장음표시 사용
61쪽
rarum a calore alterante excoctum sit in parua humidi copia, sapor acerbus,sive adstringens,sive ponticus apud Arabas representatur, sic certo diiudicannus in eo medicamento adesse plurimum frigidae qualitatis, parum uero caloris, nec non plurimum sicci cum pauco humido quo ucro ad secudas qualitates adstrictionis plurimum ac proinde medicametum id uim habere densandi, exasperandi,in farciendi, sistendi, alia istiusmodi operandiri pariter si siccum terreum in paruo humido a valido calore extenuatum sit, inpene ad ignis naturam conuersum,sapor hic acris,sive acutus gustui repraesentabitur, ipsum non solum calefaciens, uerum et humorem linguae quodammodo cliquans,i totum denici os inflamans,atq; adurens; tunc diiudicabit cuicus plurimue calore in eo uigere,exiguunt uero frigidi, pariter parum admodum adesse hurn id , neq; magnam sicci copiam,
attenuatam tamen , , calore elaboratam, qualita
res uero ei adesse secundas iribtis iis insit funden, liquandi , escharam inducendi , e id genus emciendi re quemadmodum ex his extremis saporibus a no
bis ostensum est qualitates omnes dignosci posse , id ip-stim quoq; in aliis mediis saporibus feri existimat , de
quibus hoc loco non amplius disseremus, cum de ratione componendorum, non auicni de sina plicibus medicamentis agere instituerimus et quae uero de saporibus huc usq; a nobis tacta sunt, ea tantum satis esse possunt, quantum ad cognitionem faciunt eius , quod proposuimus , tactum nimirtim , ac gustum uero cilc iudices omnium in medicamentis qualitatum, alias enim, si dabitur occasio uberius de saporibus tractationem aciemus. Itidem dicendum est de differentiis, qui in medicamentis reperiuntur, penes eorum materiam subiectam , cum enim ste reliciantur aut ex propria elementorum substantia quae una immiscentur, tenuis cnini alia substantia est, inalia crassa , atq; alia mediocris , aut ex modo eorum substantiar, cum alia medicam clita rarae sint substantiae, alia densae, di nonnulla secundum quendam modum medium , aut ex elemcntorum quantitate, mola,
62쪽
qua fixere Laidem eclicamenta sunt lauta, haec uero grauia, alia inter haec medias aut deniq; ex clementorum connexione, unioneci , qua haec quidem lenta sunt,haec ucro tria-hilias 'quaedam ex his mediocria , differentia utiq; hae omnes non nisi x tacti S gustu haberi, comprehendici possimi, menim neq; uisus , neq; auditus , neq; odoratus his recte differentias apprehendere queunt. In medicamentis simplicibus diuersas esse facultates , cur in quo modo. Caput Duodecimum. Eterum cum medicamenta ad corpus nostrum ref
Orantur, eiq; auxilium praestare debeant, contingat uero multotiens ex uariis causis diuersas alterationes,et impressiones in ipsum molici, hinc factum est a natura, ut in uno simplici medicamcnto ex diuellis tamen partibus si cundum temperies coinposito diu criti quo O tum prinnae ,
tum fecundar, d tertiae reperiantur: no lic exe plo lactis monstrabat, lac nim licet tantam si ius simplex a natura constitii tum uideatur ust tamen commistum quoddam ex pluribus partibus , quae uarias etiam habent temperiet, pars enim serosa lucr sa est a parte caseo butyrosa, suo sustineamus cum Gai cno partem cascosam ad frigidum declinare , pinguem uero auityrosam ad mediocrem calorem ,3 serosam ad frigidum bulaudum, siue cum Auiccnere a uiri sero sena calidam, pinguem tacaseos uia ad rq talitas cin uergere est arbitratas Proinde naturali haec compositio ex uariis tempericbias partibus conflata duplex, stepotest, ut idem Auic scribcbat, alia quidem , quae ex partiabus, scii temperiebus adeo adhaerentibus constat, ut ad inui cem neq; arto,neq; alio ingenio seiungi, leant, amomaellumnam cic oleum partes adeo ad harrentes, unitas i habet, ut quamuis amomaellum uires duas habeat dissoluentem ,
adstringentem , quae intc sese distant, altera tamen ab altera seiungi nequit pariter di oleum parte habet, quae igne
63쪽
ncquaquam separari possunt ali uero est compositio ex partibus, quae facile admodurn separationem admittunt, iue admodum est lac , in quo partes adsunt, ut supra dictum est, quae facile igne seiungi queunt separatur nanq; Prompte setosa pars ab unctuosa, caseosa Hinc fit, ut quae in dicamenta, talia composita naturalia secundum partes facile segregantur , prompte satis etiam putrescantu incorrupantur, qua uero difficulter,aut nequiquam separantur, licet therogenea sint , aut ineptius, aut numq putrescant, corrumpantur,ut aurum,de oleum. Neq; putetis uelim medicamenta secundum primas tantum componi qualitates, sccundas, tertias,ut declaratum est,uerum S secundum diuersam materiam atq; substantia , Rhabarbarum cnim licci simplex uideatur medicamentum ex simplici constans substatia,est tamen compositum non solum secundum qualitates primas, secunda S, xcrtia, quibus cal facit, infiigidat, aperit se adstringit,euacu. luxum istinueru scctandum materiam tenuem,&crassariora am ct densam , Mauctu', de-uem. Porro medicamenta si l . hunc in ocium et satura sunt constituta hac potissim in causa commode uti possit ad uarios,& contriti Os testinguendos , qui in uno corpore, eodemq; te ni ore multotiens reperiuntur. Cur medicamenta simplicia arte componant usquibusq;
CAEterum quoniam non semper cis sic a natura productis uti contingit uariis ex causis, quae dum illis utimur, medicum a scopo aberrare compellunt, ob id ars coponendi a medicis inuenta est , qua naturam aemularentur, compositionem i ex simplicibus medicamentis pararent :Num uero eadem esse possit, qualis a natura intenditur,co postio,in nostro de Theriacae compositione libello clariu absoluimus , rei quandoq; dabitur opportunior occduo,
64쪽
nonnihil dicemus Componuntur autem smplies medicamenta a medico duplici potissimum ex causa, aut ob actio nem, qui in nostro corpore fieri debet,aut Ommuamentum, Nusu, que aliquod medicam eiu simplex alteri medicamento simplici,uc totieti coposito praestet. Vt n. in nostro coriapore sint instrumenta, quae licet uni inserulant unctioni ex pluribus tamen similiaribus partibus conficiuntur , quam quaedam actionum principia sunt, ir*cipua partes , aliae pr*cipuis usum praestant, eisq; adminiculantur, exempli gratia in oculo adest crystalloides humor , qui ipsus praecipua
pars est, a cuius temperamento uidendi facultas prouenit, reliquae uero partes eis suriragantur, usum i praestant, ut totus oculus exactam functionem pro matri nec secus in medicamentorum compositione quaedam sunt,quem corpore actionem moliuntur,quaeuam uero usum, adminiculum praestant, ut medicamenti compositi operationes perfectioressiant. Atq; Medicamcnt actio in duobus praecipue consistit, primu o dem, ut assequamur,q intendimus,secundu uero,ut
tantu agamus, quantum intendimus usus uero in relatione hendet ad principale medicamentum , unctionem , quae
introduci debet quae suae relatio quinq; modis,nepotest, aut ut actioni inuet tum quoad quo litatem , tum quo a d quantitatem , aut ut corpori nulla noxa feratur , aut ut cito tardeve prout medic mentum expostulat, agat , aut ut mcdicamentum gratius reddatur , aut deniq; ut ad longum tempus con cructur, Vt uero is quamur, quod intendimus, s est, dat a nobis primae medicati latorum differentia sunt, quae ab omnibus primis,secundis,e tertiis qualitatibus ortu ducunt, cum affectibus comparandR,quae nostrum corpus assim an quibuS c si quandoq; simplicibus medicam cistis o nugnare contendimus, me tamen x: ando claustram fruia a de die ut affectus e corporibus ammoueamus,tunc cmporis ad compositionem, simplicibus medicamentis confabere cogimur; neq; cnim cae Aucr se in uno simplici ci edim camento ad curationem , conseruationemve cuiuspiam ora i
e eo oositi uectus siue similis, siue diali initis , siue con tam su-
65쪽
hratate 's sciunt riuinimmo neq etiam iuimplex sit affectus ex Galeno quandoq; simplex ali iti id habemus, quod ei ad ungitem satisfaciat, medicamentum. Qino quidem facit lime monstrabimus, si prius supponamus , quod cum asse 'ctus praeter naturam in curatione ir seruatione tres sint , P aegritudo, causo, quq ipsam producit , .symptoma, quod
morbum conisequitur, in conseruatione uero aut totum corpus , aut ciui membrum quippiam conseruemus, haec utiq; dicta multifariam coniungi possunt, dum eis auxiliamur,aut morbus cum causa,aut causa cum causa , aut morbus cum morbos uaritici medicamentorum compositionibus egent:
sympto male enim nullam mentionem facimus in his inplicationibus, cum id, qua symptoma est, nullam auxiliorum rationem exposcat, ut Gal.s pius libris methodi medendi dicere solitus cst quod si id forte remedium aliquidi exposcit, ut syncope, dolor ingens, Mid tale gelans, ei utiq;
non qua sympi md, scd qua causae, aut morbi rationem subit, auxilium praestamus: Insuper supponendum est , quod cum unumquodq; horum cum altero connexum aut simile,
ut dissimile, aut contrarium esse queat, simile si simili ne- qatur unum compositum exposcet auxilium , dissimile cum
dissimili aliud, contrarium cum contrario pariter aliud. Vt cnim variabuntur scopi, sic, medicamenta componendi necessitas, similes namq; affectus similibus coniunctis medicamentis egebunt, dissimiles uero dissimilibus,at a contrarii deniq; contrariis . Etenim si contingat morbum cauta conuenire,xit in ardenti febre, hic enim calida est,. sicca intemPeries, causa pariter bilis flaua calida, siccas in his duobus affectibus similibus medicamento indigebimus composito ex similibus, quae una iuncta eam praestent actionem , quam unumquodq; eorum seiunctim prestare nequit Gnam sint duo medicamenta simplicia, imilia, utpote seibida humida, ut pridictis oppugnare possint uerum alterum tenuium sit partium, alteri, uero crassarum, ita utid tenuiuel partium, facile admodum distatui queat , di imbecillum reddis quod uero crastarum est partium , non ira pene '
66쪽
col trare neq; ad actum deduci gessi, ut A uetro re dees. c. et strabat,hoc quidem casu iitroci medicamento inuicem misto,crassius quidem a tenui ad actum facilius deducetur,tenue uero a crasso robustiorem actionem suscipiet. Quod si causa similis sit causae, ut exempli gratia bilis flava peccet, ct multum ctiam adsit calidi di sicci cxcrementi, tunc eodemodo similia commiscenda erunt,ut pote scamonium cum Rhabarbaro in infusione, aut si eos humores ad contrarium immutare uolucrimus,frigidari humida frigidi si humidis admiscebimus. pariter si morbus cum morbo similitaniatur, ut inflammatio cum Erysipes late, tunc ut praedictis morbis
obsistamus duobus iunctis medicamentis utemur,quae similia interse erunt ad uigorandam eorum actionem,quae unico
medicamento praestari minime posset. At si morbus a causi dissimilis sit,ut in inflammatione cum materiei affluxu,insammatio namq; proprie est tumor,qui a sanguine pendet, uel si eam pro quodam uniuersali ad quoscunq; humores accipiamus,aflectus hic dissimilis est, non tamen contrarius
ei materiae,quae ad locum fluit,&morbum,seu tumorem producit , in casu hoc medicus cogitur composito uti medica mento ex dissimilibus , ut ex his quaedam affectui oppugnent , ut potere rigerantia, quaedam fluxioni matcriei obbsistant reprimendo,de densandos ne materia ad locum asse cium confluat: Unde sicut duos scopos dissimiles habebit refrigerandi, reprimendi ,sic compositum medicamentum ex his duobus refrigerantibus, inreprimentibus constabit.
Quod si causa cum causa coniuncta sit dissimili, ut pote sanguis, pituita, sicut causae hae contrariae non sunt, sed solum diuere, sese enim compati possunt, sicin medicamenta
admiscenda erunt,in quibus reperiantur repellentia ob sanguine cum attenuantibus ratione pituitae crassae, suapte natura uiseidae. Caeterum si morbus causae contrarius sit,ut in
libre pituitosa,febris enim qua febris morbus calidus est,&sccus,eius uero causa pituita nempe frigida lumida, hoc uidem casu medicus cogitur medicamento uti composito,
is quo di frigida sint,d calida attenuantia rigida quidem
67쪽
trita ratione febris, noderate uero calida si attenuantia ob pituitam crassam,stigidam tali timidam si uero causa cause opponatur , ut in corpore ratione uentriculi phlegma ui geat, ratione uero hepatis calidiotis,flaua bilis abundet, hoe etiam casu medicamenta frigida humida cum siccis admiscemus,aut si utranq; causam abscindere intendimus hieram cum agarico propinamus et unde et nostri saepius pillulas de tribus cum Rha barbaro aegrotantibus bile flaua,atq; pituita porrigunt. Si uero morbus contrario morbo coniunctus sit, ut in frigido, calido morbo,qualis est hemitriteus febris dicta, que ex colera flava phlegmato immiscetur,
tunc pariter in frigidantia cum calefacientibus adhibemus. eoniungitur quinetiam quando e curatio conseruationi,quae alicuius sit cbri ratione,quod conseruari necesse est,aut ob Proprium temperamentum , quod magnam corpori uti litatem praebet, aut ob eius nobilitatem , atq; praestantiam . au ob consensum , quem cum alio obtinet atq: his omnibus cassibus necessaria est copossitionis medicamentorum methodus sit enim quis hectica febre a
horans , ob quam, uentriculus intemperie calida, sicca afficiatur, ratione quidem fibris hectic exhibenda essent frigida, humida , at quoniam ob partem alter
contrarias scopus habetur , ut uentriculum nempe seruemus, eiusq; naturalem foveamus calorem , ut toti corpo-xi alimoniam praestet, ob id medicamenta frigidari humi
cum moderat et calidis,madstringentibus moderabimur Pariter in tussis quae ex humore uiscido, adhaerente asperae arteriae producta est, humor quidem ille attenuationem,
incilionem rebus calidisi siccis expostulat,at pulmo natura lenis mollientibus indiget, qua humida,& mollia sunt ita ut ambo ille icamenta inuicem iuncta I medico non ni si sint adhibenda Ratione uero praestahtia G-.nobilitatis
membri pro curatione, bonseruatione compositis medicamentis utendum est , quando cerebrum apostemate calido allectum est, aut quando hepat,ex frigidis humoribui mirisidatum, tunc enim procuratione apostematis caliditu a
68쪽
frigidantibus opus est, di propellendo heparis morbocuatione humorum egemu uerum cum utrumq; utius membrum praecipuum sit , alijs quoo medicamentis prodig. me torumciis odia indigemus (uti Gai bi indoq; dicere soth. med litus est ccrebrum quidem moderat calidis , hepar uero cap. 16 adstringentibus, ut utriusq; facultas. tobur seruetur. Nec secus componenda sunt medicamenta pro parte seruandari quae in consensum cum altera trahitur parte, quandoquidem, os uentriculi calida af coum sit intemperie, pro ea uero extirpanda frigidis utamur , nisi etiam eis admisceamus
calida,cercbro nocebunt, quoniam uetriculi os cum cerebro communionem habet suapte natura frigido, i humido , ut medicamentorum frigidorum natura facillime ad ipsum pertranseat, eiq; nocumentum inferat. Cogimur postremo medicamenta commiscere non ratione affectuum complicatorum,neq; ratione ccnseruationis, atq; curationis, sed ob simplicem morbum, cui nullum aliquando simplex medic mentum aptare possumus,sed tale erit morbo simile, noci umq; quodcunq; ei apponas , quemadmodum uos docebat
3.meth Galenus exemplo ulceris caui,si enim pro carne gignenda,ne
med. iunctim sumantur erodentia, aut lenientia,aut in frigidantia cap. a. aut quid tale operantia,nunquam certe piosicient, at si ad misceantur insimul aerugo, aera, de oleum, medicamentum eonficietur sarcoticum, quodq; separatim unumquod i e rum prestare non poterat, compositum ex illis concinnumadmodum erit. Quomodo istum medicamentum plures effectus producat, quomodo dissoluto medicamento vina pars uni e altera alteri affectui conferat. Cap. Decimum tertium.
v rarum quis forte uestrum a me petat, quodi ob drumi iunctionei,quae in corpore Aostro fieri debenu
69쪽
vnedicam et sunt componenda,ut pluribus similibus aut di- similibus affectibus opituletur, quomodo ea praestare pocsint quoniam si ea miscella una producitur formas quae ex contrariis qualitatibus refractis resultat,cum unica forma non nisi effectum uni producat,igitur neq; dissimilc ncq;cotrarios effectu pariet,ac proinde neq; morbis neq; caussis dissimilibus, ut cotrariis, ut determinatu est, auxiliabitur Epsi dicatur ad unicam formam mistia id non deduci, illud utiq; proprie istum discendum non est, sed solum quidam
simplicium medicamentorum adhaesus, et composui Q, qu item in aceruo tritici et fabae conspicimus , haec enim cum improprie compositio dicenda sit, ut Alexander aphrodisiensis libro de in istione fit fius explicauit, neq; etiam ni isti nominanda criti sed potius corporum illorum limplicium,
quamuis inaria inutorum iuxtapolitio . Quod si hanc quomodocunq; compositionem admittamus,adhuc aliud perscra tandum relinquitur , quonam pacto assumpto hoc medicamento in corpus, vidissoluto a natiuo calores, hic quidem
medicamenti pars uni afflictui proficua sit , eiq; opituletur , quae uero alteri opem serre debet, ei succurrat nam siquis
dicat, quod medicamenti partes ad hoc illud ue corporis
membrum ex se vadunt consequetur necessario,iam unam, quam aliam medicamenti partem quodcunq; membrum occupaturam esse, tam igitur iuvabit, qui mi nocumentum inferret quod si dicat, partes praeter naturam affectas trahere, quod sibi utile futurum est, ut eo contrario nocuum expellant , partes enim frigida calidam medicamenti portiorem trahent, ut frigidum praetcr naturam expellant, contra
ex hoc placito id maximum incommodum sequetur partes nostri corporis cognitione agere , cQgnoscenti enim ob contrarii expulsionem contrario utendum csse insuper pars sana numquam nocuum trahet , utpote optum, uenenum , id tale genus atq; ob id nullo pacto a contrariis offendetur cum tamen uenenum assumptum, talia istiusmodi a membris sanis trahantur,i deniq; hominem iugulent , ut e perientia compertum est. Vt primae difficultati propositae
70쪽
satis aciamus scien d sim ae uobis est, mistionem ex Alexam dro libello praecitato triffariam stimi , aut quando plura miscibilia corpora inuicem miscentur sola iuxta positione facta
sine alterationes ut dum fabae tritici aceruo uniuntur, aut i quando haec quidem, aut similiae mutuo miscetur, sed per quandam alterationem, sine tamen alicuius tertii productici ne, ut dum uinum aqua miscemus, aut acetum melles, idnc enim alteratur quodammodo uinum, aqua,mel acetu, non tamen ea alteratio sufficit,ut tertium quid fiat, sentitur namq; aqua cum uino,& acetum cum melle,aut quando non solum plurium corporum iuxtapositio si tali alio lsit, sed Vforma quaedam noua resaltat ab omnibus distini icta, suae in mistione reperiuntur,ut quando ex pane riuino
chylus sit, qui ex vibus miscibilibus iuxta posuis, in alteratis ad tertiam trandam formam peruenit Prima quidem iasti si recte perpendatur,improprie compositio dicitur,atq;in hac nulli dubium csse potest uti isse tulisse simplicis medii camenti integra formas seruiri. Et lico in hac unione sim pisci ingre letalia . a minima de isticta sint , cum tamen iret
Potentia stat , neq; agens praeli sit , quod ca ad aetum ideducat,ut mox dinuicem agerc, duri ucant, non pos. isti hi utiq; unam commimem formam obtiner '; quod moti tertiod strabat Galenti Adum ageret de ne cimetis, qMammmuutur. simpl. in frusta minima diuiduntur; at si haec uniantur, prius, tamen eisdem in sibi illsi navim pollinen redaciis,is hirmidi, istopiam commisti;, , agente quo pii,utpote igne,aut solor com postio haec secim da dicit irru ac misti propriet, calati enim ignis tunc agit in burim chim , ses humidum cum sicco aeperitiis et, atq; eo easti contrarium unum in alterum agit, impatitur Verum medicamentum id non statim ad unana formam deducetur , nisi longa ipsius sermentario. interce- ,
dat quae quidem mistio,sicut ad unam formam tertiam Liscibilia nondum contrahi , licet inter sis mcdica metit ali Aquid passa sint, sic de communi ciscet ut inseruire non 3 et
test atq; ob id tametsi quid intermiscendum simplicia medicamenta passa sint, possvnx umque, cum 2 proprias habeas '