장음표시 사용
181쪽
unde succrescant Morbeque partem impenso Chili fluminei reliquum corporis genio suo defraugari, nec um est,' unde Contadescentia, Gracilitas membrorum, & prae, matura senectus. E contrario, intermissim Lactis evacuationem sequi solent Mammarum inflammatio, Tumores Scinis , Lares in Tubulis lactblatis Coagulatio, Febres puerperarum propriae, Cancer, iliaq; id genus dira accidentia, de quibus passim abunt Praetici , quorum ad libros Letare, restatustudio remittimus, ad alia jam progressi
182쪽
EXER CITATIO X. Morborum tum Similarium, tum organicorum
causa , quot qualesti, sint f θ quo ritu
tim in dant. a 3 6mnia tamen vel Spiritibus vitalibus di Sanguini, vel Spiritibus Animalibus eum roseido Nemorem liquore, tanquam s. ectis si is pri--rbs, proxime immediatu; imprimi. 26 De Sanguine, res pluribus argumen au emorii aer. 23 Mutariones onmei, Par saviani peculiariter iactissa De-κieria sng----I ad Fusionen, velis agulationen , tagenere nectare. ag Dara venena quaedam, quae in Spiritus An irriales Iroximisu age aia. cerebrosire hostilitate noceavi, aenise generi nervos . O gaea a M. ety Horam mmiam praecipuam erit m Figendo, ais inferociter Exariis cando Sphum Animales, ransi iere. 3o Caussarum malignarum venen rarem clavisio is intus renitas, di is insecus adveniente . 3I Numeres iis orpore nostro venenatam miasma induxere posse. 3 arnm venenatarum, eme extra eo ori obveniant, reductio ad tres etasPi. 33 Aeris iequinamenta me alia, gauhiu remi ortum fuma delet, clerivan, ab Mineralium eat halari--b r. 3 Contuli nam, o vires explicantur. 36 Sae d i ID. quod obiissim erepere manat. 36 aeuomodo idem se habeat per medim transi aes fui. 3' caer omnia Miasmara corpore pse insecto exhalati non constituam ubiq;fomitem. 38 S ritu milentia Iemina e fomite suo excussa, sese ire alietibaa orabat prepetem atq; multiplicent. 3y Problematis tutari,ans, emor sum eo vi contagiosum si rarione Morbi 3 au Pero ratione Ca se morbo eis. o Genera i morbi organici no io. a mortarum in Situ miseeoeirmor m Figuratione Ineommovi: 3 in Magnitudine iesu ia et
183쪽
De Caussis Morborum Similarium. i s
OVox qualiaq; sint Morborum genera s quot
Caussarum morbos effcientium differentiae , & cujusmodi res eae sint, quae caussarum morbificarum naturam induant, quaque ratione ex iis unaquaeq; ad Nosogenesin genuine faciat s hactenus summatim ac veluti volante calamo expedivimus. Restat nunc tantum pari breviloquentia explicemus, quaenam singulorum morborum sint Causta in specie. Quod ut commodius, uberioriq; Tyronum sedulo legentium fructu praestemus s nobis heic edisserendo recolendus venit idem notionum ordo, quem in enumerandis morborum generibus summis supra in Exercit. a. observavimus. Primo itaque dicendum est De caussis morborum Similares oesantiam Horum statuuntur Genera duo , quorum alterum morbos Intemperiei complectitur, alterumibtius substantia, seu (ut vulgo nuncupantur malitatum Occultarum: Prius porro fundari dicitur in Qualitatum Primarum , & nonnunquam etiam Communium (quas ex Emunctioribus quidam rectius vocant Modos materiar mmetria: Posterius autem in perversa malignaq; Spirituum insitorum Diathesi, qua illi ad Ne- ιγ tendant, quaeq; ad Formam totamq; substantiam a nonnulliS refertur . Intemperies ponitur, & Conjugata: &Simplex rursus distrahitur in Calidam, Frigidam, IIumidam,
184쪽
13 8 De Causi. Mariarum Similarium. Nimis m, Sisam. rarum de Caussis jam specibtim, et . QDad intemperiei Calida, in quamcunq; corporis partem insederit, Catillas s animadvertendum est, quod eat omnes a Galeno olim, hodieq; etiam a praestantissimis Medicis unanimiter ad iram; classes reducantur s ad Morum scilicet, Patredinem,Cutu constipationem,indeq; exortam Aix-yretentionem, Viciniam rei calida, & AP sumpta deniq; calefacientia. Verum hae res nouomnes eodem modo calefaciunt, ast aliae proxime& per se, aliae per accidens. Nam
3. Primo, sive Animi sit, sive Corporis,
modo vehemens aut diuturnus, calorem in partibus excitat & auget , nimia stirituum & sanguinis agitatione.Palam quippe est,ian inem & in seipso tanto magis incalescere, & per universu corpus concitatius ditandi , quanto magis inter agitandum attenuatur, atq; concutitur: ac necessum est promerea,ut paries solidae perinde eo intensiori calore distemperentur, quo copiosiori fervidi qs sanguine perfunduntur, maxime ubi earum renixus fuerit Arteriarum vigorationi, appulsiqs sanguinis impetui quodammodo proportionatus. Quod ad sensum etiam evide tissime apparet in aucto pulsu ab violentiori corporis exercitio ; nam in motu membrorum fortiori Mus. culi fere omnes tenduntur, ac proinde pertransituro. sanguini plusculum renituntur: unde Arteriis eo ad luctam magis irritatis, auctoq; intus a spirituum vitalium quin incarceratione calore, pulsus seequentiores,
185쪽
De Caussis Morborim Sinularium. quentiores, fortiores, ac pleniores eduntur. Et hinc est, quod Febris Ephemera adeo frequenter, de nonnunquain Synocnus quoq; simplex, ultra modum celebratis exercitus validioribus suce
. Secundo, Patredo pariter vim obtinet in augendo Animalium calore insignem , utpote quae synthesin illam, seu mixtionis vinculum, quo h terogeneae sanguinis particular in unum liquorem uniformem, unamqs naturam similarem consocia- tae sunt, unitae, velutiqs colligatae (motum scilicet Felmentationis vitalis aequabit magna ex parte
dissolvit, ita ut Hypostaticis illius principiis varias in partes suapte sp - facessentibus, lulphureae , seu ad ignescendum proniores particulae, a misto
solutae, efferatae, supraq; caeteras evectae, promtissime accendantur. Unde universa sanguinis massa,
de inter deflagrandum qu psurima intensissimi caloris effluvia quaquaversum cispescit s eoq; pa quem in se conceperit fervorem partibus solidis inurit. Idem & in corporibus Inanimatis fiequentissime contingit , in fimo nimisum Equino putrescente, in foeno recenti ante plenam exsiccationem: in loco angustiori recondito, in Columbarum stera core, & similibus : per putredinem a mistionis. vinculo expedita, concitatis, inq; ignem denuo erumpentibus eorum particulis sulphureis. Huncq; verum esse modum, arbitramur, quo Febres putris sanguine uostro accenduntur. 1
186쪽
rm De Caasiis Morborum Intemperies.
s. Tertio, Habitus corporis seu stipatio Constrictiove, indeq; proveniens oια ponimpedita, ad inducendam intemperiem calidam admodum essicax est. Sanguinis enim effuvia servida, quae per inconspicua cutis spiracula transpiraetione contiqua foras exhalare debent, si ob exte- riorum dentitatem intus retineantur s eo unde modosuerant explosa consertim regrediuntur, inq; ejusdem sanguinis undas sese immergentia, ejus & molem augent, & (exuanei fermenti more; motum intestinum pervertunt: unde is plus solito mox turgescit, fervorem in spirituosis ac subtilioribus partibus primo concipit, & incendio sensim latius per
universa gliscente, ex toto demum incenditur, simulqs aestu & motu citatissimo in vasis urgetur. Ita frigus externum,badstringentia balnea, &c. quae potulos cutis vel obstruere, vel constringere &claudere apta nata sunt, FebriEm se uentissimae causse existunt: & leviores quum fuerint, Diariam , quum vehementiores, Synochum consuete
Quarto, Esinum consimilem,tametsi magis immediata virtute' infert Calidorum Contactu3. Quum enim sit de Agentium naturalium natura, ut qualitates, quibus ipsa praedita sunt, corporibus contiguis impertiant f de necessitate consequitur, ut quaecunq; calidiora corpori nostro occurrunt, atq; forinsecus applicantur (cujus census sunt aestus, omni s ambientis fervor, ut & mositamenta calefacientia calorem quo insigniuntur, eidem
187쪽
ne Caussis Morborum Intemperiei. eidem per contactum imprimant. De Calidis autem e propinquo agentibus eadem prorsus est ratio et hincq, evenit, quod partes corporis Phlagosi, Erysipelate, Bubone, Anthrace, aliove quovis tumore calido ferventes, vicinis partibus communicare soleant, & Febres Symplomaticas vulgo inus recte tamen, ut alibi forsan ex professo demonstrabimus vocatas excitare. . Quinto, Et quod res calidae corpori nostroserinsecus tantum admotae praestant, illud certe multo valentius praestare possunt intro &invise rum meditullia admissae, sive cibi potusve sint, .sive medicamenta, vel aer calidus & aestuans intra pectus institatione attractus. Atq; his modis hgant necesium est omnes illis caussae, quae corporis euorasiam immutando, eidem morbos inferre valeant in intemperie calida essentialiter fundatos:
aliae nimirum corpus immoderate ex efaciunt per se, Me propria tua virtute s ut Calida tum extra
admota, tum intro assumpta: reliquae vero per Accidem,sive proximioris caussae intervmtu,quemadmodum Motus vehementior, Putredo, & porulorum in cute coarctatio.
8. Frigida intemperiei Caussas quod attineti
eae omnet, quotcunq; & qualescunq; sint, a R centioribus commodissime ad Quatudi ordines revocantur : quorum primus omnia complectitur ea, quae corpus nostrum immediate propriaque vi alterando restigerant; secundus, quae calorem vitalem
suffocando : tertius, quae eundem dissipando pro-
188쪽
. De Ca s Moriarum Intemperies.susius , & Ultimus, quae pabulum calori nativo subtrahendo, idem agunt.
s. (i) Alterandu& per se inficidant, aeris omniumq, frigidorum occursus. o. (r Calorem vitalem funcando frigidam
intemperiem accersunt, tum quae halituum sanguinis ex arteriolarum finibus ser habitum corporis
explotanem continuam impediunt; ciijusmodi sunt ambientis a frim, balnea aluminosa, quae spiracula cutis con insani claud-tques tuniquae Biolychnii flammaeam seu nimia copia, seu cruditate ac crassitie alimetui quasi obruunt; cujus
sortis siuit ingens sanguinis plet ora, a polyphraia, aut donsuetae et jus h ohhagiae sumessione
pinveniens s item ejusdrin sanguinis cruditas, &fixitas, qua is a spiritibus yitalibus attenuari, volatilirari, incenam; demio minus aptus evadit; . quo pertinent etiam mabna supervacuorum sup-otam, somnusimnius, motus atq; tristitia. Hoc .autem ratem, ac visibilis flammae exemplo haud incommode potest explicari. Nam sicut ardentis canetae flamma cito a suis fuliginibus extinguitur, si cucurbita aut simile quid concavum . ipsi injiciatur, quo privatur cit cumissi aeris veniblatione r ita & Flammula cordis opprimitur ae quasi suffocatur, ubi sanuinis extisationes per dia-phoresin dispari prohibitae, intus is prae viarum amgustia retentae, in eam conserim & secta ranglomeratio te refluunt, ipsiusq; micationem impediunt. Deinde, quemadmodum sensim languescitianis
189쪽
De Caussis Morborum Intemperim. 162 ignis culinaris tandemq; emoritur, quando vini ut ut alias quam facillime incendibilis fomitis copia obruitur: ita vitalis igniculus sanguinis vel purissimi redundantia praegravatus, paulatim marcescit. De niq; ut flamma eo 'ius ac facilius latitat, quo majori lignorum viridium mahlitudine opprimitur e sic eo languidius ardet micatq; flammula vitalis in cordis sacrario, quo crudiori fixi ris sustentatur
sanguine, qui non nisi dissicilline illi cedat in ali
II. (33 Calorem vitalem Egidam inducunt intemperiem, quotquot spiritus (caloris authores .& sanguinem (caloris iubjectum prima- rim immoderatius exhauriunt , cujus cenuis sunt tum animi tum corporis motus nimii . circumfusi aeris aestus, cibi potu , calidiores ac discutiente,
immodicae vacuationes, vigiliae, nareme, cura at- nata V unoea in , -- , Iaseivici es immaturam ita nita M.
que Macrobii fiunt. Sub eodem thinate ritem Bilis, si sorte in massa sanguineae serociat. armis enim sui ureae ut hipmptis
simeqs accendibilis naturae, eoq; nomine inter calbdioris intemperiei caussas enectricii potius recenseri saepenumero mereatur: eo ipso tamen, quod apta existat nutritionem partium, sive irritando impodi tune Excretricem , sive stimim attenuando ali mentum, nonnihil impedire, & ipsam constitutionem insitam partium eliquando extenuare, spiritusq; adeo insitos, influentes nimium acres ac VP
190쪽
io Caussu Morborum In temperiei. . races reddendo, absumere & dissipare , ad numerum eorum, quibuS atteritur ac dirupatur calor vitalis , haud indigne referri videtur. Hinins se lassis contingit, quod Biliosi Pt & extenuati habiutus, & ψυσάε Iesu (caeteris paribus minus vivaces. Quippe, cum Vita, tanquam lumen, in naturali Calore consistat s calor autem natur is in perpetim de novo accensis spiritibus resideat, ac conse
vetur: quid mirum, si ex profusiori spirituum impendio (quale biliosiis maxima ex parte solenniter contingit vita ocris extinguatur ciet. Postremo, & intemperiri frigida in corpore '
excitatur, contabescente calore ex necessarii alimenti defectu. Etenim omnibus Animantibus a natura insitum vivendi instrumentum est Calor mativus (t e. in sanguine a spiritu vitali perpetuo
accensus qui ut ignis noster in ligno, sic ille in triplici corporis substantia solida , humorali, &spirituosa sedem habet, quam assidue depopulatur&absumit , brevi perituram, nisi novo ntidem esculentorium & potulentorum appulsu indiri r ficeretur et haud secus atq; ellychnii flamita, fi ipsi nihil vel parum nimis olei subministretur, marcescit tandem & extinguitur. Quo respiciens Medicinae princeps(I. Aph. I . pluri alimento puberum corpor indigere scripsit , quia plurimum
huius caloris obtinetit s alioquin, inquit, consumi- tur eorum corpuS: contra; senum corpora, quia pauco calore praedita sunt, paucis egent succendiculis. Nihil nitium idcirca est, si calor nativus, in quo vita consistis, substracto alimento, mox fati