장음표시 사용
111쪽
Sciendum, quod venenorum quaedam interficiunt ratione nimiae caliditatis, calorem naturalem dissolvendo; quaedam ratio ne excessivae frigiditatis,calorem naturalem mortificando; quaedam ratione siccitatis, corrodendo intestina , & perforando, & quaedam ratione nimiae luimiditatis putrefaciendo, dc corrumpendo. Cςpa sub cinere decocta, & sub pedum planetas potata, Venenum ad se attrahit. Ad interiora valent omnes consectiones potentes substantiam veneni resolvere, sive sit calidum, siveti igidum. Cicoria commesta valet contra venenum, & cocta, & commesta valet oppilationi splenis, & epatis. Nuces collectionem phlegmatis, quod ex frequenti piscium
esu generatur caliditate, ac siccitate sua discutiunt, & dispergunt. Unde nuces thiriaca piscium , post eorum commestionem sumuntur deplumatae in aqua rosacea . Aliqui accipiunt vinum in quo aliquantulum maneant, & deinde saccharo aspersae sunt co medendae. inae si cum uno ficu sumantur ante cibum, ab Omni veneno hominem praeservant ilicsum. Sal cum oleo tepido super combustionem ignis, prohibet avessicatione, & quando miscetur cum accio sedat pruritum , α confieri quando territur, & miscetur cum aceto forti, & ponitur super locum in quo est morsura alicuius venenosi animalis. Thiriaca qualitercumque sumpta, potest altero duorum
modorum venenum corrumpere, primo uci ipsum ad se trahat, sicut magnes causa exempli attrahit ferrum, attractumque perimit sic , ut amplius virtutem non habeat venenosam : secundo ut venenum a se pellat, dc expellencio corrumpat, ut sensibiliter am plius virtutem veneni non obtineat. Multa animalia, ut canis, rabiem incurrunt, sicut est homo . Lupus, Simia, Equus, Nulus, Asinus Sc. & talis rabies in eis provenit aut a frigore intenso, sanguinem in eis congelante, aut inimio calore humores comburente, & sic propter illa eorum at teratur complexio, & fiunt melancholici, succesive vero tabidi, utputa ex cibo corrupto, &infecto, vel ex potu, vel quia sunt ab alio animali rabido morsa. Cognoscitur canis rabidus a non rabido, quia solus libenter moratur, dominum suum non cognoscit, ejus rubent oculi, α terribilis sit aspectus cuna capite demisso perambulans, linguam soris tenet, & ab ejus ore saliva spumosa manat, rauce 'e latrat &c. Urtica morsibus canum addito sale medetur. Canis rabiosi
morsui conseri hominis urina illum effusa. Item ruta , mentas simpli-
112쪽
m plicia, sive composita, cum aceto, vel melle . Mala a commotiones aculeatos ictus emcacior est, & praecipue scorpionum ac csparuin. Item prodest majorana putata cum aceto, dc sale . c , sicum, vel nuces pistais cum aceto.
SCiendum, generationis Iapidis duas principales esse causas
cffcctivae, 1cilicet caliditatem excessivam, & excessivam frigiditatem. Ubicumqse igitur caliditas excessiva fuerit in visco. iam materiam tempore notabili agens, ibidem calculus heri potestised nequentius in renibus, qui renes a natura ideo facti sunt, ut sanguinem serum ad se trahant, dc ut ab excremento univer
Item calculus stequentius fit in renibus, quia eorum excessis a caliditas acquositatis quantitatem multam ab eparetrahit, α cum in eo non debito tempore manserit multum viscositatis secum habet, & sic in renibus retenta, a calore ipsorum superfluo lapis, seu calculus gencratur. In vessica autum, quamvis mem
brum de se frigidum sit, & exangue, materia tamen ibidem diu
cpatis in lapidem convertitur. propter diuturnam moram in vessica sit lapis renum durior , grossiorque magis. Calculi ex quatuor humoribus possunt gcncrari, scilicet pituita, bile, melancholla , vel sanguine. Crebrius tamen, &1iequentius ex bile mixta cum pituita, ideo ut plurimum apparent rubet ,& subcitrini, cum aliquali albedine, qui colores bilem, pituitamque dominari attestantur . Ubi pituita bili dominamur, leviores stini, non ita duri, neque asperi, neque periculosi. Lapis materialiter nihil aliud est , quam arenularum coadu - .
natio, & tandem congelatio, & potest fieri lapis in pluribus nostri Corporis partibus, veluti in pulmone, stomacho, & intestinis. Viae per quas calculi transeunt, sunt vasa ordinaria, quae re' nibus conjunguntur, per quae, & urina, & materia haec expellitur . Possunt autem hae esse vel angustae, vel amplae, si angustae, in exitu calculi interdum talis causatur dolor, quod facit hominem in syncopem incidere dc aliquando mori. Nonnunquam autem contingit, quando lapis in renibus genitus mandetur ad vessi- M a cam
113쪽
eam, in qua si moram traxerit, ob materiam continue defluentem augetur, adhaeret enim illa lapidi ob viscositatem, ut tandem propter longam moram in Vessica, insignis lapis procreetur.
Causa etficiens calculorum, est calor accidentalis, vel naturalis existens in renibus. Nam propter laborem plurimum , cibaria calida, hepatis,& venarum caliditatem, concoquitur hujulmodi materia non aliter, quam lapides in fornace . Avicenna addit debilitatem virtutis expulsivae, quae si fortis esset, priusquam materia excoqueretur expelleret, atque ita calculorum generationem prohiberct . Quando arenulae in multa copia fluunt virtutis expulsius sortitudinem , ac materiam subtilcm, & obedientem ostendunt; si Vero retineantur, periculum est ne statim generentur calculi. Et cum tam in sanguine, quam aliis in humoribus contingat adustionem saeptili me fieri, plerumque aliqua corum paIs incincratur , & in arcnulas commutatur.
Retentionis lapidis causa triplex assignatur, ut materiae viscositas, viarum opilatio , sive structura, &expulsivae debilitas. Pro dii lipatione, dc disceptione calculorum prosunt succiISIi monum, acetum, Vinum sublimatum &c. De aceto Anibalis legitur , quod ipse rupes, & moles confregerit. In calculosa passione, cibo sumpto minuitur dolor. QK1
tunc acquositas quaedam ab hcpato ad vias renum demittitur,quae eas molliti cando dilatat. Et cum tunc liberius calculus transeat , minuitur dolor.
Praeservativa cura calculi prohibet omnia crassa, & viscosa, tam in cibo , quam in potu: veluti sunt panes a Zimi, cascus, animalium extremitates, & lacticinia . Materiam non permittit figi in renibus, sed etiam expellit, brodium cicerum rubeorum inter alia. Calorem intensum mitigat oleum violaceum, a magdalinua dulce dcc. Comminuunt lapidem origanum, radiccs petrosellini, asparaci, funiculi, & simi lia. Extrinsecus conveniunt omnia mollificantia, qualia sunt unguenta ex oleo amigdalino dulci,pinguedine gallinae, butyro dcc. curant lae idcm etiam hettonica, ficus, semen melonum &c. Scassiduiis sacchari ros acci usus pro renibus est salutare auxilium. Nec t. imen affectibus frigidis nocet, cum sit in omnibus qualitatibus fuis temperatissimum . Ventriculum autem ab Omnibus excrementis praecaeteris mundum rcddit, ac roborat, ipsa in qu que
abigit distillationem . Unde maxime probatur si quotidie mane per horam unam ante prandium de eo aliquia sumatur, dc pOilca Icniter deambuletur. CAP.
114쪽
C A P. XLV. - De Matrice, Suscatione i in
MAtrix est membrum a natura pro concepilane deputatum ἰinter vessicam, & intestina situm, duabus cum tunicis cruatum et quare intrinseca venosa, dc extrinseca substantiae nerinveά similis cernitur, & ab ejus intrinsecis venis congruo tempore menstrua,quae a vulgo methaphorice flores nuncupantur cffluunt; sicut enim floribus carente, arbores fructus non serunt, sic non menstruantes mulieres Sperma mulieris menstruatae retentum in veneni naturam mutatur , quod tamquam nocivum cxpellere appetunt per coitum . Unde pluribus ex iis maxime ex assuetis ad coitum non eo cuntibus suffocatio matricis accidit sepe,anhelitus quoque distacultas , syncopis, tremor cordis, aut tale aliquid, ut plurimae ab hoc praefocatae pereant. Quod si virgines fuerint barba eis nascitur, de
tandem eorum formae corrumpuntur, cumque curam non recipi unt, moriuntur.
Matricis suffocatio est ipsius versus diaphragma proptEr fumos,
mone , & corde compreiu res Ipirituum eventatione necessaria a debita dilatatione impediuntur, cujus ex causa mulier perlaca ta manet, & nonnunquam suffocata periit. Causa suffocationis matricis, multitudo est spermatis, VH corruptio ejus, abundanti cnim in ea sperma , frigidus sumus ascedit ad diaphragma,quia diaphragma,& vulva sunt juncta etiam diaphragma cst iuncta cum gula , dc instrumentis vocis, unde iustiscatio inde contingit. Pro prurigine vulvae, Valent albumen ovi, Oleum rosaccum, & conphora. Suffocatio matricis non fit, quia matrix corporaliter moveatur, usque ad collum , gulam, dc pulmonem, q ita noc cisti mpossibile: sed hoc contingit, sive accidit, quia ipsa non potens expellere vapores per partem interiorem expellit ad superiora, retunc mulieres dicunt, quod habeant matricem in stomacho, dc
in gula &c. fumi putridi matricis ad caput euntes dolorem ipsius, & Vertiginem
115쪽
liginem inducunt, qui si spiritibus misceantur, rationem, &intellectum pcrturbant Moanem . Q hqs cx omnibus animali virtute debilitata , pigritia, ac debilitas accidit in toto, S. in cruribus, quam maxime propter distantiam a fonte caloris maximam, &tunc matricem in caput devenissc mulieres non dubitant, cujus oppositum si dixeris, te mcdicum stolidum praedicabunt. Cum pauperculam suffocatam inucia cris , ne sic rudelit crpereat, succursum statim adhibe . Et primum cum aceto, &sale, circa extrema fricationes asprae fiant, deinde odoratu horribilia naribus applica . Horribilis enim odor animalem spiritum sopitum concutit, & sic virtutem molivam inco cuigilat. Supra suffocatae pectus phialam aqua plenam, vel clattimpone, & si viva fuerit agitari, & commoveri aquam oportet. Vel ad os, aut nares speculum bene tersum, vel politum appones,
quod si vivit, necesse est anhelitum emitti, quo fit ut speculum
inficiatur. Ex hoc inter caetera certissimum experimentum est. In puellis ante decimum tertium annum sanguis menstrualis non aegreditur, quia non generatur superfluus in hac aerate . Accidit etiam, quod seminae, usque ad hanc aetatem , Vel tempus egent copiosos anguine ob augmentum . Post So. annum non iluit, quia calor tunc ita languet, ut sanguis exuperarc ncqucat. Egreditur autem secundum leges naturae quolibet mense per tres
dies, quamVis ita ming etiam sanae per pauciores interdum dies purgentur pro copia, & qualitate sanguinis. Calidior tenujor paucioribus diebus effluit, e contra frigidior, dc crassior.
Quando fluxus talis erit cum tolerantia , dccum sequitur Ievitas, iucunditas, ac quies ex virtutis fortitudine hoc provenire nuntia . Quo in casu minime restringendus erit, si vero fluxus talis non crit cum tolerantia; nisi restringatur ad febres chylericas
intensivas ducit saeptissimE . Quod sit, quia cvacuato sanguine
ebullit , ac effrenitat cholera , quae sanguinis frenum existit. Cumque calor naturalis sanguine pabuletur si fluxus superfluat, calor ipse consumitur, & totius infrigidatio, ac membrorum omnium virtutis naturalis debilitatio sequitur. Menstrua supprimuntur secundum Galenum obstructis Venis,
quae ad uterum descendant, dc hoc, vel ratione caloris desiccantis, vel ob copiam humorum crassorum . Sistuntur cliam menses, si ad alia loca sanguis transseratur, dc ex vasorum uteri compressione . cum immodice corpus crassescit.
Si causa suppressionis menstruorum suerit vehementissimus
116쪽
33 calor, tunc provocare ea non licet, cum sat sit ab hoc calore superfluitates absumi. Item nec provocanda sunt cum corpus potius reficientibus, quam evacuantibus indigeat ue si vero causa ruerit materia pituitosa: tunc opus est eam evacuare crassa attenuan
do, Jc obstructa aperiendo cum Oximelle cum aquis feniculi dcc. si causa fuerit pinsuedo, tunc adhibitis resolventibus curabitur cum exercitiis jejuniis &c. Hic etiam nota, quod matricis praecipitatio est ipsius matricis 1 suo naturali loco in alium quempiam locum descensus, ocri igressio: quod contingit praecipue propter humiditatem nimiam,
ligamenta ipsius putreficientem. Et inter causas externas connumeratur magni ponderis elevatio, & super terram gelidam, Vel pavimentum irigidum diuturna sessio. Item internae caulae 1unt menitruorum longa retentio, quorum pondere matrix degravata,
ruptis saepe ligamentis, tu praeceps descendit &c. Si matrix sursum diaphragma versus vergat, dolores, &gravedines supra umbellium sentire massam rotundam in ventre tangere, & cita suspiria in muliere observare licebit. Ad inseriora ausim si se praecipitem dederit, tunc dolores plurimi circa renes , lumbos, & pudenda erunt, devessica, dc rectum intestinum ita comprimuntur, ut, & urinam, & exercinenta dissicile sit excer
Naturalis mensium fluxus est a tertio, aut a quarto die post
novilunium usque ad octavum, licet multa sint discrimina aetatum complexionum': de Italateis in corporum. Non naturalis fluxus dicitur si dictum tempus excesserit. Biliosis propter caliditatem nimiam humores exiccantur, eo que menstrua retinentur. Melancholicis autem propter nimiam frigiditatem , & siccitatem idem continsit. In hoc capite nota tamquam deserviens huic tracta tui. quod desiderium est duplex, scilicet animale, quodpn concupiscentia invenitur, dc naturale ex repletione spermatis, quod evacuare
Lactuca frigida , &humida est, ideo tollit sitim, & senicii ejus fluxum spermatis cohibet . CAP.
117쪽
P Riapimus secundum Galenum est penis, vel colis praeter voluntatem erectio, & huiusmodi erectio virgae invita provenit, tuin a spiritu , tuma natu, & est sine desiderio libidinis, vel cum desiderio , nobis tamen invitis. Priapisimus provenit, vel ob seminis eopiam, vEt ob ejusdem acrimoniam, vel ob flatus, impetu quodam in illas partes erum pentes ; vel a materia natu lenta, quae genita fuit in pene . dc tunc adest palpitatio, & iuvatur a calidis flatus dissolventibus.
Gomorrhea est invita , ac praeter voluntatem seminis excretio. Et causae sunt secundum Galenum , vel spermatis copia , Vel ejus tenuitas ,&acrimonia, vel imbecillitas, retem ricis, aut virtutis expulsivae sortitudo. Contingcre etiam potest a nimio coitus desiderio, aut a multitudine coitus, aut cjus cogitatione; quod proveniat ex multitudine seminis,signa sunt quia ad copiam coitus, nulla corporis imbecillitas, sive diminutio sequitur. Signa mordacitatis seminis sunt. quia in exitu dolor percipitur, & adest ardor urinae. Signa imbecillitatis retentricis, quia sine cructione virgae semen egreditur, si a convulsione hoc malum proveniat, adcriterectio. Signa tenuitatis seminis sunt manifesta inspicientibus spem
Humor melancholicus, & humor crudus aptissimi sunt ad generationem flatuum ratione, quorum multa fit erectio, & inflatio a In muliere priapitans nihil aliud est, quam immoderatus coeundi appetitus a causis pruritus in muliere causatus. Qui pruritus mulieris, & matricis ejus est stimulus quidam scalpellandi, seu confitcandi lociun in quo est, qui ab humore cholerico, seu adusto in ea praeter naturam congcsto provenit. Frigiditas peranti paristi sim caliditatem cocludens,ac accentrans,hoc etiam efficere posset. Et tandem res quςlibet non naturalis superfluam caliditatem in humoribus valens inducere hoc esticere potest. Verum ex confricatione humor continue magis acuitur, & ad confricatum locum m ajori in quantitate confluit: unde coeundi appetitus continue exurgit major, dc ob hanc causam, coitu plerumque non
118쪽
satiatur, inovsterdum tantum magetur, ut virtus prosternatur. Hippocratis est sententia unciam 1 eminis importune ejecti. plus atlarri detrimenti, quam sanguinis quadraginta. Idque noa tantum renibus, sed capiti quoque, ac membris omnibus maxime est noxium. Nam testes ut inquit Galenus lib. r. de semine ex venis seminarium humorem trahunt, eo violenter per testiculos detracto , venae i ruinis a iue positis revellunt, nae vero ab his , quae deinceps sitae sunt, deinde hae rursus 1 inis, adeo ut omnes totius animalis partes proprio alimento evacuentur, quare nihil mirum est, si immoderato coitu utentes, imbecilliores res dantur , quod sciendum , quod si eveniat, bc seminis portio melior attineat ad hepar, & minus probus ad ventriculum fit, ut Φtus melius formetur secundum hepar, quam secundum ventri
- Seminis fluxus vel provenit ob immodicam apertionem, vel amplitudinem v forum seminalium, sive fiat ex immodico coitu sive ex immodico exercitio , di motu , sivd quia semen est calidus, mordax 'c. sive rate sit a jecore calidiore,uve ab assumptis acribus, & calidis, de similibus. Et si semen fit in Causa , quia copiosum, dc abbundans exit semeta non iust m , non juxta liquidius, non mali odoris, sine acrimonia. Si vitiuin sit in quantate dum calidius est nonaerit citra dolorem, .dcmen generat optima parte sanguinis.
Sterilitum, in : ISti tres termini, eonceptio se generatio embrionis, At impreis gnatici synoniihi saepe sunt, pluriesamta .sumpti differunt multum. Nam conmuto est attracti ad matrisem se nis in sanguinis menstrui puriori patre commistro. Embrionis vero genera
Impregnatio vero tantummodo mulieris ex parte se tenet Q Conceptione etenim, & embrionis seneratione fissa, mulierea tunc,&hohante praegnantem diei in- ij IS In femina non apparem nisi duoeoh usi anguli, und4 interdum separatur sem , &multiplieatui si, si ii . iΜM prod itur conc-io. vixi l matricis,
119쪽
dum mas est robustior secunduini dexterum vim , equia in parte 4exierassi major caliditas, d producitur ronustius. In dextero enim latere positum insciu, α venae laxiores , dc complectiores deduc-- , Jeaerium autem
generatur in sinistro latero matrici . : a P.
Cur autum gemelli modo sunt m res, modo seminae, modornas, & faeniana, ratio est semen. Si enim semen maris, & taminae sit robustum, uterquae ritus erit maRuimi. Si a rarum semen sit imbecillum, uterquς erit flamina. Si autem maris semen sit robustum , faeminae imbecillum, unus erit masculus, alter lamma I si feminae semen sit robustius , faetus magis similis erit matri , si e
Articulatio contingit in semella, in diebus 4r. in masculo inso. Ita Hippocrates in lib. de natura pueri. Quod autem femelia p8- sterius conformetur, & articuletur, causa est, quia genitura remi nea debilior est, ac humidior . .. ν . Si tamina generet masculum cognoscitur a calore etiam, quia virtus caliditatis maris totum faeminae corpus incalescit, α nε coloratum iacit. Hilarior quoque est mulier, oc ad omnia magis prompta. Hoc tamen signum ullax est si masculus sit lint
Sterilitas aliquando provenit ex parte viri quia si igidae sit naturae, & tunc suum semen est ineptum senerationi , .vel quia semen ejus est aquosum , & statim a matrice fluit, non faciens ibi moram. Vel propter brevitatem virgo virillis,quia tunc semen nouprojicitur ad locum debitum. Vel quia semen viri, & mulieris sunt indisposita, ac si vir melancholicus esset, & mulier phlegmatica . Mulieres pingues non concipiunt, quia habent matricem l hricam, a qua semen receptumcubitur, nec retinetur. Vel quia mulieres pingues habent orificium matricis valde strictum, quod semen impedit intrare,&cum intrat,inta4 intrat,ita quod eqωmpore instigidatur,& ineptum fit generationi.Μulieres valdE calic raro. toncipiunt,quia semen extinguitur in eis,& consumitur, ac si Pauca aqua ad magnu Mem iuniaretur . Mullar's juvenes ex V pore fulminis abortum iaciunt, non antiquae, quia corpora juVenum mulierii sitiit magis imosa, dc rara , stamu cccs vetulae
Μoniales, vel viduae inuniis curis, ae s licitudinibus bule assessioni, oceunere :possum i: Caetera enim remedia, quae semen evacuant, Gai a sacris canonibus permittentur . Mota cum tus caus xii liabetur e x Hippocrate.& Aristotele est caloris
120쪽
debilitas, eum modico semine, alve morboso. undo fiustratur formatrix facultas , ob caloris desinam', spisituumque inopiam in ipso semine, tum modico , tum morboso.Qlgoad sterilitatem, & abortum sciendum est, quod longitudo virgae, ac brevitas Graminis tortuositas, vulcus, & similia sterilitatis causa esse polsunt. Nam ut ait Avicennas sperma ex membro quolibet defluit, Mex sano murin, & ex infirmo infir-
. In aliquibus ealor naturalis est ita λrtis,ut totum superfluum ultimi alimenti in fumum resolvat, vel in membrorum substantiam convertat, sive pilorum materiam. In quibusdam etiam tale superfluum in pinguedinem, transmutatur. Et ob hoc steriles fiunt, ideo homines pingues nullius, aut paucissimi seminis sun gener vidc raro coeunt. In mulieribus ivero sterilitas accidit non minus etiam membrorum principalium , vEl nobilium viti quam in viris; verum ob nimiam matricis stricturam,uEl amplitu-uinem. Undh Hippocrates. Quaecunque inquit praeter naturam Cras, non concipiunt . His enim pinguedo os matricis obturat . Paralitica quoque matrix mulierem sterilem essicit. Extrinsecae vero causae tam iram: quam mulieribus comma .nes sunt. Ut nimiae uisus ealia has generationis materiam resqNvens, aut frigiditas mortificans dee.His enim inon aliter, quam aliis seminibus accidit.Nam si Pestus tempore aliquid seminare ab intensa aeris lia M. Meti is liti cliam re taberetur. Si tempore biemis , aut in locis frigidis molliinrare . In paludosis, & humidis
Mulieres praeso antes citius ob quietem abortum patiuntur, quia pr- ex hoc accidit Us.mala dispositio. dum in Es multa s
perfluitas congrmatur .i in laborantibus autem non sic, quia i bor multum racii evaporare de superfluo. partus facilis erit,si mulier eo tempore anhelitum retinebit. - Abortus Causae internae sunt morbi, quibus expultrix ad enpellendum irritatur,ut febris &c. Inter causas externas computantur cibi parvitas,vel pravitas, dum enim strus alimento destituitur,