장음표시 사용
21쪽
aliqua diiudicandi norma inveniri minime potest. Haec
tantum ad Guntheri monita addo, partim ea, quae X natura atque indole Singularum perSonarum ConSequantur, non omnia Aeschyli mentem exprimere, niSi eiu personae pietas erga deo proPria Sit partim, plurimum re- serre, quo in Statu ac condicione aliqua persona versetur I), Cum eadem persona eadem de re alias aliter sentire videatur, ut ClytaemeStra, Eteocles, Erinyes, rometheus, alii. Si denique variae de iisdem rebus sententiae occurrunt, ita ut vulgari alicui opinioni nova ac rara opinio Donatur, aut sententia altiorem testantem mentem alii magis pravae
humilique sententiae, plerumque haud difficile erit diiudi
care, utra sit Poetae lattribuenda.
Iam restat, ut de sontibus, ex quibus Aeschylus suas de diis atque de summo deo hauserit opiniones, pauca moneamuS. Qui sontes duorum Sunt generum. Unum est genus, quod originis divinae, alterum, quod humanae origini appellare Placet,
quamquam PoSteriti genus, si usque ad eriremam Causam PenetramuS, non minu quam alterum genus a deo repetendum St, Sic ut puteus aquam e flumine aliquo habere potest, ipsum autem flumen nascitur e mari, aut Si mavis, et imbribus aedi nivibus, quae πις mari triuntur aedi ex
giehentlic aus divinatorischem egerae'nden erden. m Aligemeinenaber lassi sic doch de Grundsat auistesten, das in telen Falle schon die Person, elcher in in dem edachien Sinne charaliteristischer Aus-spruch in den und elegi Wird, et . . ob dies de Chor is de dervom athos ergriflane et oder der egenspieler, in anderen lede die einlache Thaisache, das de Dichter in gewisse Thatsache, einen Zwelset, eine Behauptun uberhaup anbringi, respective nregi, dem v bildendenUrthei de regien eg eigi.' - Reliquarum quattuor rerum, quas Gunther affert p. 5-I7 duae priores ad difficultatem supra commemo
ratam redeunt, alterae duae ad rectam singulorum locorum interpretationem pertinent. .
22쪽
nubibus in montes descendunt. Quod ad prius genus, quod originis divinae appellavi, constat omnes homines quandam Dei scientiam, ab hominibus eis non traditam, habere. Haec scientia partim innata est, partim proficiscitur ecoperibus Dei, partim e ii rebus, quae nobis accidunt, quas irae aut benevolentiae divinae ascribimus. I)Scientiam alliquam Dei natam esse hominibus, de hac re sere omnes, tam antiqui, quam recentiore SCriptores consentiunt. Hodge, ubi de hac re disserit, a verba I. Calvini laudat Institui. I, 3, 3): Hoc quidem recte iudicantibus semper constabit, inSCulptum mentibus humanis esse divinitatis sensum, qui deleri non potest.' Paulus ad Rom. II, 3 de eadem re scripsit: ,ο ῖτινες τα θνηscit. ἐνδείκνυνται το ἐργον του νομο γραπτον ἐν ταῖς καρδιαι αντων, συμμαρτυρο χης αυτων τῆς συνειδήσεως, καὶ utεταξυ α ληλων των λογισμων κατηγοροt ντων η και
ἀπολογουμένων''. 3 Et apud Ciceronem legimus De natura deorum I, 7): Esse deoS, quoniam insitas eorum, vel potius innatas cognitiones habemus.' Eodem denique pertinet id, quod Antigona Creonti respondet Soph. Ant. 4)43o-47O), nam quod aulus vide supra γραπτον ἐν ταῖς καρδίαις dicit, Sophocles appellat γραπτα κἀσφαλῆ σεων νομιμα v. 434-433). Ipsum autem Aeschylum has divinas leges humanae menti insculptas nosse apparet ex
iis, quae leguntur u L 73-673Q
TO γαρ τε οντων σέβας τριτον τοδ' ἐν θεσμίοις Λίκας γέγραπται μεγιστοτίμου Ἀ)1 Dronke de his divinis sontibus loquitur Cap. 6, 7 pag. 2 - 243, negat
tamen Aeschylum deum ex eius operibus ex rerum natura agnoViSSe p. 24, annot. ), sed immerito, Vide p. 8 .
a Systemati Theology, Lond. Edinb. 883 I, 94-I96.3 Si enim has divinas leges in cordibus nostris scriptas agnoscimus, haec ipsius dei cognitio dici potest. 4 Ed. h. Bergli, Lips. 858. 5 Cis Aram. 322-23 et p. 98, ubi de pluribus eiusmodi legibus quae θεοριι α appellat Aeschylus sermo est.
23쪽
Deum porro ex peribus eius iisque, quae nobi accidunt, cognosci, id cum omnibus Graecis tum Aeschylo pro certissima re erat, itaque Aeschyli tragoediae sententiis, ad hanc rem pertinentibus, abundant. Procellae enim deo ascribuntur Pera. 493-49s, eam. 627), quibus ii, qui nullos antea deos Crediderunt, oppresSi, ut iam vidimus p. 23, animi angore perterriti, deos implorant; si aliquis e tempestate aut belli periculis eripitur, deus eum servavit Agam. 38I, 639-64 I), herbae denique et fructus incrementum a deo accipere dicuntur Agam. 934-933 SUN 636-637). Item res prosperae et adversae a diis
proficiscuntur, nam θεου δωρον ἐστιν ευτυχειν βροτους'
ἐπεtθομαι δὴ τώδε ut ευτυχειν, ω προμαχ' ἐμ ων δομων, τοῖσι ὁ δυστυ χειν a). Fuerunt autem, qui putarent nullam Dei scientiam esse,
nisi quae a pristinis hominibus quibus Deus ipse obviam venisset tradita esset posteris a Quibuscum quamquam neque ii consentiunt, quibus acri Libri sunt purus fons
verae cognitionis Dei, neque ii, qui sola natura humanaque ratione ducuntur, tamen non est, Cur dubitemus, quin illa pristina scientia, quamvis corrupta et diminuta, ad posteriora saecula et maxime diverso populos permanaverit. Itaque multi haec etiam, immo imprimis, ad Graecos pertinere κistimant. Spies e. r. scripsit in Logo
3 De Japeto vide etiam . Christ. Gesch de Gr. Litt. Μdnchen 89O, p. 82, Anm. 3.
24쪽
de in de heilige Schriste urkundlich ledergelegien Ueherlieserungen. I Legas etiam, quae dicit p. XXVIII
de Niobe, dies mater dolorosa de antiken unst' et p. XXIX, ubi angues, qui Laocontem eiusque filios perdunt, ComParat Cum serpente, qui Evam in paradiso decepit. In eandem sententiam dicit avetus in opere, quod inscriptum est: e Christianisme et se origines,r Hellenisme II ed. aris I 873), Ι 8o: Dison en paSSantque 'est dans indare que nous rencontron pour a premiere sol la able u eluge. 'histoire de Deucalione celle de Noe on evidemment ne Source Commune, qui doli tre encore cherche dans Orient.' Quaecumque tamen e his recte comparantur, hae omnia per PoetaSet logographos, interdum fortasse per solam populi ζωσαν φωνην ad Aeschyli tempora sunt propagata, itaque magis ad eos fontes sunt reserenda, quos originis humanae appellavi. Ad quos transitum praebent mysteria Attica, id est Eleusinia, quippe quae magnam Partem Per
ζωσαν φωνην solam divulgarentur. Hic autem duplex quaeStio movenda est, una, utrum Aeschylus initiatus suerit necne, altera, si initiatus non fuit, num mysteria ei nota SSe potuerint. Hanc alteram solam hoc loco alicuius momenti esse perspicuum est, itaque prior quaestio hanc tantum ob rem ponitur, ut, si appareret eum initiatum fuisse, inde colligeremus eum mysteriorum haud ignarum suisse.
Constat rigitur i Aeschyli temporibus Ilurimos Athe-
25쪽
nienses initiatos fuisse I); II Non esse initiatum impietati esse ductum a) ΙΙb Aristophanem Aeschylum haec verba dicentem inducere Ran. 886-887 3):
Quod ad primam rem, inde non emcitur Aeschylum excipiendum non esse, Cum permulti naysteriis non essent initiati M. Quod ad impietatem, memoria tenendum StAeschylum de hac re aliter ac populum iudicare potuisse. Μagni tamen momenti esse videtur illud, quod tertio attuli loco, nam lausenio 3 assentior Aristophanem haecis sim tuis dignus mysteriis' non temere Aeschylo attribuisse, et licet nonnulli hoc inde repetant, quod Aeschylus Eleusinius fuit, equidem hanc ipsam ob rem puto Aeschylum illis mysteriis maxime propenSum non eSSe non potuiSSe. Neque igitur credere dubitarem Aeschylum iottiatum suisse, nisi nonnullae res huic opinioni obstare viderentur. Aeschylus enim mysteriorum pervulgandorum accusatus ), si Aristoteli fides est habenda, iudicibus respondit se ea arcana esse nesCire. Unde colligi posse videtur Aeschylum non fuisse initiatum. )Praeterea Clemens Aleκandrinus disertis verbis dicit eum non initiatum fuisse. Quodsi quis dubitat, num Aeschylus,
si mysteriorum particeps non fuerit, ea in scaena mitari aut enarrare potuerit, eum moneo obeckium demon-
26쪽
ia StraSSe mysteria pauCa res novas continuisse et v. Limburg Brouwer putare ea mysteria Partim, quam vi arcana, tamen omnibus Iere mota fuisse, partim Ilia tantum PersuasiSSe, qualia aliquis, etiam si initiatus non esset, Scire osset. I)Et recte sic putat, nam ea doctrina, quae sortasse in mysteriis Eleusiniis summi erat momenti, initiatos solos post mortem beatos esse, iam legitur in hymno in Cererem v 48I-483:
et apud Aristophanem Ran. 434-439);
Mονοις γαρ si ιν ηλιος καὶ φεγγος λαρον ἐστιν,
Quamquam concedo iobeckio caerimonias in mysteriis Eleusiniis dortasse Magis arcanas fuisse quam doctrinam. At me hanc quidem Aeschylus in tragoediis seCutu eSSevidetur, iam, dicet Naegelsbacho 4 assentiri non possim
de corporibus solis sermo est Quod nisi ita esset, Aeschylus secum ipse pugnaret, iam de hominibus, qui impie et improbe vixerunt ὁ λυπεῖσ9αι, assirmat. Praeterea mors ab χω παιαν et ἰατρος appellatur stagm. ass,ed Nauch).
27쪽
Aeschylum de mortuis idem atque omerum putasse, tamen de felici statu post mortem apud Aeschylum nuSquam Sermo St. Item demonstravit obec mysteriis monotheismum ascribendum non esse, I at Aeschylum, si minus disertis verbis, tamen re ipsa proXime ad mono theismum accedere omnes fere viri docti consentiunt.
Quod autem Aeschylus de divina invidia credidit, hanc opinionem se separatim ab reliquis habere dicit. Igitur ne hanc quidem ab mysteriis mutuatus est. Quodsi apud
Aeschylum nonnullae res occurrunt, quae a vulgaribus
opinionibus discrepare videntur, haec ipsi Aeschyli felici
naturae atque indoli, non mysterii tribuendae erunt. Scripta poetarum, e quibus Aeschylus suas de numine divino opiniones haurire potuit, sunt carmina Homeri, )illius praeceptoris Graeciae, Hesiodi, Stesichori. 3 Neque
dubium est, quin Iliorum quoque poetarum, Cum epiCorum
tum lyricorum nec non tragicorum opera legerit, quibus fortasse addi possqnt carmina Epimenidis et Orphica. 43 Sed de hac re nihil accuratius dici potest. Non erit denique qui neget Aeschylum aliquam notitiam habuisse Morum, quae philosophi usque ad Aeschyli tem-
a Aeschylus sua dramata τεμάχη τῶν 'Oμηρον μεγάλων δείπνων appellavit, vide Ath. 347e. 3 W. Christ, Gr. Litt.-gesch. p. 36 Aber auch vietes an sic neues enthielten seine edichte, sodas dieselben auch in Attica viet ethreitet undisamentlichison de Tragiler viet enlligi urden.' 4 Orpheus Aeschylo sic ut toti antiquitati summi poetae imago erat cis Ayam. 6--I I in Orphica autem, quae Aeschyli aetate divulgata erant, quamquam ipsius orphei non sunt, tamen eius mentem rationemque poesis interpretari videntur. Quis vero ille Orpheus suerit, non liquet. Ville- main Εssai fur e fini de indare, Paris I 859, p. 97 commemorat Hueti opinionem, Orpheum eundem fuisse ac Μoysen. Quod quamvis non lacile ad demonstrandum erit, tamen negari non potest apud Aeschylum multa occurrere sententiis Veteris Testamenti similia. Quam multa e gr. ex Aeschyli tragoediis cum locis ex libro Hiobi congruunt Cis. J. Wolher, De etenscha van de logos, p. I sa Μ. Carriore, Die oesie, Leip-
28쪽
pora dixerunt vel scripserunt, inter quae placita philosophorum Aeschyli aequalium primum obtinent locum. Fuit tamen poeta religiosior, quam ut illorum virorum, qui magnam partem deorum Contemptore erant e. r. Sophistae I), libere dictis assentiretur. Fuerunt, qui amrmarent, ut indarum, sic Aeschylum quoque Pythagoreum fuisse, quod legitur apud Ciceronem Tusc. disp. II, Io: is Veniat Aeschylus non poeta solum, sed etiam Pythagoreus, Si enim accepimus.' Cicero igitur tantum accepit Aeschylum Pythagoreum fuisse, aliud quo nitatur argumentum non habet. Quo quamquam rem ad nihil reduci Vcum R. HVm p. 6 contendere dubito, tamen e Aeschyli tragoediis dissicile erit Scere eum ythagoreum suisse. Plura de hac re vide apud Flaym p. 6. Hae de sontibus Aeschyli sumciant. Proposui autem mihi uno libro de divina natura in
se spectata dicere, ita ut primo capite quaeram, utrum Aeschylus unum an plures deos esse existimaverit; erum id o quid Aeschylo sit summum numen, ευ an
μιρα Fatum); cui capiti die radiis addam de Diris,
Μοιρων Ororibus, quae ipsae quoque ove maiores esse
dicuntur; quarto denique capite de numinis divini κistendi ratione dicetur i. e. quaeretur, Sitne eu PerSona, utrum sit aliquis an potius aliquid, deque eius immortalitate et aeternitate agetur. Deinde altero libro dicam de divina mundi generisque humani gubernatione deque dei virtutibus, quae in hac gubernatione elucent. Itaque primo Capite agam de divina potentia, secundo de dei scientia et sapientia, de eius sanctitate iustitiaveritate, de eius bonitate.
nen im rometheus uno in de Eumeniden entlockte .
29쪽
De numinis divini natura in Se Spectata.
UTRUM AESCHYLUS UNUM DEUM AN PLURES DEOS COLUISSE RECTIUS DICATUR. In Aeschyli fabulis multos deos deasque CCurrere ViXΟPus erit animadvertere. Inveniuntur enim ii varii ordinis, ut superi Olympici), quales nila, 'μα, - ποώλων, 'δθηνα ' Ἀρηή 'μιαιστος, Ἀφροδίτη, 'Eρριῆς, Ποσειδων inseri χθονιοι , νερτεροι ut Πλούτων, Ιερσέφ ασσα, 'Eρινtδες, maritimi ut s)κέανος dii rustici, dii viarum et urbium, ut
πολιοχοι), ii porro, qui nihil nisi vim alliquam aut qualitatem divinam significant ut sis', Πειθον, Φοβος, Ἀτη dissu sνη, Ποθος, Ἀρμονία, λαστωρ, Κρατος, Βια, adii; homines denique, qui cum diis comparantur, immo ipso dei nomine appellantur ut Λαρειοδ, Ξέρξης, ' Ἀτοσσα. Cum tamen non omnes dii, qui apud Aeschylum occurrunt, nun Sint enumerandi, sed investigandum sit, quid ipse poeta de iis crediderit, primum demonstrabimus Aeschylum verbo quidem tenus, plures esse deo putaviSSe,Djsiij sui. OOQ le
30쪽
deinde eum nihilominus, vi veritatis coactum, multa de diis recepisse aut Consessum esse, quae in Solum monothe-ismum quadrent.
I. Aeschylus, verbo quidem tenus plures deos esse credidit rimum monemus adhibita argumentatione a priori, quam vocant Aeschylum non potuisse non ultorem fuisse multorum deorum, quippe qui haberet theogoniam ipse ni ortus est ab alio). Quod inde fiebat, quod homo Graecus non CapaXerat notionis, quam theologi appellant αυτουσί g. am homo, qui a vero deo eiusque notitia abalienatus est, nova revelatione venia sit verbo eget, ut eas Dei qualitates, quarum natura humana St XPerS, CognoScat, quiPPe qui, divino impulsu coactus, sibi amissam Dei imaginem restituere conetur, hoc tamen ita faciat, ut suam naturam humanam in Dei locum substituat. Ut igitur homo est natuS, i. e. Principium certum habuit, sic deum sibi finxit
natum, Cum autem deum e de oriri necesse SSet, non potuit non longa series deorum dearumque exiStere.
Porro inde patet argumentatione a posteriori Aeschylum multos esse deos Credidisse, quod ubique et in dialogis et in choris de diis plurali numero sermo St, quodque Iuppiter ipse interdum τρίτo dicitur, quamvis haec ipsa res Iovis magnificentiam indicet de hoc cognomine vide infra, P. O). Accedit, quod Aeschylus, ubi sententias de divina natura profert, neque de certo quodam deo dicit, facile eas ad θεον singulari numerohapplicare potuisset, quod haud semper fecit cis Ara. 29I, est. Oa, Agam. 336, 9 II, PaSSim). Quae tamen non sic intellegi volo, quasi omnes, qui in Aeschyli fabulis dii appellantur aut tanquam dii tractantur et implorantur, a poeta revera dii habiti essent. Videmus enim, quod ad implorationem, apud Aeschylum res etiam suppliciter invocari, ut Prom. 88-9s: Disjij sui. IOO Tle