Respublica sive status regni Galliae diversorum autorum

91쪽

ii, at aliquid laude dignum perficiatur. ita enim belli dux multo usu compara n habeat rei militaris scientiam, nisiacte teneat, quomodo res in omnementum atqile casum administrari de-ant,d nisi ea sit virtute, prudentia ocimi fortitudine, ut quod optimum in iacilio visum suit, naviter e sciat deicietur non a suis tantum, sed ab hostiis etiam, S cum aliquid agere instituit,ilite utetur invito trepidantes quod autem virtutis opinionem haberet, acres ac fiduciae pleni milites, nullumborem atque periculum sint recusatu-Dic enim non potest ,quam multa selm trahat incommoda belli dux ali- iis aut ignavus atque timidus, aut im- ritus. Nihil enim circumspicit , nihil ovidet, nihil opportune constituit, ile circumvenitur ab hoste, dccipe nu- ero alli turri errat, in quo Reipubli- r alias nonnunquam tota periclitatur.eque vero satis est, attribuere illi homi-h idoneos atque peritos, qui incom- consulanici sed ipsum oportet in- mio ac prudentia valere, ut rem Uxa liberationem venit, intelligat, desini muliorum opinione judicium face -

: possit, ne quod pessimum est, eligat.

ita qui dena in re tanto naajori est opus

almadversione atque industii , quod

92쪽

ri CLAvDii EsELLII non raro fieri solet, ut cum pauci cliuida apud imperatorem exercitu omnia pisuiu, reliqtri indignentur atque moles erant , quaecunque res inciderit, ipsis, quos praeserri sibi dolent, contra isere pronuncient. Saepe etiam fit, Ute Hcitus praefecti, qui vel perstatem vel aliqui vix tenuem habent rerum usum, hini inibus idoneis c exercitatis ante feos, a quibus vel a parvulis educati tui vel qui auribus ipsoruni atque vobis talbus serviunt. Vt autem belli dux per ipse sapiat, vel ideo est necesse , Ut cula liquid repente incidit, quod aut delherationem atque moram non pati tu

vel quod silentio tegi oportet, idonei quod opus est, constituat ac agat. Naietiamsi prudentiissimorum hominu rutatur consilio, tamen nisi re ipsa viitutem repraesentet at militum anim sibi devinciat, parum profecerit. Qui autem opus es pluribus verbis 3 Qui non sena per ad virtutem animique prastantiam respicitur , sed favore atqugratia res agitur,4 qui commodum alquem nacti sunt intercessi, rem, aditur lare habent ad ejusmodi praefecturas iccirco tantae saepe calamitates in Rempublicam nostram inundarunt, ut in homnum quotidiano sermone nihil sit friquentius&usitatuni magi5.Itaque si qu

93쪽

tibias, magno sit redimen ius, accinnius aliis praeserendus, millustri loco na- Principes, non sint aegre laturi , si vo-mtate regis , ina perio illius obtenipeisent sed quoniana difficit et invenire, ualem desuleramus , relinquitur , ut os qui proxime ad persectionem acce-iunt, elis anaus Cicero putat in sumisia imperat Ore quatuor has res inelle apo itere, scientia iii rei nil litam , vir utem, auctoritatem , felicitatem. Adbaec igitur respiciendum est, cum aliquis deligitur , tametsi criod de auctoritate dixit , supervacaneum est videtur. Nam qui duo illi tum habet, quor primo loco dicuntur, hunc necessario fere comitatur auctoritas, sit modo Rex illius virtuti tribuit quantum portet. Ex his autem duobus utrum antecellat, nunc dispiciendum est. Quaeritur enim , cum duo sunt , quorum unus scientia rei bellici , alter autem virtute excessit, uter sit praeie: endus Cicero videt tu ita sentire, ut ex is timet virtuti esse praeserendam scientiam : nobis autenisecus apparet Virtute enim, quae sit ad-jiuasdcli consilio , longe bis ossici potest, quam sola scientia, quae virtute careat quod in Alexandro , Hannibale,

Ocipione, satis demonstrari potest, qui

94쪽

S CLAVDris EsELLII juvenilibus annis praesecti summae iii perii, non poterant per aetatem, tanti si ilbus gerendis idoneam aut satis magna illa abere scientiam sed quoniani in nati

fuit ipsis Laestantissima quaedam visa nimi, multo fecerunt illii siriora, quar; alii, in armis quidem S usu militari pli

imis annis exercitati, Verum ea, quia iliae imus, virtute destituti. Duobus igi itur in mediuini adductis, quorum altea sit rei bellicae peritissimus, vim autem illam animiq; fortitudinen non habeat , alter vero non in agnum quidem habeaturum armorum , animo vero sit excet et

lentiri ad omnia subeunda parato hunci certe longe illi praeposuerim , tum propter ea quae diximus,lum quod hic sciet itiam exercitatione, ille autem robur animique praesentiam vix ullo tempore sibi comparare posse videtur. Sed quoniarn vix est, ut qui pluribus annis militiae siu-iduit, rem orianem perspectam habet, inon sit etiam animosus,d quia multi vi-icii sim reperiuntur, animo quidem parati ad q sidvis, minime vero periti rei militaris mane esse puto causam, cur Cicero scientiam illam inter ea, quae inim iperatore requirit, primo loco numera-ru.Dignitas autem atque splendor familiae, magnam tum auctoritatem tum be- , evolentiam imperatori conciliat. Cum ergo

95쪽

RE P. GAL. LIB. I. virtute praeditus est aliquis illustrii O natus, praeserri debet aliis inseriori- s: quod tamen sic accipiendum est, si virtute nihil sit temeritatis , quae sa-entum&peritorum hominum consi- repudiet. In eo enim tanto plus est peruli, quanto majorem ille potestatem uinet. Verum si moderato sit ingenio, tuos peritos este cognovit, eos liben-:r audiat disieientes de rebus,ac si judium habeat, ut disceptata causa , quod ptimum est, eligat, eique facultati vim tiam animi a promptitudinem adiunat omnibus aliis, meo quidem judicio, ebet anteponi, eique sunt attribuendi iri prudentes, qui quod in eo isitantesiderabitur, suppleant. Et quanquamiae proprie ad legatumRegis pertinent, ut demandata es summa rerum , ta-raeia,cum Rex ipse bello intererit, etiam magna praeditus sit experientia, valde avebit, ne rem ullam majoris momeni, nisi communicato prius consilio, fat. Alterum quod inbelli duce ineste ortet, in Galliis sere contemnitur, ut sit eloquens, inanis generis historias

tam veteres quam recentes habeat explorata . Cum enim gravius aliquod tempus incidit, cum magnae res dissicultatis atque periculi objicitur, elegans at-ue prudens imperatoris oratio vehe-

96쪽

CL A viri S SEL menter inflamaarat militum animos ' qu Mi si vero nihil ejusmodi interveniat, ireniollescit eorum virtus, ut in C. Car. laris Conamentariis non uno loco videre licet. Quid enim oratio possit firmis adjuta sententiis, de laravit idem Caesar scicum ad Vesontionen Sequanorum oppidi in aliquandiu moratus , adversus lA iovistum Cernaanorum regem, cum exest itu proficisceretur. Hoc genus Ita testimonia multa reperiuntur in Xe-2

nophontis libro, tui de Cyri profecti rine in Persam est con sic riptus , quem li- lbium in nostram linguam ipse conve πti reperiuntur item quam plurima in Sallustio, T. Livio, in Cui io, d omni-hus pariter lati loricis. Quamobrem ita statuo , quod si consuetudo illa vetus Iu concionandi ad militem revocaretur in usum , o ab imperatoribus nostris re dcoleretur , non mediocrem ex ea rex

commoditatem poste ad Rempublicam taxedire. Et .aec quidem de imperatoris D aut legati est ollicio satis dicta sunt Nunc ei quid Regem invicem sace in rc oporteat, paucis dena onstrabo. Quem nergo si ris copiis praefecit , huic omnem a uictoritatem administrandi belli tribuet sic ut nemo it in castris atque e ercitu , qui non ei pareat qui ei os cursecuriat, in eos graviter vindicabit,

97쪽

D E RE P. G A L. L p. II. quo inajori est potentia is qui detre- asina periuria dc quo plures ad idena cinus impellere potest , eo severiori aeria mulatari debet. Nisi enim aucto-tatem belli lux obtineat, illi in ho- ore plum habeant, ac dicio sint inientes milites , nihil iamluam au te .igniana Sciet. Hinc est, quod supra

Eximus, non probari Venetorum iniitutum , qui cum in continente bela gerunt , legatos adjungunt, qui ex-:rcitus imperatori praesci ibant. Si prae-

io sit dimicandum , si quod oppidum obsidendum , si mittenda tib sidia in

dimittcndi milites aut etiam conducendi, si iacienda sit oppugnatio, si de ditione capiendi qui obsidentur , si pu- uendi facino: ou , si renninerandi racpraemiis ornandi aliqui propter virtutem , si constituendi praefecit, in his rebus Onanibus, quid agendum sit, illi praefiniunt. In quo sane valde peccatur ne enim ullum aut collegam aut majoris auctoritatis aliquem, qui non sit in rebellica exercitatus , attribuere porret imperat Ori. Quantum vero ad reliqua ira administrationem attinet, non me latet, Opus ei te pluribus: partim ut belli dux notidistineatur aliis occupationibus; partim, quod ejusmodi naunera sunt ab ejus re-inota proscssione nam alii sunt ad alias re A

98쪽

ies magis idonei Sed ejus tamen , usummae rerum praeficitur , auctoritas

intra hos fines includi debet, ut quotiealiquid majoris incidit momenti, quocceleritatem non requirit, ab ipso Regiretatur consilium. In ejus quidem potestate non erit , novum aliquod excitati bellum, aut pacem induciasve longiore iosacere cum hoste, nisi jussu ac voluntati Regis, aut nisi magna quaedam interve

niat necessitas. Tunc enim licet, atque Uut paucis absolvana pro conditione ho- lminis, atque cauis, iro magi ut udine intervalli, tribuenda est illi potestas. Sic ἐxnim Romani Consulibus ad longinquas

bella proficiscentibus, majorem concedebant potestatem, quam cum in Italia bellum gerebatur: tape etiam, pro ejus, qui mittebatur, virtute, plus minusve tribuebant. In summam vero dissicultatem rebus adductis, creabant Dictato

rem, penes quem erat Omne arbitrium.

Qui plura volet cognoscere de his , quae in belli duce requiruntur, facile sibi ipse collegerit ex plerisque libris ea de rescriptis , d ex historiis, iis praesertim qu eclarissimorum hominum res gestas com-Hiem Orant, cujusmodi fuerunt Cyrus, Alexander, Pyrrhus, Hannibal, Marcellus, Fabius, scipio, Themistocles, Lysander, C.Caser, ad genus alii , quorum facit j

99쪽

R I P. G A L. E. I. it mentionem Plutarchus. In iisdem loque libris reperire licet abunde quic iit ad disciplinam mitrium pertinet, io est alterum naei proposui cliput. dcian Pana a superiori dependet, tamen paratim de eo loquar, non multa quie ita, sed ea solummodo , quae ad norum tempus proprie pertinent, qua Ozi et ipse vidi d ab hominibus earum ream peritis cognovi. Sunt autem tria po-isimum ejus disciplinae praecepta . ex iis rimum est , ut milites imperatori suo areant, de quo satis antea Scipionis, fricani dictum celebratur , ille milies obsequentes, praesti: e decem millibusion obicra perantibus. Ab ipso autem luce pendet haec obedientia Nam si nonini ac prosemioni suae respondet, si Rexti, quam oportet,auctoritatem tribuit,ion dubiuna est, quin dicto sit habiturusilos audientes. Nec enim ulla reperiturio minum natio tam barbara, tam esse-ata, quae legibus atque poenis non possit id ossicium aequitatem adduci. Haec

autem severitas inprimis est necessaria. militiae. nisi enim intervem at tumultu O- et ac perturbate omnia sent . qua quidem in re quantum sit malorum, quis omnium ignorat ' Valde sunt igitur reprehendendi praesecti, qui conciliandi favoris causi, vel ut benigni atque clementes 1 videan-

100쪽

so CLAVDir Sysrit Irvideantur, nimis leviternii litibus glacscunt, ac saeire etiani delicta dissimulani

ininti tanto magis peccatur, cum timperatori non est obtemperatum, Ut

aliquid contra leges aut militiae morena inrittitur quae cum dimittuntur impunita, unimam adserunt licentiam a disciplinam omnem enervant. Seritas enim ni agis , quam facilitas atqumobilitas imperatorem decet. Erat IuliuCaesar in caeteris rebus omnibus clementissimus belli vero tempore non item neque tamen idcirco milites eum de rant,imo vehementissime amabam feri

enim fis ut qui nimium militibus indubgent, eblandiendi favoris atque giatiae

causa, tandena ob hoc ipsum vituperen itur. in odia plurimorum incurrant: qui autem in ossicio illos continent, hia amentur, magni celebrentur laudibus Vt ergo legibus pareant,d pro scelere ipsorum puniantur milites, imperatoris est providere, tunc inprimis, cum

vel singularis aliqui , vel complures etiam privati, aliquid animadversione di

gnum admiserunt. Cum enim aut totus

exercitus, aut pars ejus aliqua deliquit, dissimulandum est nonnunquam pro tempore, majoris vitandi motus caula: verum ubi nullum est amplius periculum, dabit operam, ut alia ut sciscatur factum