De rerum naturalium principiis, libri duo: quibus plurimae, eaeque haud contemnendae quaestiones naturales explicantur / [Simone Porzio]

11쪽

De rebus natur Liber L

Ia interpretes aliter atq; aliter, ludi non levis lateat dit icultas obali elitam Aristoteli, ut videtur, obseuritatem in s imma brevitate,&verborum propemodum repugii Π-tia, prout qui que rectus judicavit, expiscare conantur. Verumenimvero dum hi ternere ac pro lubito, Philosophum oculatissimum, multa, qtiae deinde tractando non persequitur, proponere autumant, miris ambagibus ac tricis, unde se extricare nequeant, sese irretiunt quas facile ei rugiet is, qui id proponiai nilosopho, quod postea pertracter, existimabit. Atq; id olus, ut mea fert opinio Alexander probe perspexit. Siquidem ipse Aristotelem tibi is constare, atq; id quod initio

proposuit, traci ando exequi sua interpretatione edocet. Caeterum chim Alexandri verba concise admodum a Simplicio citenter, Mus que interpretatio in te id erit; quod eam, ni

fallor, posteriores neglexerint, reliquorum varia multiplici l exposivione, ne loco alioqui dissicillimo tenebras offundere, acob scuriorem reddere videar postposita, illa explicare nitemur;&que alibi, ubili cArtito telis veri, i enucleare voture, tradidit, unu hunc in locu congerere conabimur; ud tum Philosophi, tum Alexandri sententia clarior elucescat. Verum antea breviter de iis, quae hic Hipponuntur, inserere placet quaerereque

12쪽

Simoni, Portis Neapo

primum, quam ob causam Aristoteles, ut in

majori alpha primae philosephio dignitatem

illius scientiae, ceu maxime expetendata quod circa causas altissimas versetur, praetexuit idcantiquiorum de rerum principiis opiniones recensuit;ac demum rerum causas finitas esse edocuit: Ita in his de natura libris idem non observarit Desia Monquirere quoq; licet, an prima philosophiae secundus, quod minus alpha graecis dicitur ei qui de natura secudus est, praeponi, ut quidam sentiunt, debeat Denissi expendendum est, quid Philosephus hoc primo libro sibi sumat, ac Iupponat. Sunt, ut ad rem veniam, qui ea de causa hic totius philosophiae scopum dignitatemque praeter missam arbitrantur quod hoc opere non de rebus naturalibus, sed de princi piis, quae ceu fundamenta rebus natura constantibus aciuntur, pertractetur atque iccirco cum libris de coelo praeponi, ubi inquit Philosophus, scientia naturalis sere plurima est de corporibus ac magnitudinibus iasionibus ea consequentibus. Quare hic, tanquam alieno loco non fuisse,aut scopum aut dignitatem propo nendam asserunt vel ob id potissimum, uda inter antiquos constaret, hanc, quae in rerum contemplatione versatur, ea quae actionem sibi proponit, longe esse praestantiure quam summis laudibus extuleruntdilicet eam a prima

13쪽

De rebus natur Liber L. maphilosephia non distinguerent. At Aristoteles, lumini judicii vir, qui hanc a naturali separat,primamque esse censet,ac vere fa-pientiam dicendam, quae maximas summasq;

causas considerat, ejus quoq; praestantiam voluit ob oculos ponere: Simul g quo discrimine inter se distent,&qiud prima philosophia

investigare conetur; adhaec, quomodo se habet per additione ad mathematicen, quam inde consequimur perfectionem delectationem, puritatem, ac deniq; firmitudinem docet hanc igitur dignitate hujus sapientia declaravit, aqua philosephia naturalis sumit omnem certitudinem,atq; firmitate,&est philosophi finis no igitur philosophiam naturale in principio laudavit. Est nanq; rerumutationi b. obnoxiarum cognitio, divina illa puritate synceritateq; inferior Sed qua ratione amathematico discrepet, suo loco postea explicabitur Puto igitur equide iccirco denaturalis philosophiel praestantia nullum hic addi verbum, quod antiquioribus eadem esset cum prima quippe qui eas distinguere non

possent, sed tranq; pro una eademque haberent: Aristoteles verb, si semper aliquid mira- dum in natura existere libro primo de partibus edocuerit;verum non ea perfection e atq; sinceritate, sicut in ternis; quapropter longe inter se eas discrepare credidit Carierum, Q

14쪽

r Simonis Porti Neapoli minus alpia prima philosophiae non si s

cundus hujus naturalis scientiae. ut quidam male judicarunt jam in nostris ejus libri comentationibus satis docuimus: nam, etsi in fine ejus libri dicat, oportere primum considerare quid sit natura tamen per naturam nihil aliud innula,quam rerum naturalium cognitionem,quae praecedere primam philosophiam debet, ut pla quoq; libri inscriptio docet,

quae est τω μιε- τα φυσ)γὼ Sumit aut ponitq; hoc loco, res naturales esse, id enim vel sensis docet atque eas esse compositas Attamen quod Aristot. ceu sensui notum p r terit, Theophrastus, ut docet Simplicius, ratione cofirmare voluit. Compositio porro earum, ut Averroes quoq; monet,non aliunde quam ex mutatione, qu e tribus opus habet principiis, astruitur. Quire inquit Alexander, ut meminit idem Averro es duodecimo primae

philosophiae, substantiam naturalem compositam esse probat Metaphysicus, supponit Physicus. Quoniam substantiam naturalem, ut substantia est, ille cognoscit hic vero

motus vi ac ration coponi eam ut natur

leni asserit Proinde Arist. stipponit hic substantias naturales esse 5positas quod motus, quomodo fieret novus, nondu esset explicatus, neq; quibus terminis cocluderetur: sciebat nanq; duplicem est motum aetornum,

15쪽

Derebi natur Liber L

ac novum atque illo duas billantias, moton ris scilicet moti cognoscimus: hoc vero nateriae formaeq; coagmentationem discimus. Nam quicquid novum est , matera ac solam coalescit. Caeterum Theophra itus , ut compositas Te res natu lares persuaderet, medio utitur naturali: Sed Porphyrius, ut habet implicius id ad primum philosophiam

pertinere putavit. Is enim cum negatur principia, aut compotivo univer iba quaedam sumit, quibus ea struat. Siquideliat, mi Metaphysico, ut docet Philos principia negata

constariamus. Ita nanq; ipse contra Parmenidem, entium pluralitatem, ac principiorum

multitudinem comprobat. Quare si quando cum iis qui rerum principia e medio tolloni, congredi velimus licet e prima Philosophia quaedam mutuari: hiandoquidem id Philosophus suo exemplo nos facere docet, ut eam ob rem , disputationem suam cum anticuis non est e vere naturalem asseverare possimus, atque id non injuria, quod hae scietitiae multa

habeant inter se communia it mutuas trade

re possint operas suasq; rationes sibi mutuli commodare. Sed quoniam jam satis fuimus pra fati , ad Philosophi contextum accedamus, qui qua methodo haec principia investigari oportet, praeclare edocet, cita habet: μoniam cognoscere incire contingit tria vinci mahο-

16쪽

ro Simonis Ponti Neapol.

methodos,quarum sunt principia, aut causae, aut μlementa,ex horum cognitione . tunc enim putamus cunoscere unumquo ficum causas primas cognoverimus, ct principia prima, ct ui 1 ad elementa, im nifestum edi, quis is ea, qua sunt circa principias ientiaeque de natura est, primum determinare tentandum est. Innatae autem ex notioribus nobis via, ct manifestioribus ad manifestiora natura, ct notiora,non enim sunt eadem, O nobis nota,&smpliciter quapropter necesse est, ad hunc modum procedere ex immanifestoribus naturae quidem,nobis aute manifestioribus, ad manifestiora natura, notiora. Sunt autem primum nobis dilucida ac manifesta, co- fusa magis posterius autem,ex his nota sunt elementa principia iis qui dividunt ipsa uuapropter ex universalibus ad singulariaprocedere oportet totum enim secundum sensium notius est, universale autem totum quoddam est, multa enim comprehendit ut partes universale Patiuntur autem hoc de quodammodoo nomina ad ratione totum enim quoddam,

o indisincte gnificant, ut circulus disinitio autem ipsius dividit in singula. Ac pueri,primum quidem omnes viros patres appellant, ct matresfoeminas po- feritu autem determinant horum utrum,' ' Iam antea monuimus, horum verborum dissicultatem , innumeras propemodum apud Gia cos, Latinos, Arabas peperisse interprctationes , nec dum satis effugi possunt modi, qui interim incidunt.Ego verbeam hu

17쪽

. De re natur Liber L jus loci explicationem afferre conabor qua sit

quae oboriuntur controversiar, at tam Ut aproposito aliena rejicientur, partim verborum dilucida enarratione ditamentur Amaxima igitur ac evidenti propositione, qua mi gnum aliquod opus auspicari conliserit, ex

Orditur; verbisque ut utar propriis, inquit quod in omni methodo, hoc est in omni scientia, methodus enim inpra lentia proscientia sumitur,&ii alibi pro docendi via caDiatur, velut olim libro de partibus animalium prolixius docuimus: quoniam er o in omni clentia, Qua a principiis ad conclusi ones progreditur, cognoscere Ucire contingit conJunxit utrunque cognostere

scire, ut excluderet intestitium intelli entem simplici sensum singularia o no-icentem: se de diano erica loqui doceret, cognoscere ergo dc cire contingit, hoc est

cum ratiocinatione principia, a quibus ora untur, conclusionem notitiae apprehendere. Quoniam inquam, scire tantum competit intellectui, Sognoscere tam sensuiquam intellectui ut explica se loqui de cognitione cum ratiocinatione ac di cursu , quomodo etiam Averro es intellexit duobus his verbis usus est, atque illud con- imgit, capitur pro necesse est. Ut sit sensus, quod in omni cognitione scientifica, cum scire

18쪽

ro Simonis Portu Neapol.

scire volumus, primum principia aut causas Oportet cognoscere. Addidit, causas quia

multa de rebas, quae carent causis, ,effectus scimus, atq; ea notitia sub scientie genere coprehenditur Verum cum cupimus parare o 'gnitionem rerum quae causas habent, tunc methodus ac scientia parta est, ubi causas cognoverimus. HuJus itaq; propositionis ratio hujusmodi est Ab illis res cognoscuntur, a quibus fiunt&sunt. Sed a principiis causis res fiunt e sunt. Igitur a principiis&causis ordiri oporteret Nec dictionem methodum ad scientiam speculatiori contrahere decet sed omni scientiae, qua recto ordine traditur, recti livia incedit, sive ea in rerum actione versetur,&practica sit, sive in contemplatione adaptare quo modo Galenus quoque nomine methodi interdum utitur Itaquod omnis scientia, in qua legitima certaq;

via servatur,notitia ex causis oritur.Cqterum,

non levem parit dissicultatem illa nominum diversitas, cum inquit principia, aut causis, aut elementa multoq; majorem conjunctio; aut, quod incertum sit an ea dictiones disjungat ac separet, multae nanq; scientiae non uno tantum causarum genere utuntur, ut A

verro es etiam in hujus loci enarratione docet an non est deniq; , lubdhaesites, quia locus carere aequivocatione non videtur aliter enim

19쪽

De rebus natur Liber . Ienim nominibus in majori propositione, quam in ejusdem confirmatione usus situla

putatur. Quidam hic crediderunt, ea nomina confundi, quod Arillo teles altero alterius loco ut sit solitus: quomodo sexto primePhilosophiae, principia in Mathematica, cau- fas,vocavit elementa : quinto ejusdem ele- metum multis accommodari, capite proprio docuit nec non libro posteriorum primas propositiones rationem clementi obtinere dixit. Sic sexcentis in locis causam pro princi- tuo, cotra accipit. Verum Alexander que insequitur Averro es, ea distinxit A principium pro causa etficiente in speculata vis capi ait t-que in practicis obtinete in ioncm finis it Philosophus uoque secundo Physic docet. Causam vero, si jus dignitatVm se les, sim: si vero id per quod res e fornac: si denique, o

mela comune denotet, omni blas causis competere inquit. Elementum aut e proprie materiae convenit, ut Averroc quoq; author est, quarto de cculo Dicitur forma clementu

prout est rei pars sed qudii non semper per

manet, et OTenti rationem proprie ac vere,

&pr m non libit. Quare antiqui materiam vere principium reuit l, ni quippe qui

formas substat tales adhuc ignorabant quod tota rei substantia inde penderet: ac propterea Aristoteles primo Physicorurn inquit, ab

illis

20쪽

alis vocata principio omnemaimq; causam hoc nomine nuncupabant. Quapropter ex sententia Alex. non est dicendum, hec eadem esse, inditrerenterq; omnit, causis compete re atq; Aristotele ea nunc confundere, satisq;.sse, ii alibi ea distinxeiit. Quo modo Philosophiam a Mathematica separat, amvis sexto primae Philosophiae Mathematicam Philosophiam vocet Sic libro nono ejusdem, potenti in Mathematicis tribuit; quam tamen alibi Philo ibi hie naturali propria esse dixit. Quinetiam artem ac sc entiam longo inter se in te vallo dissidere sexto Ethicorum tradidit:

tamen lex centis aliis locis eas nullo discrimine consim iit. Non est itaq; putandum, haec nomina confundi, quasi ita iis utatur Arist teles se latis est illorum pro orietatem distinxisse. Porro Galenus partes limitares ele- meta appellat, quod nimirum sensus judicio

ea sint elementa Caeterum nomen elementi, ut refert Ioannes Grammaticus ex aut horitate Theophrasti, Plato primum principiis impos ait, eiq; Galenus astipulatur. Qui, dii quis querat, quare ea cum colunctione dis ingente protulerit ejus rei rationem ab Aleaeandro petat, qui eam nominum multitudinem ad scietias, quae certas causas recipiunt, refert. Mathematicus nanq; qui sua qua sita amate ria sensibili, quae vere nuncupatur elemen tu, abstra-