Opera

311쪽

anima sine querela in adventu domini et salutis catoris nostri Christi conserventur Z ii Nam et animam posuit eteorpus, ta in duas res quam diverSa S. Licet enim et animae

lamen et corpus et anima distincte nominantur, habet anima suum Vocabulum proprium, non egens communi vocabulo corporis; id relinquitur carni, quae non nominata proprio, communi utatur necesse est. Etenim aliam substantiam in homine non video p0St spiritum et animam, cui vocabulum corporis accommodetur, praeter carnem. Hanc totiens in corporis nomine intelligens, quotiens non nominatiu'; multo

magis hic, cum, quae dicitur corpuS, Suo nomine appel

latur. DE EPISTOLA AD THESSALONICENSES SECUNDA.

16. Cogimur quaedam identide in iterare, ut coha re utia eis confirmemus. Dominum et hic retributorem utriusque meriti dicimus circumserri ab apostolo, aut creatorem aut, quod nolit Marcion, parem creatoris, apud quem iustum sit afflictatoribus nostris rependi a illic talionem , et nobis, qui amictemur requietem, in revelatione domini Iesu venientis a coelo cum angelis Virtutis suae et in flamma ignis. δὶ Sed stam mam et ignem delendo haereticus exstinxit, ne scilicet nostratem deum saceret. Lucet tamen vanitas liturae. Cum enim ad ultionem venturum scribat

apostolus dominum, exigendam de eis, qui deum ignorent, et qui non Obaudiant evangelio, quo S ait poenam luituros exitialem, aeternam, a facie domini et a gloria valentiae eius: ε) sequitur, ut flammam ignis inducat, scilicet veniens ad puniendum. Ita et in hoc, nolente Marcione, crematoris dei Christus, et in illo creatoris est, quod etiam de ignorantibus dominum ulciscitur, id est de ethnicis. Seorsum

enim posuit: evangelio non obaudientes, sive Christianos peccatoreS, sive Iudaeos. Porro de ethnicis exigere poenas, qui evangelium sorte non norint, non est dei eius, qui naturaliter sit ignotus, nec usquam nisi in evangelio sit revelatus, non omnibus scibilis. Creatori autem etiam naturalis agnitio debetur, ex operibus intelligendo et exinde in

312쪽

A D V. MARCIO ΝΕΜ LIBER Vpleniorem notitiam requirendo. Illius est ergo, etiam ignorantes deum plectere, quem non liceat ignorare. Ipsum, quod ait, a facie donlini et a gloria valentiae eius, Verbis

usus Esaiae, ex ipsa caussa eundem sapit dominum consurgentem, ut comminuat terram. i) Quis est auteni homo

delicti, filius perditionis, queni revelari prius Oportet ante

domini adventum, extollens se super omne, quod deus dicitur, et omnem religionem, consessurus ) in templo dei, et deum se iactaturus 7 δ) Secundum nos quidem antichristus, ut docent veteres et novae prophetiae, ut Ioanne S apo Stolus, qui iam antichristos dicit processisse in mundum, praecursores antichristi spiritus, negantes Christum in carne

cundum vero Marcionern nescio, nisi Christus sit creatoris;

nondum enim venit apud illum. duisquis est β) autem ex duobus, quaero, cur Veniat in otiani virtute et signis et ostentis mendacii 3 Propterea, inquit, quod dilectionem veritatis non susceperint, ut salvi essent, et propter hoc erit eis instinctum sallaciae, ut iudicentur omnes, qui non crediderunt veritati, sed consenserunt iniquitati. β) Igitur si antichristus est secundum nos et deus, i) deus erit creator, qui eum mittit ad impingendos eos in errorem, qui non crediderunt veritati, ut salvi fierent; eiusdem erit

veritas et Salus, qui ex submissu erroris ulciscitur, id est creatoris, cui et competit Zelus ipse errore decipere, quos veritate non cepit. si vero non est antichristus secundum nos, ergo Christus est creatoris secundum Marcionem. Et quale erit, ut ad ulciscendam veritatem suam Christum creatoris submittat 7 Sed etsi de antichristo consentit, proinde dixerim: quale est, ut illi satanas, angelus creatoris, sit nece SSarius, et occidatur ab eo, habens sallaciae operatione langi ereatori r In summa, si indubitatum est, eius esse et angelum et Veritatem et Salutem, cuius et ira et aemulatio et sallaciae immissio adversus contemptores et desultores, etiam adversus ignorantes, ut iam et Mar-

nescio Ite Chr. sit creatoris. Nondum venit apud illum, cuius quis est autem ex duobus. 6) 2 Thess. 2, 10-12. Ita cod. Wouw. et Rig.; Rhen. et alii: antichristus et secundum creatorem, deus erit creator etc.

313쪽

ADV. II ARCIONE II LIBER'V.

cion de gradu cedat, deum quoque SuumtZeloten concedens,) quis dignius irascetur Τ Puto, qui a primordio rerum naturam operibus, benesciis, plagis, praedicationum testibus ad agnitionem sui praestruxit, nec tamen agnitus est; auqui semel unico i) evangelii instrumento et ipso incerto nec palam alium deum praedicante productus est 3 Ita cui competit vindicta, ei competet materia vindictae, evangelium, dico, et veritas et salus. Iubere autem operari eum, qui

velit manducare, ) eius disciplina est, qui bovi triturantios liberum iussit. δ)

DE EPISTOLA AD LΛODICE NOS.

17. Ecclesiae quidem veritate epistolam istam AD

cion qi titulis in aliquando interpolare gestiit, quasi et in isto diligentissimus explorator. Nihil autem de titulis intereSt , cum ad omnes apostolus scripserit, dum ad quos dam; certe tamen, eum deum praedicans in Christo, cui competunt, quae praedicantur. Cui ergo compete ut, Secundum boni existimationem, quam proposuerit in sacramento voluntatis suae, in dispensationem adimpletionis temporum, ut ita dixerim, sicut verbum illud in Graeco sonat, recapitulare, id est ad initium redigere vel ab initio recensere, omnia in Christum, quae in coelis et quae in terris: ε)nisi euius omnia erunt ab initio, etiam ipsum initium, a quo et tempora et temporum adimpletiones, dispensatio, ob quam omnia ad initium recensentur in Christo 7 Alterius autem dei quod initium, id est, unde Z cuius Opus nullum rquae tempora sine initio 7 quae adimpletio sine temporibus quae dispensatio sine adimpletione 3 denique quid in terris egit iam olim, ut longa aliqua temporum adimplendorum

dispensatio reputetur, ad recensenda omnia in Christo, etiam quae in coelis' Nec in coelis autem res ab altero aetas eXistimabimus, quaecunque sunt, quam ab eo, a quo et in terris acta omnibus constat. Quodsi non capit alterius omnia ista deputari ab initio, quam creatoris, quis credet, ab alio ea recenseri in Christum alium, et non a suo auctore et in suum Christum Z Si creatoris sunt, diversa

314쪽

acta

Α D V. II ARCIONEM LIBER V. sint necesse est a diverso deo; si diversa, utique contraria. Quomodo ergo contraria recenseantur in eunt, a quo denique destruuntur 7 Nam et sequentia quem renuntiant Christum, cum dicit: ut simus in laudem gloriae nos, qui prae- speravimus in Christum 7 i) Qui enim prae sperasSe poterunt, id est, ante Sperasse in deum, quam venisset, nisi Iudaei, quibus Christus praenuntiabatur ab initio 3 dui ergo praenuntiabatur, ille et prae sperabatur. Atque adeo hoc ad se, id est ad Iudaeos, refert, ut distinctionem faciat, conversus ad nationes: in quo et vos, cum audisseti S Sermonem Veritatis, evangelium, in quo credidistis et signati estis

factae per Ioelem: in novissimis diebus est undam de meo spiritu in omnem earnem, id est et in nationes. Ita et spiritus et evangelium in eo erit Christo, qui prae sperabatur, dum praedicabatur. Sed et pater gloriae δ) ille est, cuius Christus rex gloriae canitur in psalmo ascendens :quis est iste rex gloriae 7 dominus virtutum ipse est rex gloriae. ε) Ab illo spiritus sapientiae optatur, β) apud quem haec quoque spiritalium species enumeraturq) inter septem spiritus per Esaiam. Τ) Ille dabit illuminatos cordis oculos, qui etiam exteriores oculos luce ditavit, β) cui displicet caecitas populi. Et quis caecus, nisi pueri mei Τ et excaecati sunt famuli dei. ') Apud illum sunt et divitiae haereditatis in sanctis, i q) qui eam haereditatem ex vocalione nationum repromisit. Postula de me, et dabo tibi gentes haereditatem tuam. ii) Ille in operatus est in Christum

Valentiam suam, SUScitando eum a mortuis, et collocando eum ad deXteram suam, et subiiciendo omnia, ip) qui et dixit: sede ad dexteram meam, donec ponam inimicos tuos

scabellum pedum tuorum; i δ) quia et alibi spiritus ad patrem de filio: omnia subiecisti sub pedibus eius .i ε) Si ex his

ullus deus et alius Christus insertur, quae recognoscuntur in creatore, quae Pamus iaIn creatorem. Plane puto invenimus, cum dicit illos delictis mortuos, in quibus ingressi erant, Secundum ae 'uni mundi huius, Seculi dum principem potestatis l) Eph. 1, 12. 2 ib. v. 13. 3 it,. v. 17. q) Ps.

315쪽

A D U. MARCIONEM LIBER V.

acta aeris, qui operatur in filiis incredulitatis. i) Sed mundum

non potest et hic pro deo mundi Marcion interpretari; non enim Simile est creatum creatori, lactum factori,niundus deo. Sed nec princeps potestatis aeris dicetur, qui est princeps potestatis Seculorum; nunquam enim praeses superio ruin de inserioribus notatur, licet et in seriora ipsi deputentur. Sed nec incredulitatis operator videri potest, quam ipse potius a Iudaeis et a nationibus patitur. Sufficit igitur, si haec non cadunt in creatorem; Si autum et est, in quem magi S competant, utique magis hoc apostolus sciit. duis ister Sine dubio ille, qui ipsi creatori filios incredulitatis obstruit, aere isto potitus, sicut dicere eum propheta refert: g) ponam in nubibus thronum meum, ero similis altissimo. δ) Hic erit diabolus, quem et alibi, si tamen ita et apostolum legi volunt, deum aevi huius agnoscemus. Ita enim totum seculum mendacio divinitatis implevit. ui plane si non suisset, tunc haec in creatorem spectasse potuissent. Sed et in Iudaismo conversatus suerat apostolus. Non quia interposuit de delictis, in quibus et nos omnes conversati sumus, q) ideo delictorum dominum et principem aeris huius creatorem praestat intelligi; sed quia in Iudaismo unus suerat de filiis incredulitatis, diabolum habens operatorem, cum persequeretur eccle Siam et Christum creatoris, propter quod et iracundiae filii fuimus,

tor, argumentetur hoc haereticus dominum irae creatorem. Cum enim dicit: suimus natura silii iracundiae, creatoris autem non natura sunt filii Iudaei, sed allectione patrum, irae filios ad naturam retulit, non ad ereatorem, ad Summam subiungens: sicut et ceteri, si) qui utique filii dei non sunt. Apparet cominiani naturae omnium hominum et delicta et concupiscentias carnis et incredulitatem et iracundiam reputari, diabolo tamen captante naturam, quam et

ipse in secit delicti semine illato. Ipsius, inquit, sumus lactura, conditi in Christo. 7) Aliud est sacere, aliud condere. Sed utrumque uni dedit. Homo autem saetura creatoris est. Idem ergo condidit in Christo, qui et Deit.

Eph. 2, 1. 2. 2) Ita emend. Fr. Iunius. ; ceteri: sicut die. e. profert et refert. 3) Ies. 14, 14. δ) Eph. 2, 3.

316쪽

ADU. ΜARCIONEM LIBER V. Quantum enim ad substantiam, secit, quantum ad gratiam condidit. Inspice et cohaerentia. Memores, Vos aliquando nationes in carne, qui appellabaminii in praeputium, ab ea, quae dicitur circumcisio in carne manu facta, quod essetis illo in tempore sine Christo, alienati a conversatione Israelis et peregrini testamentorum et promi Ssionis eorum, Spem non habentes, et sine deo in mundo. in Sine quo autem deo fuerunt nationes, et sine quo Christor utique eo, cuius erat conversatio Israelis et testamenta et promissio. At

nunc, inquit, in Christo vos, qui eratis longe, lacti estis prope in sanguine eius. δὶ A quibus erant retro longer a

quibus supra dicit, a Christo creatoris, a conversatione Israelis, a testamentis, a spe promissionis, a deo ipso. Si haec ita sunt, ergo his prope sunt nunc nationes in Christo, a quibus tunc longe fuerant. Si autem conversationi Israelis, quae est in religione dei creatoris, et testamentis

et promissioni et ipsi deo eorum proximi sumus facti in Christo, ridiculum satis, si nos alterius dei Christus de

longinquo admovit creatori. Meminerat apostolus ita praedicatum de nationum vocatione ex longinqUO Vocandarum. Qui longe erant a me, appropinquaVerunt iustitiae meae. εὶ

Τam enim iustitia, quam et pax creatoris, in Christo ad nuntiabatur, ut saepe iam ostendimus. Itaque ipse est, inquit, paX nostra, qui secit duo unum, Iudaicum scilicet populum et Gentilem. Quod prope et quod longe, soluto medio pariete inimicitiae, in carne sua. β) Sed Marcion abstulit: sua, ut inimicitiae daret carnem, quasi carnali vitio, non

Christo aemulae. Siculi βὶ alibi λ) dixi, et hic, non Marrucine, sed Pontice, cuius supra Sanguinem conseSSus es, hic negas carnem. Si legem praeceptorum sententiis vacuam fecit, adimplendo certe legem, vacat enim iam: non adulterabis, cum dicitur: nec videbis ad concupiscendum, vacat: non Occide S, cum dicitur: nec maledices, in adversarium legis de adiutore non potes sacere, ut duos conderet in semet apso, qui secerat idem condens, secundum quod et supra: ipsius enim factura sumus conditi in Christo, ')

317쪽

in unum novum hominem, Deiens pacem, si Vere novum, vere et hominem, non phantaSina, nOVum autem et novenatum ex virgine dei spiritu,) ut reconciliet ambos deo, et deo, quem utrumque genus offenderat, et Iudaicum et Gentilem populum in uno corpore, inquit, cum intersecisset inlinicitiam in eo per crucem. i) Ita et hic earo corpus tu Christo, quod crucem pati potuit. Hoc itaque adnuntiante pacem eis, qui prope, et eis, qui longe, accessum consecuti simul ad patrem. Iam non Suinus peregrini nec ad Venae, sed concives sanctorum, sed domestici dei, sutique eius, a quo supra ostendimus alienos fuisse nos, et longe constitutos,) superae discati super sundamentum apostolorum. )Abstulit haereticus: et prophetarum, oblitus dominum p ο Suisse in ecclesia, sicut apostolos, ita et prophetas. I imuit scilicet, ne et super veterum prophetarum sundamenta aedificatio nostra constaret in Christo, δ) cum ipse apostolus ubique nos de prophetis eXStruere non cesset. Unde enim accepit, summum lapidem angularem dicere Christum, εὶ nisi de psalmi significatione: lapis, quem reprobaverunt aedificantes, iste tactus est in summo angeli. βὶ De manibuk haeretici praecidentis non miror, si syllabas Subtra-liit, cum paginas totas plerumque Subducat.18. Datam, inquit, sibi apostolus gratiam novissimo omnium illuminandi omnes, quae dispensatio sacramenti

occulti ab aevis in deo, qui Omnia condidit. μ) Rapuit haereticus in praepositionem, et ita legi facit: occulti ab aevis deo, qui omnia condidit. Sed emicat salsum. Infert enim apostolus: ut nota sat principalibus et potestatibus in supercoelestibus per ecclesiam multifaria sapientia dei. 7) Cuius dicit principatibus et potestatibus 7 Si creatoris, quale est, ut principatibus et potestatibus eius ostendi voluerit deus ille sapientia in suam, ipsi autem non, quando nec pote States Sine suo principe potuissent quid cognoscere 7 Aut si ideo deum non nominavit hic, quasi in illis et princeps ipse reputetur, ergo et occultatum sacramentum principatibus et potestatibus eius, qui omnia condidit, pronuntia Sset, proinde

in illis deputans ipsum. Quod si illis dicit occultatum, illi

318쪽

ADV. II ARCIOΝEM LIBER Rium, sed in deo, omnium conditore, Occultum autem principatibus et potestatibus eius. Quis enim cognovit sensum

do inini, aut quis consiliarius ei sui trii Hic captus haereticus fortasse mutavit, uti dicat, deum suum Suis potestatibus et principatibus notam sacere voluisse dispensationem sui sacramenti, quam ignorasset deus conditor omnium. Et quo competebat praetendere ignorantiam creatoris extranei et longa separatione discreti, cum domestici quoque superioris dei nescissent 7 I amen et creatori notum erat laturum. An non utique notum, quod sub coelo et in terra eius habebat revelari r Ergo ex hoc confirmatur, quod supra struXimus. Si enim creator cogniturus erat quandoque occultum illud dei superioris sacramentum, et ita scriptura habebat: occulti deo, qui omnia condidit; sic inferre debuerat, ut nota fiat illi multifaria sapientia dei, tunc et potestatibus et principatibus cuiuscunque dei, cum quibus

sciturus esset creator. Adeo Subtractum constat, quod et sic veritati suae salvum est. Volo nunc et ego tibi de allegoriis apostoli controVersiam nectere. duas novas )iu prophetis habuisset larinas 3 Captivam, inquit, duxit captivitatem. δ) Quibus armis r quibus proeliis Z de cuius

geqtis vastatione 3 de cuius civitatis eversioner quas seminas, quos puero S, quo Sue regulos catenis victor inseruit Z Nam et cum apud David Christus canitur succinctus gladio supersemur, ε) aut apud Esaiam spolia accipiens Samariae et virtutem Damasci, β) vere eum et visibilem eri condis proeliatorem. Agnosce igitur iam et armaturam et militiam eius spiritalem, si iam didicisti esse captivitatem spiritalem, ut et hane illius agnoscas, vel quia et captivitatis huius mentionem de prophetis apostolus sumpsit, a quibus et mandata. Deponentes mendacium loquimini veritatem ad proximia in quisque, et irascimini et nolite delinquere, ipsis verbis quibus psalmus i) exponeret Sensus eius,) sol non occidat super iracundiam vestram. 73 Nolite communicare operibus tenebraria in . hi Cum iusto enim iustus eris, et eum perverso perverteris.') Et auferte malum de medio

319쪽

vestrum .i) Et exite de medio eorum, et inaniundum nuattigeritis; separamini, qui sertis vasa domini. βὶ Sic et inebriari vino δὶ dedecori inde est, ubi sanctorum inebriatores increpantur. Et potum dabatis sanctis meis vinum, )quod prohibitus erat potare et Aaron sacerdos, et filii eius, cum adirent ad sancta. β) Et psalmis et hymnis deo canoro β) docere illius est, qui cum tympanis potius et psalteriis vinum bibentes incusari a deo norat. 7) Ita cuius

invenio praecepta et Semina praeceptorum Vel augmenta, eius apostolum agnosco. Ceterum mulieres viris subiectas

esse debere unde confirmat 7 quia Vir, inquit, caput est mulieris. ε) Dic mihi, Marcion: de opere creatoris deus tuus legi suae astruit auctoritatem Τ Hoc iam plane minus est, cum et ipsi Christo suo et ecclesiae eius inde statum sumit, sicut et Christus caput est ecclesiae.') Similiter et cum dicit: carnem suam diligit, qui uxorem diligit, sicut et Christus ecclesiam. i 'in Vides comparari operi creatoris Christum tuum et ecclesiam tuam. uantum honoris carni datur in ecclesiae nominet Nemo, inquit, carnem suam odio habet, nisi plane Marcion solus, in sed et nutrit et fovet eam, sicut et Christus ecclesiam. ii) At tu solus eam Odisti, auferens illi resurrectionem; odisse debebis et ecclesiam, quia proinde diligitur a Christo. At enim

Christus amavit et carnem sicut ecclesiam. Nemo non

diliget imaginem qu0que sponsae, imo et servabit illam et honorabit et coronabit. Habet similitudo cum veritate

honoris consortium. Lab0rabo ego, nunc eundem deum probare masculi et Chri Sli, mulieris et ecclesiae, carnis et spiritus, ipso apostolo sententiam creatoris adhibente, imo et disserente: propter hanc relinquet homo patrem et matrem, et erunt duo in carne una; ip) sacramentum hoc magnum est. 3δὶ Sufficit inter iSta, si creatoris magna sunt apud apostolum sacramenta, minima apud haereticos.

Sed ego autem dico, inquit, in Christum et ecclesiam. 16)Habet interpretationem, non separationem Sacramenti; ostendit figuram sacramenti, ab eo prae inini Stratam, cuius Cor. 5, 13. Devi. 2l, 2 l. 2) Ies. 52, 1. 3 Epli. 5. 18. εὶ Amos 2, 12. 53 Lev. 10, 9. 6) Eph. 5, 19. I) Ies. 5, 11 sq. 8) Eph. 5, 22. 23. 9, ibid. 10ὶ ib. v. 25. 28.

Il) ih. v. 29. 12) Ed. Fran. et Rig. Propter hoc in carne in

320쪽

erat utique sacramentum. Puid videtur Mareio ni Z Creator quidem ignoto deo figuras praeministrare non potuit, etiam quia adversario; si noto, deus superior ab inferiore et ad destruendum potius mutuari nihil debuit. 0 haudiant et parentibus filii. i) Nam etsi Marcion abstulit: hoc est enini primum in promissione praeceptum, lex loquitur: hο- uora patrem et matrem. ') Et parentes, enutrite silios iudisciplina et correptione domini. δ) Audisti enim et veteribus dictum: narrabitis haec in auribus filiorum vestrorum, et filii vestri aeque in aures filiorum suorum. ε) duo iam mihi duos deos, si una est disciplinar Etsi duo sunt, illum Sequar, qui prior docuit. Sed adversus inundi tenentes luctatiosi nobis, 3 o quanti iam dii creatore si Cur enim non et

hoc vindicem unum mundi tenentem nominari debuisse, si creatorem significabat, cuius essent, quas praemisit potestates 7 Porro cum Supra quidem induere nos iubeat armaturam, in qua stemus ad machinationes diaboli, si) iam ostendit diaboli esse, quae diabolo subiungit, potestates et inundi tenentes tenebrarum istarum, quae et hos diabolo deputamus. Aut si diabolus creator est, quis erit diabolus apud creatorem 7 An sicut duo dii, ita et duo diaboli, et pluraliter potestates et inundi tenentes 7 Sed quomodo creator et diabolus et deus idem, eum diabolus non idem et deus et diabolus 7 Aut e uim ambo et dei, si ambo iam diaboli; aut qui deus hic et non diabolus, sicut nec diabolus deus. Ipsum vocabulum diaboli quaero ex qua delatura competat creatori y Fortasse detulit aliquam dei superioris intentionem, quod ipse ab archangelo passus est, et quidem mentito. Non ideo enim interdixerat illius arbusculae

gustum, ne dei serent, Sed ne de transgressione morerentur. Nec spiritalia autem nequitiae ideo creatorem signiscabunt, quia adiecit in coelis. 7) Sciebat enim et apostolus in coelis operata esse spiritalia nequitiae, angelorum scandaligatorum in filias hominum.') Et quale erat, ut ambiguitatibus et per aenigniata nescio quae ereatoremta Xaret, qui in catenis iam constitutus, ob libertatem praedicationis constantiam manifestandi sacramenti in apertione