Ætna

21쪽

nec parua mendicat opes nec conrogat auras. praesto sunt operae uentorum examina semper:

causa latet quae rumpat iter cogatque morstri. saepe premit fauces magnis extructa ruinis congeries clauditque uia luctam, ab imo 373 et spisso ueluti tecto, sub pondere praestat haud simili strepere hos cursu, cum se id montidosidia os tutoque licet desidere uentis. post ubi conticuere, mora uelocius urgent: pellunt oppositi moles ac uincula rumpunt 38O quicquid in obliquum est, frangunt iter, acrior ictu impetus exoritur, magnis operata rapinis flamma micat latosque ruens exundat in agros; si cessata diu reserunt spectacula uenti. nunc superant quaecumque rigant incendia siluas 38squae flammis alimenta uocant, quod nutriet Aetna, incendi poterunt illis uernacula causis materia adpositumque igni genus utilo terraein uritur assiduo calidus nunc sulphuris humor, nunc spissus crebro praebetur alumine sucus, 39Opingue bitumen adest et quicquid comminua acris irrita flammas illius corporis eiu est. atque hanc materiam ponitus discurrere, sontes insecta rumpuntur aquas radice sub ipsa. pars oculis manifesta iacet quae robore dura egi 393M lapis in pingui semen incendia suco. quin etiam uarie quaedam sine alumino intatoto monto liquant illis custodia flammas

22쪽

I6 uera tenaxquo data est; sed maxima causa molaris illius incondi lapis est is uindicat Aetnam. 4

quem si sorte manu teneas ac robora cernas, nec seruere putes, ignem nec Spargere posse.

sed simul ac erro quaeras, respondet, et ictu scintillat calor hunc multis circum inice flammis et patere extorquere animos atque exue robur. Ossundetur ferro citius; nam mobilis illi et metuens natura mali est ubi cogitur igni. sed simul atque hausit flammas, non tutior hausti ulla domus, seruans aciem duramque tenaci septa fidest ut tum est illi patientia uictoi Iouix umquam redit in uires atque evomit ignem. totus enim denso stipatur robore tarde per tenuis admissa uias incondia nutrit cunctanterque eadem et pigre concepta remittit. nec tamen hoc uno quod montis plurima pars est Isuincit et incondi causam tono illo profecto miranda est lapidis uiua animosaque uirtus: cetera materies quaecumque est sertilis igni, ut Semel accensa est, moritur, o restat in illa quod repetas tantum cinis et sine semine terra est: Mao hic semel atque iterum patiens ac mille perhaustis ignibus instaurat uires nec desinit antequam euis excocto defecit robore pumex: in cinerem putresque iacet dilapsus harenas. cerne loci etiam his similes arsisso cauernas Masillic materia nascentis copia maior

sed gonus hoc lapidis cortissima signa colori quod nullas adiunxit opes, elanguit ignis. dicitur, insidiis flagrans Aenaria quondam,

23쪽

I7 nunc extincta super testisque Neapoli inter 43ost Cumas locus et multis iam frigidus annis; quamuis aeternum pinguescat ut ubere sulphur: in mercem legitur, tanto est secundius sina. insula, cui nomen acies dedit ipsa Rotunda, sulphure non solum nec obesa bitumine terra est 43 3 et lapis adiutat generandis ignibus aptus;

sed raro sumat, qui uix, si accenditur, ardet, in breue mortales flammas quod copia nutrit. insula durat adhuc Vulcani nomine sacra, pars tamen incendi maior refrixit et alto Moiactatas recipit claεses portuque tuetur. quae restat minor et diues satis ubere terra est, sed non Aetnaeis uires quas conserat illis. atque haec ipsa tamen iam quondam extincta suisset, ni furtim adgerero Siculi uicinia montis 443 materiam silvamque suam, pressove canali huc illuc ageret uentos et pasceret igneS. sed melius res ipsa notis spectataque ueris occurrit signis nec temptat fallere testem. nam circa latera atque imis radicibus Aetnae Socandentes ossiant lapidos disiectaque saxa intereunt uenis, manifesto ut credere possis pabula et ardendi causam lapidem esse molarem, cuius dessctus ieiunos conficit ignis.

illo ubi collegit flammas, iacit, et simul ictu 33

materiam accendit cogitque liquescere Secum. haud equidsm mirum acie, qua cernimus Stris,

24쪽

si lenitur, opus restat magis uritur illic sollicitarius magis uicina incendia saxum certaque uenturae praemittit pignora flammae. Monam simul atque mouet uiris turbamque minatus diffugit extemploquo solum trahit ictaque 'ramis' 'et graue sub terra murmur demonstrat et ignes. tum pauidum fugere et sacris concedere rebus par erit e tuto speculaberis omnia colli. 463nam subito effervent honerosa incendia ramis:

accensae subeunt moles truncaeque ruinae prouoluunt atque atra sonant examina harenae.

illinc incorta facios hominumque figurae: pars lapidum domitast, stantis pars robore pugnae Aponec recipit flammas hic, hic defessus anhelat; utque aperit se hostis, decroscit spiritus illic: haud aliter quam cum laeto deuicta tropaeo prona iacet campi acies et castra sub ipAR. tum si quis lapidum summo pertabuit igni, 473Mperior pecies, et quaedam sordida Rex est qualem purgato cernas desidere ferro. uerum ubi paulatim exiluit sublata caducis congeries saxis, angusto uertice Surgunt. sic uelut in somaco lapis torretur et omnis 48o exustus penitus uenis subit altius humor: amissis opibus leuis et sine pondere pumex excutitur liquor ille magis seruere magisque fluminis in poclem mitis procedere tandem

incipit o pronis demittit collibus undas. 483 illas paulatim bis sena in milia pergunt;

25쪽

nulla tono fruare molea: simul omnia pugnant. nunc siluae rupesque rotant nec tela, solumque

ipsum adiutat opes facilesque sibi induit amnis. 4

quod si sorte cauis cunctatus vallibus haesit, utpote inaequalis uoluens perpascitur agros, ingeminat fluctus et stantibus increpat undis sicut cum rapidum curuo mare cernimus aestu): ac primum tenuis, imas agit ulteriores. 493 progrediens lato diffunditur, et succernens flumina consistunt ripis ac frigore durant, paulatimquo ignes coeunt ac flammea messis. Oxuitur acie tum prima ut quaeque rigescit: offumat moles atque ipso pondere tracta 5

uoluitur ingenti strepitu, praecepsque sonanticum solido inflicta est, pulsatos dissipat ictus, et qua disclusa est candenti robore su et.

emicat examen plagis ardentia saxa,

scintillas, procul esse fides, procul esse ruentis. Sosincolumi seruore cadunt uerum impetus ignes Symaethi quondam ut ripas traiecerit amnis, uix iunctis quisquam faxo dimouori illas:

uicenos persaepe pedes iacet obruta moles. sed frustra certis disponere singula causis Io temptamus, si firma manet tibi fabula mendax, misteriam ut credas aliam fluor igne, fauillae flumina proprietate simul concrescere, Sive commixtum lento flagraro bitumine sulphur: nam os exustam cretam quoque robora fundi, Is

26쪽

st figulos huic osso fidem dein frigoris usu

duritiem reuocare suam et constringere uenas.

sed signum commune leue est atque irrita causa quae trepidat certo uerum tibi pignore constat. nam selut arguti natura est aeris, et igni Iocum domitum est, constans eademque et robore saluo, utraque ut possis aeris cognoscere partem; haud aliis lapis illo tenet, seu sorte madentes ossiuit in flammas siue est securus ab illis, OnSeruatque notas, nec uultum perdidit ignis fas quin etiam externam multis color ipse refellit, non odor aut leuitas putris magis illo magisque una operis facies, eadem perque Omnia terra est. nec amo infitior lapides ardescere certos, interius furere accensos haec propria uirtus. 33oquin ipsis quondam Siculi cognomina saxisi Osuor 'fridicas et iam ipso nomino signant fusilis esse notas numquam tamen illa liquescunt, quamuis materies foueat sucosior intus, nec penitus uena fuerint commissa molari. 33

quod si quis lapidis miratur fusile robur, cogiιst obscuri uotissima dicta libolli, Heraclite, tui, nihil insuperabile ab igni,

omnia quo rerum naturae semina iacta.

sed nimium hoc mirum densissima corpora saepe A et solido uicina tamen conpescimus igni. non animos aeris flammis Euccumbere cernis llentitiem plumbum non exuit ipsaque ferri materies praedura tamen subuertitur igni,

27쪽

spissaque suspensis ornacibus aurea saxa 343 exsudant pretium, et quaedam fortam profundo incomperta iacent similique obnoxia sortet.

nec locus ingeniost, oculi te iudico uincent; nam lapis ille riget praeclususque ignibus obstat, si paruis torrere uelis caeloque patenti: SOcandenti pressoque agedum fornace coerce, nec sufferre potest nec saeuum durat in hostem: uincitur et soluit uires captusque liquescit. quae maiora putas autem tormenta moueri posse manu quae tanta puta incendia nostris 333sustentari opibus, quantis ornacibus sinauritur ac sacro numquam non fertilis igni,so non qui nostro seruet moderatior usu,

sed caelo propior, uel quasi Iuppiter ipso

armatus flamma est his uiribus additur ingens 36o spiritus adstrictis elisus faucibus, ut cum fabriles opera rudibus contendere massissestinant, ignes quatiunt sollesque trementes exanimant pressoque instigant agmine uentum. haec operia sema est, sic nobilis uritur Aetna 363 terra oraminibus uires trahit, urguet in artum spiritus, incondi uis it per maxima saxa. magnificas aedes operosaquo uisere templa diuitiis hominum aut sacris memoranda uetustis traducti maria et terras per proxima fatis 37Ocurrimus, atque auidi ueteris mendacia famae eruimus cunctasque libet percurrere gentes:

nunc iuuat Ogygiis circumdata moenia Thobis

28쪽

2a cernere, quae fratres, ille impiger ille canorus, condere, elicesque alien intersumus aeuo. 373 inuitata pie nunc carmine saxa lyraque,

nunc, gemina ex uno fumantia Sacra uapore miramur septemque duces raptumque profundo.

dotino Eurotas illic et Sparta Lycurgi,

o sacer in bellum numerus, sua turba regenti. 58O nunc hic Cecropiae uariis spectantur Athonas carminibus gaudentque soli uictrice inserua.

Oxcidit hic roduci quondam tibi, perfide Theseu,

candida sollicito praemittere uela parenti. tu quoque thenarum carmen tam nobile sidus, 385 Erigone, sedes uestra est: hilomela canoris en uocat insiluis, et tu, soror hospita tectis acciperis solis Tereus ferus exulat agris. miramur rotae cineres et flebile uictis Ρergamon extinctosque suo hryga Hectore paruum 4

conspicimus magni tumulum ducis hic et chillos impiger et uictus magni iacet Hectoris ultor. quin etiam Graia fixos tonuero tabellao signaue nunc aphiae rorantis patre capilli, sub truce nunc parui ludentes Colchide natio . 393

nunc tristes circa subiectae altaria ceruae uelatusque pater, nunc gloria uiua Myronis haec et iam illa manus operum turbaeque morantur. haec uisenda putas terra dubiusque marique Τ

29쪽

artificis natura ingens opus aspice nulla oonam tanta humanis rebus spectacula cernes:

praecipueque uigil seruens ubi Sirius ardet. insequitur miranda tamen sua sabula montem, nec minus ille pio, quamquam sons, nobilis ignisi nam quondam ruptis excanduit Aetna cauernis os et uelut uersis ponitu fornacibus ignis evecta in longumst rapidi feruoribus unda: haud aliter quam cum saeuo Ioue fulgurat aethero nitidum obscura caelum caligine torquet. ardebant agris Aegotes et mitia cultu Ioiugera cum dominis siluae colleAque rubebant. uixdum castra putant hostem mouisSe tremendum, o iam niueima portas eu erat urbis. tum uero ut cuique est animus uiresque, rapina

tutari conantur opes gemit ille sub auro; is colligit illo arma st stulta ceruice reponit; desectum raptis illum sua carmina tardant; hic uelox minimo properat sub pondere pauΡeret quod cuiquo fuit cari fugit ipso sub illo. Sed non incolumis dominum sua praeda secuta est 62o

cunctantis orat ignis et undique torret auar , consequitur fugisse ratis et praemia captis increpat haec nullis parsura incendia pascunt uel solis parsura ieis namque optima proles Amphinomus fraterque pari sub munero sortis, ascum iam uicinis streperent incendia tectis, aspiciunt pigrumque patrem matremque Senecta

30쪽

24 eheu desessos posuisse in limine membra. Parcite, auara manus, dites attollere praedas: illis diuitia sola materque paterque, mohanc raperest praedam mediumque exire per ignem ipso tanto fidem properant. o marim rerum et merito pietas homini tutissima uirtus lembuere pios iuuenes attingere flammas

et quacumque serunt illi uostigia cedunt. 633solix illa dios, illa os innoxia terra: dextera saeua tonent laevaque incendia seruont: illo per obliquos ignis Datremquo triumphans tutus uterque pio sub pondere suffcit illa, et circa gemino auidus sibi temperat ignis. 6

incolumes absunt tandem et sua numina secum salua serunt illos urantur carmina uatum,

illos seposuit claro sub nomine Ditis;

nec sanctos iuuenes attingunt sordida sata: Securae cessere domus et iura piorum. 643