장음표시 사용
31쪽
paucitas namque materiae , est cause leuitatis , & densitas est causa grauitatis.
Probat philosophia quod arbores sylve
stres non perducunt sit os fructus ad mλ- turitatem, ex eo quod multum silcolm producunt quem digerere non possunt, disie de alijs multis similibus . 28. Probatur a. quia illa est verὰ ,&proprie scientia, quae probat passionem de re per suam essentiam; sed philosophia
est huiusmodi; ergo, &e. Maior constat. Minor probamr, nam de homine probat risibilitatem per rationalitatem,& admi rationem, de equo hinni bilitatem de leone rugibilitatem per suas essentias,&c. 29. Confirmantur ista , nam ille pro prie scit qui reddit rationem sui dicti, resoluendo responsionem quaesiti in suam catafain, ostendendo quod illius causa sit,
de quod non possit aliter se habere, sed philosophus ita facere potest; ergo scit,ac
proinde philosophia erit vere scientia . Maior nota est. Minor probatur, quonia si Philosophus interrogetur, quarC quae dam arbores in autumno defrondescant Respondebit, cuia eo tempore deest humor iti radicibus foliorum . Quod si rursus interroges , quare in hyeme adeo riget, ut tam homines, & animalia, quam plantae rigorem sentiant, & ostendant λRespondebit, quia tunc temporis sol est in opposito augis, aut in maiori declinatione,ex quo sequitur rigoriquanto namque magis sol est in maiori declinatione, minus calefacit, ac proinde alget, & ex algore, rigor Oritur.3 o. Probatur 3. nam philosophi pertinet ad intellectum: ergo est habitus iIlius: sed non est ars, neque prudCntia , neque intelligentia, neque sapientia;ergo est scientia . Antecedens constat, philosophia namque non est affectus, sed cognitio , & in hoc ordine perficit potentia
cognoscentem. Conseq. etiam constat,
nam philosophia perficit potentiam cognoscentem, scilicet intellectum habitu aliter, ipsum facilitando, & promptum, reddendo , ergo &c. Minor subsumpta ostenditur ; nam philosophia non est ars ,
neque prudentia , quia non est habitus practicus, sed speculatilius , ut diib. seq-
dicetur. Neque est intelligentia , quia haec versatur circa prima, & indemonstrabilia principia', non philosophia: neque est sapientia,quia non agit de primis& altissimis eausis, quo nomine iuXta Arist. I. metaph. cap. r. et r. solum gaudet
metaphysica . Philosophia namque naturalis in solis naturalibus sistit,concludendo proprietates de sitis subiectis perveras& legitimas causas, ut quod ignis sursum feratur quia est leuis, quod terra descendat, quia est grauis, &c. Soluuntur ar
a I. Primum argum. nam scientia debet esse dc perpetuis , & necessarijs a sed philosophia non est huiusmodi, ergo non est scientia. Maior constat ex dictis in Logica ,& tradit Arist. in definitione demonstrationis, quod scilicet debet esse
cx primis, veris , necessarijs , causisquo conclusionis. Minorem probant veteres philosophi, quia res naturales oriuntur s& intereunt, varijsque mutationibus subiectae sunt; ergo &c. Resp. negando minorem . Ad probationem constat ex dictis , quod res naturales ut tractantur 1
philosophia in communi sunt perpetuae,& neccisariae, quia sic in communi non habent principium quo intereant, solum namque intereunt per accidens, ad indiuiduorum interitum. Igitur ut res natu
rates sciri possint sussicit quod sint perpetuae, & necessariae saltem negative ex D.
32. Secundum argum . nam obiectu
philosophiae non est nccessarium neque in indiuiduo , neque in communi; ergo dico non potest dari scientia . Antecedens probatur, quoniam necessarium est illud,
quod no potest aliter se habere,sed obiectum philosophiae ctiam in communi potest aliter se habere, ergo non necessariu . Minor probatur, accipiamus rosam , haec enim neque in particulari, neque in comuni semper est,sed solum vere,non hyeme , & sic de alijs multis ad Obicctum. philosophiae pertinentibus . Resp. quod
rosa etiam quando non est, quantum ad existentiam , est quantum ad essentiam :imo
32쪽
amo etiam quando non est quatum ad exi- sentiam conseruat aptitudinem ad essendum suo tempore. Et sic rosa non solum est necessaria Quoad essentiam, sed etiam quoad existentiam ut sic , necessitate quadam physica,quatenus secundum rerum scausarumque naturalium ordinem non potest non poni suo tempore, licet haec, vel
33. Tertium argum . nullum corruptibile potest per se sciri, quia non semper
eodem modo se habet, sed omnia naturalia sunt corruptibiIia , cum constent male ita prima, quae est primum principium corruptionis ex eo quod nunquam satietur forma, cum machinetur necem illi quam habet, ut habeat nouam ,& sie habita i sta, incipit etiam illi machinari,&c. Rusip. quod res naturales solum sunt corruptibiles in
fingularibus ob rationem dictam , & sic de istis non datur scientia, nisi secundario,
Prout continentur in naturis uniuersalibus, ct incorruptibilibus saliena negative. 34. Quartum argum. de entibus per accidens non datur scientia ex Arist. 6.- aph. cap. 2 . eo quod non habeant certam,&determinatam causam a qua dimanent; sedentia naturalia, quae sunt sub considerati ne physica sint entia per accidens; ergo Sta Minor probatur, nam illa sunt entia Per accidens, quae constant ex rebus diuerinsorum pGdicamentorum ex Arist. s. me raph. cap . sed entia naturalia sunt huius modi, constant enim ex materia sensibili, quae componitur ex substantia, quantitate, qualitate, &c. Resp. notando quod duobus
modis potest aliquid componi ex rebus d
uersorum pGdicamentorum, primo tanquam ex partibus intrinsecis, S essentiatubus, ut si homo componeretur ex homine,& albedine, cte tunc homo albus esset ex rebus diuersorum praedicamentorum, &esset ens per accidens ad nullam scientiam pertinens. Secundo,ut una pars sit intri feea, & alia sit tantum limitatio, vel eo intractio illius,& talia composita non dicuntur entia per accidens, ut linea, & color, qua ratione fit linea visualis pertinens ad scientiam perspectivae, quia linea visualis dicit in recto scium rationem lineae, rati
nem vero coloris solum tanquam limitationem, & contractionem illius. Pariso miter licet materia sensibilis includat substantiam, quantitatem, & qualitates, non tamen est ens per accidens, quia includie substantiam tanquam partem intrinsecam, di essentialem, at quantitatem, Se qualitutes tanquam limitationes, & contractionesi Ilius. I s. Quintum argum. intellectus non sest sensus, nec sensus est intellectus; ergo nec res sensibilis est intellectibilis, ac proinde res naturales cum sint sensibiles non possunt esse scibiles, cum solum res intellectibiles sint scibiles . Resp. concedendo
antecedens, de negando e seq. res enim
sensibilis est etiam intellectibilis ; unde &sunt sensibiles quatenus dicunt suum esse representatum per species sensibiles , &sunt intellectibiles, quatenus representantur per species intellectuales productet beneficio istellectus agentis. 36. Sextum argum. nam scientia non
potest esse, nec inclinare ad falsa; sed philosophia inclinat ad multa falsa ι ergo non est scientia. Minor probatur; nam phil sophia tradit, Se inclinat ad has proposiationes. Saeuiente bruma riget tempus: r gnante cane feruet calore dominante leone aestus pungit: rubeus in sero indieat mane serenum , &e. S tamen ista S alia
philosophiae documenta frequenter faliunt. Resp. quod ista, & alia similiata
philosophiae documenta non docentur absolute a philosophia, ut semper Uerst assed quod communiter contingant; .com muniter namque sunt vera; quod si aliquando fallant prouenit ex eo quod causae naturales illorum esse-ctuum ab alijs impediantur a
33쪽
DUBIUM IRA, Phil.sephia si scientia speculatiua , au
I losophiam esse scientiam practicam, non speculativam. Pro intelligentia sciendum quod scientia speculativa illa est , quae potissime in sui obiecti conte platione consistit , Iicet secundario etiam ad aliquod opus descendat, per quod speculata declaret, ut patet in mathematic ν, quae Iicet speculativa sit,aliqua tamen conficit instrumenta in ordine ad suam speculationem . At scientia practica est illa,quet potissime, &principalius respicit aliquid extra, seu opus, licet secundario possit tria, opere aliquid speculari. 38. His breuiter positis. Nostra,&communis sententia seq. concl. explicatur.
Philosophia es vera , ct proprie sicientia spe
culati a. Sid Arist. 6. meraph. ωρ. I. ct I 14 metaph. V.6.qucm sequuntur Themistius,
Plailopponus, & Simplicius in praefatione philosopbr.e, D. Thomas super Boetium de
Trinit. q. Dart. I. Avicen. in princanetaph.
Ptolomeus in principio Almogesti, & omnes philosoplii hoc loco.
39. Probatur I. ratione Arist. Ioc. citanam si philosophia esset practica , vel es set activa, vel effectiva, seu vel esset actionis , vel effectionis i neutrum dici potest ;ergo non est practica. Non esset effecti nis, quia principium effectionis non est in opere effecto, sed in operante ericiente ;sed principium motus naturalis non est in operante, sed in ipsi sinet rebus, ut principium motus animalis producti non est i animali producente, scd in animali producto. Principium motus sursum in igne producto, est in ipso igne producto, ergo,&e. Neque esset actionis, quia principium motus actionis est a voluntate, ut principium aedificationis domus, principium saltationis, pulsationis instrumenti,&c.sed
neque res naturales, neque earum actiones
sunt a voluntate, sed a natura , ergo, M.qO. Probatur a. quoniam ille habitus est speculatiuus cuius finis est cognitio veritatis ex Arist. a. metapb. cap. I. Sed finis philosophiae est sola veritatis cognitio, ergo philosophia est habitus, seu scientia speculatiua . Minor probatur, nam illo habitus habet pro fine cognitionem veritatis , qui non escit, non ponit suum obiectum ded tantum illud considerat, & politum supponit, sed philosophia non ponit,
sed supponit res naturales, quas considerat, & contemplatur. Et licet homo in Dessiciat hominem quem coasiderat, non stamen fit homo per habitum philosophi , sed per generationem. Unde ad habitum practicum requiritur quod res fiat per habitum, di non sussicit quod fiat a nobis.
Soluuntur argumenta in contrarium .
stientia practica; ergo etiam philosophia,
cum hule illa subalternetur . Antecedens docet Arist. I I. metaph. cap. 6. ubi medicini collocat inter artes facti uas,sic enini dicit. Omnis ars, cν scientia, principia quidam, orcausas quaerit, Ut medicina , ct unaquaeque reliquarum artiam, quarum omne opus es insciendo. Idem tradit D.Thomas super Boetium de Trinit. q. I. art. I. Resp. notando
diuisos esse medicos, & philosophos circa medicinam, an scilicet sit ars, an scientiatarspeculativa, an prae ica. Aliqui namque
eam faciunt artem, aut scientiam tantum a practicam. Sic Argentarius comment. I. imarumparuam Galleni.Hippocrates in principio Aphorism. dicens de medicina. Vita breuis, ars vero longa . Idem tradit GaIl nus lib. de constitutione artis , quod etiam tradunt alij . Porro alii volunt medicinam esse scientiam , idem Gallenus in lib.suasoris ad bonas artes, ubi non solum eam vocat scientiam, sed etiam omnium pGstantissimam ; & in principio artis paruς illam per scientiam definit dicens. scientiam salubrium , ct insalubriam , ct neutrorum. Et Aviceri. lib. I. Fen. I. do tr. I. sic medicinam definit. Est scientia qua humani corporis dispositiones noscuntur. Idem tradunt
alij medicorum peritissimi. Non desunt
ut Trusianus Monachus in artemtaruam
Galieni, & Montanus qui dicunt medicinam & esse artem, & scientiam , diuersia
34쪽
Iaiuen ratione, nam ut est in mente, est scientia , de dolarina; ut vero ad opus re sertur est ars.
1. Communior medicorum, de philosophorum senaentia est , quod medicina alia sit theorica, seu speculativa, &alia , practica, sic Avicenn. supra Christoph. a a
ga inpraefat. vre. medic. Argentarisupra
S alii. Theorica est illa quae disputat domodis medendi, de elementis,humoribus, de varijs temperamentorum generibus, de
partibus similaribus, & dissimilaribus, seu
organicis ,&c. At practica est illa,quae tota est in morbis repellendis, in reparanda sanitate deperdita, in praeseruando ab infirmitatibus, &c. Quando ergo Aristoteles, D. Thomas,& alij dicunt medicinam ego practicam , aut artem, loquuntur doliac vltima, quae est factiva ianitatis, non
temere, aut casu , sed reista cum rationi ars enim definitnr ab Arist.6. metaph. c.5. babitus recta cum ratione factivas. Et qui dicunt medicinam esse scientiam, subalternari physicae , esse partem philosophiae,
die. intelligi debent de priori quae cum ratione progreditur, cum veras, di legitimas rei causis consideret. 43. Secundum argum. nam medicus cognitionem speculativa reuocat ad opus, speculatur namque medicus, & studet ut morbos repellar, ut sanitatem inducat, ut ab infirmitatibus praeserue , &c. ergo me dieina est scientia practica, aut ars, cum nospeculetur ut ibi sistat, sed speculatur ut operetur, ac proinde refert speculationem ad opus; non opus ad speculationem.Re . quod ex hoc quod medicus referat studili,& speculationem ad opus, non ob id sequi. tur quod medicina theorica sit practica , ut enim aliquid sit practicum necesse est , quod ex se,suaque natura ad opus ordinetur , nec sufficit quod ordinetur ad opus ex intentione operantis; alias etiam philosophia posset esse practica, sicut& mathematica, & metaphysica, eum possint ex intentione operantis ordinari ad opus. q. Sed quaeres, an re vera medicina
sit pars philosophiae,illique subalternetur
Resp. assirmatiuε, constat ex dictis in Logi ea de subalternatione scieuuarum, , H. Gabr. Ph1fica .
ubi potissimam subalternationis rationem posuimus , quod idem sit obiectum subalternantis, Ee subalternatae, & quod subal temata solum addat supra obieetum subal ternantis quandam differentiam accidenta. lem, nam perspectiva addit supra lineat , quae pertinet ad obiectum Geometriae visualitatem , & sic considerat lineam visualem; cum autem medicina addat sanitatem supra ens mobile, & sic consideratens, seu eorpus sanabile, sequitur quod subalternetur philosophiae quae respicit ens, seu corpus mobile. Tum quia medicus utitur conclusionibus philosophiae tanqua principijs ad suas conclusiones medicas inserendas. Vnde Hypocrates in lib. de nata
raprobauit dari in hominibus quatuor humores , ex hac conclusione philosophica , quod in homine dentur quatuor elementa
in virtute ; cum enim humores elementis
consentiant, & correspondeant, sequitur quod si in homine dantur quatuor elem ta, debeant etiam dari quatuor humores , dcc. Aduerte tamen quod solum medicina theorica subalternatur philosophiae , noris
s. Tertium argum . nam philosophia agit de ijs quae fiunt a nobis;ergo est sciemtia practica, aut ars. nseq.constat, sciemtia namque practica agit de ijs quae a n bis fiunt. Antecedens ostenditur, quia
philosophia agit de operibus intellectus, di voluntatis, de specie impressa,&expressaece.sed ista fiunt a nobis, ergo,&c. Resp. quod ad hoc ut aliqua sit scientia practica non sufficit, quod sit de rebus quae fiunt a nobis, seu quod sit de obiecto operabili, sed rursus requiritur quod in illud tendat modo operabili,ut operatio fiat per cognitionem, quae sit regula, & modus agendi; nam si quis tendat in domum definiendo,
diuidendo, argumentando , dic. tendit in obiectum operabile, sed non modo operabili , cum iste modus non assematur ut regula proxima agendi, de modo operabill, quomodo scilicet domus fieri debeat, sed modo speculabili. Quare licet dictae operationesin species sint quid operabile,non tamen philosophia tedit in illas modo operabivi, sed speculativo, quia non doceat
35쪽
qua ratione sint producendae, sed quaenam
sit earum natura, proprietates, &c.
est practica, quae refertur ad opus, sed cognitio philosophica est huiusmodi, ergo est practica. Maior videtur certa. Minor probatur, nam potest quis referre ad Dei amorem non solum quicquid lumine philosophico cognoscit de Deo, ut quod sit infinitus, sapiens, immensus, aeternus,&c. sed etiam quicquid eodem lumine cogno scit de rebus naturalibus, ergo ,&c. Resin distinguendo maiorem: illa scietia est practica, qtiae refertur ad opus per se, suaque
natura, conceditur: ex intentione operan
tis , negatur. Cognitio ergo philosophia reserti potest ad opus ex intentione ope tantis, non ex se, suaque natura.
randulani lib. I a. de eaesone gularis certaminis cap.6.9 7. Benedictique Pererij lib. r. Hi eap. 8. qui volunt unam a tantum dari scientiam secundum speciem, stilicet metaphysicam, alias autem scientias solum este partes illius. Hanc sententiam reiecimus in Logica . Secunda se
tentia est quod philosophia sit multiplex
specie, ut una sit naturalis de qua agitur in 8.lib. phsicorram; alia caelestis , de qua agitur in libris de coelo; alia animastica diqua agitur in libris de anima, &c. Sic aliqui moderni in suis conclusionibus,& Caiet. Capreol. & Soncinas apud Masium,
candum omnes suaspartes. Sic tradunt com
muniter Philosophi hoc loco, pro quo videri possunt Masius his q.3. Lerma his q.i. Hieronymus Pla 9. hoc Deo q. a. & alij comuniter Quibus addo Sotum his q. I. concl. q. c lib. I. de demonstrat. G 'a I. q. Unica . Bruxellensem hic q a. Bannes I .de ortu, inter. q. I. ad . di Marsi. q. a. prolog.seo tent. art. 4. Pro quo nota nos non loqui de
philosophia secundu quod dicit tum principia, tum conclusiones opinabiles,quae iaea sunt, tum conclusiones scientificas,hoc enim modo sunt diuersi habitus, scilicet principiorum, opinionis, & scientiae, cum ista ,& habeant diuersa media formaliter, diuersaque Iumina, Sc. sed loquimur dophilosophia ut dicit tantum conclusiones scitas, seu prout est scientia. 69. Probatur r. quoniam illa scientia est una in specie athoma, quae licet habeat obiectum multiplex in esse rei, formaliter tamen,& in esse obiecti est unum tantum ;sed obiectum philosophiae est unum tantuin esse obiecti licet materialiter sit multiplexiergo philosophia est una tantum scientia formaliter in specie athoma. Maior constat ex dictis in Logica de specificativo scientiarum. Minor probatur, naillud obiectum est unum tantum formali ter in esse obiecti, quod habet unam taciturationem qua, & sbqsta; sed huiusmodi est philosophia ; ergo &c. Hanc minorem ostendo, nam in philosophia est una ratio qua, & est ratio entis, seu corporis mobilis, ut postea videbimus: est etiam una ratio sub qaa, & est abstractio a materia singulari , ct concernens materiam sensibilem;
ergo, &c. o. Probatur a. ratione Arist. I./d monstrat. cap.et 3. ubi docet scientias distingui per obiecta, & principia, ubi per obiecta intelligit rationes formales qua, ct sub
qua obiecta considerantur; per principia vero, non intelligit principia essendi, sedeognoscendi, & essendi simul, & sunt media formaliter, quibus utitur ad demonstrandas affectiones, & proprietates de obiecto sub tali abstractione; sed philosophia .
demonstrat de ente mobili sub abstracti ne a materia singulari, passiones illius per principia, seu media eiusdem rationis formalis,quae scilicet solum ordinantur ad demonstrandas palsiones entis mobilis sub dicta abstractione; ergo, etc. I. Probatur 3. nam illa scientia est una in specie athoma, cuius obiectum est unum in genere scibili; ergo philosophia est una in specie athoma. Maior nota esta unitas
36쪽
viaitas namque scientie desumitur ex unitare obiecti, non materialiter, sed forma-
IitCr, ac proinde in genere scibili. Minor Protiatur, quia illud obiectum est unum in genere scibili,quod uno modo attingi tur a scientia , sed ens mobile attingitur uno modo a philosophia, scilicet per principia essendi, & cognoscendi naturae; per
haec enim cognoscit attributa,& propri tates entis mobilis; ergo, &c. Soluuntur argum. in contrarium. a. Primum argum. nam philosophia distinguitur in duos habitus , scilicet in illum qui producitur per demonstrationem propter quid, seu a priori; & in illum qui producitur per demonstratione
quia, seu a posteriori; ergo non est unus habitus in specie athoma. Antecedens probatur, nam scientia quia, & propter uita est multiplex genere; ergo non possunt componere unum, eumdemque habitum in specie amoma.Antecedens pro batur ; nam scientia quia, & propter quid se habent ut scientia , & opinio, sed haec sunt multiplicis generis, ergo,& illa. Tum quia distinctio scientiae desumitur etiam a medijs; sed media a priori, & a posteriori, sunt distincti generis I ergo etiam scientia a priori, & a posteriori erunt diis stincti generis, & sic non poterunt constituere unum,eumdemque habitum in spe
3 3. Resp. I. cum Pla loco citato esse te ipsa duos habitus philosophiae, alteru opter quid, & alterum quia , quod probant rationes adductae in argumento . Resp. a. non esse nisi unum habitum philosophiae , qui de eodem obiecto, & sub eadem abstractione probat propter quid sui obiecti, & quia, licet enim demonstratio propter quid, & quia materialiter sint diueris speciei, tamen formaliter sunt eiusdem speciei, & respiciuntur ab habitu tanquam secundarium,& primarium, , sicut enim charitas respicit Deum tanquaobiectum primarium, & creaturam tanquam obiectum secundarium, & ob istos inperuis non multiplicatur, quia secundarium respicitur sub ratione primarij. Ita quia scientia respicit primario obi
ctum ut demonstrabile prop/er quid, &cundario ut demonstrabile per quia, ideo non constituuntur diuersi habitus . Constituerentur si primario utrumque inspicerentur. Distinctio autem scientia desumitur a mediis primario inspectis,non primario, & secundario; ut patet. q. Secundum argum. Obiecta horum librorum habent diuersas abstractiones specie; ergo ponunt diuersos specie
habitus . Antecedens probatur , nam
magis abstrahitens mobile ad ubi tantu, suam ad ubi, quantitatem, & qualitate, sed corpora caelestia sunt mobilia ad ubitantum, & horum consideratio pertinet ad libros de Coelo , & ista corpora inseriora sunt entia mobilia ad quantitatem , & qualitatem, & de istis agitur in istis libris, ergo, &c. Nec valet quorumdam responsio, quod ista diuersitas abstractionis est tantum materialis, cum conueniat in una abstractione totali a materia singulari, & concernente materiam sensibilem
ab uno, eodemque habitu philosophiae
inspectum. Nam contra est , quia intra eandem abstractionem a materia sensibili, constituuntur diuersa scibilia, diuersaeque scientiae specie distinctae, ut Math matica, Geometria, & Arithmetica, omnes namque istae scientiae distinguuntur specie, & abstrahunt a materia sensibili, licet sit diuersitas lassicienslpro eausandis diuersis scibilibus, de scientijs , nam mathematica abstrahit a materia sensibili
considerando quantitatem ut sic. Geometria considerat quantitatem ut mensu rabilem, & Arithmetica considerat quan . titatem ut numerabilem. Ergo etiam intra genus abstractionis a materia singulari dabuntur diuersae abstractiones specificae constituentes diuersa obiecta scibilia , diuersasque specie scientias.s s. Resp.sustinendo solutionem re ditam , ad impugnationem dico esse diis sparitatem, nam abstractio tunc diuersificatur specie cum principia tendendi spe cie diuersificantur, in nostro casu non diuersificantur , nam philosophia quoad
omnes partes utitur eisdem principijs cntis mobilis, imo utitur uno, eodemque
37쪽
principio radicali motus quod est n tura;& isic cum fit unum principium radicate totius philosophiae , sequitur quod priniscipia proxima diuersiarum partium non nisi materialiter diuersificentur.Cceterum Mathematica, Geometria, & Arithmeti- a , diuersis utuntur principijs tum in cDEendo , tum in cognoscendo, nam Geometria utitur quantitate continua sub ratione mensurae, quae est indivisibilis Ari, metica utitur quantitate discreta, scilicet
numero, mathematica autem praescindit,
quae principia sunt specifice diuersia, licet
conueniant in ratione communi quantitatis.
dis a u obiectum philosophia naturalis,
seu 30sca. 3 6. D Er philosophiam naturalem in- telligimus hae philosophiae par
εem , quae physica appellitatur , cuiuS hiectum inquirimus . Pro quo nota I.
quod duobus modis potest huius scientiae obiectum assignari, scilicet in communi , seu in confuso, & distincte, promprioque nomine. Primo modo dicuntur obiectum physicae res omnes sensibiles, quas habemus prae oculis, videmusque nunc moueri, nunc quiescere, quae propterea dicuntur naturales, quia in soipsis habent naturam, quae est principium motus , & quietis, qua ratione physica, seu philosephia dicitur naturalis; contemplatur namque principia, partes, & accidentia rerum naturalium. Res autem naturales sunt corpora substantialia, simplicia, ut elementa; vel mixta inanimata ut Iapis, & metalla; vel animata sensitiva, vel animata vegetatiua,ut sunt animalia, & plantae; vel animata anima rationali, ut est homo, nec prieterea dan-hur aliae substantiae naturales abstrahentes a materia sinsulari, & concernentes materiam sensibilem, quae tanquam subiectum, aut obiectum considerentur a
nostra philosophia. 7. Nota a. quod si loquamur do obiecto philosophiae naturalis in confuso tunc non probatur, neque probari potest, neque etiam inquiritur, sed supponitur, eo quod per physicam intelligenuis sci tiam rerum naturalium, ncque de hoc controuersia esse potest; sed difficultas est de obiecto determinate , & distincte , quod scilicet sit assignandum . Aliquieonfundunt subiectum, & obiectum,quod absolute verum non est, quia subiectum , proprii est illud de quo passiones demonia strantur, at obiectum est illud in quod scientia tendit, considerando illius asse actiones, & proprietates. Tamen quantum ad praesens per subiectum, & obiectum illud intelligimus , quod ab Arist. vocari solet scibile, in quo includuntur ratio quae, & sub qua , seu ratio considerata, &modus considerandi, vel ut alij dicunt obiectum, seu subiectum materiale,& QN
38. In hoc ergo obiecto assignando sententiae omnes ad duo capita reuocari possunt , seu sunt de hac re duae communes sententiae . Prima est, quod obiectum physicae sit corpus naturale, vel mobile, siue substantia corporea, naturalis, aut mobilis, omnia namque ista ilia idem recidunt. Hanc sententiam sequuntur Magnus Albemis tract. I. cap. D Ari
q. . cap. I. Pererius hic cap. 3. Zabarest cap. a. Picol. lib. I. cap. 23. 928. Bonamicius I. de motu, Achiil. iniris i. ph Γ &alij. 3 9. Secunda sententia est, quod obiectum physicae sit ens mobile , non corpus
mobile, aut naturale . Sic D.Thom. in tio phsic. Caieta in quaesito de hac re . Fer-rar. I. Is q. a. Sot. ιιM.q. I.cones. .Son cin. q. metaph. q. II. Iauel. I. phs init. Aquar. I. metaph. q. I . ad 4. Flandria 6. metaph. q. a. Gratia Dei I . U. q. I. Iamdun. Tolet. Conimbr. Lerina, & alij c muniter hoc loco. 6o. Nostra sententia sequenti conci. explicatur . Si loquamur βα-dum rem,etens mobile, et corpus mobile sunt obiectum
38쪽
plasica, cum eandem rem signiscent. Tamen si loquamur secundum maiorem ex
presionem , melius exprimitur per ens m
bile, quam per corpus mobile. Sic tradunt N. Complut. hic disp. I. qu. I. Et ista est plana mens D. Thomae,nam per ens m bile nil aliud intellexit nisi corpus mobile, seu corpus naturale, ut recte probat Piccol. Ioco cito & patet ex proemio primi libri de caelo,ubi expresse docet obiectum physicae esse corpus mobile. Idem habet r. posenlea. q. ubi docet substant iam mobilem esse obiectum physicae.Ide tradit Il. q. 8 q. art. I. erde Urrit. q. I .art. 8. ad I 6. ct 4.ph D. rex. 7 . Quod idem sit ens mobile , & corpus mobileis , constat, quia quoties differentia inferior additur rationi superiori, illam ita restringit, limitat, & coarctat, ut stet pro eo cuius talis differentia est proxime cois stitutiva, & siccum mobilitas, quae est differentia corporis, additur enti, ita illud restringitve stet pro hoc ente, scilicet pro corpore, sed antequam probemus secundam partem.
61. Sciendum . quod particula illata mobile, quae ponitur ut differentia conia tractiva entis, & constitutiva corporis mobilis, sumi potest dupliciter, primo aptitudine proxima ad motum, quo modo est proprietas corporis naturalis. Se cundo pro principio primo substantiali, eui talis proprietas debetur, seu a quo pullulat, di haec est ipsa substantia naturalis. Cuin ergo dicimus ens mobile,aut corpus mobile inquantum mobile es obiectum physicae, non intelligitur primo modo , quia proprietas obiecti, non est ratio formalis obiecti, sed intelligimus seeundo modo, solemus namque quantoque principia explicare per proprietates, quocirca idem est dicere corpus naturale, & corpus mobile. 62. Quod autem melius explicetur 3biectum physicae per ens mobile, quam Fer corpus mobile probatur I. ratione in Thomae, quia nulla scientia probathum obiectum,sed illud supponit,ut om- es fatentur, & colligitur ex Arist. I. po- ter. tex. a. o 6. metaph. rex. I. Sed in
physica demonstratur corpus esse mobile, non ens, ergo, &c. Minor probatur, nam Arist. 6.80. rex. 32. probat omni mobile esse corpus, non tamen probat quod omne ens sit mobile . 63. occurres pro aduersariss negando minorem, nihil enim cst in physica notiua quam dari corpus mobile, nequo hoc eget probatione, sed tantum vocabulorum explicatione; neque Arist. proin
bat dari corpora mobilia, sed quod si aliquod mouetur debet esse diuisibile , imos uisceret ad rationem Arist. quod esset
linea , aut superficies, vel etiam corpus mathematicum,idest quantitatis trinae dimensionis, licet quia non datur quantitas nisi in corpore, inferri posset omne cor pus esse mobile. Sed contra, nam re vera Arist. demonstrat loco citato corpus esse mobile, non per motum, quia tunc prombaret circulariter, &idem per idem , vel
solum a posteriori, & per effectum , sed probat per diuisibilitatem, alias corpus
moueri non posset, cum non possit idem secundum omncs partes esse simul vel in eodem nunc, vel in eadem parte spati; ,&sic probat dari corpus mobile,seu corpus esse mobile, quia est diuisibile, unde concludit dicens: Omne autem quod mutatur, diu bile necesse est, nam cum e quodam in quoddam sit omnis mutatio, cum es qui de in eo in quod es mutatum, non υheriar,ut patet, mutatur. Ubi non loquitur solum
de mutatione, seu mobilitate localis , sed de quacumque quae est sub consideratione physica. Vide D. Th. & alios expositores ibidem.
6 . Probatur a. nam in assignando
obiecto scientiae nihil debet inuolui quod neeessario indigeat probatione in illa scientia, sed qui dicit corpus mobile esse obiectum physicae, aliquid inuoluit quod indiget probatione in physica, ergo male assignat. Minor probatur , quia qui dicit corpus mobile esse obiectum physicae,
dicit mobilitatem non reperiri nisi in corporibus , nam obiectum materiale nono debet minus late patere quam formaleis , & consequenter dicit omne mobile esse
39쪽
physiea; ergo i auoluit aliquid quod est
Probandum. Tum quia obiectum in scie-eia est illud quod lupponitur tanquam notissimum,& adaequatum fundamentum suarum passionum, sed non supponitur in physica corpus esse adaequatum fundamentum motus, sed probatur; ergo, &c. Tum etiam quia omne quod mouetur est corpus, seu qui probat omne quod mouetur esse corpus, probat mobilitatem esse in corpore,& per consequens probat
dari corpus mobile, sed physica supponit
dari suum obiectum; ergo corpus mobile non est obiectum physicae, saltem secundum hanc expressionem, os . Probatur 3. quia obiectum, vel
subiectum in scientia est id cui competit praecipua passio illius, & qaod ponitur indefinitione talis passionis, sed hoc in pb
sea non est colpus, sed ens i ergo non corpus, sed ens mobile erit obiectu phy- fcae. Minor probatur,nam praecipua Pasisio physica est motus, qui diuiditur in quatuor species, scilicet generationem salterationem , augmentationem, & mO- tum localem; sed in definitione talis motus non ponitur corpus ut subiectum, sedens, ita namque definitur s. phys. tex. 6. motus est actus entis in poιentia prout inpotentia, idest, est actus entis mobilis, ut
mobile est; ergo ens mobile est praecipud subiectum passionis physicae, scilicet mo
66. Probatur . iram mobile, seu naturale latius patet quam corpus, sed ratio formalis obiecti non debet Ialius patere quam materialis, ergo male assignatur pro ratione, seu pro obiecto materiali corpus . Minor nota est. Maior pr batur, nam non sola substantia est naturalis, & mobilis, & multo minus solum
corpus, quod est species substantiae , sed
etiam accidentia dicuntur naturalia, imo dantur etiam priuationes naturales, &etiam accidentia dicuntur entia mobilia, quoniam alterantur, generantur, & destruuntur; ergo melius ens mobile quam corpus mobile dicetur esse obiectum
physicae. Tum quia subiectum , I seu obiectum in scientia debet significari terminis notissimis; sed notiores termini sunt enS mobile quam corpus mobile; ergo,&c.
nijs Arist. nam q. metaph.tex. I. cst 6. metaph. tex. item I. docet quod sola meta pnysica considerat ens ut ens in communi, reliquae vero scientiae considerant par
tem entis, id est aliquam speciem entis ;ergo etiam physica considerabit partementis, sed haec non potest esse aliud quamens mobile, ergo per Aristotelem ens mobile erit sub consideratione physica .
Et I a. metaph. tex. I9. docet quod in omin
ni praedicamento sunt tria principia,scilicet materia, forma, & priuatio, quae sunt principia mutationis, & consequenter in omni praedicantento est aliquid mobile ι sed hoc non potest esse corpus , quod tum est in praedicamento substanti mergo cum omne mobile consideretur a physiaca, sequitur quod non corpus mobile,sedens mobile pertineat ad considerationem physicam. Soluuntur argumenta in con
trarium. 68. Primum argum . quoniam Cum
dicitur ens mobile esse obiectum physicet, vel ens intelligitur esse obiectum materiale, & mobile formale, sicut cum dicimus ferrum ut fraenitactibile est obiectu fraenifactoriae: vel certe ut totum hoc asingregatum ex ente, & mobili est obiectum materiale, & ratio formalis si ipsa mobilitas reduplicatiuὸ accepta, ut sensus sit quod ens mobile inquantum mobile est obiectum physicq ; neutrum dici potest,
ergo,&c.Non primum, ut fatentur Tho-mistae, quia tunc assignaretur obiectum is materiale valde remotum, quod non sufficit quando volumus determinate assignare obiectum; unde cum volumus assignare obiectum medicinς non dicimus est ens sanabile, sed dicimus quod est homo sanabilis, ens autem est subiectum
remotum mobilitatis, non enim omne
ens est mobile; ergo sicut committitur vitium cum in definitione proprii ponitur genus remotum relicto proximo teste Arist. 6. tuis. Dco 8 .ct a. postem tex. 69.er 7o. ut si quis diceret homo est ens r tionale, ita vitiu est in assignatione Ohie
40쪽
im Donere pro subiecto materiali materia
xemotam: Tunc enim obiectum materiale magis Iath pateret quam forma e. Neque clici potest secundum, quod scilicet
κotiam hoc aggregatum, nempe ens moisile sit obiectum physicae, ita ut duo ista
vocatiuia significcnt unam rem, sicut enspex se significat substantiam , & ens in aciIio lignifi)at accidens; ita ens mobile si-Gificet unam aliquam rem, quae reduplicativo considerata ut mobilia est, consti- euat obiectum physicae. Hoc inquiunt, Hici rion potest,nam vel illa vocabula ensmotii Iesignificant re ipsa aliquid aliud
Praeter corpus mobile, nempe rationem aliquam communem , vel idem significat quod corpus mobiIe , non rationem aliquam communem, quia restringitur ens Per mobilitatem vis et pro re determinato mobili, quae est corpus. Si sign ficet idem quod corpus, quare non exprimul obiectum physicae per corpus,cum sit genus proximum, & magis res exprimatur per genus Proximum quam Per rem
6p. Resp.quod utrumque dici potest, i scilicet ens sit obiectum materiale , &mobile formale, & licet ens secundum se magis lat8 pateat,non tamen prout co- trahitur per mobile tune enim restringitur ut supponat pro corpore, seu pro substantia corporali mobili,seu mutabili, m do explicato; & licet ens sit genus remotum, tamen quandoque melius est explicare rem per genus remotum quam per proximum, quando scilicet genus remotum est notius, ut contingit in n. stro casu, non sic quando genus proximum est notius, ut in exemplo allato contingit cudicitur. Homo est ens rationale; animal namque est notius,& magis sensibile quaeus: non tamen corpus cum explicandusit de quo corpore intelligatur cum dicitur corpus mobile, ut scilicet intelIigatur de corpore tum substantiali, tum a
cidea tali proprie & improprie dicto,quod etiaci dicitur de qualitatibus, & quibus-cdaeque accidentibus mobilibus motu siue pellerationis, siue alterationis, &c. qui motus non ita bene explicantur percoles mobile, qua per ens mobile, quod D. Gubr. P0sca.
etiam dicitur de accidentibus.Potest etiadici, quod per ens mobile intelligatur
aggregatum exente,& mobili, seu mobialitate, ut dicit quandam rationem communem ad omnia mobilia naturalia siura motu generationis, siue alterationis, siue augmentationis, siue motu locali, cum omnes isti motus pertineant ad considerationem physica in 7 o. Secundum argumenti nam ideo
Thom istae, assignant pro obiecto physicaeens mobile, & non corpus mobile, quia corpus mobile inuoluit aliquid quod est
probandum ut ex nostris rationibus comstat, sed hoc idem currit de ente mobili; ergo, &c. Minor probatur, quia per nos idem sunt secundum rem ens mobile , &corpus mobile; ergo quod Thomiste dicunt de corpore mobili, idem diei debet de ente mobili. Resp. quod licet secundum rem sint idem corpus mobile secun . dum modum a nobis explicatum , & ens mobile, & sie secundum rem sit eadem utriusque ratio, tamen secundum rati nem expressam aliquid potest probari de uno, quod non probatur de alio, ut ex dictis colligitur. Caeterum ista magis exinplicata manebunt ex dicendis dub. seq.
An sub obiecto plasica comprehendantur susubstantia , or entia materialia , anerium I ritualia vi Angeli.
r. TY oc dubium a Iiqui sie propo-o nuntian obiectum physicae sit
aliquid communius corpore naturali, seu an sit quid uniuersalius , ut etiam comprehendat Angelos, an vero sit quid minus uniuersale quam corpus naturaleas&c. Prima sententia est Scoti,&Scotist
nentium, quod obiectum physicae sit iu stantia naturalis, & mobilis prout ineludit etiam Angelos. 'Cuius sententiae fundamentum potissimum est,. quia etiam Angeli naturaliter mouentur,ut ex sacris