Opera

11쪽

1. Londitio praesentium temporum fratresJ etiam

hanc admonitionem provocat nostram, non oportere noS

mirari super haereses istas, sive quia Sunt, futurae enim praenuntiabantur ), sive quia fidem quorundam subvertunt, ad hoc enim sunt, ut fides habendo tentationem habeat etiam probationem δ). Vane ergo et inconsiderate plerique

hoc ipso scandaligantur, quod tantum haereses Valeant, quantum sint. Cum quid sortitum est, ut omni modo sit, sicut caussam accipit, ob quam Sit, Sic vim consequitur, per quam sit, ne esse non possit. 2. Febrem denique, inter ceteros mortiserOS et eruciarios exitus erogando homini deputatam, neque quia est miramur, est enim, neque quia erogat hominem, ad hoc enim est. Proinde haereses ad languorem et interitum fidei productas si eXpavescimus hoc eas posse, prius eSt, Ut eX-paVescamus hoc eas eSSe, quae dum sunt, habent posse, et dum possunt, habent esse. Sed enim febrem ut malum et de caussa et de potentia sua, ut notum est, abominamur p0tius quam miramur, et quantum in nobis est praecaVemuS, non habentes abolitionem eius in nostra potestate. Hae- SeS Vero mortem aeternam et maioris ignis ardorem inserentes malunt quidam mirari, quod hoc p0ssint, quam devitare, ne possint, cum habeant devitandi potestatem.') Ita hic Iiber inscriptus est in ed. pr. Rhenani; Rigaltius: D. praescript ion e h a er et i co r una; ceteri: D e pr a e s e riptionibus adversus haereticos. 2) Matth. 7, 15 sqq. 24, 6.11. 24. 3) 1 Cor. 11, 19. TERTULL. III.

12쪽

DE PRAESCRIPTIONIBUS HAERET. Ceterum nihil valebunt, si illas tantum Valere non mirentur. Aut enim dum mirantur, in scandalum subministrantur; aut quia scandaliZantur, ideo mirantur, quod tantum Valeant, quasi eX aliqua veritate veniant. Mirum scilicet, ut malum vires suas habeat, nisi quod haereses apud eos multum

valeant, qui in si de non valent. In pugna pugilum et gladiatorum plerumque, non quia sortis eSt, Vincit quis, aut quia non potest vinci, sed quoniam tble, qui victus est, nullis viribus suit; adeo idem ille vietor, hene valenti postea

comparatu S, etiam superatus recedit. Non aliter haereses;

de quorundam infirmitatibus habent, quod valent, nihil valentes, si in bene valentem fidem incurrant. 3. Solent quidem isti miriones i) etiam de quibusdam personis ab haeresi captis aedificari in ruinam./Quare illa vel ille, si delissimi et prudentissimi et usitatissimi μ) in ecclesia, in illam partem transierunt 3 duis hoc dicens, non ipse sibi respondet, neque prudentes neque fideles neque

usitatos aestimandos, quos haereses potuerint demutarer Et hoc mirum, opinor, ut probatus aliquis retPο, postea excidat 3 Saul, bonus prae ceteris, tiro re poStea evertitur. David, vir bonus secundum cor domini, postea caedis et Stupri reus est. Salomon, omni gratia et sapientia donatus a domino, ad idololatriam a mulieribus inducitur. Soli enim dei filio servabatur sine delicto permanere. Quid ergo, si episcopus, Si diaconus, Si vidua, si virgo, si doctor, si etiam martyr lapsus a regula suerit, ideo haereses veritatem videbuntur obtinerer ΕX personis probamus fidem, ait ex fide personas 3 Nemo sapiens est, nemo fidelis, nemo maior, nisi Christianus. Nemo autem Christianus, nisi qui

unumquemque nosti: putas quod vides. Vides autem, quouS-que oculos habes. Sed oculi, inquit, domini alti ε). Homo

cognoscit dominus qui sunt eius si), et planta In, quam nouplantavit, eradicati), et de primis novissimos ostendit: ventilabrum β) in manu portat ad purgandam aream Suam ').

13쪽

DE PRAES CRIPTIONIBUS HAERET. 2Avolent quantum volunt paleae levis fidei quocunque amarutentationum, eo purior massa frumenti in horrea domini reponetur. Nonne ab ipso domino quidam discentium scandaligati deverterunt' Nec tamen propterea ceteri quoque discedendum a vestigiis eius putaverunt, sed qui scierunt

illum vitae esse verbum et a deo venisse, perseveraVerunt

in comitatu eius usque ad finem, cum illis, si vellent et ipsi discedere, placide obtulisset. Minus est, si et apostolum eius aliqui Phygelus et Hermogenes et Philetus et Hymenaeus reliquerunt i); ipse traditor Christi de apostolis

fuit. Miramur de ecclesiis eius, si a quibusdam deseruntur, cum ea nos ostendant Christianos, quae patimur ad ex emplum ipsius Christi. EX nobis, inquit, prodierunt, sed non fuerunt ex nobis; Si fuissent ex nobis, permansissent utique nobiscum ).4. Quin potius memores simus tam dominicarum pronuntiationum quam apostolicarum literarum, quae nobis et suturas haereses praenuntiaverunt et fugiendas praefinierunt, ut sicut esse illas non expavescimus, ita et posse id, propter quod sugiendae sunt, non miremur. Instruit dominus, multos esse venturos sub pellibus ovium, rapaces lupos . . Quaenam istae sunt pelles ovium, nisi nominis Christiani extrinsecus superficies 7 Qui lupi rapaces, nisi sensus et

spiritus subdoli, ad infestandum gregem Christi intrinsecus delitescentes 7 Qui pseudoprophetae sunt, nisi salsi praedicatores Z dui pseudoapostoli, nisi adulteri evangelizatores Z Qui antichristi interim et semper, nisi Christi rebelles 3 Hoc erunt haereses non minus doctrinarum perversitate ecclesiam lacessentes, quam tunc antichristus persecutionum atrocitate persequetur; nisi quod persecutio et martyres facit, haereses apostatas tantum. Et ideo haereses quoque oportebat esse, ut probabiles quique manifestarentur ), tam qui in persecutionibus steterint, quum qui ad haereses non exorbitaverint. Neque enim eos probabiles intelligi iuvat, qui in haeresin fidem demutant; sicut ex diverso sibi interpretantur, quia dixit alibi: omnia eXaminate, quod bonum est tenete β). Quasi non liceat omni-

14쪽

DE PRAESCRIPTIONIBUS HA E RET.bus male examinatis iniectione in alicuius niali impingero

5. Porro si dissensiones et schismata increpat, quac sine dubio mala sunt, et in contiuenti haereses subiungit; quod inalis adiungit, malum utique profitetur, et quidem maius; cum idem credidisse se dicat de schismalibus: et

0stendit enim gravioris mali despectu de levioribus se facile credidisse, certe non ut ideo de 1ualis crediderit, quia haereses bonae essent, sed uti de peioris quoque notae tentationibus praemoneret, non esse mirandum, quas diceret tendere ad probabiles quosque manifestandos, scilicet quos non potuerint depravare. Denique si totum capitulum

ad unitatem continendam et separationes coercendaS sapit, haereses vero non minus ab unitate divellunt, quam schismata et dissensiones: sine dubio et haereses in ea conditione reprehensionis constituit, in qua et schismata et

dissensiones. Ac per hoc non eos probabiles lacit, qui in haereses diverterint, cum maxime diverti ab eiusmodi obiurget, edocens unum omnesiloqui et id ipsum s pere δ), quod etiam haereses non Sinunt. 6. Nec diutius de isto, si idem est Paulus, qui et alibi haereses inter earnalia crimina enumerat scribens ad Galatas ), et qui Τito suggerit, hominem haereticum post primam correptionem recusandum β), quod perversus Sit eiusmodi et delinquat, ut a semel ipso damnatus. Sed et in omni paene epistola de adulterinis doctrinis fugiendis in- euleans, haere Ses taXat, quarum opera sunt adulterae doctrinae, haereses dictae Graeca voce, ex interpretatione electionis, qua quis sive ad instituendas sive ad suscipiendas eas utitur. Ideo et sibi damnatum dixit haereticum, quia et in quo damnatur sibi elegit. Nobis vero nihil ex nostro arbitrio indulgere si) licet, sed nec eligere, quod aliquis de arbitrio suo induxerit. Apostolos domini habemus auctOres, qui nec ipsi quicquam ex suo arbitrio, quod inducerent, elegerunt, sed acceptam a Christo disciplinam fideliternationibus adsignaverunt. Itaque etiam si angelus de

15쪽

DR PRAESCRIPTIONIBUS HAERET. coetis aliter evangeligaret, anathema diceretur a nobisi . Providerat iam tunc spiritus sanctus suturum iu virgine quadam Philuniene angelum se duetionis, transfigurantem Sein angelum lucis, cuius signis et praestigiis Ap et les inductus nova in haeresin induxit. 7. Hae sunt doctrinae hominum et daemoniorum, prurientibus auribus natae ) de ingenio sapientiae secularis, quam dominus stultitiam vocans, stulta mundi in consu-sionem etiam philosophiae ipsius elegit δ). Ea est enim materia sapientiae secularis, temeraria interpres divinae naturae et dispositionis. Ipsae denique haereses a philosophia subornantur. Inde aeones et formae, ne Seio quae,

Inde Marcionis deus melior de tranquillitate: a Stoicis venerat. Et uti anima interire dieatur, ab Epicureis observatur; et ut carnis restitutio negetur, de una omnium philosophorum schola sumitur; et ubi materia eum deo aequatur, Zenonis disciplina est; et ubi aliquid de igneo deo allegatur, Heraclitus intervenit. Eaedem materiae apud haereticos et philosophos volutantur; iidem retra elatus implicantur: unde malum, et quare 3 et unde homo, et quomodor et quod proxime Valentinus proposuit: unde deus Τscilicet de enthymesi et ectro mate. Miserum Aristotelem si) lqui illis dialecticam instituit, artificem struendi et destruendi versipellem, in sententiis coactam, in coniecturis duram, in argumentis operariam contentionum, , molestam etiam sibi ipsi, omnia retractantem, ne quid Omnino tractaverit. Hi ne illae fabulae et genealogiae interminabiles et quaestiones infructuosae et sermones Serpente S Velut cancer i), a quibus nos apostolus refrenans nominatim philosophiam test tur δ) caveri oportere, seribens ad Colossenses: Videte, ne quis sit circumveniens vos p) per philosophiam et ina-1 Gal. 1, 8. 23 2 Tim. Α, 3. 3 1 Cor. 3, 18. 1, 27.

q) Cod. Agobardi: et formae nescio quae infinitae honi. 53 Fr. Iunius Τh. Canterum sibi confrinasse ait in m s. quodam scriptum es Ae: Platon icus furor. 6 Sic edd. GeIen. et Rig.; Rhen. Sequitur Arist. ; Paniel. e cod. Vatie .: inferunt Arist. ; ed. Franeh. inserunt Ari, tote Io m. I) 1 Τim. 1, 4. Tit. 3, 9. 2Τim. 2, 17. 23. 8 Εd. I. Rhenani: philosophiam et inane m seductionem contestatu η etc., quae tria vv. ex iis quae Eequuntur transposita recte eiecerunt ceteri editt. 9) Paniel. ems. Anglico et Riguit. ne quis vos circum veniat.

16쪽

DR PRAESCRIPTIONIBUS HAERET. nem seductionem, secundum traditionem hominum i), praeter providentiam spiritus sancti. Fuerat Athenis, et istam sapientiam humanam, affectatricem et interpolatricem veritatis, de congressibus noverat, ipsam quoque in suas haereses multipartitam Varietate sectarum invicem repugnantium.

Quid ergo Athenis et Hierosolymis 3 quid academiae et ecclesiae' quid haereticis et Christianis ' Nostra institutio de porticu Salomonis est, qui et ipse tradiderat, dominum in simplicitate cordis esse quaerendum ). Viderint, qui

Stoicum et Platonicum et dialecticum Christianismum prο- tulerunt. Nobis curiositate opus non est post Christum Iesum, nec inquisitione post evangelium. Cum eredimus, nihil desideramus ultra credere. Hoc enim prius credimu non esse, quod ultra credere debemus. 8. Venio itaque ad illum articulum, quem et nostri praetendunt ad ineundam curiositatem, et haeretici inculcant ad importandam scrupulositatem δ). Scriptum est, inquiunt: quaerite, et invenietis ε). Quando hanc vocem dominus emisit, recordemur. Puto in primitiis ipsis doctrinae suae, cum adhuc dubitaretur apud omnes, an Christus esset, et cum adhuc nec Petrus illum dei filium pronuntiasset, cum etiam Ioannes de illo certus esse desisset. . Merito ergo tunc dictum est: quaerite et invenietis, quando quaerendus adhuc erat, qui adhuc agnitus non erat, et hoc quantum ad Iudaeos. Ad illos enim pertinet totus sermo

suggillationis istius, qui habebant, ubi quaererent Christum. Habent, inquit, Moysen et Heliam β), id est, legem et prOphetas Christum praedicantes, secundum quod et alibi

aperte: scrutamini scripturas', in quibus salutem speratis; illae enim de me loquuntur 7). Hic erit: quaerite et iuvenietis. Nam et sequentia in Iudaeos competere manifestum est: pulsate et aperietur vobis δ). Iudaei retro penes deum suerant, dehinc eiecti ob delicta extra deum esso Coeperunt. Nationes vero nunquam penes deum, nisi stillicidium de situla et pulvis ex area et foris semper'). Itaque qui foris semper, quomodo pulsabit eo, ubi nunquam

tium, cui assentitur Aug. Neander, editt. omnes: Curio hi talem.

17쪽

DE PRAESCRIPTIO. NIBUS HAEREm afuit Z quam ianuam novit, in qua nec receptus, nec eiectus

aliquando Τ an qui scit se intus suisse et foras actum, is potius pulsabit, et ostium novit 7 Etiam: petite et accipietis, ei competit, qui sciebat, a quo erat aliquid promissum,

a deo scilicet Abraham, Isaac et Iacob, quem uationes non magis noverant, quam ullam repromissionem eius. Et ideo

ad Israel loquebatur: Non sum, inquit, missus, nisi ad oves perditas domus Israelis. Nondum canibus iactabat panem filiorum, nondum in viam: gentium vel inationum ire mandabat i). Siquidem in sine praecepit, ut vaderent

ad docendas et tingendas nationes, conse etituri mOX Spiritum sanctum paractetum, qui illos deducturus esset in omnem veritatem p). Et hoc erga illos lacit. 0uodsi nationibus destinati doctores apostoli, ipsi quoque doctorem consecuturi erant paractetum, multo magis vacabat erganos: quaerite et invenietis, quibus ultro erat Obventura doctrina per apostolos et ipsis apostolis per Spiritum Sanctum. Omnia quidem dicta domini omnibus posita sunt. quae per aures Iudaeorum ad nos transierunt; sed pleraque in personas directa non proprietatem admonitionis nobis constituerunt, Sed EXemplum. 9. Cedo nunc sponte de gradu isto, omnibus dictum sit: quaerite et invenietis; tamen et hic expetit sensus certae interpretationis gubernaculum δ). Nulla vox divina ita dissoluta est et dissusa, ut verba tantum defendantur, et ratio verborum non constituatur. Sed in primis hoc propono. Unum itaque in et certum aliquid institutum esse a Christo, quod credere omni modo debeant nationes, et idcirco quaerere, ut possint, cum invenerint, eredere. Unius porro et certi instituti infinita inquisitio non potest esse: quaerendum est, donec invenias, et credendum, ubi inveneris, et nihil amplius, nisi custodiendum, quod credidisti, dum insuper credis, aliud non esse ei edendum, ideoque nec requirendum, cum id inveneris, et eredideris, quod ab eo institutum est, qui non aliud tibi mandat inquirendum,

emend. Iocum Pamelius; Rhen. Rengus certare eum inter-yretationis gubernacul O. Wouwer. expedit Rig. expendit) senηu certare eum interpr. gubernaculo. ο) I'a- mel. et Rig. Unum utique etc.

18쪽

DE PRAESCRIPTIONIBLS HAERET. quam quod instituit. De hoc quidem si quis dubitat, constabit penes nos esse id quod a Christo iustitutum est. Interim cx fiducia probationis praevenio, admonenS quo dam, nihil esse quaerendum, ultra quod crediderunt, id esse, quod quaerere debuerunt, ne: quaerite et invenietis, sine disciplina rationis interpretentur. 10. Ratio autem dicti huius in tribus articulis constitit, in re, in tempore, in modo; in re, ut quid sit quaerendum consideres, in tempore, ut quando, in modo, ut quousque. Igitur quaerendum est, quod Christus instituit i),

utique donec invenias. Invenisti autem, cum credidisti. Nam non credidisses, si non invenisSeS, Sicut nec quaesisses, nisi ut invenires. Ad hoc ergo quaeris, ut invenias, et ad hoc invenis, ut credas. 0mnem prolationem quae-

statuit fructus ipso quaerendi δ); hanc tibi fossam determinavit ipse, qui te non vult aliud credere, quam quod instituit, ideoque nec quaerere. Ceterum si, quia et alia tanta ab aliis sunt instituta, propterea in tantum quaerere

debemus, in quantum possvinus inVenire, Sempe P quaeremus et nunquam Omnino credemus. Ubi enim erit finis

quaerendi Z ubi statio credendi Z ubi expunctio inveniendi ΤApud Marcionem Z sed et Valentinus proponit: quaerite et invenietis. Apud Valentinum3 sed et Apelles hac me pronuntiatione pulsavit, et Hebion et Simon et omnes eX Ordine non habent aliud, quo se mihi insinuantes me sibi addicant. Ero ε) itaque nusquam, dum ubique convenior β): quaerite et invenietis. Et velint me sic esse β) nusquam,

quasi qui nunquam apprehenderim illud, quod Christus instituit, quod credi oportet, quod quaeri necesse est. Τ)11. Impune erratur, nisi delinquatur; quamvis errare delinquere est. Impune, inquam, vagatur, qui nihil deserit. At enim, si quod debui credere credidi, et aliud

Pamelius addidit: utique quamdiu non invenis; Big. utique quando non invenis. 2) Vv. credendo - modum desunt in ed. Rhen. 3) Cod. Ursini: credendi. δ) Sie FameI. et Rig.; in cod. Agobardi: Eritaque; Rhenanus: Et erit. 5 In codd. convenio. s) Ita locum restituit Panaetius. Illi et . et velint sic nusquam; Rig. et velut si nusquam. I) V v. uncis inclusa, quae et in Iibris mss. et in edd. vario ordine scripta sunt, Videntur esse 8 puria.

19쪽

DE PRAESCRIPTIONIBUS HAERET.

denuo puto requirendum, spero utique, aliud esse inveniendum, nullo modo speraturus istud, nisi quia aut non credideram, qui videbar credidisse, aut desii credidisse. Ita fidem meam deserens, negator invenior. Semel dixerim: Nemo quaerit, nisi qui aut non habuit aut perdidit. Perdiderat unam ex decem didracluuis anus illa, et ideo quaerebat; ubi tamen invenit, quaerore desiit. Panem vicinus non habebat, et ideo pulsabat; ubi tamen apertum est ei et accepit, pulsare cessavit. Vidua a iudice petebat audiri, quia non admittebatur; sed ubi audita est, hactenus institit i). Adeo finis est et quaerendi et pulsandi et petendi. Petenti enim dabitur, inquit, et pulsanti aperietur, et quaerenti invenietur ). Viderit, qui quaerit semper, quia non invenit; illic enim quaerit, ubi non invenietur. Viderit, qui semper pulsat, quia nunquam aperietur; illuc enim pulsat, ubi nemo est. Viderit, qui semper petit, quia nunquam auditur; ab eo enim petit, qui non audit. 12. Nobis etsi quaerendum esset δ) adhuc et Semper, ubi tamen quaeri oportet 7 apud haereticos, ubi Omnia extranea et adversaria nostrae Veritati, ad quos vetamur a

cedere 7 Quis servus cibaria ab extraneo, ne dicam ab inimico domini sui, sperat 7 Quis miles ab in ederatis, nodicam ab hostibus regibus, donativum et stipendium captat, nisi plane desertor et transfuga et rebellis Ζ Eliam anus illa intra tectum suum drachmam requirebat, etiam pulsator ille vicini ianuam tundebat, etiam vidua illa non inimicum, licet durum, iudicem interpellabat. Nemo inde instrui potest, unde destruitur; nemo ab eo illuminatur, a

quo contenebratur. Quaeramus ergo in nostro et a nostris

et de nostro, idque duntaxat, quod salva regula fidei potest

in quaestionem devenire.

13. Regula est autem fidei ε), ut iam hinc quid defendantias β) profiteamur, illa scilicet, qua creditur, unum

omnino deum esse, nec alium praeter mundi conditorem,

qui universa de nihilo produxerit per verbum suum primo Omnium emissum si); id verbum filium 7, eius appellatum, in

20쪽

ID DE PRAESCRIΡTIONIBUS IIA ERE T. nomine dei i) varie visum patriarchis δ), in prophetis semper auditum, postremo delatum ex spiritu patris dei et virtute

in virginem Mariam, carnem lactum in utero eius et X ea natum egisse.) Iesuin Christum, exinde Praedicasse noVam legem et novam promissionem regni coelorum, Virtutes secisse, fixum cruci, tertia die resurreXisse, in coelos ereptum de re ad dexteram patris, misisse vicariam vim Spiritus

sancti, qui credentes agat, Venturum eum claritate ad sumendos sanctos in vitae aeternae et promissorum coelestium

Ductum et ad pro sanos iudicandos ) igni perpetuo, lacta

utriusque partis resuscitatione eum carnis restitutione β).

Haec regula a Christo, ut probabitur instituta, nullas habet apud nos quaestiones, nisi quas haereses inserunt, et quae

haereticos laciunt.14. Ceterum manente sorma eius in Silo Ordine, qUaΠ-

tum libet quaeras et tractes et omnem libidinem curiositatis effundas, si quid tibi videtur vel ambiguitate pendere vel obscuritate obumbrari. Est utique frater aliquis doctor

gratia scientiae donatus, est aliquis inter exercitatos con-Versatus, aliquis tecum curiosus, tecum tamen quaerens 73:

novistine δ), ignorare melius esse, ne quod non debeas, noris')Z Fides, inquit, tua te salvum se citi'), non eXe citatio scripturarum. Fides in regula posita est, habens legem et salutem de Observatione legis; exercitatio autem tu curiositate consistit, habens gloriam solam de peritiae studio. Cedat curiositas fidei, cedat gloria saluti. Certe aut n0n obstrepant, aut quiescant. Adversus regulam nihil Scire, omnia scire est ti. Ut non inimici essent veritatis haeretici, ut de rufugiendis eis non praemoneremur: quale St, conferre cum hominibus, qui et ipsi adhuc se quaerere confitentur 7 Si enim vere adhuc quaerunt, nihil adhuc

gali. a patriarchis. 3) Cod. Agob., Rhen. , Rig. natum egis 1e; cod. Urs. natum exisse; Daniel. natu ut hominem et esse I. Ch.; M ou . nat. ho m. exstitisse I. Ch. 4 Ge-Ienius et Big. sedisse. 5) Wouwer e vi I. et Rig. adiudicandos. 6) Pamel. resurrectione. T) Rheu. conversatus aliquid tecum, curiosius tamen, quaerens. 8 Editt. omnes: novissime ignorare melius e. t. 9 Pamel. et

Rig. addiderunt: quia quod debeas nosti. 10) Luc. 18, 42.11 Pamel. aut quiescant adv. regulam. Nihil ultra