장음표시 사용
41쪽
inon agat,sed solum sit patien,,ut Lmateria prima Vmedicamenti formam recipiens, ueruntamen cum in medicamentis uarium sit ob diuersam elementorum substantiae complicationem,in eis multiplicem distinctionem efficit: Quae etiadistinctio exeo habetur, quoniam calor noster in materiam hanc illamve promptius , aut ineptius agit,ut medicamenti forma ex potentia ad actum deducatur cum uero elemeta haec suis qualitatibus agant vire patiantur , ut inferiurum monstrabimus,l in istis ad quadam mediocritatem devueniant,ex hac uero refractione, mediocritate forma quaedam resultet, sicut multiplices sunt hae mediocritates, ad quasinista pertingunt,sic inuariae formae, quibus differentia su-mcntur Medicamentum igitur ex his duobus subiccta materia, forma iure a nobis distinguetur, kab utraq; propria,
disterentias exhauriemus at cum materia in primis considerari possit in medicana cntis uel pencs propriam elementorum stibstantiam , quae in limul miscentur,uc penes modiam substantiae corum, uel penes eorumdem molem, seu quantitatem, ues delam penes ipsorum inter sese connexionem, adhaesum, totidem quoq; ab his quatuor differentiae exhaurientur. Prima quidem erit, quod medicamenta alia tenuia sunt, alia uero crassa, nam cum evelementis alia sint substati crassi,ut aqua, terra,alia uero tentii,ut aer Igni S,quae aere multo participabunt, igne medicamenta, in partes facillime dissolui poterunt, cominui celeriter; atq; haec graece
tenui parti dicuntur, ut A censet Galenus quae ero ter ire magiy,ac aquea, difficultor admodum dissoluentur, cras
sarri parti nominantur quo uero ad molem substantiae, elementorum duae aliae exhauriuntur disserentiae , alia enim medicamenta rara dicuntur, atq; alia densa , nam quorum
partes inanibus spaciis sunt interceptae, ut pote porosae aere plurimo in eorum auitatibus repletis talia rar sunt substanti pauco in eis terreo existente, nam ut ex philosophi habetur,ex multis pugillis ignis fit aer, sicut ex multis
eris aqua, quoniam rarior est ignis aere,de aer aqua coni d
ucro que quo sunt, partes in unum compactas haben , o
42쪽
meatibus destituuntur, scibstantia quea,& terrea constant. LXli auriunt ii quinctiam ex clcmentorum subst,ntiae modo duae aliae desertntiae, ut alta quidem letii sint,alia uero gra uies quo enim mcdicamcnta leuioribus cons ab Unt elementi S co leuiora eti ide:u, suo uero grauioribus utpote aqua terra, eo etiam grauiora scse ostem abunt, Cinaeis ponec rosa Postremo si coiciamus clementorum interli esse conne- Tionem, S ad la a sum, dum inuicem miscentur, medicamenta conficiunt, alterum differentiarum genus exoritur, quod alia runt uiscosa S lenta, quae partes adeo sibi inuicem adhaere- xc habent, ut aegre, aut ne prorsus quidem segregari queat, citfiniebat nam i uiscosum Aristoteles id sic,quod cum trahibile, humidum sit, molle est,ut uiscus, renim sui mollitie admodum cxtendi, contrahi potcst alia uero fragilia, seu frangibilia modicamenta crunt, quoru aites facile admodum separari possunt, .minutissime admodu disrumpi. Atq;hq quatuor stit penes materiam subiecta medicamentorti prigenericae disterentiae, quae mox in magis speciales secunduuaria clementorum miscellam, e compositione seccari positat.
Caeterum disterentiae, quae t temperamcnto CP cnd cnt primarum qualitatum, quae in clementis repcriuntur,si ut Rationales Mogmatici medici loquamur,ut recte sentiebat Gul. ex solis illis primis qualitatibus exhauriendo sint, quandoquidem omnes secundae, terti , de quartae si eas concedamus,ut nonnulli uolunt ad has primas deducuntur,ut sicut rictique omnes a primis d cpendcnt,scra per primas facile intc sese distent. At si nos ad alterationes omnes a medicamentis utcunq; prouenientes respiciamus,no soluta primis qualitatibus, sed tablis quae a primis critiant,disteretias quasda coniunes, tenericas sumemus. Primo itaq; diis ercti a crunt a nobis capte di exprimaru qualitatu alteratione, quaeri medicamentis reperiuntur in cis nanq; sunt, aut quatuor qualitates
primae quales aut nequales si aequales,resultabit abse difficultate in medicamentis uis quaedam,seu facultas media, qua medicamenta illa corpus nostru ncq calefacient, neq;
infrigidabunt, neq; humectabunt, neq; 2iccabunt, sevi
43쪽
ciis omnia que, moderate perficient quod nidem licet
Gai ad inittat, cui etiam Serapion consentit,d Avicennas, euerro es tamen hoc valde difficile uideri scribit, cum non nisi quod alteret corpu' ut a nobis conclusiun est, uere medicamentum nisi cupari queatri illud autem potius sit cibale medicamentum, uel cibus medicinalis a Galeno quoq; n minatus. At si inaequales sint in medicamentis qualitat ei, cuine qualita JSc aut penes aliquam ex simplicibus qualit xibus, aut ex duabus compositam est possit,est enim iniqua litas aut in caliditate,aut frigiditate, aut humiditato,aut siccitate, aut coniunctim in caliditate. humiditate, caliditat Aiaccitate, giditate, de humidis a te,&frioiditate&siccitate, quot modis sunt ipsus a tediocritate, equalitate ue,totide tiam erunt ficultatum differentiae,quae ab istis excedentibus ei aent qualitatibus, ac proinde tot medicamentorum differentilae ex parte formae in eis repertae cum uero declaratum sit octo osse lapsus nixta eas primas qualitates, octo quin etiam erunt genericae ac prim differentiae, quae ab eis sit mentur. Atqui cum temperiem cuius a medicamentia quae a primis
secundum substantiae rationem dependet qualitatibus,nec est ario consequantur ut scripsit Gaude corporibus in uniuersum uerba faciens odores, sapores,colores,durities, mollities,non nulli clarissimi Medici, inter quos fuit praestantissimus, ' doctissimus Montanus cxistimarunt, ab his tanquam secundis qualitatibus,3 potissimum a saporibus differentias exauriendas esse, alitia nam et medicamentum acre est , atq;aliud amarunt, quod itidem de aliis seporibus dicatur. At salluntur hi, quoniam neq; Galanus ulli bii potissimum toto
libro de simplici medicina,neq; Avicennas libro secundo filo Canonis, aut libro Catice , neq; Aucrroes suo collectaneorulibro eas qualitates secti das nominat: et licet qualitates ex saporibus accidetia sint medicamelor teste cosequetia,atta- quonia ut tali Epore praedita corpus nostrui mutare neque it,qualitates ex ipsis saporibus secuere fac ut ales,&quulix rum biles, A medicamelos dici ho merenturma quid lici dulcedo, ut amaror suapte natura ad aegritudincm,aut Is de sipi med.prope
compl. s. OD g. c. 3 primo dei L.
44쪽
nitatem neq; enim saporibus utimur, quando corpus nh istrum alterare contendimus, sed hae qualitate ad duo prosi cuae sunt, tum ad qualitates alias dignoscendaS, tum etiam ut medicamenta nobis suaviora, uel minus insitaui reddantur, ut inferius monstrabimias igitur istorum sententia est, ac proinde ab his differentis minime exhaurienda sunt, cum nec ab eis corpus nostrum pro sanitatis scopo alterationem ullam suscipiat. At quae nam secunda sunt qualitates siue facultates Referuntur inter secundas tum a Galeno, tum ab Auerro aperitiua incisoria, adstrictoria, laxatoria, intensoria, emollitoria rarefactoria, huiuscemodi; a primis nainq; oriuntur,c ut prima corpora nostra uario modo im nautare aptae sunt, in hae non parum inter scseia stant , di ab eis u. riae dissercntiae capiuntur.
Quomodo secundae facultates distent a tertii se quod quaris non dentur a critis distinctae. Caput Quintum.
II oinde licet qualitates omnc secundae primas in ciliantur, non tamen omnes secundae sunt nominandar,la secudum propitum si nisi catum loquamur , aliae enim secundae proprie sunt,aliae uero tertiae Distinguuntur autem his nominibus penes tria,tum ratione in primis subicctorum,in quae potissimum agunt, tum quoniam alio a primis immediato in Rascuntur,alia uero non immediate,sed a primis insccundis, tum etiam quoniam alia non magno apparatu, neq; misce la indigent alia uero interuentu maioris apparatus, atq; iniscellae persciuntur. Secundae quidem qualitates in quacunci Corporis nostri partem agere, indesinite, in determinatevipsam immutare possunt insuper a primis immediate ortum ducunt,nam frigiditas constipatiorem,seu coarctationem se
eum habet, atq; ab ea adstrictoria uis immediate emanat,similiter incaliditas susioncm quandam ex propria natura obtuset,quam immediate rares .cii conliquitur,ac denique
45쪽
-agnam hae qualitates btinent mistionem,cundi a primis immediate dependeantra tertia qualitates maiori indigent miscella Vpartium apparatia,cum irc uarios effectus producere debeant ob d scribebat Aristoteles prope calcem quarti metheo rorum Quod mista per istiores di plures edunt functiones, quo magis calido de frigido meorum motionibus commista sunt non immediate quin etiam hae qualitates a primis, sed a primis atq; secundis dependent, cicniq; non in quam clinq; agunt nartem,sed in praefinitam ob amiliaritatem, inimicitiamve quam habent cum parte quod mmedicamenta lac generent, aut humores trahant, non solum primis indigent facultatibus, sed Siccundis,de quandam etiain se miscellam habent,ac motionem maiore na,ut tertiae hae facultates emanent,& denio praefinitum membrum respici ut,
mammas cmpe,5 bilcm flauam aut pituitam quod itidem Wde aliis huiusmodi tertiis facultatibus dicendum est. Fuere nona ulli,qui Averrois male intcllccta sententia quartum adhuc alterationis genus a praedictis tribus dis ictum statuere,atq; hanc alteratione nos primis,neq; secundis,neq; tertiis
iunctim qualitatibus seuenire aiat, sed a tota substantia, quae
in ipsis reperitur,medicamentis,occultam proprietatem nominia an hillam i csse uoluere, quae a Melae coelitus demissa dicitur, quam purgatoriam uocant: co quod humores proprietate sua attrahit,d Alaxiteriam,&Alexi pharmacam, quoniauenenatorum morsibus aut uenenis oppugnat Sententiam hanc fallam esse arbitramur et cum Galeno facultates has in medicamentis repertas sub tertio genere, ac tertiis faculta tibus locari diiudicamus:& licet Auer eorum placitis assentiri uideatur,ueruntamen neq; a Galeno,ncq a nobis dissentites enim is tametsi eas ab aliis tertiis facultatibus in q, eis iii signiores seiungat,non tamen ob id quartas, ut uolunt hi officit. Vt autem cognoscatis,nullum aliud quar tum facultatum genus a tertio distinctum reperiri, ciendum a uobis est,quod sciat in tertio facultatum genere tres erant notae, quibus hi a secundis distinguebantur lici in medim e menia auri toriis, Alexiteriis,de Alexirharmacis oti c
46쪽
eaedem reperiuntur illa quidem medicamenta in primis desinitam corporis partem respiciunt, in eam gunt , sic, purgatoria in humores,d purgatoria partialia, in praefinitum humorem,Rhabarbarum namq biliosam humorem te spicit, attrahit, Agaricus uero pituitosum,sicut Lapis Laruli melancholiam idem quoq: pr stant Alexi teria, Alexi pharmaca,haec enim magis cor respiciunt,illa uero alia partem, atq; Sc quidem magis affectum unum,quam alium, quemadmodu habetis uni ab Author libelli de Theriaca ad Pisonem,tum a Nicandro uetustissimo medico, atq; Poetari quin immo, uenena hoc habent,ut dum hominem iugitant,haec quidem cor magis iscndarat, eiq; magis aduersentur,alia uero uesicam,ut cantari desin alia istiusmodi, in
super scamonium medio calore,quod in eo uiget, fusione attenuatione,ut pote secundis facultatibus aliana tertiam purgandi bilem facultatem exercet cui etiam addita est tertia conditio, miscella nempe quaedam maior, sua proprietatem deniq; illam in se acquirit,ac detinet,ut particulari humori, qui bilis est flaua, familiaresu, sicut eadem ex causa non nulla inimica, aduersiri , quin immo quaedam ctiam flectibus in corpore nos rota Ut familiaria,aut inimica stant, sicut idem Autor testatur: enim ueratrum coturnices non offedere, sed eis cibum esse scribit, at homines enecare, trifoliuquin etiam hyacintho simile ueris tempore decerptum , mox cae aqua decoctum,&inio tu adhibitum ranci morsibus mederi,uel sperae,ct dolores statim sedare subiungit: at si in alio non conani orso sanum locum eodem totu circunded cris,
similes dolorcs, similem flectum ei, quena morsus Vt sic ibociliare: Miscella nam a tanta est atq; apparatus in ut
quandam tertiam facultatem acquirant,qua ob familiaritate, uel inimicitiam,quam habent cui artibus, aut affectibus nostri corporis,c lectus istos producant. Non igitur c dictis quartae statuendae sunt facultates, cum c a diam cum critis
ercist uni, eisdem participent notis, uti demonstrat iniuste Cur uelo hi in hunc lapsi sint errorem,causam csse putam is, quonia notas ei, quae ad tertia factu iacultates,ignora rub
47쪽
aul no animaduerterant,credidere I purgatoriam acultate, alexi teriam, alexipharmacam a tota substantia emanare , atq; ea quae a tota proueniunt substantias distingui ab his, quae inter tertias aeukatcs enumerantur Quod quidem minime uerum est,nam licet miscella mapparatus maior offuscet primarum,.secundarum facultatum actiones, ut ea de causi a tota substantia medicamenta illa purgatoria agere dicantur,sicut dialexi teria,&alexi pharmaca,non tamen es multa medicamenta, quae ex tertiis pendent facultatibus, ea acti ne a tota substantia expoliantur, qua particulare membrum, aut parti emtastectum uti familiarem, aut inimicum respiciunt Sed de his, satis, non enim de simplicium medicamen orum facultatibus agere intendimus', nisi quantum tractationi de ipsis componendis conserat. De gradibus cuius a facultatis,& cui, quomodo repe
riantur in medicamenti cx Alli indo Arabe.Cap. Sextum,
C Excrum quamuis quoad formam medicamenta tres habeant hasce generica differentias penes primas , secundas,intertias qualitates , attamen quoniam alterationes in nostro corpore non eodem semper modo habere dcbebat, cum nec etiam uno modo corpus nostriim alteretur quantum uero lapsum est a temperato,bi a naturali temperie,tant cliam medicamentum ab eo per contrarium labi cccat, ob id noconarium fuit medicamenta diuersos in qualitatibus excessus possidere, quos gradus, sic ordines nuncupant
medici: sunt autem hi in primis qualitatibus satis conspicui, in secundis uero intertiis non item cum nim istum symnaetrum S temperatum in primis sit qualitatibu ,quod sic BCalefacit neq; in frigidat eq; humcctat,neq; exsiccat, si quod aut calidius,aut frigidius, aut humidius,aut siccius sit, Scedat autem aut in altera tantum ex qualitatibus, aut in ambabus,quae una se compati queunt , non admodum euidcntch sedluitur quodammodo, sub oscure, tale utim inedic in
48쪽
tum in primo ordine set gradu dicendum eris at si medica mentum id manifeste satis secundum unam duntaxat , aut ambas qualitates actionem suam edat, id tunc esse in secundo ordine dici poterit, quemadmodum idipsum nobiscum apertissime monstrabat Gai Q god si non solum manifesto, sed ualide admodum, non tamen in summo medicamenti actio fiat, medicamentum tertium habere ordinem asserunt F r omnes; sicut si adeo ipsius actio excedat, ut non amplius ad c c*m niaiorem excessum attolli possit, tunc id in quarto reponi ordi fi S gradu aiunt .Hi sane ordines in gradus in primis qualitatibus ut inter sese hoc pacto distant,sicuti declaratum
est , sicin totidem differentiae ab eis manantes conlpiciuntur; qui etiana cum quandam habeant in se latitudinem, ut certior adhuc terminus habeatur secundum quem in nos
unumquodq; agit medicamentum,singillatim quoq; in tres m insitones distincti sunt ita ut quod praecedenti, seu temperato,remissi ortu magis accedit, prima sit mansio, quod uero intensiori magis appropinquatur,tertia massio, deniq;quod medio modo inter utrunq; anteriorem s. subsc- quentem gradum reponitur, pro secunda mansione habeat irr. Clterum conueniunt Medici omnes in hoc ob diuersas ex mcdicamentis functiones, quatuor hos ordines,, gradus reperiri, et intra cuiusq; corram latitudinem tres etiam an si oncs concludita crum discordes intc sese in assignandi eorum excessuum causis extiter , quomodo nempe alia
qua medicamenta p.rimi sint ordui: rc spectu secundis quomodo ita secundi sint respectu tertii, itidemi de tertio, quarton non enim dogmatico medico satis est scire quod hoc ita iit, sed de ratio, de causa omnium horum perquirenda, tenenda i est. Alli indus uir inter Arabas celeber libello quodam, quem de gradibus rerum inscripsit, simplicia medicamenta,quando a temperamento Vcudunt,exempli
arati in caliditate ad primum gradum ci successiiue usq; ad quartum seruare quandam in augumento proportionem censuit, quae dupla nomina turri T cnim proportio, sicut
octioni niaxime coucina istu sic ec imminutioni,quando sa
49쪽
medicamentum in qualitatibus exceden ad symmetria atq; temperiem condescendit probabat autem ipse conclutionem hanc longam ratione aliis proportionibus id minime contingere,quod men huic duplae facillime accidit proportioni nana coitituatur medicamentum temperatum, ut unum calidum, gidum ut unum,pariter, siccum,& humi- durn,quod in primo erit ordine calidum, duas calidi partes
ulti 'rixeruirius qualitatis in se undo
prioris frigidi portione ita ut quandocunq; ab ea duplarc moueatur proportio,primus caliditatis denuo gradus resul-xelinac ueros emota aequalis, temperata medicamenti uis rettet iide de tertio gradu dicendum est,in quo eadem ad secundum addita est proportio, ut mensura dominii huius tertii ordinis a secundo in duplum sit, quadrupla uero aiaterius augumenti,&octupla eius , quod in aequali tempcrie reperitur cui quidem si duplum illud dominium ex secundo ausseratur, residuum erit gradus secundus secundo uero siquis ammoueat duplum,primus remanebit atq; ex prima tandem eo duplo sublato aequale istum resultabit, in quo' u litates omnes aequales, pares erunt.Nec dissimili proportione quartus excitatur gradus, si in duplii ad tertium auctio fiat cum enim in tertio gradu octupla sit ad temperatum proportio,i ei tertio addatur eadem portio, resultavit quartus gradus; atq; tune sexdecuplum erit ad temper
tum, siue id ut calidum,sive frigidum siue humidum,siue siccum: quod enim de una dicitur,idem, de aliis qualitatibus intelligatur, atq; tunc eadem methodo,Vresolutione ad squalitatem iis,quod in quarto est,ordine deducetur derinde.
dilbfgs libus declaratum est. Primus itaq; gradus ser et stigidi secundus cum una pariter iri L . . tertius calidi
Pu ci cum a tantum sunt frigidi,&quartus quandocVn i
50쪽
in medicamento una pariter existente frigidi portione se decim calidi sunt ita ut quartus ad temperatum sit sexdecuplus,tertius octu plus,secundus quadruplus,&primus duplus, unus tamen ad alium duplam semper seruat proportionem.
Qui sectati sunt Athindum,' eorum fundamenta. Cap. septimum. Ationem hanc reperiendi ordines,seu gradus in medicamentis sequuti sunt, insequuntur celebres itida ex nostris Medicis eam duobus fundamentis confirma
re magnificare contendentes . Si enim Vinquiunt his quicquid commiscetur , ut perscctam mistionem a dipiscatur, proportionem quandam habere necesse est , alioquin uanum esset id mistum,ac monstruosum, multo etiam agis, quod a natura fabricatum est, quandam necessitatem seruare opus erit,at cum duplex sit proportio meo metrica
altera,ethera uero Arithmctica,Geometrica uero ea sit , quae squalitatem conseruat neglecta excessiis quantitate , ut duo
ad quatuor, quatuor ad octo,& octo ad sexdecim, tunc .n. proportio haec semper dupla aequalis est,ac eadem licet excessus illi inter sese uel maxime distinguantur Arithmetica uero cconuerso, quae quantitatem eandem excessus seruat neglecta tamen eadem proportione,ut cum duo ad tres,tatres ad quatuor comparamus, in hac enim excessus aequalis sempertissicitur,at unius ad alterum non eadem extat proportio,inedicamenta quidem simplicia non Arithmetica,sed Geometrica Proportione inuicem comparanda esse subiiciunt, nam cum insignis sit inter gradum ingradum distinctio, Geometrica potius procedendum est proportione , at non Arithmetica quq inter ea,quae paraim admodum in te sese differunt, spe- ctatur nam cum medicamentum in primo calidum moderat calefaciat, quod autem in secundo , calefaciato trahat squod ueros tertio non solum calefaciat, iatrahat, scil