장음표시 사용
191쪽
va Templum Ecloga hec insccibariir in exc-plarib iis Florentiae publicatis probabilem causam fortasse afferre possem , at res mihi
Vigesima cerad J Vigesima dies , respicit. n. diuisionem quam Romani de die faciebant; de qua hec M. Varronis verba leguntur in libro Rerum humanarum. Homines, qui ex media nocte ad proxi- mediam noctem his horis uigintiquatuor natiout uno die nati di cuntur . si qui vero de varia dierit diuisione apud diuersas gentes surpata plura noste cupit, habet Gellium, Macrobium, qui id copiose prosequuntur. Exputant iubila tauri J Sic supra. bimontana facros distinguunt iubila uersus. O puer Hebes, stulte, ita enim exponit Seruius vocem tardus, quae idem prorsus valet ad illud Virgilij. Venit, ct upilio, tardi uenere bubulci iam quod sequitur,4 durior axe Lycota, sunt qui testentur in aliquibus codicibus scriptum se reperisse osse,inti od sicut facile tolerari potest, ita no nece stario fuit ex cogitatu , vulgatior enim scriptura commodam habet sententiam , si quidem axis hoc loco ponitur pro materia aliqua dura, ac blida, cuiusmodi fere esse consueuit, quae ad curruum aves conficiendos adhiberi solet, de qua Plinius ait. Secatur in lamina praetenues isti, colore quoq; non ingrata,fodis ximpsidaiys, quae erantur,. rotarum axibus, ad quos lento refraxinus utilis, scut duritia lex, utroque legitur ulmus perinde igitur est, ac si dixisset Calphurnius i durior ilice, quercu , quod in rudi agrestique ingenio praeditos iaci consueuit. Homerus
192쪽
virum truncis, tauro robore nata, Queis neque mos, cqμe cultus erat. Qui uel res fagos J Annosas τι ἴίοι in verbis, non in sententia, ueteresfagos, nouaspe Iacula Virgilius nouo ueter
deceptum errore iocorum Agnouit de . Uιluitur ille uomens calidum de pecctore flumen rigidus. Iuvenis deus Carinus , quem & alibi quoq; Vt vidimus,
Mirabar Virgil. Mirabar, quid sa deos Amarylli uocares. Taciturnis stula luis Ideo taciturnis, quia tua fistula cessa
ret, neq; eas, Ut antea, resonare faceret.
Etsolus Stymicon Vel incomitatus, qui sine te alternatim canere nequiverit, vel qui te excepi primas cancndi par tes obtinet. Pallente corymbo Hederacea corona redimitus, vide quae adnotauimus supra ad illud ur modo te Baccheis Musa coi Tin-bis Munerat.
sine te moesti J Moesi, quῖ sine te, non quia donauerimus. hoedo , intelligit autem hoedum recens natum, qualem significat Horatius ibi Cras donaboris ordo, ut Irons thrgida cornibus: Trimis ex Vex. erem, praelia desinat Frustra. Lentus abcs Securus, ociosis s. Virgil P cs patrium fugimus , tu Tγtire lentus in umbra Formosum resonare doces Amaiyl daserutias . superius initio Eclogae lentus valet tardus , hoc cli sero est enim ibi positum adiectivum pro adverbio more Gra xΟ-rum, de quo alibi n6 nihil attigimus aliquot exemplis allatis Lustrauit ouilia Thy regem de more purgauit , hic noster in Didascalices tu cespite uiuo Pone Iocum, geniumq; loci, Falin uiui I; Laresq; af farre uocas tepidos tunc hostia cultros Imbstat, atq; etiam dum uiuit ouilia lustra Et pronia diries uberat Futurus diues , si priae mi auferat de hac locutione dictum est a nobis superius Quae lustrat Ouilia Thyrsis Id , quod continet, pro eo , quod continetur, ouilia scilicet pro gregibus qui ouilibus includuntur , sic dixit Virgilius Triste lupus stabulis, nota figura sedi ovilia ipsa, sicut ,rbs lustrabantur de classis lustratione vi- ω, quae refert Appianus Bellorum ciuilium libro . Omnia Lucana Armenta, quae in Lucanis filii bus pascuntur, in quibus ob lautissima pascua ex omni parte pastores cu armentis conuenire solent. Horat Pecusve calabris ante sidusseruidum
193쪽
feruidum aucana mutet pascua idem . sui uici prosunt, homrea, qu lve Calabris ciali bus adiecti Lucaniis metit Orcus Inuidus aures Def ice In hoc serturus inuidus in despexeris,
Ciusdem generis est locutio, quae modb antecessit, D praemia diues uferat notaui stiperius non uno in loco Q sim certare olent Pastores nimirum inter se, cum Palis,
Apollinis sacra celebrantur, non udd certent Pales ,
Apollo. NPastoralis pollo Nouon a pastione, qui, Admeti greges quandoq; pauerit: sic Nemesianus . O tu tana Pales, is pastora-bus Apollo: sed Ecloga prima ruralem appcllatio versu Musseradat , lauros carpens ruralis Apollo consule Macrobium Saturnal libro primo. Trabibus De cta cula textis Descriptio ampli theatri ex materia confecti nam Ilignea quo 1 ea mille non solum temporaria, sed perpetud etiam mansura constat tum exa hJs, tum praesertim ex Cornelio Tacito, qui Fidenatis, illacentini lignei amphitheatri meminit. m. Scauri Plinius dicuntur autem a Calphurnio cuncta per hyperbolem , sicut multa incam dem sententiam a Martiale de Amphitheatro Caesaris
Et diuos len/iacentes Carinum in Numerianum in nonnullis excussis libris cernere est cliuos pro divos, quod'riam aliquorum gustui suaviter sapit, tam meum ostendit, itaq; Vocem illam non iniuria, ni fallor, ex nostra editione reiecimus. Pulla ordida uene Pullus color videtur proprius fuisse vilis plebeculae, unde infra hac eadem ipsa Ecloga pullam paupertatem appellabit Suetonius . anxitq; neqvis pullatorum media cauea sederet est verbi ullus color niger, ut docet Servius Grammaticus ad illud Virgilij ne maculis infuscet vestera pulis 2 ascentum . vel est color, qtialem dorsum leporinum ostendit, aut
terra recens aratro proscitia, ac nescio an sit, quem Graeci vota Cant ρ οπλιον , sue etiam ιλλιον, nos bigio su bertino appellatamus; aut potius niger cum aliquo rubore admistus , ctenim Ouidius mori fructus pullos vocat, consule tamen Antonium
Thylesium in libro decoloribus
Interi emineas Permistim mares, S foeminas in theatro se- diste indicare propemodum videtur Ouidius dicens. Sed tu praecipud curuis uenare theatris, Haec loca funt uoto fertiliora tuo: Illic inuenies, qu9d ames, quo ludere possis, biodq; semel tangas, qMdq; tenere ut iis quem imitatus Iuvenalis inquit cuntis an
194쪽
et abeati spectacula totis securus ames, quodq; inde excerpe'
Nivei loca densavere tribuni Chim antea Pop. Romanus nullo disci imine in theatro sedens spectaculis interesset, legem tulit L. Roscius Otho qua certum cui 1; locum praescripsit, dccquitibus sane quatuordecim proximos gradus assignauit, sicque nobiles a plebe distincti sunt eius legis crebra mentio extat aquil scriptores M. Tullius Philip p. r. illud tamen audaciae tuae, quὀdsedisti m qu.rtuordecim ordinibus, cum esset legri sciadecottoribus certus locus constitutus, quam ui quis fortuna uitio, non suo decoxisset Horat. Sedilibusq; magnus inprimis eques Othone contempto sedet Iuvenal. Sic libitum uano , qui nos distinxit, Othoni rursus alio loco . oece summam Bisieptem ordinibus, quam lax designat Othonis . ad hanc ordinum distinctionem Flaccum respexisse arbitror, ibi Laetbum tbeatris ter crepuit; ni intelligit enim plausum a tribus spectatorum ordinibus per cuneos fuisse redditum, id est a Senatoribus , Equitibus, δίPlebe, ac proinde ab uniuersis, qui spectaculis intere illant; neque aliter Virgilius plebem a nobilitate seiunxit in illis hilo
plaujus hiantem Per cuneus Iemin itus eη:m lcbsq; patrumq; corripuit caeterit in Tribunos niveos vocat, quia spectatores in theatris candidis vestibus utebantur hinc iocus ille Martialis de Horatio quopiam Spe I ibat nodo solus inter omnes Nuris mulius Horatius lacernis, cum plebs, ct minor ordo , maximusq; Sancito cum duce candidus sedere , Toto nix cecidit repente coelo.
sed in primis Magistratus. Iuvenal. niueos' ad frena Pirites. nam togam albi, seu candidi coloris fuisse notat Aldus iunior
in libris de Q uelut per epistolam Resupinis uuiq; siluis Acclivibus, quomodo Horatius bur supinum appellat . seu Tybur supinum Seu Liuidae placuere Baiae
Et geminis medium Binis hemyciclis connectitur in otii formam , id est in circulum non omnino perfectum , accidamus sim rotundatum, sed aliquantum longiorem .haec autem amphitheatri forma fuit auctore Cassi odoro, SI Dione de amphitheatro Caesaris, ad quam rem videnda etiam sunt, quae scribit Plinius lib. 36. de theatro M. Scauri dicitur autem amphitheatrum ab μ ι Θ x. ρον, quia scilicet omni ex parte subsel-
iij clausum fuerit absq; scena . Dio de Caesare loquens S -
195쪽
rbeatro Vί matutina ceruus periturus areni facit huc quod legi 'tur apud Statilina inta minam molt m rudi, te lici theatri adi si libet Dionem Prusiensem in eo Sermone, cui ritulus Venator. alicubi scriptum reperi mollibus per duplex i, is ui pro suum , ut de ovi album in intelligere sit opus. ad id tibi nunc referam Hoc aeri παρασι ina τι dicitur, siue Sic undiq; fulgor Ab omni parte theatri ob trabes inaura iast, vel ab ore Imperatorum, Senatus circumstanti S. Stabat affixus 4 Habitus est admirantis . Virgil obtutu defixus iu uias Stupcfrctum rudi ces inii rura colis, neq; enim ignominia causa hoc modo hic senex ille Corydonem compellat, sic alibi. Rudicus I s teor,sed non est barbarus Idas . vel rusticd id est ignare. Ouid. Forsitan rarras quam sit tibi rustica coniux, Quae tantum lanas rinu sinit se rudes. Sordida te Ia Per appositionem ; sunt autem casae humiliora pastorum habitacula: Isidorus Casu,' inquit agreste habitaculum palis, atq; uirgultis arundinibusq; contextum, quibus possunt homines tueris a vi rigoris, vel caloris iniuria item mapalia Idem . Magali aedificia Numidarum agre Lium oblonga incuruis lateribus tecta, quasi nauium carinae sint siue rotunda in modum fur norum, magalia dicta, quasi magarii, quia magar Punici nouam uillam dicunt una litera commutataci pro maearia tuguria. Vtrum que Virgilio surpatum reperio . tantum libeat mecum tibi sordida rura, Atq; humiles habitare casas, ct figere ceruos . . quid pascua Nersu Prosequar raris habitata mapalia tectis λrursus Miratur molem Aeneas, magalia quondam rursus it primum alatis tetigit magalia plantis hic noster. Et tua ceruino lustrare mapalia fumo . utrumq; enim dicimus .mapalia, .magalia syllabae tantum modulo variato, sicut propositis exemplis perte constat. T am tremulus Senex, ac fere decrepitus a consequenti scinfra Dux Corydon , quem non tremebunda senectus Impulit. Iuvenal cum voce trementia membra confer cum hoc locum illum Nasonis ex Fastor Tertia lux memini ludis erit; hac mihi quidam Spe tantisenior , contiguusque loco ; Haec ait illa dies. reliqua. Vertice canu: Alterum consequens eorum, qui senectute
196쪽
praemittatur Ouid cadunt a criice ca i Tibuli. Dicerens c tis blati ditias capit unde vero canititis proueniat, docet Aristoteles in Problematis. Laltseus cng mmis Baltheus , quem onam qUOq; nuncupant, inter partes, seu membra aediliciorum a Vitruvio con
Iriim cratur, quo sensu vox haei modo accipi debet, ne sorte de ZCna, qua praecingi consuevimus, intelligamus. Idita portici satiro Q hiae ante theatrum Osir Ucta erat, nam theatri ichnographia cum porticu ex Vitruvio colligitur illitavero auro dictum est sicut ab Ho1ati, aut tin ν Diibus illitum 8Drati necnon ab Ouidio . 2 cue mal optato maneat corcumitat tis ..hro . rursus alibi Cultaptivem, tiro Ablimi. tecta linuntur.
Seneca iunior in Hyppolito Remouet Iamilita purpuriam, atq; auro illitas testes. Ebur admirabile truncis Temerulis si missis, coagmetatis. Subita vertigine Hinc theatrum , siue theatri partem aliquam versatilem fuisse intelligimus, cuiusmodi C. Curionis , M. Scauri theatrum a Plinio describitur. Auro quoq; torta refulgent Retia Quae in theatro explicantur adferas excipiendas . cliogabalus scob re auri porticum strauit, largent , dolens quod non posset ex electori Nero blaticis, seu purpureis funibus piscatus est auctoribus Lampridio, Suetonio Orosio, Eutropio, alijs, sed ut haec, quae hic ex scnis illius sententia refert Nemesianus , non ita Oge a vero abesse intelligatur, transferam huc uniuersam illam Flaui, Vopisci particulam ex Carino , quae ad ea melius intelligenda confert, ita igitur apud ipsum scriptu in extat . Memorabile Maam: E Carini. Numeriani hoc habuit imperium, quὰ ludos Rcmanos nouis ιrnatos pictaculis dedertint , quos in Palatio circa portichm stabis pictos vidimus : nam neurobarem , qui velut in Nentis cothurnatusferretur, exhibuit tichobatem, tu per pariet ni vi eluso cucurrit, ct ursos minatim agentes in item centiansalpinas no crepitu concinentes, ct cmum campaulas choraulascehium, etiam pithaulas centum panton os , O ymnicos mille, pegma praeterea magincentiorem reddi iti in os praetcrea undiq,
strionibus, o mi sitis aurumis arXemum donata, est sterica. Dens loripior, is aratro Dc clephantinorum dentiti magnitudine haec stripta reliquit Plinius Magnitudo dentihmνidetur
197쪽
detur quid m in templis praecipita, sed tamen in extremis Uricari Τμa consitit Acthyopiae se p/stium,icomi domicilijs praebere festinq; in pecori muubulis pro pesis elephantorum dentibus eri Polybius tradit auctore Gulussa regulo . aratri porro longitudo prae 'saribitur a Marone hac fini Hula a Lirpe pedest in protelictu inicito uinae aures, duplibi aptantur dentalia dorso 2 it eos lepores Peregrina recenset animalia,que se magna cum admiratione vidisse testatur senex illes sciendum autem est summo studio omnis generis feras conquirere solitos qui' Cumq; spectacula client edituri hinc M. Tullius non uno in loco pantheras, alias'; feras peregrinas ad ludos, quos edere in animo habebat, sibi mitti ab amicis postulat de Commodi spectaculis Populo editis r ter c ter haec commemCrat Herodianus φέ, ἀναχθΘαρ l αἰθto lis mo νο- DAE
qua porro candidi lepores ingenti miraculo spectantur, ne-Cue en in pallim reperiuntur: Plinius certe miraculi instar refert in Alpibus huius coloris lepores quandoque visos fuisse: quidam hunc Calphurni locum de cuniculis accipiunt, sed falluntur; nam quae raritas in eorum venatione, ac spectaculo considerari potest certe nulla. Et non me cornibus apros Cornutos apros mittit India, Vt scribit Plinius dicens . In India cubitales dentium sexus geminι ex rostro, totidem a fronte, ceu ituli cornua exeunt hoc idem tamen de Aethiopia memoria prodit Aelianus de Historia animal. sed in India etiam Aethiopia continetur Aeliani verba
Manticorum filuis Ex Ctesia Cnidio hunc in modum hoc animal describit Plinius apud Aethiopas nascitui fera,quam manticoram appellat, triplici dentii ordine pectinatim coeuntium acie, ct auriculis hominis, oculisglaucis, coloresanguineo,corpore Gonis caudasorpionis modospicula con gentem; ocis, Nisi mi e aturnula, ct tubae concentus , elocitatis magni, humani corporis vel praecipuὰ appetentem eisdem coloribus eam depinxit Solinus in Polyhistore, terq; enim ab Aristotele hausit, qui porro Ctesiam: ipse quoque secutus anticorae formam, inaturam nobis aperuit lib. a. de Animalib. Photius aute in ipsinis
198쪽
Ctesiae, ba refert in Excerptis quod vero ad nominis riginarionem attinet , postquam ipsam feram eisdem notis spectandam nobis exhibiti t Aeliantis, quibus Plinius Solinus
le Plinio, tali j. hanc non ali am esse putat Pausanias, quam quae tigris alio nomine dicta est Alcem vidimus Hanc vulgo appellantua granierita, cuius Ungulam vari)s morbis opitulari existimanes omisia Plinii, Solini huiusce ferae descriptione , appingam Caesaris verba quibus Alces forma natura fusius , atq; exactius explicatur, tametsi ne huic quidem cum aliis valde conueniat Caesar igitur de Bello Gallico scribit hunc in modum . Sunt item quae appellatur Alces laru est co/rsimilis caprisfigura, iurietas pelli- mn, sed magn:tudine paul anteceduut, molaeq; sunt cornibus, crura sine nodis, articuli Dibabent, neq; quiuis causa procumbunt, neq; si quo stlidi e casu conciderunt, erigere sese, aut subleuare possunt his iunt arbores pro cubilibus .ad easse applicant, atq; ita paulum mod reclinatae quietem capiunt , quarum ex eri ijs clim ea
animaduersum enatoribus , quo se rccipere consueuerunt omnes eo loco aut a radicibus subruunt, aut abscendunt arbores tantam Ῥtsumma pecies earum nautium relinquatur; h hic cum se consuetudine reclinauerunt, infirmas arbores pondere affligunt; atq; na ipsae concidunt eadem Pausanias describit in Boeoticis ab illis verbis. En J A κ καλέ- ν Atta i Is κω καμ ου με cis . reliqua Gordianus, qui deinde imperatorem gessit, dum Aedilis esset, splendidistima, ac magnificentissima Minera PO-pulo exhibuit, namq; cerui palmati ducenti mixti Britannis in eis visi sunt equi feri triginta , oues fetae et una cilces decem tauri Cybaritici centum struthiones Mauri miniati tercenti onagri triginta; apri centum quinquaginta ibices di centae damae totidem auctore Iulio Capitolino bide eumdem in Gordiano Iuniore.
Cervice leuata Haec descriptio a tuis Syriacis contienit ex Plinio aut etiam camelis, aut so te camelopardali, de qua consule Dionem lib. 3. Plinium lib. . cap. 8 Strabonem Ia Iantur
199쪽
lactantur per colla iubae Uros accipe, quorum descriptionem ex Caesare petere licet ii in tamen, qui bonasum designari putent , sed falluntur. Barba iacet Hic de brutis barba dicitur unius numero, secus atq; Seruriis Honoratus obseruauit, quem iccirco pluribus in hanc rem exemplis collatis carpit Beroaldus Annotationibus in eum ipsum Grammaticum sed hic pro iacet quidam legendum admonent rigetu ad uniuersum vero hunc tractum mellius adhuc percipiendum videnda simi, quae scribit Ioannes Baptista Pius Annotationibus Posterioribus. c. 39.
De animalibus autem, quael 1 commemorantur, vade Cardanum in ilibris de Subtili tate , es erum. Petrum Belloniti. Spectaui vitulos Vituli marini sunt, quos ali o nomine pho cas vocant, sic dicti, quia vocem edant bovis voci persimilem, teste Aristotele, Plini, fecit autem summo consili o Calphurnius, ut inter innumera propemodum aequoris anima lilia, phocas delegerit, quas cum ursis in theatro fuisse commillas dicat, neq; enim ita facile aliud inuenias, quod in mari simul, in terra degat, id quod Aristoteles, Plinius , atq; Aelianus memoriae prodiderunt atque Aristotelis quidem verba sunt
est. Sternunt se somno diuerso in litore phocae. Equorum nomine dignum Hippopotamum scilicet, quem ita delineat Plinius ungulis bifidis, quales bubus, dorso equi, e iuba,
hinnitu, rostro re o, cauda, sedentibus aprorum , aduncis sed minius noxi s tergoris ad sicuta, galeisq; impenetrabilis, praeterquam si humore madeat, depascitur segetes de linatione antὁ ν ferunt. determinatas in diem, ct ex agro ferentibus, sigijs, ne quae reuertenti insidia comρarentur huc primum Roma visum fuisse idem auehor scribit Aedilitate M. Scauri, qui, cum ludos celebraret, num hippopotamum, quinque crocodilos temporario euripo ostendit ipso autem appellat pecus alphurnius alludens ad fabulam Protei sic Plautus ' on vides referre me uvidum rete sine quamoso pec t Naevius . Tum autem lasciuum Nerei simum pecus Ludens ad cantum classium ludi at. Horat Omne cum Proteus ρecus egit altos fere montes. Est autem hippo potamus aquatili si terrestris bestia, ut docet Diodorus lib. 1. sedc qui fluviatilis descriptionem inuenias etiam apud A
200쪽
tis, aeucippes haud ita longe ab initio, inde pete, quissis dises lector horum Commentariorum.
mista riparum Nilii intelligit, cuius τρο ρεμου hippopotamos appellat Aelianus, propterea quod haec bellua nusquam fere alibi reperiatur in descriptione aute Nili ad eius fluminis inundationem ingeni aciem direxit Calphurnius, quonia hoc praecipue miraculo flumen illud nobile sit, ac inter cetera valde celebre, cuius tame effectus causa magno adhuc in profundo demersa latet, atq; adeo variae ea de re opiniones circumferuntur, ut pigeat singillatim eas recensere, plura tamen si quis forte partim hic sibi satisfactum doleat, inueniet in nostris Commentariis ad Seneca libros de Beneficiis, ad quos studiosos adolescenses, ut temporis compendium hic fiat, libenter reijcio sedi hic etiam Cardanum consulere potes . item Noga rotam , Bellonium, ex nostris Borrium Pptaci, oragine terrae J Specu subterraneo , qui quasi quidam terrae hiatus aperiebatur diuersa animalium genera in
Aurea cum croceo Emersit silua nam modo flumen, modo nemus, modo urbs aliqua, aut mons , prout spectaculi qualitas exigebat, in theatro de improuiso apparere consueuit, cuius rei aliquot exempla historici prodiderunt, qui Imperatorum vitas conscripserunt, eorum inquam Imperatorum, quos Roma, cum iam in prae ceps labi inciperet, passa est: ea hic fusius prosequi nil est necesse Tremebundat ne citus Pero ετο νυώ - eo, quod homines tremebundos, cd data dixi natis superiuc sic Horatius morum paulidum appellauit Pallida mors aequo pusat pede Tauperum ta
Seculti primos Hoc fane pacto scriptum reperi summo consensu omnium tim editorum, tum manu descriptoriam CX emplariorum , Verumtamen non satis dispicio, quomodo dicti sint primi anni cius, qui iam prae senectute vix incedere posset, itaq; ut hanc dissicultatem vita rom, arbitratus aliquando sum legi oportere prim non primo , hoc sensu tibi uni inter pastores, nec praetcrea alii: sed ne quid mentiar, non omnis mihi scrupulus penitus euellitur, cilioquin cogito defendi posse vulgata illa scriptura, ut de una, non de Cor donis senectute loquatur Lycotas; nam Corydonium: itur hic iuuenio est agitur sensus quem tremibunda fluctus Gn impedit sicut me mPedit. Sic plana Omnia mancte scriptura; atq; hoc verti puto