장음표시 사용
261쪽
cum eodem obiecto conseramur, nota minus adversae sibi mutuo sunt,
quam in eodem subjecto calor & Digus, identitas, & distinet io. At qui fieri nequit ut idem subjectum sit nobis. simul calidum & fiugidum , simulque idern cum esse ,atque ab illo distinctum. Ergo neque res eadem , fieri posse videtur,. ut evidens. nobis simul sit atque inevidens, simulque nobis clare pateat,& in abdita deliterit Evidens autem nobis est& clarum, quod scientia cognoscimus, inevidens vero atque obscurum , quod Opinione tenemus . Ergo opinari ea de re minime possumus,. quam timonstrationis ope, iam veram esse, certo evidenterque stimus L . Postremo,. aut potest fieri, utiqui aliqua de re opinatur, opina ri desinati aut non .. Si non: ergo trustra olim laborarunt, & mod, laborant tot Viri doestissimi,. qui toti ita ea sunt, ut eontra Mepti cos ostendant, de rebus omnibus nota esse dubitandum , sed extare plurima, de quibus. opinari non liuetia Si potest fieri r ergo scientix adeo. opinioni adversatiir, ut simul in eodem intellectit conlisterdialequeant. Non alio siquidem modo fieri posse videtur, ut aliquis opinari desinat, nisi ostendendo, plura esse, quae stiri possunt,& sciuntur reipsa..
Neque porro valet, quod ajunt diversitatem selliret medior- , quibus opinio ,& scientia. innituntur , saris esset ut omnis L si quae est, oppositio tollatur. 3Contra enim est: quia in primis omnes. norunt, seientiam, di opinionem adeo neceffario diversis mediis inniti,. ut prorsus reptigitet, medium , quo res probabilirer tantum cognoscimr , . ad certam evi, dentemque ejusdem rei notitiam obtinendam posse itidem inservire. Ergo vel stientia nullo. plane modo. opinioni adversitur, vel ad han tollendam oppositionem diversitas mediorum non sufficit. quia diversitas agentium non lassicit, ut idem labiectum sit simillialdum,.& frigidum,idemque corpus Velocissime simul. itioveatur, & tantum nutet, vacillet simul,& quiescaz.. Ergo neque mediorum diversitas satis est,. ut rem scire, deque eadem simul opinari possimus . . Non minus quippe inter se pugnare arbitror scire, & opinari,, quam vacillare & quieicere.. . t
Opponitur primo. Gaudium tristitia non ita adversantiir sibii mutuo, ut in.eadem voluntate , & quidem penes idem objectii missmul componi non possint . Ergo neque scientia opinio adeo pu,
262쪽
gnant inter se, ut simul eas esse repugnet. Pro avi r Christus Do minus sim vi gaudebat, & tristabatur ob suam passionem. Ergo &e. disting. ans: gaudium, & tristitia non adversantur sibi mutuo, si uterque affectus respiciat idem objectum penes eandem rationem , nego avii si rejiciant idem ob istum, sed penes diversam rationem,
concedo ans , de nego eo eq. Non minus itaque pugnare arbitror inter
se gaudium, & tristitiam , ouam scientiam , & opinionem , si tam
tristitia,& gaudium, quam scientia, atque opinio cum eodem objecto& quidem penm eandem rationem spectato, conserantur. Sicuti enim certum & evidens nobis est, quod scientia complectimur , probabile vero id, de quo opinamur, ita Raudium in bono, tristitia in Gloversatur, ac proinde quemadmodum fieri nequit, ut idem iit nobis simul evidens, & inevidens, ita repugnat, ut idem nobis conveniens bonumque sit, simul atque adversum. Porro non inficior, Christum Dominum ob suam passionem simul gaudio & tristitia assectum suis. se s verum non ita, ut illa passio fuerit Chr o obiectum gaudii &tristitiae penes eandem rationem spectata. Erat enim objectum ga dii, quatenus medium redemptionis; objectum vero tristitiae , qu tenus nimis suae humanitati adversa. Opponitu ν a. Actus scientiae, di opinionis nullo modo sibi mutuo adversantur. Ergo possunt simul in eodem intellectu consistere. Pros.
ansr nam uterque actus potest esse verus, simulque iussirmativus, ve negativus. Ergo &c.
neg. ans, & permisso ante probationis , nego conseq. Contrarii enim sibi mutuo sunt actus scientiae, & opinionis, non quia unus sit verus, & alter salsus, unus affrinativus, & alter negativus , sed quia ratione cognitionis scientificae intellectus ambigere nequit de
veritatφ objectis ratione vero opinionis nequit non dubitare. Dices . Nullia in eo repugnantia est, ut objectum ratione an ainis visum vehementer percellat, simulque ratione odoris eum ne leviter quidem assiciat. Ergo neque repugnat, ut ratione medii selema ei mens rem aliquam cerro evidenterque cognoscat s ratione verum dii ρνοlabilii simul de eadem minetur.
conoesse ans, nss. conseq. Discrimen est evidens . Nam odor ne leviter quidςm impedit, quominus ratione albedinis objectum valide visionis organum immutet, vehementerque assiciat. At vero medium Dolabile suum assequi nequit effectum , nisi impediat, quominus, prout exigat vis atque evidentia medii scientifici, intellectus firmo fixoque .astensu cognitae veritati adhaereat. De ratione namque scientis est, ut de veritate cognitae rei, ne quidem νadicia tre , sive ν
263쪽
a te , ut Scholae ajunt, dubitet. Contra vero est de intrinseca r tione opinantis, ut remote saltem, ambigat, metuatque, ne reverares aliter sit, ac eam percipit. . Die es iterum. Odor ne leviter quidem impedit , quominus albedo totam suam vim in oculum exerat , ipseque oculus auedinem vel evidentissime aspiciat. Ergo neque motivum prolabile prohibere aliquo modo potest, ne intelliectus ratione medii Jeient i assensu firmo cognitae rei adhaereat. permisso a17s, nego conses Ratio discriminis est; quia odor.aliam potentiam ab ea assicit, quam movet albedo. Ille siquidem 4Ifactas, , haec vero vises organum afficit. Contra vero medium scient suis , de motivum probasile eamdem potentiam, intelleistum scilicet, respiciunt, in eoque contrarios effectus producunt, alterum nempe firmam, imbecillam alterum assensionem. Urgebis. Potest quis munus aliquod habere a. Petro, simulque iulud non habere a Paulo. Ergo potest etiam mens certo cognoscere
objectum ope medii seientisci , & simul illud certo non eugnoscere ope medii probabilis.
R. disting. conseq. Potest mens certo cognoscere Objectum ope medii seientistet, & simul illud aerio non cognoscere ope medii probasiatis, ita ut metuat, ne vernm sit, quod medio seientisco attingit, nego conseq. ita ut nullo modo dubitet de veritate, sed tantum judicet, medium probabile satis non esse ad terminandam mentem, ut firmam assensionem objecto exhibeat, concedo tonsi q. Itaque cum aliud sit rem non cognoscere, .& aliud opinari, optime potest mens habere scientiam a medio scienti leo , simulque eam non habere a medio probasili, quemadmodum potest quis munus habere a Petro, simulque illud a Paulo haudquaquam accipere. At vero, sicuti non potest quis acci pere munus a Petro, & simul illud ita non accipere a Paulo diit simul aliquod a Paulo accipiat, quod illi muneri contrarium sit, linsumque destruat s ita fieri minime posse contendo, ut, obtenta evidenti rei cognitione ope medii scientisci, simul possit mens ita illam non habere ope medii prosalitis, ut hujus ratione simul valeat eadem de re opinari. Error ergo ex eo totus oritur, quod putetur, non habere seientiam de aliquo objecto, perinde este omnino , ae de illo habere opinionem ι atque adeo satis esse medioram discrimen, ut Omnis, si qua est, inter opinionem & scientiam oppositio de medio tollatur se quemadmodum haud dissimilem ob causam fateri cogimur, habere, & non habere munus sibi mutuo minime adversari. Cete. rum non infieior, obje stum, evidenter cognitum ope medii demon
264쪽
in Logicam. 24 Istfat υἰ, eognosci itidem posse ope medii notabim, hoe est, posse
mentem comparare medium probabile cum ipso objecto, atque hine dignoscere , medium illud non suffcere, ut ob ectum nitide perciis piatvrs quemadmodum objectum nudis oculis, atque adeo clare inaspiristum, etiam trans viride vitatum explorari itidem potest , eoquec ridiante perspici. Uerum scuti visi6 objecti trans vitrum viride tuncmbri essicit, ut in ferendo iudicio de ipso objecto mens nostra nutet, id scilicet impediente, quae praecessit, clara ejusdem objecti visione sua consideratio objecti ope medii probasilis, cum iam illud fuerit oblide cognitum , planeque perspectum ope medii demonstratisi. suo caret e Sehu, hoc est, ita mentem non assicit, .ut de veritate ipsius
objecti actu valeat opinari. . .
Fides nequis eum scientia simul in eodem Aleuectu componi. .i Neminem posse credere, quod iam scientia comprehendit , aper tissima Doctoris Subtilis sententia est. Ait enim: Dico, quod de eo ditis umetatis non potest viator has e selemiam proprie dictam do GL dem, quod patet primo eκ parte reuelasorum, qasa cum fide nam potes paνε απνehensio terminorum in particulari distissas quia aune nam ossent eredibilia. Secundo patet ex parte impossilitatis ha tuum, nam ad seis,uiam proprie dictam requiritur evidentia objecti s evidentia autem Ofecti repugnat Mei, qua est de non visi i ideo dico, quod sciema a ct Mei non possunt esse in eodem respectu Hasdem ia .i Prasatur ratisne. Quod nobis clare & evideqten vel ex ipsis te minis,' Mi propter rationem, aut experientiam verum apparet, cepitoque constat, nequit esse hujuscemodi , ut tamquam verum proopterea admittatur, quia ab aliquo etiam fallit nescio nobis tamquam verum proponitur. Hoc enim ipso non aue toritas dicentis, sed ipsius lecti claritas & evidentia, secus ac fides postulet, illud est, quod ad assensum nos movet, allicit, Ac prorsus determinato Aperta autem res est, nobis esse perspicua, ac . prorsiis evidentia , quae sciemria comprehendimus. 3 eaque , . ipsa sua evidentia, ita nos creere ad assensum, ut liberum nobis nequaquam sit, assensum cohibere. Et go fide teneri non possisne, quae scientia comprehenduntur.
265쪽
Respondetur objectis. pon tuu primo . Sciens Deum existere potest fieri de esse iustus. Ergo Dei eκ istentia sciri simul potest & creat. Prob. eonses Iustificatio id unum necessario postulat , ut Dei existentia credatur. Ergo, si qui, demonstrationis ope, iam novit Deum existere , capax iustificationis est, potest credere, quod evidenter cognoscit. Prob. amri Iam ex Apostolo, accedentem ad Deum oportet credere, quia est , o inquirantibus se remunerator est ta . Ergo &c. R. permisso asite, nego conseq., dc disting. ans prolationis. Justificatio postulat , ut Dei existentia credatur , si nota nequaquam sit per demonstrationem , concedo ans , si nota sit per scientiam naturalem , nego ans, & conseq. Verum itaque est , justum fieti neminem posse, nisi credat Deum existere, si Deum vel prorsus nesciat, vel tantum opinione teneat. At est plane falsum, fidem hanc in eo requiri, qui Dei existentiam certo 6c evidenter ex Philosophia cognoscit. Huic enim satis est, ut pium habeat assectum credend si videlicet ut corde fateatur , se paratum esse ad Dei existentiam fide tenendam, si evidenti, qua pollet, eiusdem cognitione careret. Neque alia profecto est mens Apostoli, cum ait, necessariam esse fidem de existentia Dei, ut aliquis ad Deum accedat, alio- . quin dixisset haud recte, fidem esse sperandarum substantiam rerum,
argumentum non apparentium; cum velit hoc loco , ut fide teneatur, quod jam scientia comprehenditur. Ceterum praetereundum silentio non est , duplici modo considerari Deum posse , primo scilicet ut est prima rerum omnium causa, seu auctor naturae ἐν secundo ut est a iustor gratiae. Sub pri ri ratione potest non esse obiectum fidei ; sub posteriori vero nequit esse objectum scientiar. Hinc accedentem ad Deum oportet eredere , ipsum esse auctorem gratiae: oportet, inquam , credere , quia naturae viribus sub hac ratione Deus cognosci a nemine po- itest . oportet quoque .credere, Deum existere, qui cumsta creavit, sua providentia regit , atque gubernat , non quid est, absolute, sed . facta hypothesi, ut Deus sub hac ratione, naturae. viribus no . tus evidenter non sit, nobisque nequaquam reluceat. Iopponitur a. Ipsa rei evidentia. potest esse motivum determinans mentem ad credendum. Ergo non repugnat , ut id credatur , quod
evidenter jam scitur . Prob. ani. Nam Christus Dominus dixit Tho.
266쪽
mae dubitanti, num verat esset ipsius resurrectior quia vidisti me, Thoma , credidisti μ . Ergo &c. R.i nego ams & disting. ans probatιonis: S. Thomas credidit . quia vidit, ita ut idem suerit visionis , fideique obiectum , nego ans, naut aliud fuerit, quod vidit, aliud , quod credidit, concedo asis , Senego eo eq. Itaque S. Thomas, Claristi carnem palpando, illius divinitatem credidit. Dum vidit Thomas , inquit S. Gregoriiis Papa, dum palpavit , eur ei dicituν: quia vidisti me , credidisti Sed aliisdiidit, auead credidis . A mortali quippe homine disinitas videri non potuit. Hominem ergo vidit , et Deum confessur est , dicens t Dominus meus, & Deus meus. Videndo ergo, credidit, qui, eo derando verum hominem hune , Deum, quem videre non poterat, exeIama υit b . Huius porro rationem iam paulo antea assignavit idem S. Doestor, cum ait, ex fidei definitione ab Apostolo tradita liquido constare, fidem esse illarum rerum argumentum , qua apparere non possunt , cuin
scilicet qua apparent, Jam Hem non habeant, sed agnitionem. Neque alia fuit hac de re S.Augustini sententia. enim, inquit, est Iaus sudet,s quod creditur, non videtur . Nam quid magnum est, si id creditur , quod videtur Unde ingenue se nescire fatetur , utrum credere dicen. ur fit, quisquis eredit, quod vidit . Nam ipsa Iris etiam in epistola , qua dieisar ad Hebraeos, se de ita est '. Est autem fides sperantium substantia , convictio rerum , quae non videntur. Iuapropter, si μδει est verum, qua creduntur, eademq e fias rerum est earam , qua non videntur sc). Opponitur 3. Quamplures propositiones simul ratione & auctoritate ostenduntur. Ergo sciri simul possunt, & credi. Ratio enim scientiam parit, auctoritas fidem. R. disting. anr Quam plures propositiones ratione simul, & auctoritate ostenduntur, ita ut ratio evincat, eas esse veras; auctoritas non esse novas, eoncedo ans , ita ut tam ratio, quam auctoriatas eas veras esse ostendat, iterum distingas, si ratio sit demonstrativa, nego aus, si ratio sit tantum dialectica , permitto ani , & nego eo eq. Itaque vel ratio , qua assertio ostenditur , rem prorsus ad evidentiam demonstrat, vel probabiliter tantum suadet. Si primum:
auctoritas eo unice tendit, ut evincat, assertionem non esse novam, sed ab iis etiam traditam fuisse, quorum restimonia in medium afferuntur. Sin alterum e cum etiam ex summorum Virorum auctoritate gradum aliquem probabilitatis opinio accipiat, ratione Sc au 2 Q a ru
267쪽
244 Exercit. Scholast. in Logicam.
litate opinio ipsa probatur, ut probabilior, quoad fieri potest, appareat. δεν milia, inquit Tullius, movent sis pondere,paotim , e-- videntur esse exigua per se , multum tame , cum sunt eoacravata , projiciunt ' a) 3 utque Ovidius ait . . qua non prosunt singula, multa juvant tri .
268쪽
. Infeνius. ibid. Acridens Iog cum qindsit . I 6. Accidens sise modus rei quid sit. 26. Spirituacle. 27. Corporeum. ibia Absolutitin. ibid. Respectimim. ibid. Modale. ibid. Non modin. ibid. Attributorum oppositio. Is Contraria. ibid. Relativa. N. Privativa. ibid. contradictoria. ILDi rara. ibid.
Otuplex. ibid. Rus principia. ibid.
hensiva. ν. Corpus quid sit. 2 simplex. Is compositam. ibid. Vivens. ibid. Non vivens. ibid. Gregoria quid sit. 20. copula propositionis. certituri quid sit. 32. consequens uid- II, consequentia. ibid.
Orentia quid sit. II. I s Essentialis. ibid.
Media . ibid. Infima. ibid. Generica . ibid. Specifica. ibid. Ita viduam. IR. D rre specie. Ioariumero. II Differentia eammunis. I a
Propria. ibid. Maxime promia. ibid. quiffsit. Potentiatis. 23. ensi M- ibid. HUea. ibid. Metaposio. , ibid. Integralis. ibid. Accidentatis. 21. is regulae. ynd. Divisio entis. 24.
circa definitione. q6.& seq.D nitionis regulae. 43. Discursus quid fit. DO. Mumma quid. I s.
Rus diviso. a . Enthymema quid. Iis Epichirema quid. ibid. Exemplum quid. Is
Dissert ab imulam risne . ibid. Simplex. ibid. complexa. ibid.
tiadaequata. Ibid. Adventitia. ibid. Factitia. ibid. Innata. ibid. iversalis. 8 Particularis. ibid. Duuiaris. ibid. Ideae comprehensio. ibid. Extensio. ibid. Idea unimosasu quotu-plex sit. Pisagoges Porphyrii. ibid. Dividuam quidsit. I
Quae ama duertenda, .ut clara & distincta rei motio acquirata. Imurarum signa. m. Iudicium quΞd sit. 3 . Afirmatimum.
269쪽
Ejus remiae. I29. Indactio quid . . III
Dividitur in Dial cticam, dc . edicti cam. ibid. Eius inventio. . Ruse em partitio . a. Logicae finis. in Logica non est Ara, sed acientia. ΣΟΦEst scientia lato modo
Logicae obiectum. 2 23. Materi'. ibid.
Negativus. ' ' ibid. Mendacium quid sit. m. Methodus quid sit. IT 1. Logie aneotita . ibid. Luteo βnthetica. IT6. studendi. I 84. Disputans. IV. IIrteria facultatis Practicae. a II.
Porphyrit arbor. IlVindicatur. hProprium quid sit. ibid.
Genetricum: ibid. perificum. 16. Praedisamenta. u. Praeiacabisea. 2s.
Praedicatio directa. HIndirecta .. ibid. Praedicatum propositi nis. ibid. Metapisfieri ibid. Moraliter. ibid. Propositi articularis. ibid. Indes nita. ibid. Sivulam. ibid.Pmpositionum V,
contradictoria. ibid. Contraria. II Subcontraria. Tq. Subalterna. I . Propositionum eonversio. 77. Equipollentia. I9. Propositio necessario mis
Propositionisforma. SPropositio a firmativa. ibi L egativa. ibid. Propositionis em Γων. Propositio vera. ibid.
Propositivis ninteria circa quam. εν,
Prop. necessaria. ibid. contingens. ibid. entinis. si , Accidentesis. ibita Mediata. i ibid. mediata. ' ibid. Identisa. ibid. Formalis. ibid. Propositio modalic ibid. iotuplex. ibid. Propositionis materia ex quo. . . sibPropositiqli,ssex'. ibid. Composita. ibid. compota expcicite.ibid.
Propositio tanditi natis. fita copulativa o ibid. Disiunctiva. ibist i Causalis o . Discreta; ibid. Aelut va. LProp. composita impia.. cIte. ibid. Propositio emtafiva o ibid. Exceptiva. 69. comparativa. ibid. Reduplicativa. TO. Prop. incidens. D.
Propositionis quantitas. ibid. Propositio Em versatis. ibid. Metavis e. ibid.Phoice. ibid. Moraliter. ibid. Propositio e-ens. 82. Perse nota. ibid. Propositio cena . ibid.
Minister. ibid. Propositio probabilis. 33. Inlrnsece . Ss. Extrinsece . ibid Propositio improbabilis. 85. Propositio M. ibita P tive. ibid. Nexative. ibid. Propositio temeraria. ibin
Laeretica is ibid. Erronea. 37., Proxima haeresi, vel
Sapiens Hersm aut errorem a ibid
Favem haeresi in errori ibid. Sebis nati ea. ibid.
Probabilitas propositio. num quomodo definiatur. M.
270쪽
iromodo exprima tur . ibid. Probabuitas absista. 9 . Ex comparatione. ibid. Propositio dubia quom do exprimatur. 99. omodo impria
oruplex. ibid.:jus proprietates, 3 Qualitas quid sit. ibid. Potuplex. ibid. Eius przrietates. 32. Mitio quid sit. I Quotuplex. ibid.Ejus proprietates. ibid. Raliseinatio quid sit. I Io Reductis syllogismi i persecti ad persectum. I 8. Oste oa. ibid. Per impossibile. IM.s .
subiicibiID. I 3. 4 Praedieabilis. ibid. Suprema. ibid.
Media . ibid. Iu a. ibid. Substantia quid sit. a .Ejus divisio. ibid.
Purchotiana e penditur. 26. Subs tia praedicamen talis. 29.
Proprietates. IO. Simulatas rerum 39.
Signum sensibile quid siti. U.
aturale. ibid. Arbitrarium ibid. Verum. ibid. Falsum. ibid. Certum. ibid. Incertum. ibid. Probabile. ' ibid. Sub ectum propositimus. 17. Sensus suam .habent cerilitudinem. 97. 5 Atyinus quid sit. II . Simpleu. I36. Compositus. III
Syllogis nai materia ibid. Forma. ibid. Figura. ibid. Modus. ibid.
Miai. I 39. Syllogismorum princia pium universale. I O. syllogismus condition I MCopulativus. I 3. Disjunctivus. ii id. Sisites quid. 1 7. bimata intellectus. I 6 I. voluntatis. IOA
Practica. ibid. Scientia nequit esse eum opinione. 237. Neque cum fide. 24 I.
Totum potentiais 22. Essentiale. ibid.
egrale. ibid. Ateidentiae. ' ibid. ascendentiae attributum. 3Termiras mearis quid sit . a tegorematicus. ibid.oneategorematicus.i .
Substantitus. ibid. Adiectivus. ibid. Concretus. ibid. Abstractus. ibid. Volutus. ibid. Respectivus. ibid. Finitus. ibid. In itus. ibid
VErit i cognitionis IT. Vox quid st. qa.-ti Mara. ibid. Innarticulasa. ibid. Verbum quid sit. 38.