장음표시 사용
51쪽
H set o ROM ANAE L I p. I. II vi tragoedias una priscarn illamin veterem sub Cratino Aristophaneri Eupolide comoediam lac novam comicam Menandrus, aequalesque ejus aetatis magis quam operis, Philemon ac Diphilus, ct invenere intra paucist mos annos, neque iminanda reliquere Philosophorum quoque ingenia, socratico ore defluentia , omnium , quos paullo ante enumeravimus , quanto post Platonis Ari-
'otelisque in ortem floruere spatio' Quid anteis cratem , quid post ejus auditores eorumque dis ipulos clarum in oratoribus fuit' adeo quidem artatum angustiis temporum , ut nemo memoria dignus alter ab altero videri nequiverint. A P. X V II. Neque hoc in Graecis, quam in Romanis, evenit magis nam , nisi aspera acria dia repetas, d inventi laudianda nomines, in Accio circaque eum Romana tragoedia est dulces. que Latini leporis facetiae per Caecilium , Terens itumque de Afranium suppari aetate nituerunt. V a Historicos it de Livium quoque priorum aetatiastruas praeter Catonem, quos iam veteres&obscuro , minus LXXX annis circumdatum aevum tulito ut nec poetarum in antiquius citeriusve processit ubertas. At orati, ac vis forensis persectumque profa eloquentiae decus, ut idem separetur Cato pace P. Crassi Scipionisque a caelii Gracchorum Fannii QSer. Galba dixerim)ita universa sub principe ope iis sui erupit Tullio ut delectari ante cum paucissimis, mirari vero neminem posis, nisi aut ab illo visium , aut qui illum viderit. Hoc idem evenis grammaticis,
plastic, pictoribus, scalptoribusque siquis tem
porum institerit notis , reperiet, eminentia cujusque operis artissimis temporum claustris circumdata. Hujus ergo praecedentisque, inquam saeculiii:seniorum ii militudinis congregantisque
sera in studium Par ec in emolument una, ausc
52쪽
sas cum semper requiro, numquam reperio, quas esse veras confidam, sed fortasse verissimiles: inter quas has maxime Alit aemulatio ingenia etcnunc invidia, nunc admiratio incitationem accendit naturaque , quod summo studio petitum
est, ascendit in summum dissicilisque in perfecto mora est naturaliterque , quod procedere non potest , recedit. , ut primo ad consequei dos quos priores ducinaus, accendimur cita, ubi aut praeteriri, aut aequari eos posse desperavimus, studium cum spe senescit; quod adsequi non potest, sequi desinitri , velut occupatam
relinquens materiam, quaerit novam praeteritoque eo, in quo eminere non possumus, aliquid in quo nitamur conquirimus sequiturque, ut frequens ac mobilis transitus maximum perfecti operis impedimentum sit. Transit admiratio a conditione temporum, ad urbium. Una urbs Attica pluribus annis eloquentia, quam universa Graecia, uberiusque floruit adeo ut corpora gentis illius separata sint in alias civitates, ingenia vero blis Atheniensium muris clausa existimes. Neque ego hoc magis miratus sim, quam neminem Argivum, Thebanum , Lacedaemonium Oratorem aut dum vixit auctoritate , aut post mortem memoria dignum existimatum quae urbes,
multa aliae, talium studiorum fuere steriles, nisi Thebas unum os Pindari inluminaret. nam
Alcmana Lacones Diuo sibi vindicant.
53쪽
D I II. Otentiae Romanorum prior scipio viam aperuerat, luxuriae posterior aperuit quippe remoto Carthaginis metu , sublataque imperii aemula , non gradu, sed praecipiti cursu, a virtute descitum , ad vitia trans . cursum vetus disciplina deserta, nova inducta; in somnum a vigiliis, ab armis ad voluptates, negotiis in otium conversa civitas. Tum Scipio Nasica in Capitolio porticus, tum , quas praediximus Metellus tum in Circo Cn. Octavius multo amoenissimam moliti sunt publicamque magnificentiam secuta privato luxuria est. Triste deinde, contumeliosum bellum in Hispania, duce latronum Viriath, secutum est quod ita varia fortuna gestum est , ut saepius Romanorum gereretur adversa sed interemto Viriatho , fraude magis quam virtute Servilii Caepionis, Numantinum gravius exarsit haec urbs numquam decem millibus plura propriae juventutis armavit sed, vel ferocia ingenii , vel inscitia nostrorum ducum vel fortunae indulgentia, cum alios duces, tum Pompeium magni nominis virum , ad turpissima deduxerit foedera , hic primus e Pompeiis Cos. fuit nec minus turpia ac detestabilia Mancinum
Hostilium Cos sed PomPejum gratia impunitum
54쪽
at C. VELLEI PATER CULI habuit Mancinum verecundia, quippe inon recusando, perduxit huc, ut per fetiales nudus ac post tergum religatis manibus dederetur hostibus. quem illi recipere se negaverunt, sicut quondam Caudini fecerunt, dicentes, publicani violationem fidei non debere unius tui sanguine. CAP. LI. Immanem deditio Mancini civitatis movit disiensionem quippe Tib. Gracchus, Tib. Gracchi clarissimi atque eminentissimi viri filius, P. Asticani ex filia nepos, quo quaestorein auctore id foedus ictum erat, nunc graviter ferens aliquid
a se factum infirmati, nunc similis vel judicii vel
poenae metuens discrimen, lib. plei, creatus, vir alioqui vita innocentissimus, ingenio florentissimus, proposito sanctisiimus, tantis denique adornatus virtutibus, quantas perfecta latura cindustria mortalis conditio recipit, P. Mutio Scaevola, L. Calpurnio Coss. abhinc annos cLXL descivi a bonis pollicitusque toti Italiae civitatem , simul etiam promulgatis agrariis legibus, omnibus statum concupiscentibus, summa imis miscuit di in praeruptum atque anceps periculum adduxit remp. Octavioque collegae, pro bono publicosanti, imperium abrogavit Titum viros agris dividendis coloniisque deducendis creavit se socerumque suum consiliarem Appium 4 Gracchu in
CAP. III. Tum P. Scipio Nasica ejus, qui optimus ira senatu judicatus erat, nepos ejus qui censor porticus in Capitolio secerat, filius;
pronepos autem Cn. Scipionis, celeberrimi viri, P. Africani patrui privatusque togatus, cum esset consobrinus Tib. Gracchi, patriam cognationi praeferens, quidquid publice salutare nones set, privatim alienum exstimans ob eas virtutes primus omnium absens pontifex max factus est circumdata laevo brachio togae lacinia, ea superio-
55쪽
H ROMANAE, LIB. IL 're parte Capitolii , summis gradibus inlistens, hortatus est , qui salvam vellent rem p. sesequerentur. Tum optimates, senatus , atque eque itiis ordinis pars meliora major, intacta perniciosis consiliis plebs, inruere in Gracchum , stantem in area cum catervis suis, di concientem Pa ne totius Italiae frequentiam is fugiens, decurrensque clivo Capitolino , fragmine subsellii litus, vitam, quam gloriosissime degere potuerat, immatura morte inivit. Hoc initium in urbe Roma civilis sanguinis, gladiorumque impunitatis fuit inde jus vi obrutum , potentiorque habitus prior discordiaeque civium , antea conditionibus sanari Q litae , ferro dijudicatae bellaque non causis inita sed prout eorum merces fuit quod haud mirum est non enim ibi consistunt exempla, unde cUzperunt sed , quamlibet in tenuem recepta tramitem , at illime evagandi sibi viana faciunt de ubi semel recto deerraium est, in praeceps pervenitur: nec quil luam sibi putat turpe, quod alii fuit fluctuosum. CAP. IV. Intelim dum haec in Italia geruntur, Aristonicus, mortuo rege Attalo , a quo Asia populo Romano hereditate relicta ei at , sicut reli iapostea est a Nicomede Bithynia, mentitus regiae stirpis liginem, armis eam occupat is victus a M. Perperna , ductusque in triumpho sedi Ἀ-quillio capite poenas dedit cum initio belli Cras sum Mucianum , virum juris scientis imum , decedentem ex Asia proconsulem interemisset. Et P. Scipio Africanus milianus, qui Carthaginem deleverat, post tot acceptas circa Numantiam clades, creatus iterum Cos. misiisque in Hispaniam , fortunae virtutique expertae in Africa, respondit in Hispania intra annum ac tres
menses, quam eo venerat, circumdatam operi
56쪽
quisquam ullius gentis hominum ante eum a-riore urbium excidio nomen suum perpetua commendavit memoriae quippe , excisa Carthagine ac Numantia, ab alterius nos metu, alterius vindicavit contumeliis. sc eum interrogante tribuno Carbone, quid de Tib. Gracchi caede sentiret respondit: si is occupandae reip. animum habuis.set, jure caesum. Et, cum omnis concio adclamasset Hostium , inquit, armatorum totiens cla-anore non territus, qui positam vestro moveri quorum noverca est Italia 3 Reversus in urbem, intra breve tempus, M'. Aquilli , C. Sempronio Coss. abhinc annos CL , post duos consulatus, duosque triumphos, iis excissis terrores reip. mane in lectulo repertus est mortuus, ita ut quaedam elisarum faucium in cervice reperirentur no-rae. De tanti viri morte nulla habita est quaestio: ejusque eorpus velato capite elatum est , cujus opera super totum terrarum orbem Roma extulerat caput seu fatalem , ut plures, seu conflatam insidiis, ut aliqui prodidere memorice, ira Ortem obiit, vitam certe dignissimam egit, quae nullius ad id temporis praeterquam avito fulgore vincere tur Decessit anno ferme vi. de quo si quis ambiget, recurrat ad priorem consulatum ejus, in
quem creatus est anno X I. ita dubitare desinet. CAP. V. Ante tempus excisa Numantiae praeclara in Hispania militia A. Bruti fuit qui penetratis omnibus Hispaniae gentibus , ingenti vi hominum , urbiumque potitus numero, aditis qu. e vix audita Gallaeci cognomen meruit. Et ante eum paucis annis tam severum illius in Mace 'donici in his gentibus imperium fuit, ut, cum urbem Contrebiam nomine in Hispania oppugnaret, pulsas praecipiti loco quinque cohortes legionarias, eodem protinus subire juberet sectentibus -
57쪽
ltibusque omnibus in procinctu testamenta , velut ad certam mortem eundum soret, non deterritus proposito, perseverantia ducis, quem moriturum miterat militem , victorem recepit tantum effecit mixtus timori pudor , spes Que desperatione quaesita. Hic virtute ac severitate facti; at Fabius
milianus, Paulii exemplo disciplinae in Hispania fuit clarissimus.
A P. VI. Decem deinde interpositis annis, qui Tib. Gracchum, idem C. fratrem ejus occupavit furor , tam virtutibus ejus omnibus, quam huic errori similem, ingenio etiam eloquentiaque longe praestantiorem qui cum summa quiete animi civitatis princeps esse poset, vel vindicandae fraterna mortis gratia, Vel praemunienda regalis potentiae, ejusdem exempli tribunatum ingressus, longe majora Macriora repetens , dabat civitatem omnibus Italicis, extendebat eam paene usque Alpes dividebat agros; vetabat quemquam civem plus quingentis jugeribus haberes quod aliquando lege Licinia cautum erat nova constituebat portoria novis coloniis replebat provincias ciuilicia a senatu transferebat ad equites frumentum plebi dare instituerat; nihil immotum, nihil tranquillum, nihil quietum denique in eodem statu relinquebat quin
alterum etiam continuavit tribunatum hunc L. Opimius Cos qui praetor Fregellas Xciderat, persecutus armis, imaque Fulvium Flaccum, consularem ac triumphalem virum, aeque praVa cupientem, quem C. Gracchus in locum Tiberii fratris Triumvirum nominaverat, eumque socium
regalis adlumserat potentiae , morte adficit. Id unum nefarie ab Opimio proditum , quod capitis, non dicam Gracchi, sed civis Romani pretium se daturum, idque auro repensurum propo
suit. Flaccua in Avelitino, armatos ad pugnam
58쪽
22 C. VELLEI PATER CUL rciens, chim filio majore jugulatiis est. Gracchus profugiens, cum jam comprehenderetur ab iis, quos Opimius miserat, cervicem Eupor servo
praebuit qui non segnius se ipse interemit, quam
domino succurrerat. Quo die singularis Pomponi equiti Ro. in Gracchum sides fuit qui more Coclitis, sustentatis in ponte hostibus ejus gladio se transfixit. Ut Tib. Gracchi antea corpus, ita Cati, mira crudelitate victorum , in Tiberim dejectum est. CAP. VII. Hunc Tib. Gracchi liberi, P. Scipionis Africani nepotes, viva adhuc matre Cornelia , Asricani filia, viri optimis ingeniis male usi, vitae mortisque habuere exitum qui si civilem dignitatis concupissent modum , quidquid tumultuando adipisci gestierunt, quietis obtulistaset resp. Huic atrocitati adjectum scelus unicum. quippe juvenis, specie excellens, nec dum duodevicesimum transgressus annum, immunisque deliciorum paternorum, Fulvii Flacci filius, quem pater legatum de conditionibus miserat, ab Opimio interemtus est quem cum haruspex Tuscus, amicus, sentena in vincula duci vidisset, tun tu hoc potius, inquit, facis protinusque inlisio capite in postem lapideum anu carceris, estu que cerebro, exspiravit. Crudelesque ino quaestiones in amicos clientesque Gracchorum habitae sunt sed Opimium , virum alioqui sanctuni gravem , damnatum postea judicio publico,
memoria ipsius saevitiae, nulla civilis persecuta est misericordia. Eadem Rutilium Popilliumque, qui Coss. asiperrime in Tib. Gracchi amicos fe-vierant, postea judiciorum publicorum merito oppressit invidia. Rei tantae parum ad notitiam pertinens interponetur. Hic est Opimius, quo Cos. celeberrimum Opimiani vini nomenci quod
jam nullum esse, spatio annorum colligi potest;
59쪽
HIs TORII ROM A NAE, LI B. II. cum ab eo sint ad te, M. Vinici, consulem, anni cm I. Famim Opimii, quod inimicitiarum quaesita erat ultio , minor secuta auctoritas vi-ra ultio privato odio magis, quam publica vindictae data. A P. VIII. Subinde Porcio Marcioque Coss. deducta colonia , Narbo Martius Mandetur deinde memoriae severitas judiciorum quippe C. Cato consularis, M. Catonis nepos, Africani sororis filius, repetundarum ex Macedonia damnatus est; cum lis ejus iiii aestimaretur adeo viri magis voluntatem peccandi intuebantur , quam modum L factaque ad consilium dirigebant, 'uid, non in quantum , admissum foret, aestimabant. Circa eadem tempora Metelli fratres uno die
triumphaverunt. Non minus clarum eXemplum,
adhuc unicum Fulvii Flacci, ejus qui Capuam ceperat, filiorum , sed alterius in adoptionem dati, in collegio Cos fuit adoptivus in Acidini
Manlii familiam datus nam censura Metello- Ium , patruelium non germanorum fratrum fuit:
quod blis contigerat Scipionibus. Tum Cimbri&Teutoni transscendere Rhenum , multis mox nostris suisque cladibus nobiles Per eadem tem pora clarus ejus Minucii, qui porticus, qua hodieque celebres sunt, molitus est , e Scordiscis triumphus fuit. A P. X. Eodem tractu temporum nituerunt oratores Scipio Emilianus , Laeliusque , Ser. Galba , duo Gracchi, C. Fannius, Carbo Papirius. Nec praetereundus Metellus Numidicus , dc Scaurus, Mante omnes L. Crassus ci Antonius. Quorum aetati ingeniisque successere C. Caesar Strabo, P. Sulpicius nam Q. Mucius uris scientia , quam propriae eloquentiae nomine, celebrior fuit Clara etiam per idem aevi spatium fuere
ingenia, in Togaurasianii, in Tragoediis Pacuvii
60쪽
2 UELLEII PATER CULI atque Accii, usque in Graecorum ii)geniorum comparationem evecti , magnumque inter hos
ipsos facientis operi suo locum adeo quidem ratin illis limi in hoc paene plus videatur fuisse sanguinis. Celebres Lucilii nomen fuit, qui sub
P. Afiicano, Numantino bello eques militaverat. quo quidem tempore juvenis adhuc Iugurtha ac Marius, sub eodem Africano militantes, in iis leni castris didicere, quae postea in contrariis facerent. Historiarum auctor am tum Sisenna erat juvenis,
sed opus belli civilis Sullani post aliquot annos ab co seniore editum est. Vetustior Silenna filii Coe- Iius aequalis Sisennae Rutilius, Claudiusque Quadrigarius Valerius Antias. Sane non ignoremus, eadem aetate fuisse Pomponium, sensibus celebrem , verbis rudem novitate inventi a se operis commendabilem. A P. X. Prosequamur notam severitatem censorum , Cassii Longini, Caepionisque, qui abhinc
annos CLVII , Lepidiana Emilium augurem, quod sex milibus aedes conduxisset, adeste jusse- Iurat at nunc , si quis tanti habitet, vix ut senator agnoscitur adeo mature a rectis in vitia , a vitiis in prava, pravis in praecipitia pervenitur. Eodem tractu temporum Domitii ex Arvernis etc Fabii ex Allobrogibus victoria fuit nobilis. Fabio Paulli nepoti, ex victoria cognomen Allobrogico inditum. Notetur Domitiae a miliae peculiaris quaedam , it clarissima, ita artata numero felicitas, I ante hunc nobilissimae simplicitatis juvenem, Cn. Domitium , fuere singulis omnino parentibus geniti, sed omnes ad consulatum sacerdotiaque, ad triumphi autem paene omnes pervenerunt insignia.
CAP. XI. Bellum deinde Iugurthinum gestum est pers Metellum , nulli secundum saeculi sui hujus es aliis fuit C. Marius, quem praediSi