장음표시 사용
121쪽
CAusa essiciens ventositatem est ealiditas dimInuta ventosi.
tas enim generatur a calido diminuto respectu materiae inquam agit. Frigiditas enim non movet materiam a s a natura, di sie omnimoda frigiditas non facit ventum, neque omnimoda caliditas nam eum istis sit remIuit,unde sicut in mitissimis calori-hus.& stigoribus non apparet ventus,ita in corpore nostro, nec in forti stigore prohibente materiae grossie subtiliationem, nec in foristi calore proptes resolutionem insensibilem, vapor, aut ventositas
Et vere ventositas dicitur causari, a calore diminuto . IN tente scilicet bene digerere, & consequentei generante multas superfluitates. Et nota, quod materia ventositatis est humor.stigidus, phlegmaticus, dc talis non potest in ventositatem mutari, nisi caliditate: quoniam stigiditas non subtiliat, sed ingressat. Et quia ex uno pugillo aquae generantur decem aeris per reὶlutionem, qui dilatata non possunt contineti in eodem spatio , in qu prius; hinc sequuntur status, qui exeunt impetu,ut locum propor
Ventositas, si a stomaeo per os expellatur sequitur eruetitio .. Si vero ab intestinis per anum sequitur trulla ι & Mavis est sonus , cum est in loco amplo, sicut in tamacho,: aut in intestinis grossis. et est acutus, cum est in intestinis gracilibus. Item aliquando est clarus, cum ventositati non permiscetur humiditas. Et si ex opposita causa redditur non clarus. Quapropter claritas χnitus in intestinis significat mundificationem intestinorum , aut, exiccationem fecis . lVentositas quae egreditur cum voce . significat proculdubio , aut multitudinem Ventositatis grossae vaporosae, aut stricturan intestinorum, in quibus penetrat. Cum ergo non fuerit ventositas multa. & instrumenta, a quibus egreditur ampla , tunc exitus ventositatis est absque voce. Urina sic dicitur quasi urens, di desiccans, sive mordens; quando cum urina continiscetur plurimum sanguinis, aut cholexae, tunc redditur colorata. Citri.
122쪽
tri maturi, Flavus assimilatur colori castanearum mundatarum . Croceus , qui colori eta Tarani assimilatur. Rubeus roseus, qui assimilatur rosae rubeae, cum tendentia ad obscurum , & ejuimodi est
color, qui dicitur cremesino. Et nota, quod si urina sit alba, significat frigidam, & humidam complexionem corporis, &membrorum, de si sit in sub alta tenuis. sisnificat siccam com rexionem. Calidi enim est colorare, se i vero discolorare, umidi vero est ingrossare, sicci vero subtiliare . In pueris multa superstuitas phlegmatica generatur propter indigestiones, quas incurrunt ex frequenti commestione, quare cum ex ipsa maxima pars per ruinam evacuetur, hinc videmus eos stequentissime mingere, dc multum. Lotium in sanguinis, aliorumque humorum aquae a quaedam
colatura, & redundantia. Avicennas vult, quod incontinentia urinae, ut plurimum proveniat propter superinvitatem frigoris, & mollificationem lacerti, dc propter caliditatem plurimam attrahentem a vessica, Ic- sudationem a core re. Sicut aqua viscosa secum trahens aerem in rotundum elevatur per subinclusionem aeris petentis exitum , dc propter ipsam Irohibentem sua grossa viscositate ipsum exhalare, ita quando inomine reperiuntrur humores crudi, viscosi, dc expelluntur per vias urinae, ventositas is a petit exitum, & humor sua viscosita te exitum talem prohioens est causa, ut inde ampulla generetur ἔ. spuma enim non est aliud, quam multarum ampullarum aggregatio . Sed insuper nota, quod caliditas in humoribus ebullitionem inducens, dc magnam partem in vaporem convertens, est causa
fictivae spum3, dc ampullarum in illis vaporibus inclusarum . Sanguis in urina apparens, si est ab hepate, ibi est dolor, dc gravitas, &sanguis est purus in multa quantitate, si avessica . tunc est grossus , quasi faetidus, dc est nigri coloris propter stigiditatem istus membri, dc est paucus, quia est membrum pauci sanguinis, de circa pectimen sentitur dolor. Si est a lumbis, dolorientitur circa renes, dc lumbos, de dolor, dc gravitas in renibus seruitur. Quando spuma adhaeret urinae, signum est calorem esse diminutum , quod non possit materiam illam dissolvere. Urina habens arcnulas rubeas indicat adustionem , dc excrementa p.r alvum nigra sunt.
123쪽
. Pauca urina fit vel cum quis parum bibit, vel ex siccitate,
εc caliditate multa , vel ex obltructione in vasis urinariis. Inter alias causas disticultatis urinae, sive impedimenti emis sionis urinae, una est retentio urinae longo tempore, n1m vessi- ' ca extenditur, dc meatus urinae oppilantur, & etiam quia propter extensionem villi latitudinales falii debiles, non possunt se Cou- trahere,qconstringere vessicam, ita, & urina expellatur. Secum, do est vulcus, aut scabies in meatu urinae existens, ex quibus na' tura sentiens mordicationem, tenetur ab expulsione urinae permeatum illum, dc cum in lacertis latitudinalibus ventris est parali sis, non possunt se contrahere pro urina expellenda. Si autem in lacerto collis vessicae est parali sis, tune fit potius distillatio urinae, quam dissicultas. Item retentio urinae fit proptεr crassios, & viscosos humores collum vissicae obstruentes, & impedientes transitum urinae, qui tamen, & per urinam, per ventrem, per vomitum,& per nidorem possunt educi. Facile est tamen per sudorem eVR
Erodentes urinae tant causa, ut non possit retineri urina, quia stimulant virtutem expultricem, unde perpetuo sequitur distilla, tio. At humiditas, quae est in glandulis in collo vessicae, hunculam habet praecipue, ut stio lentore acrimoniam urinae abundat. Ardor urinae ratione sui contingit, vel quia mordax, salsa,
aeris, dc calidior in se fit, vel quia addita sit ei aliqua si1bstantia salsa, vel acris; ratione instrumenti contingit, vel quia in ipso veretro fit excoriatio aliqua, vel vulcus, vel exiccatio illarum humiditatum, quae si lent esse in glandibus poenis, quae factae
fiant a natura, ut humectent longitudinem poenis, ne urina in transitu cxcoriat propter fiat mordacitatem. Sic etiam intestina vestita stini pituita illa crassa , ne mordacitas secum , dc bilis in transitu corroderet illa. Et quando intestina ipsa privantur illa humiditate, tunc contingunt abrosiones. Sic contingit in pene, ubi propter excessiim aliquem superficie veneris, vel ob aliam causam conmmitur hujusmodi humiditas, arescit meatus virgae, dc mordacitas urinae occurrit membro immediate, de sie causat
Et tandem urina est aquositas sanguinis a sanguine separara , quam latini vocant lotium a lavando , lavat enim, dc abstergit , di tecum trahit excrementa, quae invenit, pro qua proVida natura prae ter renes ipsos, quibus id secerneret, vesicam in imo ven- . tris veluti cisternam quandam ut commode excerneret collocavit, cujus Vessicae proprium munus est, susceptum lotium statuto
124쪽
93 tempore eontinere, ac indε excernere, ut Galenus assierit, &hii-jusmodi vessica interdum laborat iis affectionibus scilicet. Stransutia , idest urinae stillicidio, dissuria, idest uring difficultate , atque
lichuria idest urinae retentione. Urinae incontinentia , test urinae involuntaria fluxio est, quando patiens invitus ad mingendum impellitur, ob urinae acrimoniam, ac mordacitatem. Quando vero urina per se affluit, nobis non advertentibus, ut interdum
dormientibus,vel vigilantibus evenit, tunc in causa est ipsius musculus, qui ejus cervicem ambit, absque constringit parali sis, seu resolutio. Causae vero extrinsecae esse possunt sessio simrapides . super ferrum, ac alias res stigidas . Musculus enim asticitur propter infrigidantem causam , ut de piscatore quodam Galenus narrat, qui adeo infrigidatus est circa sedem, ac vessicam , ut ipso invito affluerent alui excrementa, & urina. Item nimia etiam humiditas potest esse causa musculum ipsum relaxans, ut accidit pueris. qui sunt nabitus corporis mollis. Causae retentionis urinae sunt, vel quia est desectus In expultrice virtute, vel vitio urinae, vel vitio instrumenti. Expulsiva
virtus debilitatur, vel proptes fiuiditatem. vel propter aliquid aliud, ut non possit fungi proprio munere. Vitio urinae, vel quia non habet solitam, & debitam mordacitatem, qua stimulet Virtutem expulsivam, vel propter sui crassitiem dcc. Quod non libere quis mingat potest provenire ab aliqua materia viscosa,quae in meatu veretri,& in collo vessicae contineatur. Signa humoris ciasi In climcultate urinae cognolcuntur ex
gravitate sensata, α pondere; signa statuosi spiritus est tensio, sine gravitate, quae interdum permutatur. Signa mollificationis, mulculi vessicae sunt egressiones urinae absque voluntate. Signa expultricis facultatis laesae sunt, si ex complestione facilis fiat urinae eductio &c. Provocatur urina levitEr vessicam comprimendo, vel eum titillatione in capite virgae, vel eum sticatione in collo vessicae propis anum, conveniunt etiam decocta seniculi, asparaci, petrosellini &c. vitar Is. ιib. 7. Urinae stillicidium,& tangendi climultatem, seu dyssuriam vini potio, & venae sectio solvit . . In omnibus corporis partibus est naturalis quaeda vivis excietoria, qua excrementa sternuntur, naturalis dicta, eo quod voluntati non obediat, sed naturaliter agat. CAP.
125쪽
Fluit alvus in febribus occasione humorum ad intestina trant. missorum, & potissimum quando acres, & mordaces fuerint, &stiplicatur & adstringitur in scbribus exiccatis fibris intestinorum ab ardore febrili. Item pituita cibum, dc potum extri ventriculum;& intestina lubricare facit. Item flatus quoque non sinens stomacho cibum inhaerere, unde putrefit, A expellitur, & sic sequi
Vulcus est continuitatis solutio cum sanie. Galenus docet , quod unitatis solutio in osse fractura dicitur in carnosa parte vul
Uulceribus,& apostematibus non est aliquid magis congruum, quam quies. Signa vulcerum in lienteria sunt Vomitus saniet, plus redolens dolor &c. Signa apostematis sunt tumor, durities, gravitas, assiduus dolor&c. Signa flatus sunt cum sentitur flatuosus motus, & doIor, qua modo unam, modo alteram stomachi partem molestat, si crepitum, yel ructum emittant. Item distienteria est intestinorum vulceratio, cum decoriatione intestini, cholera acuta, dc humores acri, non sine ipsorum , α alvi morsu , atque cruciatu, dc signa ipsius sunt dolor ventris, punctio, dc frequens assellatio, in qua frustra intestinorum cernuntur . Signa vesceris tinues exiens, dc stetidus odor dic. Locus vulccris lignanter minoscitur ex corticibus intestino. rum exeuntibus . . Nam tenues, & pauci cx gracilibus, crassi vero , & lati ex crassis intestinis descendunt.
Item, dc ex qualitate ejus, quod egreditur. Nam a superioribus proveniens est magis fetidum. Signa dissenteriae a cholera, & vulcere, sunt mordicatio, dc dolori n stomacho, Sc sitis. A' phlegmate, si quod egreditur per anum est viscosum Icum parva inflammatione, & pauca siti.
Excrementa emittuntur dura, dc nigra ex nimio calore hepatis . Fluida, & alba ex indigestione, Sc debilitate stomachi. Fluxus chilosus provenit propter nocumentum hepatis. Unde quando egreditur res subtilis, aqtiosa, dc aiba, est chilus. Interdum etiam accidit propter calorem intus vehementer inclusum
potentem scilicet pinguedinem eliquefacere. . .
Necessitas surgendi frequenter ad assellandum, num est deobilitatis capvisivae, parum enim egreditur pro Vice. - Ο Pro
126쪽
96 Pro eura dissenteriae inter alia intrinsecus conveniunt strup. de cicoriis, de granatis, saccharum rosaceum, vinum nigrum, butyrum, & umilia. iatrinsecus autem proderit lavacrum ex vino rubro, in quo stipitea aliqua cocta sint, lavando manus, dc pedes, dormire tamen est ex rebus magis iuvativis. observandum tamen est ex Avicentia. quod nullus fluxus est constringendus, si primum materia peccante evacuata, vel sutem minorata. Item nuxus diversorum colorum nunquam cohibendus, quia multitudinem humorum, dc diversitatem significat, si virtus tolleraverit. Α lvi dejectionem negligere, maxima incommoda afferre solet, scilicet coli dolorem, & ileom, atque inde mortem, & quod iecur trahat alimentum parvum, scilicet quod excernendum est, atque ideo obstructiones, corruptiones &c. sequi solent, &do: trimentum capiti ex vaporibus et vertigines oblivio &c. Causa istidi fluxus est longa mora humoris retenti in loco pro ternaturali, vel vulcus, vel apostema, a quibus sanies male olens
Lienteria, seu intestinorum, levitas secundum Galenum est
velox exitus eorum, quae comeduntur, atque bibuntur, quae tali dejiciuntur, qualia mere devorata. Quemadmodum expultrix facultas latitatur ad expellendum in vessica, quod stii noxium est, vEt cum magna urinae copia gravatur, vel cum magna, vel eum ab acri, ac mordaci ejus qualitate pungitur, ita cum natura gravatur, ves molestatur ab humorum copia, vel mala qualitate, quod causa molestiae est per intestina, veluti per cloacam excernit.
Humores, qui dissenteriam efficiunt, ita dignosci possitnt ἰNam si vabilis intestina exulceret, excrementa eruat flais va, cum intestinorum dolore, sitis clamosa, cum Oris amarit
dine . At si fuerit'ituita salsa, dejectiones albae, & spumosae apparebunt . At si fuerit humor melancholicus, dejectiones erunt
nigrae, nec non excernentur cum flatu, punctura, atque dolore.
Pro lienteria post corporis mundificationem ad calidam corrigendam temperiem prodest recipere parum citri, vel succi lim nisi & quies procuranda, cum somno nocturno, hic enim omnem evacuationem, praeter sudorem compescere habet.
Nomen hoc hemmorrois, in Galeni doctrina trifariam lanii conservit. Primo sumitur communitEr pro omni fluxu sanguinis ex quacunque fluat parte, unde si a naribus, nasi hemmorois dicitur , si ab utero, uteri hemorrhias appellatur ue secundo sumitur propria
127쪽
proprie pro tumore scilicEt, & inflatione venarum sedis, comdolore etiam et ultimo magis proprie, dc nihil aliud significat, nissi fluxum sanguinis ab ipsis venis 1edis. Ex hemorroidis quaedam cecae, quaedam vero apertet dicuntur. Caecae omni tempore Lument, & nihil excernunt. Aper- xl , qui pro tempore sanguincmestudunt. Inter externas causas hemorroidum sunt super rem duram sessio, multum exercitium, violenta aevitatio, cibi, & potus melancholicus succum generantes, dimissio consueti exercitii, leConatus maximis, qui tum in febribus excernendis, tum in partu scri solent. Internae autem causae sunt, masna succi melancholici copia, qui, vel ab hepate, vel a lune ad ipsas scdis venas deponitur , vel a toto corpore demandatur. In circuitu ani a vena chili, venae quoque ortum habentes terminantur. Cumque natura seciali sanguine gravatam se sentit per harum venarum, seu alicu us ipsarum aperitionem eum emittens , se exonerat saepE . Venae hemorroides dictae sunt ab hemor rogia graecae, quod in latinum fluxus sanguinis sonat. Et oh hanc causam venae omnes, per quas natura iesialem sanguinem emittit. hemorroides nuncupantur. Unde tam nasi, quam matricis venas, per quas sanguis effluit, hemorroides vocamus. Super hemorroidales venas ani excrescentiae diversarum forismarum, ut mori, ficus, uvς &c. nascuntur qpe,'uas etiam emorro hides appellare cransuevimus. Et sic heinurindis nomen squivocatur, quia quandoquesvenas, quandoque excrescentias illas importat. Tenasmon est intestini recti passio, in qua cum intensa Mael. Iandi delectatione egerendi voluntas frequens adest, & maximo- cum conatu parum aut nihil, aut materia pauca muccosa, cu mdolore circa anum, & anchas dissiciliter emittitur, quae interdum paucis sanguinis guttis est admixta. Anus in tenasmone, & in dissenteria,eum lapitis egrediatur ipsius causa extrinseca,& intrinseca esse potest. Extrinseca est omne potens rectum,&musculosani circulum obstruentes,lapsos,seu paraliticos emcere,ut est casus, vel percussio,musculos ipsos, seu nervos disrumpens super restigida sessio, balneum item mcinificans,egmtendi nimius conatus, laboriosum exercitium, & similia. tausa intrinseca esse potest apostema, suod sua ponderositare, ac gre ssilia, anum ingredi non permittit. Humor quoque salsus, & acutus, lubricus , item humor musculos relaxans , ani egressionem sepe causat. --Ο a Fluxus
128쪽
Fluxus hemorroidorum, quod hic antea erat,antea notandum secundum Galenum fit, vel ratione vasorum, quia magis dilatantur , vel quia dilatantur orificia ipsis rum vasorum , vEt sit vitio sataguinis, quia plurimus sit, vel qui1 nimis tenuis, vel aeris, italit excitet virtutem expullivam, vel nimis servens, italitfaciat intumescere venas. Vel sit ratione membrorii mandantium , quorum Virtus sit potens in expellendo, vel quia imbecillis sit virtus recipientium.
C A P. L. De Ηγdropis, in Tumoribus .
HYdropisis est abscessus quidam, qui in qualibet parte corpωris accidere potest, praecipue tamen in abdomine. item hydropisis, quae a modernis tympania vocatur , quia quasi tympanum resonat venter percussus, est passio ex frigiditate epatis generata, quia virtus epatis cibos non concoquit, nec in sanguinis substantiam convertit. Item hydropisis est tumor ven tris productus ab intemperie frigida jecoris, cujus causa est materia exuberans fit ida stomacho etenim . & jecore Rigida intemperiqiaborantibus, flari non potest, ut cibus ingestus in benignum sanguinem mutetur : unde convertitur in materiam flatulentam 3, quae cum neque per superiora ructu, neque per instriora crVitu, nec aliunde obstante viarum obstructione, vel expultrici luperfluitatum vi debili existente expelletur, in locis ventris colligitur, & tympani modo crepitum elidit. Corruptae materiae in stomacho nauseam, vomitum, ac appetitum corruptum inducunt. Et si ad tibias, pedesque desccndunt, eos mirum in modum tumefaciunt. Galenus inquit imminui calorem iecoris interdum a causa extrinseca, puta a potione aquae frigidae. Et interdum a febribus , quae calorem dissolvunt, & interdum ob immodicas evacuatio nes , quae corpus refrigerant.
Vomitus, & subversio sunt motus stomachi, dum fundus ipsius stomachi ad superiora vertitur, ad expellendum ex eo, quod est in ipso per viam oris, & hoc ex nausea. Secundum Galenu omnes vomere colores exitiale admodum est. Jecoris obstructio, est angustia jecoris producta ab humore re Picute ipsius meatus, ct cum vicinae partes ob tumorem jeco is
129쪽
comprimuntur, aliqua .britur mirandi difficultas. Et qui nocpatitur, maxime conqueritur se non posse scalas ascendere. Evacuationes superfluae per sudoremurinam,solutionem ventris, per emorrohides &c.paucificando cesorem innatum debilitant hepar, & faciunt ejus digestivam errare. In hydropisi tamen exic candus est sudor medicamentis quae extrinsecus admoventur.&potissimum balneis, quae conficiuntur ex inbis calefacientibus, dc aqua calida: vix enim homines restitui possunt, nisi sudent.
Inter alia signa hydropisis est sitis infausta, quia humor retentus est salsus, dc putrefictus. Signum distinguens hydropem 1 praegnante est, qui ab umbelico infra pregnantis venter extenditur, in hydrope vero insta, dc supra.
Tum res in corpore nostro generantur, di fiunt ex aliquo natuor humorum, Vεl ex flatu, vol ex increscente carne . Et
anguine bono, 6c simpliciore in locum aliquem collocato inflammatio generatur. Ex hiit, vel bilioso sanguine, erysipilas et a pituita, vel pituoso, seros ue sanguine laxus quidam tumor, quemadmodum a bile nigra, vel Anguine melancholico durus tumor, qualis est scyrrus, ct id genus aliud. Tumores, qui fiunt a sanguine, dicuntur variole, qui vero fi bile, morbilli , ab attrabile, carbones. Variolae sunt pustulae, sive vessicae parvae rotundae ex materia sanguinea putrefacta in venis, de morbilli sunt pustulae ex materia
sanguinea cholerina '-ι vi m cholera i vinum in hae infirmitate nocet, quia magis inflammat, carnes debent pro eibis parari doctae eum lactucis,cum agresta,&cum acetositate citri, via arancti. Raucedini, de suffocationi causatis ex variolis, morbillis, s corpus satis evacuatum fuerit, prosunt ea,quae repellendi vim hahent, ut aqua ordei cum si ruppo rolato.Obliniendi exasperarii guttur , de facilem expulsionem praestant struppus violarum, Manato rum dulcium, de prunis Damascenis cum saccharo. Si nuxio ad nares dilabatur, omni arte crustas emollire curabis no prohibita respiratione exulcerari contingat. Fitque id oleo amigdularum dulcium, vel melonum, de umilium. Si vero in os, palatum, dc linguam, aut gingivas variolae, aut morbilli tanto numero prorumpant, quod aucujus partis exulcerationem, vel corruptionem vereamur, succo εranatorum acrium, cum aqua planta sinis repellere curabis. Verum si fluxium impedire volueris, caliditatem compesces, quod fit aqua hordei cum saccharo, vel syr
130쪽
De Humorum Generatione , in Causis r
Corporis iam constituti substantia continuo fluori obnoxia
diu substineri non poterat, nisi similis materiae affluxu resarcirci , cui muneri humores sunt accommodati, qui ut sunt fluxibiles, ita per quosdam canales in corpus universum facile dis- funduntur , ut ex qua primum substantia conflatum est eadem seta vetur, & nutriatur. Author Galenus lib. I. de semine capite ultimo, sunt etam humores quatuor humanae generationis, materia , quia ex his duo princi Aa constituuntur, exub. a. de elementissita humores, quorum nomine quidquid in corpore fluit, & li, quidum est comprehenditur alii sunt connati, ait postgeniti ex
Aristotile lib. a. cap. 7. Opart. Animal. connati vocantur, ex quibuS prima fit conformatio ex com. ad Part. in s. lib. I. O. natur haman.
Poleniti vero, qui in corpore jam constituto cumulantur , quorum alii sunt Alibiles, alii excrementitit. Illi sunt, sanguis since . rus, pituita, bilis, di succus melancholicus, sansuis dulcis saporis est,qui nutrit,hic dulcia amica vitar,ut adnotavimus in nostris noribus medicinae theoricae, pituita invida est, bilis amara, melancholicus succus acidus 1 finis denique istorum humorum est nutritio. Nam si corpus hominis ex semine, & sanguine mestruo . quatuor complexis humoribus constituitur, iisdem postea alitur , G variae sint partes quatuor distinctae substantiae, quae inviacem permistae vim alendi sortiuntur , simplices minimis e Sunt autem venae, & arteriae distribuendorum humorum canales,& propria conceptacula , in quibus exactus elaborantur, partim a calore nunquam seriente, partim illapsa 1 iecore, facultate, atque ita conservantur 3 ut neque concrescant, neque corrumpantur, quamdiu a natura victrice reguntur.
CAP. LII. De Morborum Disserentiis.
AG leno e p. I. de sympl. eri, σ a. meth. triplex disserentia eonstituitur eorum assectuum, quibus naturalis corporis stamtus cVertitur, nimirum morbus, cauta, & symptoma. Quorum trium i