장음표시 사용
111쪽
mo vasculo spectabitur crusta phlogistica, quam
frustra in tertio aut quarto quaeris, et ultimo e-imissus sanguis praecedenti continuo citius coit, ne alias diversitates memorem. Subitanea haec sang linis mutatio, ut de veritate hujus Paragraphi luculenter ieitatur, ita ardiissimam mirandamque Vasa viva inter et liquidum contentum relationem docet. -- Luce enim meridiana clarius este puto, quod mutata cuiusque
portionis detracti sanguinis indoles et habitus, demutata totius liquidi vitali. circulantis indole te
S. 129. Ob erVatis quarta. Magnam pariter in lympha vasorum lymphaticorum pro vario sanitatis vitaeque statu, adeoque pro varia Valarum agendi ratione intercedere disserentiam, egregie dexterrimus HENSONUS demonstravit ca),' S. 1so. Observatio quinta. Aliud exemplum humorum per mutatam Uaserum actionem mutatorum nobis offert serum coloris lactei, quodque ab eodem Cel. Auctore describitur b . qui porro Optime demonstrat hunc colorem, de indole praeternaturali una testantem , ac per integram stri massam diffusum, eX.chylo recenter Praepa-
a) G. URwsoN Experimental Inquisies into the Lymphatic System. Egregium hunc libruna Latinitate donavit Doctiss. mihique amicissim his T. WYNPERSSS, Praxin Medicam Lugduni Batavorum se
112쪽
rato ac sanguiferis vasis inmisso ortum non duce, re. -l ribuendum illuna mitius esse peculiari et quidem morbosae vasbrum in serum aditi ni , observationis decursuS inonstrat. f. 13Ι. MUtatio , quae parti bsthematis vaseularis accidit, indolem liquidi contenti, aut pseus actionem immediatum fusinentis assicis. Modo ostendimus toti Systhemati vasculari inesse facultatem non mutandi tantum liquidi per illud suentis proprietates, sed et vasa haec pro diverso, quo Laudent, in Variis vitae ne sanitatis stadiis, agendi tono, eidem contento liquido diversam indolem tribuere..-- Quod ut de toto Ualet Systhemate aequabiliter asseeto, ita de ei parte quantum ViS eX ua Verum esse, jam ostendere conabimur; ita quidem ut si unicum tantum vas afficiatur, etiam hoc tantum fui dum , quod pervas illud fluat, indolis mutationem eci Periatur. .
Innumerae quidem prostant observationes, Organa secretoria humoris V. gr. aquosi post mutatum tonum, i aliquando emittere mucosum, pariter co-
qum liquidi oleosi reddere aquosum et Vice Versa, de quibus consuli lil. HALLERUS ab meretur. - Uerum cum sollicite, ut ante diximus, celebrem R. fCH1UM inter et MALPIGH1UΜ Egitatam quaestionem evitare velimus, ex glandulis sane, f0lliculis aliisque partibus, de quibus quae sto esse posset, anne revera liquidi fluentis mutata indoles a vasis actione pendeat, argumeU tum pro Thesi nostra ducere non licet. Videamus itaque, an non alia sint, quae scopo
113쪽
s. I 32. Observatio; prima. Applicato cutieantharidum emplastro, elevatur Vesica humore turgens limpido, Visu aqueo, qui, ab igne, ac, dis, et alcobole coagulatur, saporeque gaudet subsalso, uno Verbo, qui sero est similis. Quod si iam ablato hoc liquido, vesicata pars ulbterius stimuletur, irritetur, ita tamen ut inflamma. tio nimia non oriatur, observabitur crusta tibi alas, facie coriacea, quae partem irritatam investit, aliquore, in ubi vasorum egressus est Oscula coeunte, orta. - Similis crusta partes internas. post leviorem quoque earum inflammationem haud raro obducit, et concretionis Viscerum caussa existit. . Hisce igitur in casibus, novum, quem irritamenta in vasorum eXtremitatibus effetunt statum, nova illorum agendi ratio comitatur. Id qu0d eae
oborta inflammatione est apertissimum. - Etiam loco humoris tenuis, aquosi, per se non concrescentiS, qualem eadem illa Vasbrum eXtrema secernebant, antequam mutatio iis indueta erat,
nunc longe alium, ut diximus emittunt, lymphae sanguinis coagulabili Ualde analogum. jConcludimus hinc, partem quoque Systhematis
vascularis, certa determinataque ratione assed tam , humoris per eam fluentis indolem ita mutare posse, ut solus hic tantum mutetur, reliqua vero fluidorum massa non assiciatur. Id quod ostendendum erat.
Verum enimvero spectata similitudine liquidi illius in crustam concrescentis, cum lympha sanguinis coagulabili, jure posset hic objici, vasorum
illorum eXtrema non quidem reVera illum praeparasse humorem, sed tantum lympham coagula bilem, in sanguine omni contentam, transmisisse.
114쪽
Sed veram hic locum habuisse seeretionem, non autem simplicem emissionem, sequentia Ostendunt.1. Lympha sanguinis coagulabilis, sua natura sero Inagis iners, non posset per Oscula irritata,
inflammata adeoque contracta ante ierum aut Cruorem emitti. - Serum enim transmitti posse eorum augilstia vetat.
. Nisi in ipsiis vasculis suas proprietates acquireret humor ejiciendus, hoc est, nisi in illis Crearetur, non p0Sset, eodem quo emittitur instanti, concresCere, Ut nunquam concrescit tam cito lympha sanguinis coagulabilis. Coire autem velut in instanti ex leviter illis inflammatis vasorum Osculis emissum humorem, perspicuum est ex eo, quod aliquando ipsae cordis majorumque arteriarum parietes internae, simili, de qua jam agimus, crusta tectae non modo inveniantur, sed et latera canalium arcte cum illa
cohaereant; quod omnino notandum, ne cruStae ortus continuo ad vitae terminum referatur.
Interimi crusta illa dictis in locis, eoque quem eX-p0suimus habitu inveniri non posset, nisii eodem momento . quo Vascula parietum hunc liquorem forma fluida emittunt, et hic concresceret: alias enim a sanguinis torrenti jugiter fluente deberet excipi ac solvi. Sed s. Asserti veritas et eX eo patet, quod ipsa vasculorum oscula, quae liquidum hoc, tanto ad conci escendum nisu gaudens, emittunt, ab eodem non obstruantur. . Quodsi enim mechanica locum tantum haberet transmissio ac transsu datio, certe in ipsis arteriarum finibus, ubi motus lentillimus est, jam inchoaret et perficeretur con
115쪽
cretio , cuius essectus foret irre Blubilis obstructio,
jam orta antequam gutta transiisset. S. Iaa. Obsertia se riecundia. Ossium callus ac partium mollium cicatrices egregie quoque de veritate S. 13 I. testantur. - Fraeto osse magna. in hujus vasis eXcitatur turba, cuius primaria sequela est mutata laesorum vasorum actio; aliter enim in agendo fracti ollis ejusque partium conneXarum vasa disrupta vel distorta disponi, nemo dubitabit. - 1nterim quid oritur' oritur callus a , corpus indosis plane singularis, quod quamquam aliquam cum Osse habeat ii militudinem, tot tamen ab eo differat proprietatibus, ut neutiquam pro iisdem haberi possint. - Etiam nihil in
corpore 'humano Obvium est, quod cum callo conveniat. - Quum ergo subs tia haec organica sit, atque productum Vasiorum laesorum, confitendum erit, illam esse habendam pro effeci' adtionis mutatae, ac noviter illis per ossis fracturam illatae. - Atque id ipsum est, quod assertum Si. citatae demonstrat. Q. Caro denique luxuriosa, cicatrices variorum generum idem plane eVincunt. Producere
scilicet pro varia, qua affecta sitiat ratione vasa etiam singularia, aliam substantiam, aliter passim organisatam. S.I3 -
Videatur de calli generatione Iaudatissima Dissertatio Celeb. A. BONN descriptioni Thesauri ossium ino bosortim Hovialli adneXa'; ut et ejusdem Thettairi Tabularum splendidissimarum explicatio, cuius primuS fasciculus nuper prodiit.
116쪽
f. I 3 . Nec solum corpus animale eXempla GL fert mutatae per caussam eXternam vasorum actionis, ita ut idem vas, humorem, quem appello A, in statu naturali secernens, applicato irritamento, aut quacunque vi eXterna, humorem alium B producat, sed et regnum vegetabile luculenta huius rei specimina Praebet; ex quibus unum alterumve attulisse sussciat. S. I 35. ObserPatio prima. Esse in arboribus duplicis generis gemmas, ut Origine, mechanismo et structura, ita agenti facultate maXime distinctas, omnibus est notum. Primi generis sunt gemmae foliorum, secundi gemmae fruetus. Gemmae hae ad foliorum aXilliis aestate propullulant oculo eXercitato mOX distinguendae. --
Quod si jam folia, gemmam fructus novam ambientia atque huic Vicina, continuo tollas, eam constanter in gemmam foliorum mutari videbis, neque unquam florem aut fruetum, sed horum loco folia vere ProXimo producere; argumento, Per Vim ac caussam eXternam, gemmae mechanismum ita fuisse mutatum, ut quae natura in specierum con-
servationem floribus ac fructibus proferendis destinaverat, liquoribusque huic sini aptis secernendis,
per artem secernere ac praeparare cogantur, qliae foliis propria sunt. - Hac per causiam eXternam mutata structura nititur arborum putatio,
qua nihil aliud esticitur, quam ut gemmae foliorum in gemmas fructus Vertantur. f. 126. Observatio fecunda. Quod modo demutata actione vasorum Ossis fracti in animalibus, atque ab ea pendente mutata secretione ac creatione corporis zOvi, calli nempe, observavimus, id
117쪽
quoque smili m0do in vegetabilibus obtinere Om. Des noVimus. Alibi egimus de natura calli vegetabilium, hic tantum notasse sussiciat, horum callum, aeque ac illum quem animalia offerunt esse Organisatum, nec cum ligno aut alia parte convenire, . sed sui plane generis esse, non aliter ac morbosa actio, per Vim eliternam in vasta callum produetura determinata, cum nulla alia naturali comparanda, sibi propria dici debet.
- Atque ita apertum est, mutatam vasorum adtionem mutatam continuo secretionem sequi.
Plura quae ad hoc caput spectant habentur in Dissertatione, de constituendo per certa indicia arborum ac praecipu3 quercuum hummi incrementi stadio, ab Illustri Academia 1cientiarum Burde-galo-Gallica duplo Praemio condecorata.
S. I 8 . Actio vasorum solidi vivi per suppurationem mutatur. Sequitur hoc assertum ex ipsa suppurationis notione, quatenus sequela est in-fammationis, in qua quidem vasorum actio tantum a naturali aberrat, ut fluidorum inpactorum motus reduci absque continui solutione nequeat. Quod adeo apertum est, ut pluribus hoc demonstrare necesse non sit. - Attendatur modo ad symptomata locorum suppurantium. En tamen ObserVationem. Is 8. Observatio. Si solutionem continui suppuratio sequatur, tunc materies regenerata structura ac indole differt ab illa quae divisa erat, ut ex cicatricibus id manifestum est. - Quodsi autem absque suppuratione amissum restituat activa naturae Vi3, regenerantur partes similares ejus
118쪽
iusdem plane cum amissis indolis. Exempla plura apud Chirurgos prostant, et fissuras licet cruentas quotidie, si homines optima gavisi fuerint sanitate, sine praegressa suppuratione ac cicatrice sanare videmus. -- Huc pertinet, quod pedes ac caudae lacertarum aquatilium ac capita limacum eX eXperimentis praesertim illustris BoNNET1 a) plane regenerentur. - Egregium
quoque nuper eXemplum in columba vidi, cui pars faucium notabilis amissa sitne ullo suppurationis indicio aut cicatricis vestigio rettituta fuit. Qu0dsii jam perpendamus, Omnem regeneratio.'nem partis amissae pendere ab actione vasorum
divisorum; quae si nulla sit, nihil etiam repro- ducitur; si pletne vitiosa, inpletur solutum conti-
nuum carne luXuriosa, ut in ulceribus, quae sor- dida Chirurgi appellant, saepius accidere solet; porro vasa divita naturaliter in agendo pergere, neque ullo modo vitiari, ut erat in casibus modo memoratis, si habeatur substantia re- producta illi, quae amissa erat, similis, nihil sane apertius est, ubi habetur juXta suppurationem cicatriX, substantia codilans quae ab amissa plane differt, quam quod pus iisdem Vasis genera tum , productum quoque si per vasa, quorum actio est mutata. Ut adeo praesente suppuratione, quae . continuo talem comitari solet cicatricem, locum
habeat mutata vasorum solidi vivi actio; pmutab initio huius Sphi asseruimus. Differt ergo, ut hoc porro adjiciam, cicatricis structura a parte perdita, non quod noVa haec sit, sed quod per inflammationem ac insequentem
119쪽
suppurationem mutata sit vasorum regenerationi inservietuitum actio. - - Atque inesse vatis facultatem sui similem producendi partem, si dividantur, multa sunt quae probant. Admirabilis Polypi regenerandi fac illas a TREMBLR1o detecta, non hisce solis, Ilon Vermibus, non lacertis propria est, sed latius minori quamVis gradu per totum vivens regnum se eXtendit, ut stupencis experimentis, imprimis ab Ilusi . HUNT ERO, ac FONTANA in animalia etiana majora institutis probari posset.. 139. PMogemam esse essem:m verae secretionis ulterius probatur. Quae hucusqtae praemisimus, satis jam, ni fallor, ostendunt, non tantum non insolitum in oeconomia animali esse, ut Vasa, determinato modo affecta, aptitudinem acquirant novum creandi corpus; sed et ipsa vasa solidi suppurantis vivi revera actionem mutare, id quod ad Propositionis nostrae veritatem demonstrandam suffcere sobsel; sed quum lilia adhuc eaque evidentissima non deficiant, parum huic loco immorari non inconsultum erit. Videamus quae nostro enuntiato commendando inseivire queant. f. 1 o. Observatio prima. Ad ipsam attendatur Puris indolem. - Multis scilicet Cap. Primo et Secundo demonstratum dedimus, quod Pus, eorpus blandum, non sit eX corruptione ortum , sed plane sui generis sit humor ab omnibus aliis diversus. - Pus etiam in ipsb suppurantium sanguine, juxta ea quae ad initium hujuta
capitis diXimuS non continetur. --. ULde ergo oritur, dum neque elltra humorum circulatio-
120쪽
nem formatur, neque in humorum massa reperitur 9 In ipsa parte affecta creetur, secernatur oportet. f. IAI. Obser atio Secundia. Monstravimus S.I3 2. qui levior in parte corporis aflaeta inflammatio humorem , a circulante et naturaliter emittendo diversum secernat. - Eadem haec vasa,
si fortius irritentur, atque ita similis caussa, sed maiori essicacia, agere pergat, loco huius lymphae coagulabilis verum prodit Pus. - Quid ergo magis naturale, quam quod vasa ita fortius affecta in mutata secretione pergant, dum pus Oritur. I. I a. Obser tio tertia. Puogeniam ad veras pertinere secretiones eX eo quoque manifestum est, quod generaliores harum leges sequatur. Sic contractiones spasticae, quae totum turbant corpus, quales sunt quae eX terrore, caeci oriantur, aequaliter assiciunt, et secretionem et Pu-ogeniam , dum utramque suspendunt. - Huc etiam pertinet observatio sequens. f. a 43. Observatio quarta. Est aliqua lex generalis in organorum secretoriorum agendi modo ' fundata, juxta quam stimulus lenior applicatus eorum actionem incitat secretionemque Pr OVet. - Sic aromata, aliaque stimulantia ore assumta salivam eliciunt, frictio moderata idem praestat, psalvisculum oculo illapsum lacrymanimassiuXum in-x citat, renes, testes, intestinales ut omneS glandulae differentibus stimulis actae idem demonstrant. Ubi autem per canales vivos adeoque irritabiles simpliciter humor emittitur, non stimulus emissionem