatione sit κcipiendum aut Deo iustitia sit abroganda. Quam litem Aeschylus non diremit. Ne potuit, nam nul
159쪽
lus homo praeter eos, qui Sacro Libros norunt iisque plenam fidem habent, hanc Ilitem dirimere potest, quin aut divino imperio aut divinae iustitiae obtrectet. Nec tamen hanc ob rem Aeschyli divinum ingenium satis
mirari possumus, qui peCcatum Semper homini imputet, deo semper ascribat de toto mundo totoque genere humano imperium et id quidem salva divina sanctitate veritate iustitia. Unum tamen negari non potest in de Aeschylei sanctitate si minus vitium rei occurrit, vitium nominis Certe inest. Nam et φθονοοῦ et ἀπατη et ρε θοοῦ et verbum quod est ψευδεσθαι semper in malam partem intellegi debent, quamobrem eiusmodi vocabulis, ubi sermo est de divina mundi gubernatione, ut minime licet. Quamquam memoria est tenendum Aeschylum non primum haec vocabula de deo adhibuisse, sed inveteratis nominibus receptis alium
160쪽
DE DEI BONITATE. Restat ut de de Aeschylei bonitate dicam, quam in eius fabulis minime desiderari ex iis, quae prioribus scripsi capitibus, iam luce clarius est. Nun tamen omnia, quae ad hanc rem illustrandam alicuius sunt momenti, afferre Placet. Unicuique igitur, qui Aeschyli tragoedias quamvis Properan Percurrit, iam Statim perspicuum fit, qua in re haec dei bonitas maxime manifesta sit, amorem benevolentiamque in homines dico et misericordiam. Homines a deo amari apparet e eo, quod omnia bona, quibus homines fruantur, a de iis amuere dicuntur. Si enim mortales prosperitate utuntur, hoc de appellatur donum Sept. 6o8:θόου ἰή δωρον Ἀστιν χυτυχει - βροτου I)Item, si recte Sapiunt cra. 63:
και τὰ lari κακως φρονεῖν θεου μεγιστον δωρον.
Tam penitus in hominum animis haerebat eum omnium bonorum rauCtorem esse, radi populus ab Eteocle dicatur omnii bona ram deum aeserre, mala tamen ad Eteoclem