장음표시 사용
21쪽
De rebus Iur. Liber L. Habstrahit, omnio ad definitionem reducit Verum naturalis sua, ad principia, elementa, quia ad materiam principiumque naturale, unde omnis motus oritur defert. Primus ver Philosophus , quamvis omnes causas in
universum consideratri tamen finem ci formam, quae inam rationem videntur obtinere, ac motorem primum potitumum spectat.
Nec profecto in tanto exordio nomina distinxisse satis istet, nisi per ea scientias separare in animo fuisset. Quod quia Themistius non animadvertit, ne ii quidem si unxit Omnis ergo scientia, quae recte tractatur, primas suas cognoscit causias, e quibus sitiam conclusionem cogit quare Mathematicus a puncti, lineae, cucticuli definitione: naturalis, materiae: primus Philosophus ab ultimo sine, prima forma, primoq; gente suam scientiam orditur, unde suam quoq; depromit dignitatem. Quandoquidem primus Philosophus duo, nempe entia&principia entis coli derat velut Averto es,id ipsum ab Alexandro mutuatus duodecimo primae Philosophiae testatur. Quibus sic constitutis, quare Philosophus in ipso statim physicaetra 'ctationis vestibulo ea nomina distinxerit ex Alexandri sententia quodque omnis scientia, nedum naturalis tantum, a primis causis, primisq; principiis, sua auspicatur cognitio
22쪽
tis Simonis ortu Neapol. nem jam liquidb constat nec satis esse, ut id
eo hic dictiones eas indistincte proponi, quod alibi diremerit, distinxeritq; asseveremus. Atque haec in Alexandri gratiam allata sunt, ne aliquid in Philosopho supervacane iam aut varium esse, admittere cogamur. Caeterum, si de nostro quoq; agello post tot tantasq; vigilias aliquid adferre licet: non quidem, ut Alexandri expositioni, qua huic loco haud facile accommodatiorem reperias, detrahamus,vel quicquam tanquam auctarium adjiciamus verum ut res planior evadat,&philosophiae candidatis gratificemur putare, qudd hoc libro tria principia ponat, qua non sunt vere cauis, non enim privatio est caula, nisi per accidens nec vera elementa, quia si materiam excipias, non sunt rei, nisi prout gignitur, partes Iccirco hac nominum multithidine usum isse, ut significet, ab iis quo
modocunque vocentur,vel causa, vel princi-
Dia, aut elementa antiqui nanque hi illo, alii hoc nomine ea nuncupabant iam este ordiendum quod sint rerum naturalium, ut hunt principia. Nec in ratione latet aequivocatio: nam non ob id, lubd in confirmatione aliter utatur nomine elementi: cause yllogismus dicendus est elle aequivocus. Porrd maxima hanc propositionem, sola comuni hominum opinione persuadet, ea nanq; evidentis ratio-
23쪽
De rebus natur. Liter L 1 is satis esticax est cos rivatio. Subdit deinde:
runc enim putamus cogno ere unumclxod , cum causas primas cognoperimus. J Per caulas primas,
intelligo proprias Siquidem octavo Phy
sicorum,&alibi saepius, primum accipit loco proprii hoc sensu: tunc opinamur cognoscere, cum causas proprias,&principia prima, hoc est proxima, usque ad elementa, quod est summa causas, cognoverimus. Nam per elementa summas causas, ex quibus res fiunt&sunt, signi Licat. Sic enim liuinto primae philosophia cap. de elemeto, ait elementa emeipiare indivili bilia, ex quibus componitur ut vocis elementa sunt literae, in quas Grammaticus eam disso vit. Inquit ergo in arbitrari nos vere scire, cum pervenerimus usque ad clementa ipia cilicet rei indivili bilia, ex quibus coagmentatui. Atque haec probatio non sol ime causis nasse scientiam, ut primo posteriorum analyticorum traditur, docet 4erum etiam ordinem Clusarum, JUO ad lummam pervenire possim US, comonstrat. Quoi nodo suam quoq; tractationem primo libro instituit, nanq; ex privatione de forma, principiis libi mutuo uaccedentibus, ac ex similitudine cum iis quae artes Int, materiae nata ram inquirit. Alii hanc conircinationem longe c6tra interpretan rur,ci per elementa, uin
as rei quae fit, proximas intelligit ut Porrδ2 vis
24쪽
via componente videtur resolvens, qua primas causas indagamus in cognitione potior. magis a artificialis. Tunc enim opinamurco nolaere, cum summam causam qua res est,&e qua perfecta prima I, cognitio para tur,perceptam cognitamq; habuerimus. Manifestum e t.1Locum hunc sic intelligendum esse arbitror, qudd concludat, quam dissicilis sit hujus scientiae, quae est.de rerum natura, tractatio ob id scilicet, quod dimcilis occultaq; sit primorum principioru notitia,
quia simplicia sunt,atq; procul a sensibus i
stris seposita Inquit autem primum determ nare tentandum est, quasi dicat, oportere primum venire, unde principiorum cognitio petenda sit. Continet autem hoc scopum ordinem a tractationis, exquibus oportet primcipiorum notitiam venari,in ea scilicet ficiei tia, in qua ratiocinado, ac ut sic dicam discurrendo progredimur: de hac nanq;, non de ea quae sensu acquiritur, loquitur Philosophus: velut supra quoque admonuimus. Porro in hac ratiocinante notitia, quod primum co-onoscendum occurrit, est ipsum confusum; quod quid duplex est, nam universale, quod partes continet in potentia, cum ordine i men, de quo agit in libris posteriorum Analyticorum, confusum appellatur Alterum est confusum, cuiui certitudinem partiti non habe-
25쪽
De rebus natur Liber T. υhabemus atq; hoc disjunctum solent nominare De hoc posteriore loquitur Aristoteles, quod etia Graxi animadverterunt,alio modo scilicet intestigi ab Ataltotele universale hic: Malio modo libro posterioru licet postea de quo universiali hic intelligat haud recte sens rint, hujus quide adminiculo principiorum
cognitionem scrutatur hoc enim primum nobis innotescit,&quae ita paratur notitia, contusa est, uti bd nulla ejus pars certo distincteq; percipiatur. Tale autem est: de quolibet
dicitur esse vel non esse:in prima Philosophia
noc nanq; principiu cognitione quadam pri- Inum nobis occurrete pramenditur estq; ceu Ianuae locus in aedibus, quem nemo ignorare potest. A quo Aristot quoq; tanquam statim cuilibet obvio disputatione auspicatur, disiu-cta oratione usus ceu c6fusia,ac primum nota. Vis uncta au te oratione, quo oppositis costat, cuiusmodi est, unum aut multa, finitu vel infinitia, Omle aut immobile, simile esse illi de
quolibet dicitur esse, vel n6 esse,neminet latere arbitror. Atq; haec sunt, quae circa principia
primu fiunt determinanda. Su unoi deinde Innatae lautem nobis xui asi dicat Viam quirendi est ab universalibus quaestionibus ad minus universales,&cum quassii,an principia sint unum vel riui It magis universia, M., utpote que pauciora presupponat, iccirco
26쪽
a magis universalibus via in iuuente, prostaciscendum est; id est, quae stionibus magis universalibus, quae constant terminis magis notis,in naturali scientia, quemadmodum la
tius primo prima Philosophimul, de nostrae
co nitionis ortu disputavimus, explicuimus.
Ab ipsa ergo natura hoc nobis insitum est, ut ex notioribus nobis indagemus ea quae nobis sunt incognita, quae Aristoteles dixit esse manifestiora natura . simpliciter. Simpliciter nota, sunt simplicia, quae non tam iri nobis sunt nota, sed dicisitur naturae manifesta, ima sua natura percipiantur, neq; alterius causae auxilio indigent. Quod si ea nequimus apprehendere id nostrae imbecillitati ac d creelui, non autem illorum copositiona ambigui tali est tribuendum. Ita materia prima quam visa nobis syllogismo notho noscatur, ac ia- militudine tamen simpliciter est nota , quo niam simplex est, nec alio tanquam principio innotescit. Velum quia est in potentia, s scol noscendae dissicultas non tantum e nobis verum e sua quoq; natura oritur: licet ut principium sit naturae notari quia simpleae. Nihil ei tu absurdi committimus,cum ilicimus eam esse noram Lignotam,est enim o ia, quatenus si simplex sed est ignota,prout est in potentia,& alterius ope cognoscitur.I-
q; prima principia sunt nota naturae, quia
27쪽
, De rebus natur Liber I arsinat simplicia: disjuncturn quod est con
fusum, universale, primum nobis cognosciatur, quod ejus partes indistincte innotescant, atq; ita univertate, quoniam multa hib se confuse complectitur. Neq; est incommodum, aut ab Aristotele alienum dicere, primum cognitum esse aliquo disjunctum innata igitur est nobis via ex notis nobis ad ea quaena' turae nota sunt. Non sunt autem natur mora, ut quidam existimant, quod natura ea primum cognosceret, si aliquid cognosceret sed quia sua natura su et sit mi Licia. Porrb hanc es.se cognoscendi viam confirmat, ubi ait, non enim sunt eadem nobis nota in simpliciter, quoniam auspicaremur a nobis simul&simpliciter. Ne di xit, iis ab a eadem: quo ni amfortassis aliqua sunt,qtue eadem sunt nobis
nota, naturae, ut in mathematicis. Inid, ut
Averro placet, multa quoq; in natura eadem sunt nota nobis,& simpliciter Verum illi hac in re non est adhibenda fides, ut multis in locis demonstravimus. Caeterum quaenam sint oilla, quae nobis primum percipiuntur, Aristoteles docet, cum ait: Sunt autem primum nobis dilucida ac manifesta confusa magis, notitia scilicet discursilva, qua principia naturalia investigamus, dedistinctam quaerimus cognitionem. Sunt autem confusa magis, quae sunt magis universalia, ter disjunctionem
28쪽
et feruntur. Unde circa principia primum cognoscitur, ea esse unum vel non unum, idque ab intellectu Is enim solus rationes diversas comprehendens, quod sensus, qui in particularibus occupatur , nequit Judicat entia multa esse. Eapropter Aristoteles infra inquit, substantiam ac quantitatem & qualitatem, multa esse,quamvis re ipsa non separentur, sed ratione. Quare cum habet aut unum esse, aut non unum; non tantum intelligit quod ab aliis separatur, sed etiam id quod ratione distinguiturie quo perspicere potes,
quantum valeat ratio Aristotelis, cum inquit, si erunt substaritia,& quale,&quantum multa sim quae sunt,4 non unum. Primum ergo
quod intellectus circa principis cognostit,est ipsam unum esse,aut non unum. Atq; hoc est universale, de quo hic agit Philosophus, diversum ab illo, quo utitur in libris posteriorum Analyticorum non ut soannes Gram m. censet,aliiq; autumant. Vocat enim hic universale,disjunctum, seconfusum, ut antea diximus, quale est hoc principium unum esse aut non unum quod quidem ex terminis universalibus coacervatur: per divisionem distincte, quibus da intercedentibus rationibus comprehenditur unum esse aut non Unu. Quomodo etia Aristoteles docet,idq; multis rationibus non esse unu ac propterea addit
29쪽
Posterius autem ex his nota uni temetio principia, iis qui dividunt ipsa. J Dividentibus nanq;
per disjunctum, elementa evadunt manifesta primum quot numero deinde quamam ea sint, natibi una pars disjuncti verae me cognostitur divisione, eaq; ratione comprobatur, reliqua perimitur Minfirmatur. Quare
inquit Philosophus, iis qui dividunt confusa
ex hisq; tie sunt circa principia, nempe unum esse aut plura nota evadunt elementa&principia. Nec crediderim illud,& connectere eadem principia Melementa, sed diversa. uuapropter ex universalibus J Auderem hieasserere, neminem interpretum horum verborum sensum attigisse, atq; ita enarraste, ut Aristot tractationi disputationi l cum antiquis respondeant idque non aliam ob causam, quam quod integra lex expositionem non intueantur mihi vero est ad manus ejus quaestio, in qua tota hujus prooemii series explicatur. Itaque connectentur haec cum superioribus hoc pacto, quod cum viam investigandi principia ex his disjunctis , puta unum et se aut plura, nobis indicasset nunc ordinem, quo his disjunctis uti debeamus, commonstrat, inquiens propterea incipiendum est a disjuncto magis univertati, eo videlicet, quod partibus magis notis constat. Atqui inter omnia disjuncta, nulli est quod prius no
30쪽
bis se offera quam hoc unum aut multa est
enim magis immediatumenti, atque primo notum, d quamvis posuerit tres divisiones, quo complecteretur omnes autiquorum opiniones, cum sint circa principia si quis tamen ad res conferet, prima erit, esse unia inens, aut plura. Sic quod ad nostram cognitionem spectat, prius te offert unum csse aut plura, tuam alia; iccirco inde etiam orditur,&ita numerum naturamq; principiorum inda' gat. Inquit ergo quapropter ab universalibus ad singularia procedere oportet, hoc est, proficiscendum est a confusis magis universalibus ad minus universale confusum, id enim per singulare intelligit' tale autem est, an substantia una, vel plures, quidem hoc
minus universale est, quam unum aut multa.
Dixit autem in plurali ex univer talibus, non ut tres illas divisiones coprehenderet, nempe unum aut plura finitum vel infinitum,&mobile vel immobile nam hae tres omnem, ut diximus , antiquiorum opinionem de principiis continent ratione communi sed ut omnes scientias complecteretur, inquit, quod primum per universalia,& quaestionibus universalibus principiorum cognitionem aggredi debemus in omnibus scientiis Atque id similitudine sumpta a toto comprobat, ad majorem rei perspicuitatem namquemadmodum