장음표시 사용
81쪽
gentes aequare non posset Africanus voce summissa Pantatio in aurem dixit: iam Alexandrini ex nostra peregrinatione voluptatis est qu d. fructusque perceperunt notira eniim causa factum est. vi regem suum pedibus euntem viderint.ia enim delitiis,&abdommi prorsus insatiabili deditus adeo Iunguis adeo crassus fectus fuerat ut non omini, sed belluae simili elyet, A difficile in Ueniretur, qui illum medium complectcretor ob eamqaecauiam cum pedibus ire non posset, equo Pelii necesse es' et Unus autem in ea peregritiatione ex suis seruis excessit e vita Ipse, quon)am altorum mere nolcbat . Roma bi mittendum per lateras cuinrauit, qui in mortui locum succederet Rumam hac obitalegatione nobili cum rediis et totam ciuitatem besti numam lini metu suspentam . atqDe solicitam Oflendi. Misit iam
erant anni, cum Romani bestum gerebant crim Celtiberis, vicum inimicis in quibus erant Nomantini crat Numa,
tia quae nunc Soria nolira lingua dicitur Hispaniae Cit Urioris urbs inueracis qui Celtiberiae partem incolunt, quae ad Carpetanos. Tagi fontes pertinent, acclivi sita tum alo, ad cuius radices Duria, nunc uero illamen labitur,
densissimis circundata sylvis noti muris, non turribus munita patens in circuitu ima millia passuum. bellum igitur Nismantini huiusmodi urbem tenentibus Cn Caepione Q, Pompeio cos est illatum 1 quod Segidenses socios, ct consanguineo suo villos do. KO .hostes in urbe, tectaq; sua recerissent quod iussi arma deponere, pari re noluissent.quos quidem bessu, paruis ad inodu copiis ad decem hominu mi Ita inarmis ab initio . Megara viro sortissimo duce habuisse seruntur talaia virtute iam per septem annos sustinuerative saepe Roma n os duces fuderint fugarintque ac praeter caeteros primu Pompeium, dein cle C. Hostilium Mancinu ea deductos:vt delera facile potuillent ad foedus seeum, quibus voluerunt. conditionibus faciendum compellere maluerunt non sine summa P.R.ignominia. Quae duo turpia foede
T cum cnatus, opulusq; Romanus coprobare ac ratae Nisboluisset: vi quae no , auctoritate, iussu suo icta essente
82쪽
Mancinum ob eam rem sibi deditum aceipere Eoluerunt 'Quare censentibus cunctis a turpem eo bello ducia vitio, militum corruptorum susceptam maculana essedcienda: Africano qui in quaestoriis comitiis sufragator Q. Fabii Maximi fratri filii in campum descenderat: ultro a Senatu, populoque Romano consulatus delatus est legeque ea annali solutus , qua cautum erat, nequis iterum Consul fieret, atq; prouincia extra sortem data anno aetatis eius quinquagesimo primo, tertio decimo a priore consulatu Collegam habuit C. Fulvium Flaccum . Quo quidem tempore, cum, ipse maturaret Numantiam copias educere: multi maxime desdcrarent, cum eo ad id belliam proficisci, adicertatim nomina daretit id tantum abestis ut senatus, quod ex ea re Italia quasi esset futura deserta, feri passus sit ut prohibuerit etiam ex aerario summi pecuniam ad bellum paratam . se iis ales pecunias, quarum nondum tempus aderat, ei assignara voluerit. Ipse vero de pecunia negata nul-
. ita H ivm Verbum fecit: quod suam , ct amicorum suorum sati, futuram diceret: sed nonnihil de militibus impeditis conquestus est quis i bellum esset difficillimum. quod ex eo colligi posse dicebat quis es sibi pugnandum esset uti citas modi hostibu , qui solis quatuor millibus homine ira ad quadraginta Romanorum millia profligassent: quod in eo
bello contra huiusmodi hostes eorum militum opera esset adhibentia qo prc, pter nimiam licentiam, atque luxui iam ignauissimi essent acti, ac toties victi Appianus tamen scribit, nullii ex iam conscriptis militibus Scipionem in Hispaniam do xisse: te nonnullos voluntarios a Ciuitatibus regibus amicis missos, Clientes praeterea Roma ,3 quingentos amicos eduxisse: eosque in turmam conscriptos eam Philonitem appellasse, id est, i mam, vel cohortem ami- corvino omnes, qui erant alii quatuor millia, Fratris. bio Buteoni Oeensos eo tradidisse: apsum verycum paucis in Hispaniam ad exercitum ire contendisse . Vbi igitur in castra enim nihil sibi potius faciendu existimauit, quam
ut corruptus nimia ligentia milites, .superstitione imbutos
83쪽
SA germanam militiae disciplinam reuocaret: quod seiret:
se non posse hostes superare nisi administrationis suae integritate,& temperantia suos milites edomaret, atque reis frenaret. Itaque primum omnium duo scortorum millia,
Omnes lenones, omnes mercatores, Omnes Vates, diuinos,
Hariolos suos saepe milites crebris offensionibus timidi effecti, consulere consueuerant,& cocos e castris eiecit,inque ea nequid non necessari iam importaretur, edixit lixarum,ealonumque numerum admodum exiguum esse voluit: ea
quoque sacrificia, quibus per exta exquiruntur, ne fierent, interdixit vasa item omnia, an strumenta coquinaria,preter ollam, veruculum, d ictile poculum, argenteum quoque non maius duobus libris efferri iussit. Iumenta omnia alitellaria, exceptis paucis neces artis, ne exonerarent miliecm, ut venderentur, imperauit. Milites vehi as nis, aut mulis vetuit: cum diceret, non multum ab eo homine in bello expectandum esse , qui pedibus ire non posset in balneis lauari prohibuit atque numquemque eorum,qui se ungerent, ipsum se fricare, iussit. Nam iumenta manus non habentia , a quo fricentur, indigere, dicebat stantes non coctum opsonium prandere coegit discumbentes vero panem vel pultem, e carnem tostam, aut elixam, ut cenarent edixit.item nequis culcitram haberet: ipseque primus culcitra foeno farcta usus est ad haec triginta dierum frumentum, septenosque vallos serre cogebat aegre propter onus incedenti dicebat: cum gladio te vallare scies, vallum ferre desinito Sublato autem vallo cum quidam se premi diceret merato , inquit, huic enim ligno magis, qui in gladio fidis ipse autem nigro circundatus sago circumibit,auegere se, turp1tudinem exercitus dictitans. Cum Memmii cuiusdam Tribuni militum iumenta gematas ad refrigerandum pelues, patinas hericlias portantia deprehendisset: mihi, inquit, de patriae dies triginra, tibi vero per totam vitam; cum talis sis, teipsum inutilem reddidisti. Alius autem cum scutu pulcherrime ornatum ostentaret scutum quidem o adole-icens, inquit, pulchrum sed Romanum virum magis inde I tra
84쪽
, ra quam in sin Istra decet spem habere. Quidam nimis apte scutum gestanti, eunt seu tum implius iusto ferre, iussit neque id se reprehendere dixit quoniam melius sciat, quain gladio uteretur. Si que ira mi item extraord mem deprchen disset, si Roma ius esset . 1 cibus, si set termas, 'irgis caecidit. At ille hunei dum milites ad contineιitiam, atque
temperantiam retro atos, ut ei iri terre ueterentur, atque
timerent, paulatim assuefaciebat. Etenini se se difficiliorem praebcba in iis audiendis illisque rebus, quas petercnt, Cori cedendis saepe numero illud in ore habebat clueam facilitatem, indulgentiam , affabilitatem hostibus utilit eum, afferre: apud vero suos milite contemptu laborare. Qui velo se duriores, asscueriore ostenderent eos miliates obsequentes, mad omnia paratos habere. Et quanquam in vitiis exercitus corrigendis tanta diligentia usus fuerat tamen non ante milites in aciem educere statuit:
quam in multis , ac variis laboribus eos exercuisset hoc modo. Quotidie milites huc, illuc per vicitios campos ducebat: castra alia post alia facioiada cogebat quibus deiectis , milites ad opus reuocabat fossas altissime todienda;
rursumque replendas, muros praealtos erigendos, ac deiciendos curabati ipse ab aurora ad noctem usque fabris vrgendis praetens astabat . Nisi quam nisi agmine quadrato iter faeiebat ne qua repentina incursione atque impetu hostium exercitu. id quod antea saepe factum fuerat funderetur a que si garetur nec quenquam de loco sibi in acie ausi gnato se dedere patiebatur Ob equitabat exercitui interdum ad nouis stimum agmen veniebat: aegros equis' qui tum
xehi iubebat si qua iumenta nimium onusta videbat 'eoruonera alleuanda curabat: quod detractum fuerat, id inter peditc ferrcndiam partiebatur, Cum vero aestiuis se conti .iebat: tormas Qq iitum, quae interdiu ad speculandum mittebantur, redeuiues extra n/ssum expectare iubebat: donee alia equitum turma circi in omnia perlustrasset Labores a Dei in iustis artib ira aequabat ac inter operarios distribu-
85쪽
Liarent qui muros extruerent, quique tabernacula ponerient: horum singulis ad ea munera obcunda certum tempus fuerat assignatum. Reuocatis tandem sine acet bitate, Mexercitatione magis quam poena militibus adgermanam militiae disciplitiam, ut iam feroces, obsequentes ac laborupatientes esse viderentur propius Numantiam accessiit ita tamen, ut nec loca admodu munita castris ponendis caperet nec suas diuideret copias:ne, si iti id in como si initio statim Seceptum fuisset, ab hostibus contemneret ut , a quibus iam irrideri consueuerat . Nec ipsos aggrediebatur adhuc genus belli, opportunitatem viresque Numantinorum ci cuspiciens, quo conuerterentur, atque incumbe ient, Omnia quae
post exercitum erant, vastis bat lcgetes adhuc virides metebat: quae quide ubi vastata fuerant, viterius progrcili oppomtebat. Via. quae Numantiam, In planitiem ferebat, breuis erat multique, ut ea exercitu ducet et, hortabantur quibus ille dicebat ego reditum timeo, cum hostes nunc sint expediti S erumpant ex urbe, in urbem redire possint nostri veryonusti redeant tanquam a frumentarione, ac de sessi iament plaustra agat sarcina Moeferant. unde difficile proesus, ac dispar esset nobis cum illi certamen. Victi enim magno in peraculo versaremur victores neque facimus egregium nequie quaestuosum faceremus: Stultum igitur esset, ob rem leuem lese in periculum coiicere is enim non ei bonus imperator, qui nulla pro post utilitate, pugnat: is vero fortis, cpruces qui iam pugnae periculum stabit, cum necessitas cogis imissitudi nen quoq, a medicis ducebat: qui non ante ad se eandum, urendUm a egrediuntur qua loco affecto medicamenta adhibuerint. Haec locutus Trib cinis, ut copias per longiorem viam ducerentiusque in Vaceoru fines, imperauit: unde Numantini commeatum sibi parabant. Hic quoq; vastatis agris,frumentoq; talo, qua niti cxcrcato satis csse putavit, collecto, reliqua in aceruos cogesta igne absum psit. Cu multi Pallantini ex insidiis, in quibus sub collius Coplanii collocari consueuerant, Romanos frumentator εUgrederentur, atque perturbarent Scipio Rutilium KQ
86쪽
i Tribunum eum quatuor equitum turm 7s eo misi ad coprimendas eorum excursiones . Qtii cum holles fugientes nimis audacterisque in summum collem secutus esset: pate Distis insidiis , suis equitibus imperauit, ne ulterius hostes Persequerentur, aut inuaderent, sed hastis a se tantum de- pesterent Scipio cum interea animaduertisset, Rufum , id quod veritus erat, ulterius in colles, quam ei mandatum fuerat, progressum Dex templo cum reliquis copiis eo contendit . cumque ad insidiarum locum venisset, in duas partes equites diuisit, istrique ipsorum parti imperauit ut vicisim irruerent in hostes, iactisque telis omnes statim retrocederent, non in cundem locum, sed pedetentim sem per cederent donec cum iis copiis, quae eis erant a tergo, coniungerentur . Atque hoc modo equites incolumes in campos reduxit non multo post, cum Scipio castra moue-ce inde discedere vellet fluuius transitu difficilis, limosus inter at propter quem hostes sese abdiderat. Quare cogniti, Scipio, relicto eo itinere, per aliam longiorem viam, sed ab insidiis tutam exercitum duxit, idque noctu propter sitim in puteos eradiens .in quorum plerisq; aqua inueniebatur amara . Vnde factum est, ut milites aegre illud iter confecerint: equorum, mulorum aliquot siti perierint . Inde per fines Cauceorum iter faciens quibus nuper L. Lucullus contra foedera bellum intulerat, per praecone cum edixisset ut libere domum quisque ad res suas rediret: in fines Numantinorum ibi vi bybernaret, processit ibiq; tandiu se continuit, donec Iugurta ad eum ex Africa venit.
j4rat Iugurta Mana stabilis filius ex concubina , qui tum ciae duodeeim Elephantis, o sagittariis bene armatis , de funditoribus missius est a Micipsa Masanissae filio, qui tum , Manastabale S Gulussa fratribus morbo absumptis Regnum Numidiae obtinebat. Hic ubi in castra peruenit,&it, erat imis pigro atque acri ingenio, naturam Scipionis, morem hostium cognouit multo labore, multaque cura, praeterea modestissime parendo, saepe obuiam eundo periculis in
tantina claritatem brevi peruenit: et Romanis vehementer
87쪽
ebarus, Numantinis maximo terrori esset: a sane, quod dissicillimum inprimis est, praelio strenuus erat, lonus consili, quorum alterum ex prouidentia,timorem, alterae te audacia temeritatem plerunque asserre solet . Quare Scipio Omnes flare res asperas per Iuguriam agere δε in amicis habere, magis, magisque in dies complecti quippe cuius neque consilium, neque inceptum dum frustra erat Romae interim comitiis habitis Consules creantur. Mucius
Scaevola, L. Calphurnius Piso, Scipioni Imperium prorogatum est . Qui accepto eiusmodi belli Socii, agros vastare, locaque vicina depredari caepit in quo dum est occupatus prope pagum quendam in hostium insidias incidit,in loco praerupto ex altera parte ipsus pagi collocatas. nam a pars suarum capiatum pago diripienda esset intenta fori, signis relictis, paucos equites, qui pagum circumequitabat ii, qui erant in insidiis , adorti sunt. qui dum se defendunt, Scipio ad signa consistens tubicem suos euocare iubet, mille equites eo adserendum auxilium suis aduolant. insiram e pago maior pars exercitus erupisset, hostes infugam vertit; quos tamen non est persecutus, sed intra munitiones, paucis utrinque caesis, se recepit. Non multo post cum bina castra ad Numantiam posuissete 3 vnis Fabium fratrem suum praefecisset, alteris ipse praeesset: cum hostibus acie confligere statuit. Itaque suos in aciem eduxit, delectis sagittariis, funditoribus per centurias omnes distributis. Neque Numantini detractauere pugnam, cum nihil aliud quam pugnare cuperent qua commissa Romani Numantinorum vi, atque impetu oppressi terga Vertere caeperunt. Id Africanus cum ali imaduertisset, vociferara, quo fugerent quave in fuga spem haberent f obsistere cedentibus,ae reuocare pene fusos, minisque terrere quibus permoti milites tanta virtute in hostes rediere: ut, quos antea fugiebat, eos paulo post fuga in urbem se rccipere coegerint. Qua victoria, I Africanus laetatus est tamen non esse amplius cum iis praelio decertandum confirmauit sed urbem potius
operibus, in iiionibusque lapiendam in hostes obsidio-
88쪽
ne premendos id quod postea diligente- seruauit auan vis enim limantini in campos exeuntes pugnandi copiam, saepe lacerent, Iomarios ad pugnam inuitarent: Scipio ista eamen eos contemncbat; quippe qui utilius esse putabat, hos se edomare fameque ad diditiorem compellere; qtiam cum iis pugnare, qui de rebus suis desperassent atque saepe
dicebat, se tempore securitatem emere velle bonum enim Imperatorem, ut Medicum vitima uti per serrum curatione.
Atque addebat quod supra attigimus me ex patre Paulo saepe audis Ic optimo Imperatori non esse collari signis decercandu , nisi summa ne essit odo, aut sum occasio data esset. amantinos tamen per occasionem inuadcns saepe in fu- g. in Vcrtit. Hoc tempore magnificentissima munera ab An ieiocho Syriae rege sunt missa' quae, cum caria e regiam mu- mera alii Imperatores consueuiissent, ipse protrabunali accepit S ea uasto rona in publicas rabulas referre iussit atq; viris se fortibus ex iis mori a datur pollici usi st. Cum macharetur cum C. Caecilio et esto Caprario dixisse fertur: squintum parerest materi ius, Asnum fuisse paritu Tam. erat enim ex quatuor Melesti Macedonicii hi na-eu minimus, , moribus caprarius dictus cum post caena aliquando sermo de imperatoribus laberetur e quidam ex insignioribus. qui aderant, sue ioco, suo serio Africania interrogaret quc in post se ducem P. R. habiturum arbitraretur 'Africanus leuiter percusio C. Marii humero itinc. inquir, fortasse habebit tam facile ille ex indoles, aut aliquo speeimine virtutis futura praeuidere poterat nam cptimupostea Marius consulatum est consecutus. At Sci Do cu hostes grauiori premere obsidione Murbem vallo , ossa, muro & ggere circunda restato isset . literas ad socios misi, quibus descripsi, quos mittere eos oporteret. Qui ubi venerunt, hos. ε suos in plureis partes uiui se ac Tribunis,&Centurionibus nepotitim dedit ut urbem fossis, valloque eingerent,praemonitos, si ab hostibus impedirentur spiaci efferrent, interdiu aut uret quidem velli,noctu vero igne
ipse, Maximus frater opem coi Me possint. Haec ubi
89쪽
persecta, eos qui ibi collocati fuerant, ut operas ab hosti hiis defendement, doneos esse vidit alteram solIam postili εducenda: circa eam stipites; rosita ligendos: apud hos
nouum murum construendis in in niuro , qui in latitudine quinque pedes , in altitudinem decem patebat, turres iugeti in cruallo distantes excitandas curauit stagnu moenibus adiacebat id cu muro complecti nequiret: agger muro, latitudine , altitudine pari circunde dat eum e pro murti esse voluit. Durias, qua ut supra dictum est ypropter Numatiastuebat, Numantinis erat admodum utilis, opportu nus cum ad conacatus in vi bem importandos, tum ad viros ex urbe emittendos, qui aut nantes lub aquis exibant , aut etiam remis secutido flumine vehebantur. Sed cum in eo propter latitudinem, altitudinem δε rapiditatem pons fieri non posset: pro ponte duo castella in utraque fluminis ripa extruenda curauit: atque inter trunque quasdam longas per fluminis latitia linem suspendit trabes, easque in aquanti demisit, resertas infixis gladiorum mucronibus, aliisque acutis ferramentis quae perpetuo aqua cursu voluciatibus se trabibus erant impediment , quominus quisquam aut nautis pando, aut sub aquis natando illac transire posset. quod Se pio consequi maxi:ne cupiebat videbat enim futurum , t.
si nemo in vi bem penetraret, ct quae totis agCrentur, renunciaret,&, si meatu, consilio destituerentur . His ita constituti, machinas in turribus collocauit, tormentaque ad iacula, saxa contorquendi muros quoque saxis,&iaculis muniuit,& castella funditorum, sagittarioru custodia firma uit. In rota praeterea munitione nuncios crebros constitvit,
qui noctu, interdiu alii ab aliis sermonem exciperent. 21
quae fierent ca se doceret: iis vero , qui erant in turribusucian perauit ut si quid fiet et, ex primaturi laboranti signum proferrent: id ipsum cliquae Omne, erigerent, cuin primam id extulisse conspexi 'sent ut hostium quidem mo- eum quam primum ex signo .gnoscere . de eo , qui is
suum cciam cAcrcitum qui uni uallic uia AE ad
90쪽
sexaginta hominum millia continebat, in duas distribuita artes quarum alteram ad muri custodiam eonstituit: ait τa ad res necessarias si forte aliquo contendendum esset, utebatur ad hoc viginti millia ad confligendum, si usus esset , parata esse voluit ac totidem ad iis opem s opus esset ferenda instituta habebat.sutis cuique locus attributus erat, quem inius u Imperatoris nulli deserere liceret. Ita quisque sese ad assignatum locum ad signum , quod esse rebatur, si quando hostes erupissent, recipiebat tanta diligentia,tatoque ordine Scipio omnia disposuerat Romae interim Ti. Graccus Africani propinquus propter turbulentissimum tribunatum agrarias enim leges ferebat ad quem ex inuidia foederis Numantini bonis iratus accesserat ab ipsa epublica, duce P. Cornelio Scipione Nasica cognomento S rapione eius consobrino interfectus est. Cuius audita caede,
allud Homeri carmen Africanus pronunciauit.
simili intereant, audentqui Italia ato. Qua quidem re parum abfuit, quin omnem populi Romani gratiam effunderet qua usque ad eum diem plurimum apud illum valuerat Numantini vero cum saepe in stationes Romanas modo ab hac modo ab illa parte impetum faceret, illico perterrebantur tum formidabili eorum aspectu, qui tanta cum celeritate ad auxilium iis serendum aduocabant: tum multitudine vexillorum, quae ad signum dandum e turribus proserebantur tum nunciorum passim currentium
tum etiam ab iis, qui vallum, S murum defendebant, imo mento temporis in pugnam prodibant: tum denique tubarum sonitu, quae classicum canebant atque ita ut totus il- Iemunitionum ambitus, quisere stadia quinquaginta patebat, statim terrore compleretur quem quidem ambitum Africanus singulis tum diebus plum noctibus , ut inuiseret, circumequitabat. Quosdam aliquando e Numantinis, qui pabulatum exierant, interfici vetuit, quod citius eos frumetum, quod haberent, absumpturos diceret, si plurcs essent.