장음표시 사용
31쪽
parum ad Ferrariensem Historiam texendam accomodata.
'uq Singulare certamen tanta solemnitate descriptum inter Nie laum de Auria, & Christophorum Guascum , Ferrariae initum, anno I say. erat Omnino silentio mandandum , & eodem pacto resecanda erant carmina Gabrielis Ariosti. Pia quoque Authoris animad-HS 'versio, & exclamatio, qua Aricisti carmina intersecat, erat Teticenda : quae omnia extra argumentum veniunt judicanda usquGad integram pagellam acto. & ultra. pQ- 64. Non possum quin laudibus cumulem relationem Privilegiorum tum Iuristis, tum Artistis Ferrariensis Universitatis collatorum a Carolo V. Imperatore, dum Bononiae moraretur. Haec sunt vera, &ingenua Universtatum documenta , quae nullum patiuntur obicem, & nomen amplificant. Quemadmodum mentionis de solemni coronatione magni Ludovici Ariosti hic verε locus est; ut controversia illa obtruncetur, quae hujus honoris tantum Poetam expertem constanter apud nonnullos seriptores asseverat . Nonis nulli item de loco coronationis contendunt e alii Bononiam v lunt, alii Mantuam. Communiter sapientiores pro Mam tua stant. Hic quoque locus erat Ariosti sepulchrale monumentum , atque
epitaphia reportandi ; non verti ad usque librum tertium , quasi
pag. IS 2. Sed quid ad nos totum Angliae schisma tam prolixh descimpium ' Abundanter dictum foret, si stylo contractiori usus fuisset
Author noster: nam Bernardus Davanrati scriptor Etruscus, qui Cornelianum laconismum adeo diligebat, tanta, & talia, & tam luculenti calamo de Anglicano schismate non exaravit. Utique verum est, quod Henricus Rex de rei exitu vehementer sollicitus, celebriorum Europae Universistum suffragia emendieavit, & Cplius Calcagninus Ferrariensis Canonicus per quatuor epistolas in hoc argumento partem habuit: sed per hoc non evincitur, postulaea fui me suffragia a Ferrariensi Universitate. Erat Cεlius Henim eo addictissimus, antequam Rex ille ab Ecclesiae unitate recederet , & in causa se declarat fuisse , in quadam Epistola ad Regem conscripta. Per modum autem consili si ipse solus avoc tus suit, totam Universtatem avocatam fuisse, non satis proinhatur .
Resecetur quaeso tota haec verbosa descriptio vitae, morum ,
studiorumque Danielis Fini. Vir utique fuit iste, omni laude
32쪽
timus, sed loeus iste non erat illi statuendus , eum nihil ad rem praesentem faciat . Si Borsetius Bibliothecam Scriptorum Ferrariensium scribere instituisset, occasio haec, & tempus opti-mε assentirentur huic narrationi. Ad summum , mentione facta Viri tam illustris, debuerat reponi calamus, & ad alia utiliora . pro hoc Studiorum argumento transitus fieri.
Sed ad pejora procedit Historia : recenset enim in fine Libri μι. tansecundi obitum Io: Antonii Regilli Pictoris de Pordenone ; ut subinde reditum Card. Hippolyti Estensis Ferrariam e Gallia, die
5. Augusti Is 3 p. describat , currente magna annon ε penuria et propter quam idem Cardinalis ingentia subsidia Ferrariensibus elargitus fuit. Sed ad Historiam Ferrariensem universalem; non verti ad res Studiorum hie sunt pertinentia ; & non alia fortasse ratione in hoc volumen inserenda duxit Author, nisi ut illud magnet molis elaboraret. Hoc unum pariter remanet in hac pagina Istr. & I93. animadvertendum omissis quq in dicendo irrepsere plasmata, nempe Iure merito pro Iure 9 merito , Pratio pro Pretιo, Se euli pro δε- eali, Muretii pro Mureti, Admomerimus pro Admoneremur circa Regillum Pictorem ibi commemoratum; hunc non accersitum sui Dia Ferrariam, ut parietes Aulae Estensis pingeret, sed tant m ut Auis Iaea pararet, seu delinearet pro textura. Carolus Rodulphius clare loquitur in elogiis Pictorum Venetorum T. t. pag. Ioz.& seq. - Pereommissione aveora dei Daea Ereole II. di Ferrara, eis intefo quanto fosso Gio. Antonio prorao uel disegno, to simo a proposito per dimiserealeune inmentioni per tesser arastari amendo a ques' essetio condorti di Fiandra Tessitori A pose a eo orre molai disegni, traendo le inmemmioni dati' odissea δ' omero, degli errori d' Ulisse, aIlον ebe partendodalia minia Citta di Trois se n' ando tangamente maganda it Mare ,
33쪽
34쪽
HISTORIAE FERRARIENSIS GYMNASII
Supplementum , γ' animadversones.
PAULI Papae III. adventu Ferarriam inci.' 393 pit Gymnasticae Historiae Lib. III. & eodemser E pacto, quo superiores libros supervacaneis Iebus amplificavit, ita & hunc quaestis , ac mendicatis documentis redundare facit. Expeditus itaque ab anno I 39. ad 3343. transitum faciens, & adventu Papae jam exposto, ad descriptionem Palatii di Beia medere se convertit, ubi quidquid ars , &poetica facundia ministrare potest, totum in ejusdem palatii, & viridarii pictura impendit. Sed quorsum hac Θ Ut postremis quinque tantum verbis paginae I93. pergran de opus illud enarret : Aloysium E ensem Infantem, Hereulis Ducis Pilium , eam sexaginta prima nobilitatis Seboiaribas , Pontifici ingredienti obmiam fuisse, ut etaeter Cimitatis Sammo Pontifici offerret. Caeterum de palatio, deque viridario illo jam cantaver tE a vates Di siligod by Cooste
35쪽
vates, nempe Caelius Caleagninus, Ludovitus Areostus, &.MLeo Balbus a Boriatio non commemoratus , a quibus & vera, veti similia amoenissimi illius loci descripta fuerant, absque e qubd hic iterum in scenam prodirent. νζ. I . Locus erat occasione referendi obitum Caelii Caleagnini, &publicam Bibliothecam ab eo institutam apud F F. Ord. Prgdiocatorum Ferrari εὶ mentionem faciendi ingentis copiε Codicum
manu scriptorum , qui hujusmodi Bibliothecam astruebant. Eorum Inventarium conscripsit Io: Hieronymus Mon serratus Caelii alumismus, & manu propria conscriptum servabatur apud Albertum a Penna Ferrarien. donee Romam ad Card. Imperialis Bibliothe. Cam, cum aliis propemodum infinitis Ferrariensium rerum C dicibus transmissum fuit. Hoc unum singulariter ex allato Inis ventario apparebat, Codices manuscriptos Bibliothecq Calcagnianἴ ad numerum 318 . ascendisse , inter quos Peregrini Prisciani Historia Ferrariensis eminebat, undecim tomis magnae molis comprehensa, atque ipsius Caelii nova Ferrariae Historia ad te tium usque volumen perducta; sed adhuc non absoluta. c Anno Iss . PP. Societatis Iesu primum Ferrariam incoluere: quod utique verum est. Ad Universitatem Ferrariensem hoc non attinet. M. Antonius Guarinus loco citato, satis clarE Ioquitur,& de hac re veth ad Historiam suam pertinente latam mentionem facit, quae in Historia Gymnastica ad nihilum valet; prout ad nihilum relatio illa de Calvino, qui mentito nomine Monsis ae UrviIIo, E Gallia Ferrariam venit, ut Renatam Ducis UxoIem doLeret, ae in prava haeresi confirmaret. Carmina Lavegmlii ad rem non faciunt; cum *minam laudent omni vituperatione,
ει- δ quo ad Religionem, dignissimam. Fuga Calvini potius erat eoI- lacrymanda, eo quia per illam Ferrariensibus ablatus honor, &gloria fuit, quae evenire illis poterat, si iniquissimum Haeresiaris Cham candenti serro inurere, & signare in faciem iisdem contiis gisset saor. Extimulo seminum Calvinianae pestis, consilio Patrum Soc. IN
su, de recenti, tunc Ferrariae incolarum tribuitur: quod negare non audeo, neque in controversiam adducere. Sed longa illa P. P. ejusdem Societatis nomenclatura omnium saeculorum , qui Patriam Ferrariam incoluere, studiosa nimis videtur, nec tam faciliter toleranda. Praeterquam quod nonnulli etiam desunt ex illis, qui debito honore fraudati omitti non debuerant, inter
quos jo; Baptista Montanus, Hieronymus Bruttuit, Hippolythua Diuitigod by Cooste
36쪽
Palmerius, Hippolythus Severius, Antonius Villa, & alii rarentiores iti inter vivos degentes, quorum mentio desideratur.
Sequitur testimonium, & judicium Universitatis Ferrariensis pro admittenda Societate Iesu in Galliarum Regno, de quo fusε
scribit laudatus Bariolus Ital. l. 3. c. II. quod testimonium erat Sorbonae Theologis exhibendum. Tota haec narratio hon
rificent issime locum habet in hoc libro: sed non fuit unica Fe raIiensis Universitas, cui postulatum fuerit hujusmodi testimonium. Pariter haec petitio facta fuit Bononiensi, & Patavinae Universitatibus., necnon & aliis Italiae I prout Acta earunder
Si Author de equestribus Ferrariensium rebus loqui instituis ρag. rosset, procul dubio relatio ab ipso facta in hoc loco de Monte Ferronia, de Casro Gorgoo Ua, de Templo Amoris, & similibus ludicris luctis , spem lectorum implevisset: nam Ferraria Civitas in hac studiorum palestra excelluit, & magisterium habuit, atque ob torneamenta , magni nominis ubique fuit proclamata; prout Io: Baptista Adrianus testatur in Florentina Historia. Verum ad quid de armis sermo, ubi de literario Gymnasio unich verba habenda proponuntur Θ Sed nondum finis. Musica ars subinde laudatur, & Ferraria tamquam Theatrum musices commendatur, non in virorum tantummod5, sed &mulierum, & sanctimonialium excellentia , necnon in Theatr rum multitudine, amplitudine, majestate, & magnificentia. De novis Scholis, immo de stu quarumcumque Scholarum Ira. 2Main unum collectarum in Palatio Paradis, ubi nunc usque degunt, optima, & rationabilis mentio est: sed de Paraecia S.Cle.
mentis, sub qua idem Palatium, iure parochialitatis subjicitur,
non communis sententia est. Alii namque volunt, esse tale Palatium sub cura , seu in contrata ut ajebant Ecclesiae Parochialis vicarialis Pomposianae, quae S. Agnetis V. M. nuncupatur ἐut apparet ex Instrumento venditionis ejusdem Palatii anno I 135. in hoc eodem libro inserto ad paginam 218. Notandum hic venit, Oratorium vetus Societatis Rosarii v nerabilibus in haereticam pravitatem Animadversoribus anno 3634. traditum fuisse, quod minimε respondet assertae fundati ni Oratorii S. Crucis in eodem loco, seu prope, de quo loquitur Author noster sub anno x 448. f. a 3. sed hoc non omittendum ratio postulabat, ut de restauratione illarum qdium se
37쪽
ia vi antiqua non satis fidelis inscriptio iterum proponeretur ella. 1io. minanda. Nova interim insurgit narratio de obitu Petri Casta. gne Medici Hispani, cui commilia fuit cura, ut pestilentiali morisho correptis mederetur : quapropter ejus supplex libellus exhibetur Io: Antonio Rondinello Sap. Judici porrectus, in quo arcani sui dispensationem profert. Ast hic neque lector, neque laurea insignitus in Ferrariensi Universitate reperitur; quapropter nihil ad rem publici Studii documentum hoc pertinere clarὸ ρο-
tet; atque eli magis, quia ex tali supplicatione Author potius circumforaneus, ει empyricus Medicus, quam vere Doctor judicandus venit: & quia Circulatores tamquam Universitatum filii spurii recensentur, ideo in hac tam celebri non erat admittendus, nec de eo tam magnifica amplificatio facienda. pag. aia. Inscriptio Hospitii illorum, qui petie corripiebantur, & a M. A. Guarino L. 6. f. sq. adnotatur, hodie Ferrariae extat in muro cujusdam cellae lignariae prope publicum majorem carcerem, ad quem aditus patet per viunculam nuncupatam dello Foreis. Fortas. ibi translata fuit a villa Callanae, tune quando Hieroc mium destructum fuit. pag. 2I6. Funera duo, Maximiliani Imperatoris, & Caroli Galliarum Regis, ad studia nostra non pertinent; ideoque expungenda, & ad
Hilloriam Ferratiensem universalem transportanda ; necnon etiam in calce libri reponendum erat totum Instrumentum ve
ditionis Palatii Paraditi nuncupati. pag. 227. Fames universalis in Italia omitti poterat, atque ita pariter excidium paratum a Iudaeo Manasse in Alphoniam de Banchis , pro quo idem truculentus Iudaeus morte turpissima damnatus fuit. VI 2 a , Alii funestissimi eventus in hac pagina describuntur, nempe fames, & hyemis rigor; obitus Co: Alphonsi Estensis Tassoni; mors, & exequiae Uuci illa Mantuanae; strepitus ad tumulum B. Beatricis II. Eliensis in Monasterio S. Antonii Abbatis; timor,
Ducis exitus lacrymabilis, ejusdemque privatum funus, & sepultura. Quorum omnium hunc postremum eventum satis erat
ut narraret; cun caetera extra argumentum nostrum evadant.
pag. 229. Sed, ubi loquendum est, tacet Borsetius; & ubi silentio opus est, verus profundit. Narratis incassum antecedentibus evenistibus , ad devolutionem Ducatus Ferrariensis ad S. Sedem Apostoli-
eam devenitur, sed unica, & quidem brevi periodo, habens se author excusatum de hujusmodi compendiosa parsimonia , eo quia apud Diojtigod by Corale
38쪽
apud Seriptores origo hujus devolutionis satis Iiquetr sed non in
aperto fortasse erant alia supere narrata λ Ferrarienses Historici nihil horum tacent , & tamen in hac Gymnasiologia diisule exponuntur . Cauth tamen loqui voluit in re tanti momenti, ne sero nimium dixisse pgniteret . Cito itaque ad Ferrariense Studiorum Universitatem transitum facit sub Pontifice Clemente VIII. de Bono regimine, de Centumvirali, de Rotς Signatura, deque administrandi optima ratione, praecipitanter loquendo; donec ad Privilegio um confirmationem datam Scholaribus, & D ctoribus anno Isoo., totum diploma in hoc loco recensendo,
Epoelia originis Academiae Intrepidorum ad annum Iso I., non verti r scio. est reducenda; & loco Theatri ad S. Laurentium, substituendum venit Τheatrum in prospectu magnae Aulae, seu Curtilis Principum Estensium, in quo Fabula illa piscatoria Alcei ab Antonio Ongaro elucubrata, mirifico apparatu acta fuit anno x6Iq. fuitque repentino incendio consumptum anno Iocto. Thea trum verci ad S. Laurentii nobilissimae familiae de obiraonibus a Io: Baptista Aliotti paratum, pariter repentino incendio vallatum fuit anno r6 Iacobus MazZoni Philosophus eximius Patriam habuit Cesenam, non verti Forum Livii , ut videre est apud plurimos Scriptores , & de recenti apud Vivian. Monumenta ILIV. Gallia togata. f. I Pro dote Academiae Intrepidorum assignata fuerunt scuta cenis tum sub Alexandro P P. VII. sed redditus iste dimidiatus fuit ata Card. Imperiali tunc Legato Ferrariae anno Is r. qui medietatem ejusdem assignavit pro salario Linistae in Collegio Nobilium , Penna, modo ut mihi reserunt Ferrarienses abolito. Recensentur quoque in hae pagina aliae Academiae diversi ge- pag. 13a. Neris, tum antiquae, tum recentes, quae Fertariae viguerunt, &vigent; sed non omnes verae Academiae sunt nuncupandae. Differunt Academiae a cettibus litteratorum hominum, & a conventibus, in quibus ad placitum de re literaria disteritur; prout sunt Silia , & Uinea, nec non Theologia inratis, ac Matbeseos. Crambes illa Francisci Patritii millies recocta usque ad nau-liat. 233seam, circa Poetas Ferrarienses, adeo antiqua est , & assentatione plena diebus nostris, ut fastidium moveat iis praecipue, qui
lege vivunt nova, non veteri: atque idi o poterat omitti .
Quidnam est haec collectio Centonum e elegantius dici poterat Scratoram. Centones enim sunt vestes multiplici panno contexta
39쪽
iuxta illud Iuvenalis sit. 6. Intramit eatidam meteri censme Lapsaam pag. 44. hac Pagina usque ad integram Is . divertit iter Borsetius,' & de magno Poeta Ludovico Atiosto verba prosundit, decem implendo paginas epitaphiis, carminibus, & controversis, seu quaestionibus ad Iaudem ipsius, totam narrationem complendo eum pictura sepulchri aere incisa, atque hoc pacto miscellane rum scriptor evadit. Huic magno Poetarum Epicorum Italiae Principi, Iocus datus antecedenter ad paginam ago. sub anno 1qst . satis erat; pro eo quod satis erat ad Gymnasticam Histruriam illustrandam. Si vcrd rerum Ferrariensium diarium Borse tus exarare sibi in mentem proposuisset, de hoc, & de tot aliis Ferrariae eximiis Poetis per seriem annorum conscribere poterat: sed cum nihil penitus ad praesens institutum faciat haec magni Ludovici tam verbosa mentio, erat omnino omittenda, & alicui scriptori Bibliothecae Scriptorum Ferrariensium relinquenda. Faotetur tamen Author, se viam divertisse, sed hoe summis labiis Datetur per modum dubitandi, dum dicit pag. et 34. Mora in viam,
pq. 2I .is tamen Heterrimas, revertamur. Si haec non est diversio, neque
erit illa proverbialis dictio, qua aliquem nos Itali qui lon gius a proposito d)gressus si , perstringimus: Saltar d' A no i
Baech tione e Passast da Pomposa a Miano.nt. 164. Collegium a Card. Serra meditatum, cum complementum suum habere non potuisset, omittendum erat: quae enim infecta sunt, malum consilium proponentis denotant. pu. 26s. OEconomica descriptio, & status Studii, quamvis utiliter hic exis
onatur, nimium tamen minutatim describitur, & nullo peni rus istorico modo servato, cum qui ista legit, potius libros calculatorum percurrere videatur.
Item Collegium Romanum per hereditatem Manfredam in UNhe erigendum, enuntiandum veniebat tantummodo, &, si documenta ulla proponenda erant, prout tot, & tanta hic recense
tur, reponenda erant, ut jam diximus, in ealce libri: nam, etsi casus quandoque evenire possit, ut huiusmodi Collegium, erigatur in Vibe, & fieri hujusmodi substitutio favore Civitatis Ferrariae quandoque possit, documenta in integrum erunt ex hiis henda: & tune aliquo modo essent valida; sed illorum enunciatio historico modo facta non admitteretur, nisi validis probationibus suffulta. ramar . Collegium Campionis Patavit, hac tempestate, saltem pro per- rariensibus desertum est: sed cur tanta jactura 8 Propterea con
40쪽
dignὸ in hac narratione collacrimatur Borsetius, quam opto, ut Ferrarienses audiant, & quandoque ad pristina jura redire satagant. Non ita optimo consilio idem Author totam originem Tribu, natus Ferrariensis hoc loco describit. Nil magis dici poterat a NScriptore Ferrariensis Historiae ex professo: Pigna, Sardio, GLraldo, Faustino Sc. Cum igitur nihil , vel parum ad Studiorum argumentum haec narratio, seu potius haec disquisitio, pertineat, laudabiliter omitti poterat, & hoc pacto absque hac asiatica digressione procedebat Author , res studiorum tantummodθ adno. tando, & in lucem edendo. Verba tamen ejusdem disquisitionis perlegendo, & conjectu-1rr. ras omnes approbando, ad illud transeo, ubi de Residentia Iu
dicum, & Magistratus XII. Sapp. in contrata S. Romani Martyris existente tractatur, asserendo illam contiguam Ecclesiae. Uerius dictum fuisset, si hanc aedem e regione, & in prospectu dictae Ecclesiae positam extolli scripsissit, nempe ad angulum palatii
Iuris communis, ac in pede turris, supra quam carcer turris,& inde Archivum Notariorum seu Registrum insurgit . Proc
debat haec Residentia ad usque initium porticus viae S. Romani, ubi modo patet Caupona satis celebris, in qua s cum latus satis longum & latum habeat J vestigia in parietibus non nulla adhuc apparent antiquae senatoriae Majestatis . Hoc habemus ex authenticis probationibus in Statutis diversarum Artium Ferrariae
Epigramma C lii Caleagnini, nisi illi apponatur titulus, & am pag. 278. gumentum saltem praesumptivum, nihil penietus significat ad pro.
handam residentiam Magistratus in magno Curtili Principum Estensium .
Holdo; non significat aggerem, seu propugnaculum aquarum pag. 2So. ad ripas fluminum , sed communiter usurpatur ad significandamnaturam aggeris ab aquis pene diruti , & lacessiti. Ista percusso, seu eroso facta ab aquis decurrentibus, & ab eorum impetu in aggeribus, id essicit, ut propugnacula , & aggeres ipsimet subigantur, macerentur, & ut ita dicam , excorientur , nudique evadant , & quocumque sustentaculo destituti ; adeo ut , impetu aquarum facilime corruant. Ista erosio itaque appellatur Froiado, non verb ipsi aggeres. Ejus derivatio ethymologica magis Italico idiomate, quam latino, e plicari potest; nam ex verbo Frollo, quod significat Macer derivationem habere nemo inficia