De herba panacea, quam alii tabacum, alii petum aut Nicotianam vocant, brevis commentariolus. Quo admirandae ac prorsus divinae hujus peruanae stirpis facultates et usus explicantur / [Giles Everard]

151쪽

prinatim a cruribus, deinde pergendo ad brachia. Acoitu tepore pestis omnino abstinendit: eo quod omnes meatus corporis aperiantur ipsium a disponatur ad facile suscipiendii aerem exteriorem venenatum: veri. qui propter lege, atrimonii, aut stingularem

morem omnino eo carere non possunt, rari ilinae.

quantu erit possibile exercebut .atque postea diligenter curabunt ne sese ilico aer exteriori exponant sed expellabunt donec iterum corpus ad sese redierit. Procurandum quoque est si noulis diebus ut corpus

sua excrementa deponat. quod ii id sponte non se 'rit. procurandi id erit pillulis pestilentialibus Rum, vel clystere comuni, vel unc. ij. passular expurgatar si sumptis una hora ante prandium,' et duoeccam plus minusue prunis damascenis coctis in aqua mellis dimidia hora sumptis ante pastu postea aqua, in qua

pruna cocta fuerint superbibendo. Quod sit alvu nimium fluere coligerit. aut sanguine λ naribus aut ex haemorrhoidibus, aut sudore ex toto corpore, ita ut natura indies debilitetur, tuc restringe-da eritiis medicamelis qus passim a Gal. tradita sui. ndoquidem affectus animi maxime corpus alterant, proinde in his videndu est; ut iustus modusseruetur, ne hinc aiffectu corpus pestileti constitutione facilius impetatur. Sicut enim animi mores te peramenta corporis sequutur: ita corpus animi motibus derisectibus vicissimassicitur. alteratur, nec pauca eX-tat huius te excpla apud Ga. alios medicos: quoniapiae

152쪽

prae gaudio,tristitia, moerore plurimi mortui Gaudium itaque nimiu fugienda est, eoqu5d corni natu relaxado. atq; spiritus dissipado morte subito inducere possit. Ira quoque sugienda, nam preterquaquod corpus nimiu excalfaciat alia quoq; grauis ima

mala producit, que sunt, tremor manuia, pedum, omnium ci membroru unde covulsio, re lutio a poplexia atque repetinae mortis opprellio saepe prouenire let. Melancholia quoq:. licet subita mortis pericula non inducat, omnino vitanda est eo quod tande coeco sumat. desiiccet, ex qua morte sequi saepissime visum est Quod sit tamen ob vehementes causas nobis superuenerit,ilico suavibus atque iucundis cogitatio nibus d confabulationibus festiuis excutienda erit. Omnis quoque timor, praecipue tamen pestis, omnibus modis vitandus crit nam vires multum debilitae qui vero eo assiciuntur peste corripi facile contingit,

uod si quisqua propter putillanimitatem timorei

eponere non potuerit. ei omnino suaserim, ut adlocum in secium sese non conferat. Auaritiari loque nimia vitanda est na praeterquaquod auarus sit miser. 6 pauper, etiam nunquam est animo quieto Vitanda sunt quoque cogitationes de imaginationes sortes praesertim de ipsa peste, ne pereas impressio aliqua in corpus fiat. Curandia est aute omnibus modis ut iucundis cantilenis ac musicis instrumentis indulgeatur in sabulatum ac historiaria amoenis lectionibus, ac narratios a nibus,

153쪽

bii, Animus a curis&cogitationibus absonis,

,bsurdis abducendus, quo sic fiet, ut cura, dc cogitatio

hominibus non amictio, sed velut iucunda quaedam sit animi oblectatio, dum in huiusmodi laetis narra tionibus ac lectionibus velut exspactans deambulat. itnue hae' de animi assectionibus moderadi sufficiat. In cibo potu ante omnia cauenda est voracitas. sc nimia ingluuies, ne plures cibi ingerantur omnis enim nimietas, naturocontraria est.Deinde cauendii. ne vati j dc di sit miles cibi assumantur, una praesertim vice: dissimilia enim seditione mouent, eo quod alia citi iis alia vero tardius concoquantur, si quis tamentalibus cibis assis euerit, ei non subito mutatio facteda est sed indulgendum est aliquatenus consuetudini:

multo enim tepore consueta etiam si deteriora sint. inconsuetis miniis molestare solent. Cibis autem in uniuersum utendum facilis coctionis,&bonu procreantibus sanguinem , ac putrefactioni minime obnoxiis quibus semper aliquid aceti fuerit commiscendum aut acidi alterius quidpiam succi . nimii Oxalrdis malorum citriorum, aurantiorum, aut limonii. Abstinendum est itaque omnibus leguminibus, dc suctibus exceptis iis, qui acidum succum habent, da tibus p ulo ante dictu est. Similiter mioque omnibus piscibus, praecipue tam grossis, viscosis, ct squam a catentibus. Ab omnibus quoque volatilibus in a quis paludibus degentibus atque extrematatibus, intestoribus omnia anima u. qualia sunt Viscera,

154쪽

intestina, capita pedes. Non minus ouoque abstinere conuenit a carne bubula ceruina, hircina, lepotina antiqua eo quod mali succi sint, de propter siccitatem disti culter concoquantur. Similiter quoque acarne ouilla agnina, atque suillatam sylvestri, quam domestica,ec, quod ob nimiam humiditatem atque difficilem concoctionem putredini multiim sunt ob noxi e. Nihilominus qui sunt robusti. cito concoquunt, i consueuerunt vesci huiuscemodi carne poecina. nihil mali euenire potest , nam quando bene co-

coquitur, bonum succum generat, ut satis Gal. decla rauit. Plerique vero si comederint carnes facilis concoctionis statim eas corrumpi visum est: quibus suillam carnem, magis conuenire putamus. Omnibus quoque carnibus abstinenduerit, quae ut teneriores fiant, putrefieri primo permittuntur, prius qua crusto incoquatur: na cti semicorrupta sint,ac semiputridae nunquam recte in ventriculo concoquuntur. Neque his quoque utendit statim cum mactatae fuerint , sed expectandum, donec teneriores redditae fuerint, nullam a putredinem contraxerint. Denique omnes catnesco se in crusto non sunt salubris naturae. Verue-cina caro recens in aqua per se elixa sine herbis appropriatis tepore pestis concedenda non est .e quod ob excrementitiam humiditatem putredini quoque sit obnoxia. Verum si fuerit per tres. vel quatuor dies salita,& tum demum elixa, longe fiet salubrior naturae humanae, nam humiditas superflua sale consu.

3 initur

155쪽

anitur, recens quoque elixa cum herbis exiccantibus. Non male conuenire putatur. Herbae aute conuenientes suntThymus, Maiora naasyi pus, Petroselin si, Rosmarinus, Saluia.&similia quibus quoque Borrago, cordis corroborandi gratia, commode commisceri poterit Optima autem fuerit epore pestis recens caro vervecina assa culer bis predictis, quae transfigi debent per mediam carnem, in diuersis locis, quemadmodum lardo in multorum do-anibus fieri consueuit. Vtendu est autem oleribus. state quidem eκ Bu glossa an diuia , Oxalides, atque Lactuca conscitis, quorum tamen maxima pars Lactuca esse debet: nam ut Gai ait omnia olera pro ter lactucam, quae boni succi est, in generant succum me, lancholicum: ea tamen per se tempore pestis, Ut non onuenit: quis'propter humiditate putredini sit ob noxia, quae adiunctis siccis corroboiantibus corrigi debet Ic rectificari. Hyeme tendum iusculo carniu, in quo herbae ea- Iicteri sicca paulo superius descriptae incoctae suerrit.

carnibus utendum Caponsi, Perdicti, Noedorii. Galli. Irarum, Phasianorum, Vituloria, Attium montanaria Leporu atque Cuniculoru iuuenu. que ut plurimum an magis assae an elix conueniant, ex ratione anni. teporis, aetatis atque corpori maxime, prout ea asseo sunt,d temperata, de sumi debet navi haec omnia humidiora suerint. assari exigunt. sin sicciora, elixati. Nec vero hic consuetudo est negligenda, quemadmodum

156쪽

dum paulo ante dictum est. Vertim tepore pestis asae melitis conueniunt: quia non sunt usqueadeo obno xiae putredin quam elixae sed oportet ratione habere complexionis .consuetudinis, dc reliquorum, de quibus paulo ante dictum est. 'ircis anem totum, quibus nunquam carere possumus diligentissima cura est habenda panis itaq, sit triticeus cum furfuribus suis pro senibus .d ii qui

obstructionibus sunt obnoxii; reliquis autem purga tus, semper tamen bene sermentatus , dccoctus cum modico sale nam quando male fermentatus est , ccoctus dissa culter concoquitur, obs rustionesque facile producit Potus sit vinum purum tenue, non admodum generosum . quale est vini Rhenense. vel subrubrum Gallicu, quod vulgo Anserosum nomi natur. Qu&vino carent, utanὶur ceruisia tenui, bene

des cata, nonnihil amarac lupulis, nata maritudo inhibet putredinem. Atque haec quidem de cibi di potus substantia sufficiant nunc vero non ulla de recto exhibitionis usu.dc tenipore proserantur quo summopere cura adciest . v nunquam mensae accumbas cruditate existetein stomacho, nam clam crudum additur emicocto. plurima mala prouenire possimi quae licet primis temporibus in corporibus robustis non appareant, postea tamen cum membra grauata atque debiliora tuerint, apparere solent. Nunquam licio ad mensam accedendum,cum corpus a labore est cxcalefactu sed

157쪽

Elandum, donec hirsum suetit refrigeratum, atque ad se redierit: tunc vero comedendum erit leuiter, cum bono appetitu, non deuorando sed bene masticando. quantum natura rite concoquere potest, d a quo nograuatur, ita ut cum aliquo appetitu a mensa recedatur. Bibendum est tantum, quantum pro extingenda siti, docibo in ventriculo diluendo sum cias non autem ut natet: nam ita concoctiones deteriores fiunt. Qui putant lar iore potatione vini concoctionem promoueri, multum a recta ratione aberrant. Nam vinum plus in haurire, quam natura sussciat, calore naturalem extinguit, atque ingenerat humores frigidos, materiam morborum frigidorii. Inter prandium coenam bibendum non est, ne concoctio inhibeatur quod si tamentitis urgeat, expellandum est ad quatuor horas a cibo sumpto vel tam diu, donec inventriculo concoctio facta putatur. Si qui de nocte sitiant, eo quod in praecedenti cena siluerint vino calidiore, uti poterunt conuenienter aqua hordei, vel cerui si a tenui: quae prae, erqua quod caliditatem interiorem extinguant, etiam ventriculuci intestina lauant purgant his si aliquado per

errore plus satis comedis vel bibi ite contigerit. tunc per viginti quatuor horas ieiunandum est. si interim fames velitis non urgeat, quae oninino tempore pestis vitari debent: nam ctim spiritus interno alimeto destituuntur, fit copiosior attractio aeris exterioris

coiitupti, unde inscctio facilius subsequi solet. Acibo

158쪽

A cibo sumpto statim magnum exerciti ii, vel magnus aliquis labor subeundus non est, e quod conco- 'io. quae fit per quietem, prohibeatur: sed neque ilico dormiendum est. eo quod cibus in ventriculo corru- iratur, d caput multis vaporibus repleatur, sed inam dulandum est leuiter, ut leuiter cibus adfundum ve-triculi descendat: vel ludendum est instrumentis musicis, vel cum anistis iucundis. no alta, sed submisit ore voce consabulandum nam sicut alta vox ante prandium stomachum calefaciendo appetitum si excita-do concoctionem magnopere iuuat, ita post prandiu cibum rapiendo ex ventriculo ad totum corpus cru ditates producit. I maginationes quoque intentae. similiter animi turbationes summopere vitari debent. eo quod spiritus rapiendo ventriculo ad caput, ccor. concoctiones in ventriculo, iecoreque impediant. sed de hisce satisci ad tractationem medicamentorum progrediamur. Quicunque a peste praeseruari se cupuint, Omluilo curare debent, ut corpus habeant omni plenitudine, d humorum cacochymia vacuum alioqui medicamina venenositati pestis destinata parum vel nihil prodesse poterunt. Si itaque sanguis abundare videa- cur, vena secanda erit, non quidem semper ad mutationem coloris usque, qui saepe uni rinis est, sed quatum praesens corporis constitutio requirat , vires

permittant.

Antequam tamen vena secetur, crudi humores si in s ventri-

159쪽

vetriculo percipiatur. unc. ij. oximellis simplicis prae paradi crut, deinde alteio die purgad unc j cassis, ceter extractae, vel via c. iiij syrii pie multiplici infusione rosarum,

Multi quide sine praeparatione crudos istos hum res statim expurgat: sed ego cu Gai septimo mella odi

mededi. preparate malo .c si morbus dat inducias, quata crudos stomachosii miter adhaeretes expellere. Tertio deinde diecu veter per se deiecerit. vel suppo sitorio prouocatus, vena secada erit quead modii paulo ante dictu est: quod vico mode fiat admodu coueniens est, ut medicus sit praesens, dilige te pulsum exploret ex quo firmiter haberi potest . quantu fanguinis detrahere conueniat. quemadmodu a docet in libello de curandi ratione per sanguinis missione. Si sine copia sanguinis cacochymia in corpore abii dare videatur, ea ecnndia humores peccate primum praeparadaerit: deinde purgandae modo. qui in nostro libello de Podagra calculi curatione est explicatus; excepto hoc uno, quod astringetia non opus sit commiscere . quemadmodum ibi omnino esse iaciendum diximus. Cumque corpus mundu fuerit ab omni supersulta te humor v. diligenter curandii erit, ut mundu coseruetur: quod comodissime duabus rationibus faciendu erit, quarum una est; si per interualla certa leuiora

medicamenta purgantia quales sunt pillulae pestile piates Russi sumantur, in aestate quide cum bolo Armeno,

160쪽

PRAESERVATIONE. gmeno, in hyeme vero per se. Sisit non ulli qui si nautis

diebus hasce pillulas sum edas asserui; sed meo iudicio no recte. Verendu enim, ne ventriculus ad extremam siecitate dilectica dispositionem deducatur, queadmodum Gai. docet. Sufficit itaque singulis duodecim vel quindecim diebus semel sumpsisse, vel toties quoties natura nouis excrementis grauata videbitur. Secunda ratio est. si membra ita constituatur, ut vel nullas vel falle paucissimas sit persultates producat: quod quomodo faciendum erit, deinceps ex ordine declarabitur. Si stomachus ex igiditate silerit imbecillis ilico illi succurrendum erit nam quando prima cococtio, clussit inventriculo. est vitiata ea secunda, quae fit in hipate emendare non potest. Inungatur itaque extrinsecus ante PQ retro hoc unguento quod sequitur. R. olei de Absinthio, Methe, Masticis anain c. s. olei Macis drach. i. Cere q. s. si at mi mentu, addedo in fine pulveris Caryophylloru, Nucis muscatae, Cinnamomi. Corallioru ultrorum ana Scrup. i. quanquam incommuni praxi non sit stomachum retro inungere: quia tam e Ga l. libro xiij. methodi medendi iubet, ego semper sceliciter expertus sum, omnino facienduelle puto. Intrinsecus vero peros sumantur singulis diebus mane drach. ii Sacchari aromatici rosati, vel pessicula interior ex stomachis gallinarii primo lota in vino, de postea exiccata, cum modico coseruo An

thos,ve sirupi de Mentha fiatque horum continua