장음표시 사용
121쪽
VEGETII LIBERII someste cum linteolis. Cum lcus 'purgauerit, licio per 'purgavoris
Sipulmunculm nascitur in dos animalis.
Cap. XL. pulmunculus natus suerit in dorso, dissicile est eu medicamentorum appossitione curare vel sicca ri sed si paruulus fuerit,cautere,& praecipue cuprino aperiendus est, ut sanies quam colligerat,egeratur: tunc curadus est sit cui moris est usta curari, sed commodius est pulmunculum decusiatim ferro secare eXimere,' densatum. ita ut pellem admodum praecidas, ne cum cicatricem duxerit, inueniatur epidarinus oleum,acetu,&Talem 'epiderideria continuo addis in plagam, te nimius sanguis erum nrus.
pat, stercus ipsius vulneri superponisvi colligabis, die tertio folia caulium tunsa cu oleo laceto imponiana postero tu per dies quin q, Cum iam ducere cicatricem coeperit,licio curabitur.
Si vulninfecerit. Cap. LXII. SI verbiecerit vulnus, indulgebis otium, ut diligentius son curetur, iecepta sanitas cofirmetur indutiis, nec imponendus est labor qui rescindat adhuc teneras cicatrices.Sanatur autem ulcus si gallas syria fomne. cascombusta cu melle superimponas. Pulvere quoque corticum pini flos calcis uiuae aequo pondere miscebis,&vulneribus inspergis Pillulas quoque cypressi tunsas' cribratas,& cortices quercus tritos in puluerem redactos mittis. Praeterea ossa sepiarum testas etiam striarum in puluerem rediges, aerei quoq; vasis fuliginem pariter miscebis,qua bene tunsa si freque tera perseris, siccatum vulnus ducet celerius
122쪽
I TI S VETERINARIAE Vlpili renascantur. Cap. LXIILQVod si pili tardius crescunt,uiuam testudinem supra sarmenta combures in cineres cita in nouum cacabum mittes,additis uncijs u. aluminis crudi, medullae ceruinae quod sussicit,4 vino infuso decoques, diebus plurimis imponis, reuocare pilo cre ditur Pulvis de fabis combustis, vel de lupinis cru- , , dis,Vel de folijs fici combustis sevo commixtus superponitur assidue. Qubd si nulla praeccdente causa deci dunt pili, spica nardit tuas passas pariter undes,& ex aceto decoques calidumque medicamentum glabro corpori impones.. De denigrandis'lis albis.. Cap. LXIIIL. eteris din album pilum nigrescere cupias, atramenti h suto mum . rhodo orici scrupulos vij. Odolaphinis succum scrupulos
iiij, i*pi, prini quod sussicit pariter temperabis,
Vipili nigri albescant. LXV. a. ω diuer balbos pilos facere volueris,cucumeris sul uestris radicum libraminam, nitri scrupulos duodecim, in puluere cogis, heminam mellis adiicies,quibus permix
123쪽
v ET ERINARIAE VEGETII librum,ProloguS lomedicinae' me commentara ordinante, ci- comenta sutum, ais amicorumsteqMens querela, accepti ordinanti operis continuatione Vfendit,desenim aegri
gnopere peterentpublicandum,Jsi qui prosarum i QR pro te tam commodorum animalium scriptum reperiretur in ii '' 8'''p rebris Cedens itas miliarium honestis ima Dotantisti; PH Dpph qtiti in uersis authoribin enucleata collegi destrii sermone in tibὸ et tam contuli Cutu erispraecipua elicitasseum nec holis 'se botisticus Picus sidiat,or bubulcus intelligat.' Maximo autem incis η ς tamento mihi it ipsorum boum utilitas gratia, ne qui ''N. S. non bή-biri nec terra excoli, nec humanugenu isentari vi tenus poterunt. Cuncta igitur Leguminasiuestumenta bobiu merito aratrici debentur vinearumi arum subperiret, nisi eorum adminiculi Bbvehendis carpent ιdarent..idde diuerserum onerum comparatione referametu um inter mobilia se quicqui rauius est, ab γ vehiculis pene reddatur immobilest Reliqua quos animalia, ipsi cohortales aues ex eorum capiunt labores,bstantiam.Vnde enim equis hordeic nde cibum canibus, Undeporcispabulum dominorumsolertia mini raret, ipararentur boum laborest umenta : Et ne longum faciam bobus debent alimenta quicquidali potest. Apud aliosgenu mulorum, udalios camelorum, uoaucos elephantorum licet exiguus sumes,nu apotes natio esse sine boburi Postremo ut adprouidentisimorum virorum si ipta redeamus,quorum 'matur auectoritas,iusticiam iumeniorum caede violenta relicius terris a lyderum remeasse consorte mi otes laudabili reperiri quam ut nomen aequisiimum,sioum fugaretur interitu'quod dum homicidi erent
124쪽
Iermanebat in terris Duplicem igitur Licitudine oportet impendivisanitas incorrupta maneat, se aegritudo quae ex casi vel neg entiasti labore cotracta est,competentis metdicinae curetur ratione. 'eesidijsimum
excellaturi interioris curentur
dium, ricentur lentulenti, priusquam in
UEGETII RENATI ARTIS VETERINARIAE
sanitate. Cap. I. Thic capciprimum incipi cum hiscriptio haec est, Vt longaevi cris fuit oues J longaevi iani sint boves, bubulcii conuenit prouidere vel dominu quatinus frigoribus 'calidissimo cubili muniantur,&si fieri potest,semper foco vicini sint boues. Quod enim beneficio naturali eiusmodi animalibus semper ignis commodum cst, siue quod inutilis testifer humor exudat, siue conceptum cae pastu vel perciri usexpcllitur, siue fili flammarsi halitu interna curantur
Pi te puria oportet extructu esse diligenter,ne quid a buli ter pedes animaliu percat Bouile aut loco sicco statuendi est assidueq; mundandu est,ita quod quoti die pabulla dedenduinutile substernatur. t boue, sic crus' mollius cubent.' Paru quotidie fastidiu st um
125쪽
molliores,vel certe molestia manducatibus,vel inquietudine afferat dormituris. 'Sed byeme Omni solertia fri as:)uigus est prohibendu, 'velut aestivis mensibus pura aura si 'quaerenda. Per die igitur sub umbra,per nocte sub diuo boues stare covenit. No enim pauciores si aestuaverint, qua si alserint colligui morbos Praeterea Vnuiuia crudum culi emina salis sextariu vini per singula capita septimo die J diffundi perco modum est.Iuuat etia alliti tunsam hircias uni siccas seu O, herbam quoq; verbenam addita deteras,rutam herbam,qctia polline iniungas, cum vino per os digeras Cauendii praecipue est ne aut teras cursit nimio, aut longo itinere fatigentur vel ullis gra furi gruioribus certe oneribus affligantur nimia enim lasti tu ibi fato dinem sequitur aegritudo, omne animal Sest debilesii incipit rumpit. Aqua qui de istius generis anima in Grequirit nitidissima, nec usq; adeo laeserit si sordida biberit,''Sedia i sistmen bubulci diligetius est prςcurare ut munda semper diligenti Fime optima bibant. Maxime aut studendu est ut copetentibus redundantibusq; saturi semper habeanturvi pin cibarijs satu-gueS Omnis enim aegritudo exordium sumit ex macie rato semper 'Exhaustu anima celerius labor frangit aestus vexat,fri ζήης gus penetrat. Non soluenim aestiuis mensibus pascuusasticit, ibi frondes diuersi generis addant, & minuat 'sVarietas ipsi fastiditi. Hyeme aut nouant se paleis se '. 'q
foeno quoq; hordeo,& sepius eruo saginandi sunt boc , upi ciues. Nullus aut uberiores ciboru repudiabit expensas, ,
qui considerare voluerit boum per inopiam pereunti H cotra morbos quam cariora sunt precia 'aduersum boum morbos boviso minis non minor adhibenda est diligentia quam equorum. adhibenda It De morbis boum, primo de malgeo. Cap. II. diligentia,qua NAni quinu genus morbus qui appellat malleus, eqttorum. diuersi genere passionuPemigrans perplures contagiones costumit,boues quoq; idem orbus rinter 'colis cliit in
sicit,sed adiuersis diuerso nomine vocatur, qud pleruq q
126쪽
capparis Sieiuno bovi tepefactum
vulgus appellat achanu J Hic morbus boue si quando tentaverit,istis agnoscitur signis: erit pilo horridus&tristis, stupentibus oculis,ceruice deiecta,saliuis assidue peros fluentibus, incessus pigriora in rigidior, fastidiu maxinaumst pauca ruminatio Cui sit inter initia libuenire tentaveris,discrimen euadet sit per negligentiam adhibeatur tardior cura,vetustioris morbi no potest superari pernicies roborata. Potio contra omnes morbo boum
se equorum Inter exordia igitur te dianti Ioui aduersus omnes morbos potio ista succurrcrit: hi res semis uncias squillae minutatim concisas,praeterea radices tenerae μ popinum effossas diligenter lotas contondes in pila, tria ex tuis pondera addito sextario salis in vini septem sextarios mittes, per septem dies per os bobus singulos sextarios digeres. Quod si toto anno aduersus omnes aegritudines desperatas boues' stagnare volueris,incipiente vere,id est, ab idibus februari quindecim diebus cotinuis, hanc potione dabis omnibus diebus,quq usq; adeo salutaris est, ut approbatu sit integro anno boues sic curatos nullius morbi cotagione tentari. Talis etia copositioin morbis resistit,& vires animali viri' at folii caprinis, foli mitti sui uestris anaincias iij. folijsci prest an uncias tres diligentissime deteres infundes in congit aquae, ina nocte sub diuo manere patieris,& inde unoquoq; boui tepefacto pertriduum singulos sextarios dabis: quae potio ad stagnanda animalia quater in anno facienda est ultimis tempori
bus veris,aestatis,autumni, hyemis Morbos ars citudinesq; de pedit: tres Vncia baccarum lauri gentianae,aristolopiae long ς,myrrhae, enuti betonice dili rentistinae detere, misce cu mero ex quo trinas heminas triduo iugiterrumeto per OS dabis. Spic ς quoq; allij trite cum vino quoq; per nares infuse purgant capita mentor v.
oua cruda cum melle iumentorii faucibus scam tur,
127쪽
Expedit tame salem pabulis misceri, Marrubium quoq; tritum in an cum oleo vinoq; diffundere thuris puluerem cum mero siue per nares inieceris,sime per os dederis prodest Nec minores medicinς bobus' horum copia boni subministrantur. Nam porros,rutam,apium,& herbam fauinae siquis large deterat,& misceat vino, ternasq; heminas praebeat ad potandum aegrotantibus subuenit. Plurimiq; caulem vitis albae concisam atq; serpillum dc squillae partem in aqua macerat, ternasque heminas per triduum digerunt,quipotio ventre purgat,vires quoq; confirmat. Ad interna aute curanda praecipue amurca creditur salutaris, si tantunde aquae misceas, Manimal bibere consuesicat. Sed quia licet stiat, potum fastidiat
ignotum, primo cibi asperguntur, deinde aqua exigua
potio medicatur,ad ultimu promesura miscetur,&usq; ad saturitatem sitientibus datur. Quocunq; autem tempore, sed maxime stat*si boves cocitentur ad cursum, aut aluus eorum ad pernitiem soluitur, aut febriculae commouentur. Natura enim pigrum, labori potiusquam velocitati accommodum,vehementer laeditur si
ad opus cogatur insuetum. Periculosum quoq; est,si ad praesepia sues aut gallinae peruenerint. Nam bos cuia1-linae fimu inter pabula sumpserit, statim nimio ventris dolore torquet,inflatusq; ipsa hora J moritur ' cui hac 'istatim eratione succurri conuenit Aph seminis uncias iii. cimi Nitione no sucili sextarium semis,& duas lib.mellis commisces,& epi μrtis dum per os infundes, ac tam diu ambulare compellis, confrica manibus plurimorum,donec ventrem Do
tio moueat.Gisini quoq; cum vino deterere,& per os dare creditur salutare remedium: Lixi uiu quoq; ex arbo re lini, vel cuiuscunq; generis ligni cmere, dummodo bene, cocta, cu oleo miscebis,& liquidu ac tepidu dis cribratum; fundere per fauces,aduersus stercus plurimi prodest Si Mimi aut porcinii stercus bos deuorauerit, statim pestilentia
128쪽
ios RTIS in E T EI IN AERIAE 'a eontagionis 'solius mallei sustinet morbi. Qui cum s
mel in gregem vel armentorum vel domitoru incessorit iumentorum, statim omnia animalia qua leuem su- p μκ susipitionem languoris habuerunt,de' possessione Ollenda sunt, distribuenda illis locis, ubi nullum pecus pascitur,ut nec sit brin uice,nec aliis noceant. nam pascendo herbas inficiunt,bibendo fontes,stabula prcsepia: qua uis sani boues,odore morbidorti afflante depereiit. Vsq; eo etia mortua cadauera vltra fines vilis proij cienda sunt, tali isti me obruenda sunt sub terris ne forte ipsoru corporu interna sanoru contingantur mereant, qS-ηφημ' Die quide vocabulo pestilentia appellatur, sed habet hoc ἰψς ς pq plurina a species, duersas J quas enumerare non licet
τὸ hi i uel f VH g facilius ipsa principia a diligentibus intelligi h lil istia bou pQ 'Φnx Est itaq; humidus humor,quoties per os iae ipsis ineu ς humor ei duit Obus,&fastidiu aegritudoq; cosequirilibu tur. Estssiccus quoties nullus humor apparet, sed ani mal quotidie macescit fit deterius,nec iuxta cosuetudinem appetit cibos. Est articularis quoties inter dii de prioribus,interdiu posterioribus pedibus claudicant boues,cum habeant ungulas sanas Est&subrenalis quo-
meipiter tiens a posterioribus debilitas 'appareat, quia lumbi
quoi dolere creduntur. Est farciminosius quotiens per totum corpus bobus tubescula excunt, aperiunt se, quasi fas nantur,&iterum in alijs locis exeunt. Est subtercut neus,quoties humor pessimus in diuersiis partibus co 'Eliphantiores poris per coriuIbobus erumpit& decurrit Est 'clen hancirca tiosiis, quoties velut scabies minutae fcicatrices cxeunt nam vel cota cxtra cortu,&Jadsimilitudine lenticulae. Estriinan ou
nec videant:ex qua passione celcrrime moriuntur uis hilares pinguesq; videantur. Hi omnes iii ἡ
gione sint pleni, si via uanimai pprehen elo, rite ad omnia transeunt,vi sic inter tu aut iii
129쪽
tis,aut omnibus domitis afferunt interitus.Vnde omni studio quae semel tentata fuerunt segreganda sunt animalia,& ad ea loca mittenda, ubi nullum animal pascatur,nec6tagione sua omnibus periculi1' generet,&ne 'instrat
gligentia domini sit cui solet a stultis diuiniimputetur
offensae. Eu incendi tame sunt,& exquisii tis remedqs cxpellendi Qua uis acerbissimi morbi vardis expensis curantur.JhPanace stippi assariis coparas. Eryngion aut aer i. Hob ba dicitur,quae in littore nascitur prope unda maris, no petrem habet quasi aureum vel galbineum,folia eius sunt ta quasi folia cardui sylvestris, inter arenas littoru largissinae spargitur: has effodies L in umbra silc catas seruabis, aduersus morbum tam equo rvi quam boum plurimum prosunt. Ex quibus potio coponitur ista. Radicis panacis, itemq; radicis herbae eryngii ternas uncias,seminis quoq; foeni uncias iij. pariter deteres diligeter, addisq; foenisusi farinς triticeae sextarium,ita ut prius frumentu frangas molas quae omnia de calida feruente cospergis,& cumelle re Capa nouenas offas Tingulis die b. digeres. Prae 'inde dabissia terea sanguine marinae testudinis colliges,&cum vino gistis bobiuper os dabis. Qua quia inuenire dissicile est,uulgariu testudinu prodesse aestimant. Quod utru bene opinantur,
usus viderit.Nam auctores de terrestri testudine tracta φ tacueruiauerunt.Pulvere M=rrhae Jin cassiae fistulae,nec non etiam thuris pro aequa parte admisces ex eo una semis unciacti sextario vini veteris in die per nares bovis infundis.
Quod medicamentu per triduum facies. Morbi quoq;
quos superius nominauimus amari sunt,&no nisi amaris potionibus f superant.Nam cotraria cotrar a potio quminnibuscuratur ratione medicinae Ideoq puluere hephm
ab synima ij crudo rutupinorti, herbae quoq; centaureae vel peucedani aequis ponderibus diligenter misces,&in sextario vini veteris trina coclearia singulis diebus, as
130쪽
'experimenta sens quoq, remedium ' experimentavcrut: hradiculam docuerunt herbae consiliginisi quam alii pulmonaria vocant, alii Μ.s non ira tantundem radiculamo simistra manu ante Omim solis,et collige quia sic maiorem vim nabere creditur Munc ad acum uel acutum cuprm um pars auriculae quae lata est, qua sit in circulo signatur, adpremat l, Vt rupta cute leuiter sanguis exeat. Qusicum ex utraq; parte feceris, medium orbiculu perforas ad acum,&in eodem foranai ne inseres quod ubi exierit, omnis pestilentiae virus peripstina defluit vulnus, donec ille solus locus,qui designatus est, putrescat decidat, atqi ita animal liberetur. JVsci folia cum vino trita defunduntur in nares, sese animalliberaturq atq; ita singulis bobus, siue uniue
sis gregibus chi morbu incurrerint subuenitur. Summeta quoq; plurimu iuuat,sulphuribitumen ,alliv,Origanu, seme coriandri, aequaliternuis es uiuis: carbonibus insperge, cooperta boum supra uas,in quo summet in cenderis,diutissime cotinebis,ut fumuSΟSeoru capiat, ac nares impleat, atque ita ad cercbru interna salutare remediu penetret. Sedin totu sum mutare percomoda est,ut ab eo de morbo pernicies expellatur,& caetera pestilentia contagio non 'coinquinet. Generalia igitur re media aduersus morbos generales, Otagiososq; retuli. . naus nuc aduersus valitudines,quae singulis animalibus conlcribam accidunt,nec in alia transeunt, remedia subiungemus.
'uditas plurimum nocet,cuius haec sunt si na aere
labri ructus, cibi fastretium, bili tu, Vehiri,
sione neruorum oculi hebetet propic qua nec bos ruminat, neq; linguam detergit ut solet. Prodest it queri duos congios ' ubi bibi possit digerere per fau
ces. Post quos statim brassicae uiginta caii es inclica decoques, dc ex acdet dabis,sdspensumq; mi