장음표시 사용
3쪽
TYPIS B. G. TEUBNERI MDCCCLXXXIII
4쪽
5쪽
1. Fabularum latilinarum cum per initium tempus ο- dices tantum saeculorum undecimi duodecimique et adeo recentioris aetatis noti essent, ab eisque omnis ars critica proficisci deberet, prospero casu euenit, ut hoc saeculo ab Angelo Maio codex Ambrosianus rescriptus saeculi quarti uel quinti detegeretur et imprimis a F. Ritscheli ad sabulas lauti restituendas adhiberetur. Sed et hunc codicem et alios cum aetate longe superent grammaticorum nonnullorum libri, merit hi quoque uirorum doctorum oculos in se conuerterunt: quo actum est ut multi errores eliciter emendarentur. Ex his autem grammaticis praeter ceteros Festus aulusque respiciendi sunt cum propter multitudinem versuum lautinorum, tum propter aetatem, ad quam eorum Scripta redeunt redeunt enim ad Verri Flacci de uerborum significatione opus, quod sub AuguSto imperatore compositum est. Huius enim peris epitomen circiter medio secundo post Christum natum saeculo fecit Pompeius Festus, quam iterum Octauo uel initio non excerpsit aulus. Atque aut quidem epitome satis macra ut integra ad memoriam nostram peruenit,
ita est operis multo largioris dimidium tantum atque id igni
partim absumptum nobis seruatum est. Apud Festum igitur Ρaulumque quae exstant fragmenta lautina etsi saepe iam ad restituendos singulos locos adhibita sunt, tamen nondum quaesitiune St, quae Omnino esset rati inter ea codicesque nostros: quod necessarium esse si maiorem nonnullis eorum fidem, quam codicibus nostris habere uolumus, acile apparet. Duae quasti simul propterea maximi momenti est, quod ex his Dagmentis tam antiquo tempori tribuendis imaginem nobis fingere possumus eorum codicum, quibus primo ante Christum natum saeculo sabulae lautinae rebantur. Hoc autem quod nobis propositum est, priusquam aggredimur, ne quis dicat aut Festum aut aulum fragmenta secundium codicem illius qua quisque fuerit aetatis mutauisse, quid de hac re nobis iudicandum sit, breuiter est exponendum. Muare
6쪽
deinde qua Festus in excerpendis Verri Flacci libris
2. Primum igitur auli quae fuerit rati in excerpendo Festi libro si quaerimus, iam ab initio nobis qua breuitate illius epitome acta sit, reputantibus id apparet multos aulum locos
apud Festum exstante prorsu S misisse, multos ultra modum cou- traxisse. uod utriusque operi eis partibus quae una nobis seruatae sunt comparatis plerisque exempli comprobari inuenimus. Saepissime enim sit, ut apud Festum aut uerim Plautitii exstent aut certe nomine Plauti adiecto ad eum glossa reseratur, apud Paulum contra aut tota glossa, aut uel Sus lautinus, aut una cum hoc etiam nomen lauti missum sit. Atque tota glossa tam saepe intercidit, ut exempla asserre non neceSSe sit. Versus autem lautini nussi sunt, ita tamen, ut nomine Plauti adiecto ad eum glossam spectare intellegamus, sub vocibus his Persicum 216, 4),
que uersus neque nomen lauti commemoratum est sub vocibus his Narita, eruum, Schoeniculas, Scrutulus, Soracum, Sororiare, Spetile, Spinther, tutus dies, Strebula, Subuerbustam, Succinoulum, Surum, orreri, VasOS. Hoc autem propterea cognitu ilignum est, quod tota ratione perspecta etiam alias glossas apud Paulum exstantes ad lautum referre licet, etsi neque uersus ipse
neque nomen poetae allatum est.
Multis tamen locis etiam apud aulum uersus uel uersuum Plautiuorum Dagmenta inuenimus uin etiam saepius ubi Festum non habemus ad rem nobis explorandam solis Pauli excerptis utendum est. De quibus quid nobis iudicandum sit, ut intellegamus, proficiscendum est ab eis uerSibus, quos aulus et Festus una exhibent. Atque ei quidem quamquam haud adeo multi sunt, tamen ad normam qua reliquo iudicandos putemus constituendam sufficiunt. Eorum eniti locorum, ubi uterque uersus lautinos assert, hi eodem, quoad uidere possumus, modo ab utroque
traduntur Aul. 684 Resecrare 280 282 Cur 15 Oculissimum 178. 179 Curc. 103 Quadrantal 58 259 Truc. 490 Oculissimum 178. 79 Dysces. u. Nupta verba 170 171 Neruol. u. Mooni 144 145 atque Sublesta 294 295 Syri v. id est Cistelli Tod 352 353 uersus inceriae sabulae Ρrosanum 228. 229).
Septem locis ea re Paulus a Festo dissert, quod locum lautinum in breuius redactum exhibet, cum aut uersuum complurium,
7쪽
qui apud Festum sunt, unum tantum commemoret, aut unum illum uersum, quem Festus exhibet, uerbis eis, quae ad uocem explicandam superflua uideb/ntur, missis asserat. Huc pertinent hi loci 1. Cas. ΙΙ, , T. Fest. p. 165 s. u. Nepa: Recessim dabo me I ad parietem, imitat bor nepam I. Paul. p. 164 Dabo me ad parietem imitabor nepam. - . Epid. 20. est. p. 273 s. u. Raui coloris: est quis haec est mulier et ille mauistellus quiquenit Paul. p. 272: uis haec est mulier et ille rauistellus qui uenit. - . Mil. 581 Fest. p. 169 s. u. assa: Numquam hercule ex ista nassa hodie esto escam petam. aul. p. 168 Nunquam eae ista nassa hodie esto escam petam. - . ers. 347. Fest. p. 294 . . Sublesta Ad paupertatem si immistrant infamiae, strauior paupertas μι des sublestior. aul. p. 295 Grauior paupertas i, des sublestior. - . seud. 964. est. p. 174s. u. Nobilem Perestrina facies uidetur hominis atque onobilis. Paul. p. 175 Perestrina facies atque onobilis. - . Truc. 71. Fest. p. 30 s. u. Suasum: uia tibi suaso infecisti propudiosa pallulam Paul. p. 303 Suaso infecisti propudiosa pallulam. 7. Friuolariae . est. p. 301 s. u. Sullis Sequimini me hac sultis estiones omnes auernae. Paul. p. 300 Sequimini me hac
sultis. Vnus restat locus, ubi aulus grauiorem mutationem secisse
uidetur Cas. IV, 3 7 quem cum Festus p. 277 in hunc modum
exhibeat: Num quid illae nunc tam diuinitus remorantur reme-ustines, Paulus haec praebet: uid nunc illae tam diuinitus remorantur remelistines. Sed si apud aulum uocem diuinitus, quam mero lapsu calami apud Festum pro recta scriptura diu intus ortam Sse apparet, Seru3i3m Sse reputabimus, uix dubitabimus, quin a Pauli librariis uoce nunc et illuc permutatas esse putemuS. 0uare ut breuiter comprehendamus quae de Pauli fragmentis Plautinis ex est libro haustis statuimus, haec sunt: 1. Saepissime apud Paulum, ubi apud Festum fuerunt loci Plautini, neque uersu neque nomine poetae adiecto mera glossa exstat. Inde efficitur, ut nobis etiam lis glossas Pauli etiamsi nomen Plauti omissum est, ad lauti uersus referre et apud Festum uel locum ipsum uel certe lauti nomen exstitisse putare lice3t. 2. Ex eis locis ubi utriusque et Festi et aut librum habemus, patet aulum ad uerbum estum secutum esse neque ex sui tempori odice quodam aut ipsum mersus addidIsse aut
8쪽
uersus apud Festum exstantes mutata forma in pus suum transtulisse. Inde haec comprobatur ratio, ut omnibus reliquis locis, ubi uersus Plautini asserantur, nisi rationes obsunt grauissimae de quibus postea), omnia quae apud aulum sunt, fuisse etiam apud Festum contendamus. 3. Vidimus ex eis quos antea attulimus locis a Paulo saepe locos tantinos siue uersibus siue uocibus singulis missis breuiusquam a Festo relatos esse. uare etiam reliquis locis, si Paulus et codices hoc modo disserunt, cauendum erit, ne estum quoque iam easdem disserentias exhibuisse putemus. Quin potius apud hunc uersum lautinum incolumem fuisse contendere licet. Sed unum restat commemorandum. Vt enim saepius intextum genuinum Pauli alias glossas illatas esse videmus, sis etiam fieri potuit, ut uersus Plautini aliunde in aut epitomen inserrentur. Atque hoe laetum est . 8 . . Anstor, quae ad Most. 208 spectat. Ibi enim in locus ita assertur Vellem me in avinam uerti, quo huic aniculae fauces praeoccuparem. Eodem modo haec uerba cum asserat Seruius ad Georg. I 497, qui saepius ex memoria locos assertin), probabile est totum iis locum Plautinum illinc in auli scriptum translatum SSe. 3. Sequitur ut exponamus Festus qua ratione apud Verrium Flaccum qui loci lautini exstiterunt exscripserit. Atque id ut ad rem nobis propositam multo maioris est momenti, quod apud Festum multo plures eosque pleniores locos lautinos inuenimus quam apud aulum, ita multo difficilius est propterea, quod Verri Flacci operis nihil nobis seruatum est, quocum quae apud Festum
Sunt, comparare possimus. tque omnino qua ratione Festus
egerit, qui quaestionem instituerunt . uellerus et Dirksenus 3 inter se consentiunt Festum plerumque Verri Flacci uerba apposuisse laecisis tamen quae ipsi minus scitu digna uidebantur' Mneli. XXXI). Festus autem quo modo reciderit Verri Flacci opus ipse exposuit sub voce: porriciam', ubi se propositum habere dicit intermortua iam et sepulta uerba praeterire. Multae igitur glossae apud Verrium Flaccum exstantes a Festo consilio
omissae sunt. Iam quaeritur quo modo in ei quas excerpsit glossis egerit. Atque ab O. uellero et Dii ksenio demonstratum 1 CL ad Georg. I 344. - In editione est Paulique p. XXXI. 3 Die simissi rechilichon uelle de Grammatiker Verrius Flaccus und Festus. f. Abhandiunge de Berline Academi de Wissonscha
9쪽
est ita eum egisse, ut locos e scriptoribus allatos iurosque mitteret. In eis autem, quae apud eum exstant, uellerus quidem ex suo doctrinae penu paucissima eum addidisse putat, Dirksenus
contra p. 139 in glossis ad ius pertinentibus quidquam eum
addidisse suo iure negat. Nobis ceteris missi ad rem propositam quaerendum est primum utrum Omnes locos Plautinos apud Festum allatos ex Verri Flacci opusculo sumptos me putemus, delude qua de Festus in uersibus asserendis lautinis Verrium Flaccum secutus sit. Atque u rumque hac mihi ratiocinatione cognosci posse uidetur. Festus enim ubi cum Verri Flacco non consentit, sed eum impugnat, large atque copiose sententiam suam exponit. uod cum laciat in rebus ne dignis quidem plerumque memoria ei ita, ut imbus dissentia a Verrio Flacco inexploranda et explicanda glossa uersentur'), quid, si aut nouam glossam adiecisset aut ad glossam apud Verrium Flaccum exstantem uersum aliquem addidisset aut secundum codicem lautinum aliquid correxisset, tale negotium laboris plenum silenti eum con- secisse statuemus 3 uare quos Plautinarum sabularum locos inopu Suum Festus recepit, mines eodem modo ut apud Verrium Flaccum invenerat, scripsisSe putauduS St.
4. Iam aliam ad quaestionem accedendum esse puto haudquaquam superuacaneam Verrius Flaccus unde quos citauerit uersus Plautinos sumpserit. Eam autem quaestionem rationibus his solui posse Spero. Fabulae omnes lautinae, quae apud Festum aviumque commemorantur, sunt triginta quattuor. Omnium enim earum, quae ad nostram peruenerunt aetatem praeter unam Vidulariam mentio sit. Reliquae autem, quae nominantur, hae sunt Artemo, Strab3, Carbonaria, Condalium, Cornicularia Dyscolus, Feneratrix, rivolaria, Hortulus, Lenones gemini, Neruolaria, Parasitus piger, Saturio, Sitellitemus. uare si reputamus apud Paulum quam raro nomina comoediarum asserantur, Omnes autem has sabulas praeter Captiuos et Corniculariam, quarum nomina non occurrunt, dimidio operis est eoque igni grauiter mutilato commemorari, fortasse multo maiorem sabularum Plautinarum numerum tota Festi epi-1 Cf. uoces Oscos orcum, Impetum, io-, ercontatio Praerogatiuae, edum, Superuacaneum, Scurriae, Sacrem Orcum Siss SPondere, Salicem, Satis, Rurius.
10쪽
tome commemoratum fuisse non sine probabilitate suspicabimur. Ροrro cum Festus epitomen Verriani operis secerit, multo maiorem et sabularum et locorum Plautinorum numerum apud Verrium Flaccum ipsum exstitisse ueri simile est. uod si reputamus Rit-
schelii illud intellegitur: och aus dem Vollen schopste agegen Verrius.' 0uod ainen Olim cum Ritschelio ita intellegi, quasi
ex ipsis codicibus omnes suas diuitias hauserit Verrius immo probabile est eum aliorum grammaticorum copias paratas in suum usum conuertisse, certe horum thesauros non neglexisse quod ut statuam, suadet cum infinita locorum congerendorum molestia, tum alia res, de qua sequenti paragrapho agetur.
5. Inueniuntur apud Festum Paulumque loci Plautini uario modo scripti. Apud Festum enim p. 27 haec exstant sub voce naui colorisJ quod oenus hominum i Plautus appellat auiste los: Sed quis haec est mulier et ille rauistellus qui uentu. Qui
locus cum maximam partem igni consumptus sit, plurimuin interest, ut quae huius uersus apud Festum exstiterit forma ex Pauli excerptis comperiamus, apud quem p. 27 haec inueniuntur Raui coloris appellantur, qui sunt inter flavos et caesios, quos Plautus appellat auistellos. uis, inquit, haec est mulier, et ille raui- stellus qui uenit Atque alter qui huc spectat locus est Pauli p. 96 Grauastellus, senior Plautus ui est stravastellus, qui amuenit. Ut puto, a strauitate dictus. Atque hoc quidem loco qui
uersus lautinus assertur, eundem esse, quem antea commemorauimus, iam per se apparet, nisi quod manifestum est etiam magis quam aliis locis est uerba a aut esse correpta. ccedit autem alia quoque causa, cur hos duos loco ad unum eundemque uersum reserendos esse contendamus. Versus enim, est Epid. 620
in codicibus nostris eadem scripturae discrepantia traditus est, ita ut in rauistellus', in reliquis gravastellus exstet. Alter locus cuius quin apud Festum sit duplex scriptura dubitari non potest, assertur p. 30 sub voce suasum': Suasum colos appellatur, qui t eae stillicidio fumoso in uestimento albo. Plautus: Ouia tibi suaso infecisti propudiosa pallulam'. quidam
autem munt in suaso nec desunt qui dicant, omnem colorem qui flat Uciendo, suasum uocari, quod quasi persuadetur in alium eae albo transire. Duarum igitur huius uersus scripturarum altera est suaso altera insuaso Atque hic quoque uersus 1 Parerg. Ι 14s.