Respublica sive status regni Galliae diversorum autorum

111쪽

Rr A L. LIB. II. III occulte factiones Hi findentiam clidi una alere inter eos , qui conciliati

amicitia conjuncti, nobis inconanaore pollent nec id nodo, veru met-n in ipso , quem suspectum thabemus, i lue populo idem est faciendum, sic

ne aut nulli in iis pe vel immane fa- us inter veni .it. Neque vero ibi iam ini-diendus est, ut ne potentior evadat:

ineundae sunt etiam rationes , ut in ptibus ex nauriatur,4 seipsum infir- iorem reddat, it amiciti. ae illi om- sat lue praesidia, quibus ad nostrami nitiem uti pollit, detratiantur. In priis autem elaborandum est, ut qui sunt ejus famili. viri praestantes consilio

virtute, ad nostras traducant Ur par-

quod quidem nemo facilius cluana

liae Rex, Ecere potest, propter Om- generis praefecturas, munera pu-ica, quorum infinitus est numerus. idque si ut exteri, posteaquam copias dciolumenta Gallia semel experti sunt, it simi redeant ad suos imo, non se-:l compertum est, illos, quum pro vir- te ac merito hones ei liberaliter e L it a nothi habiti, non minorem nol)isam pr. aestitisse , quam nostrae originis lue linguae hornines. Beneficiis en ini rem humanitate capti, agro 6 joLlionea, quas domi habent, i perelin-

112쪽

ecta eorum virtute , gravissimas ali. quando praefecturas a Regibus obtinent provinciis finibusque tuendis praeponuntur, praeclare de Republica pina eriti sunt ac docere postim, qui biit temporibus illi, quum suam operam n bis detulissent, repudiati, maximis in. lcommodis Galliam adfecerint. Hoc aitem non eo pertinet, ut existi Diem ab imitio statim illi sidendum, aut ullam rena majoris momenti comniittendam esse: verum ut benevole recipiantur,& ubi sui virtutis ac probitatis fidem secerint, or-lnentur: augeantur. Hoc fere sunt rationes , quibus utendum esse puto pacis tempore erga vicinos, quorum de fide xamicitia dubitamus;in eoque sic agendum est, ut quam minimum offendantur. Cum autem ad vim illos anserendam iniuriam spectare videbimus, cum sese munient, quae necessaria sunt ad hellum , praeparabunt, primum monendi sunt, ut ab armis abstineant, equitate rem gerant &alaibendi viri boni, ltanquam arbitri,qui controversiam mi nuant. ui enim hanc rationem sequitiar, quoniam sibi displicere contentis nem omnem, iacis cupidum se profi-i

113쪽

populit suo subjectum imperio prom-

una efficit Malacrem,l amicos onmesi bet sui propositi adjutores . ad ver riorum animos impetum ci refrii agit. ihilo secius tamen interim sese com- iuniat, ut a rebus omnibus sit paratus; ut non modo bellum illatum dei et at verum etiam ii iit opus, inserat, costem lacessat. Nam ad impetrandamacem nihil est utilius , quam ut ad belim aliquis habeat omnia parata&in ructa,nec ullam fgnificationem metus beat lai r ni ita ea in virium lani- imbecillitas in alii luo deprelaensa, Ve- menter ad inferendum bellum exci- e blent. Cavendum est ergo Regi, ne nos e in timide se atque demisse gerat, rariertim, si qua su aflectus coiitumelia, ve pacem sollicitet, nisi extrema coa- is necessitate eoq; magis cavere debet, una hostis est aut cupidus aut ambitio-as aut superbus .Huic enim augescit ani- illa demissione δε alii cum timo em animadverterint , relanguescunt, asci; rebus incipiunt desperare, des luris miis fere conditionibus paciscenduntst, quoties id hunc modum pax ambi-ur ae velut emendicatur. Ejus rei docuia

nent peti possunt ab Atheniensibus, uando Persarum reges bellum ipsi, in terebam, d a Romanis, quu.gravissimis essent

114쪽

ro a C A Da sys Et iressent implicati bellis, praesertim advensus Hannibalem. In summis enim an iis iis constituti magnam semper aliso titudinem atque constantiam praes ferebant, neque turpem ullam aut indi gnam pacis conditionem admittebant. lqu. sane virtus animique magnat ullo Regem aut principem virum non paulo magis quam civitatem aut populum aliquem decet. Pr. aeter id, quod diximus, lena uniendis locis , videndum est etiam, quomodo illi quam plurimum noceri rostit, ante bellum. Nam sicut ignaviae

tribuitur, sit trepides ac hostem metuae

ita quoque temeritatis est , contemn 1

illum, imprudentiae, non providere suis rebus in tempore Valde enim est indecorum , ubi praeter opinionem aliquid accidit, dicere vulgatum illud, Non putaram praesertim , si res fuit ejus generis, ut praevideri posset atque caveri. Neque vero dubium est , quin consilium idonee susceptum, dc diu multumque deliberatum in rebus bellicis, tanti aut etiam majoris sit momenti, quam robur ipsum vis armorum atque copiarum. Hac enim ratione bellum non modo defendi,verum etiam alio, ac in ipsum qu que hostem derivari potest quod ad re e gni salutem inprimis pertinet. Nimis e Inim multa sunt pericula, quum in nostris i finiti

115쪽

D E R E P. G A L. Vi 3. II. Iosibus: agris bellum geritiar quod o bellum ipse inseras,ri hostem inva- , nihil earum rerum tibi sit metuenim Anina advertit hoc Scipio Africa- is, qui Carthaginem des evit Maudior; Romanis , tunc vehementer afflitis ab Hannibale, in Africaan profe-ti, Carthaginensibus bellum facerent. ua ciuidem re actu in est, ut omni de-ilii, ab Italia periculo Romanum ina erium, vires a dignitatem prii linam cuperaret, illa vero populi Romani - nula civitas funditus everteretur. Hoc sui a deinde Iannibal, Antiocho Re- i, ad quem profligerat, belliana geren- i cum Romanis, Last 3 prudenter uidem sed ille cuin iacan Obtemperaret, maximas incidis . lami a te s. Atqui hil ei hostis mi uitate, ad ea demon- randa , quandi noliri tenas oris exem- la satis declarant verum est quod di- imus Putant nonnulli, si bellis a susti-ieatur in finibus regni Pei annos decem, nullo id esse tolerabilius ac minus per-u aiciosum Reipublicae, quam si foris cipud exteros uno tantus in anno gera-

ur idque se existina anti Opter pecu- n agnitudinem, quae protunditur, Alce Galliis exportatur sed eorum est iam pridem explosa repudiata sententia. Sic enana omnes prope latuunt, de

s cena

116쪽

1os CL A voti EsELLII cem annorum bellum, administratum a nobis in Italia, mulio minus Reipublieae

nocere, quam per unum duntaxat annum in finibus geratur. Non nego equi dena,unius areis aut oppidi possestionem acquisitam in sinibus, modo tu fieri possit absq; gravioli motu , magis esse commodam& opportunam Reipubi quanisi foris de longe a finibus multa simus adepti .verum ea de re postea sum dictu . rus. Qui igiturin auctoritatem ad vicinos retinere, & illis volet uti pacatis,ordinem rebus omnibus adhibeat, sit in

Omnem eventum atque casum, ive re.

pentinum sive deliberatu in , instrustus atque paratus, ec amicitias conservet,&rationes ineat , quibus aut belliana alio transferat,aut is qui vim inferre cogitat, rarde tura impediatur. Et quanquana Gallia praec teris regionibus sacile potest inserentibus bellum resistere , partim propter omnium ordinum obsequen-lli iam de affectum erga Regem , partim propter colligendae pecuniae facultatem, partim etiam propter mi lissimum caperpetuum equitatum tamen ex usu dignitate Rei p. sit futurum, si mari quoq; plurimum possemus, quandoquidem ad Oceanum S Mediterraneum niare Callia pertinet. Sic enim fieret, ut non linodo civitates ac populi maritimi, valuideto.

117쪽

locuplate atque copiosi, Regis imp o subjecti, sed vicini quoque omnes,etu periculi, in fide sc amicitia perma

erent: mercatore etiam multo liberius que tutius commearent, maximas

ei publicae commoditates adferrent,dcieto bello, navigatione hostes facile pos-:nt, propter nostrae clatsi magnitudiem, prohibeti. Omnibus in locis,quo ostris navibus pateret aditus, militum raesidia disponere,i sumptum facere

merentur, nostramque oram mariti- o nam minime auderent divexare. Namma solum classis bene munita rebus Genariis, propter commoditatem navi-:ationis uitii de auxilio est potest millis regionibus, longo separatis inserval-

O, quod terrestris exercitus minime po- est. Etenim nostra tale quomodoVene- i a Genuenses creverint , suosque fines dilatarint scientia, usu rei maritimae, nihil attinet commemorare, dc historiae pleraeque testantur, eos qui mari plurimum possent, celeritate&magnitudine rerum gestarum,praesiit ille aliis, qui in continent solum alerent Xercitus. Exemplo sunt Athenienses , Carthaginense', Romani, qui tunc demum , ubi naare sibi patefecistent, vehemeter suum auxerunt imperiua , , longi asinaeque

siuit progressi Cn. Pompeius inprimis,

118쪽

qui sexaginta dierum spatio tot im illuc mare a praedonibus liberavit, .civitat thus Omnibus atque sociis populi Ro. mani tutam praestitit navigati Onena cuni ante id tempus, in ipso prope con spectu urbis Romae pirata gras larentur,

nec quisquam , nisi illorum beneficio atque permissu , ausus est' mari sese

committere Terra certe nihil eiusmodi

fieri potuisset, nisi plurimis exercitibus de longilii oro tempore quo magis vid

re licet, quanti sint momenti navigatione liae. Nam ii quos di .cimus, prudones, etsi Dimilis erant conditionis atque sortunae ramen steti tua scientia, non si

clos tantum populi Romani , sed c ipsam urbem I Oniam, in eas red gerant angultias at ille diis cultates, ut nisi Pompeii virtus atque cxlicitas intervenisset, tempestas illa vix e et re propulsari potu ulet. Non me qui dena latet, maximos ad eam rem sumptus requiri, fore, ut populi fiat dispendio, propter novas exactiones veruntamen , si quod bellum maritimum incidat, nec elle erit ut ita fiat haec enim aetas atque memoria docere nos possimi, quanto si factum Reipublicae nostrae periculo Min om modo, quod idoneam ad resistendum lan in nullam haberemus. Quod si belli non sit ulla uipitio, fateor aut uulturii, aut non

119쪽

D Rrp. Atinis. II. IC9 ajorem sumptum iis locis faciendum si, quam populus commode ferre post .at profecto, quemadmodum equita is ille perpetuus est non solum orna erat a d praesidio toti regno, sed hostias etiam terrori ad eundem quoque odiam, si classem haberemus instruam semper Mamplam pro magnitune facultatibus nostris, tutam atque icatam undique smus habitur Galam, ad summam perventuri poten- ambrevi tempore. Nam dc ad Regis fa-iltates maxima fieret accessio, S privam ad universum populum ingentes rerent commoditates, mercatur studio,aod plerique depuli non solum peri- lo, sed metu etiam periculi, sectaren-r. Iam vero quoties aliquid de tu null- incursione repentina nunciatur oris maritimis, magna trepidatione incursatur, & non nisi maximo sumi vix tandent resistitur. Hoc autem commodum,parata classe facile pos- vitari. Aut enim ab injuriari maleio abstinerent omnes,aut siquid conantur, minimo negotio possent, anteam nocerent, profligari. quod sit et ianiares coniuratione facta nos lacessent, ex iis inguli a nobis correpti χxtata, non possint auxilio alii illis L Qxiare ac statuo, etsi initio quidem populo

120쪽

1io CLAVDii EsELLO populo utetur uti arus est gravis happaratus tamen si commoda spectmus emolumenta, non debere quesquam ejus sumptus poenitere sed intrina haec esset adiit benda cautio, ut maitimae civitates,4 illi, ad quos maxin pars commoditatum atque tu stus recrura sit, majorem etiam sumptus parte sustineant amplius contribuanquam qui mediterranea loca incolunsumptus autem pro magnitudine bellii temporum conditione erunt Oderat di. Quod si etiana praeter publicam clasim , singula privatim civitates marismae naves haberent instructas, valde profuturum incommune patefactis nim omnibus viis , sublatis periculanulii exen plo, lucri magnitudia provocati, naves ad exercendam mercturana construerent , quarum deindes suturus etiam usus ad bellum Diligent

hoc Miludiose quibusdam a populis fi

Videmus .Et ut ne nimium res differatu optimum fuerit, si Rex communica: consilio cum hominibus earum reruperitas, rationem ineat quamprimum i stituendi operis. Quantum ad me perinet, neque Hllam in eo scientiam mihi a

rogare possum, neque etiam est institi mei, ut prolixius de eo loquar su

lii coni plures, qui recte in medium coiulei