장음표시 사용
241쪽
bilemus, qilae auri tantum sunt proprias eaque omnia illi deneg bimus, quae ipsi revera insunt. Itaque, cum perceptio occasionem certo quiaam modo menti praebeat, ut salsam de re objeista sententiam serat, videtur, ipsam quoque perceptionem, ratione subsequentis iudicii, si salsum fuerit, falsitati obnoxiam dici iure ac merito posse.
O6beta diluunturia ponitur primo. Potest contingere, ut res objecta, secus ac sit reipsa, percipiatur, quemadmodum, certe accidit, cum, objecto orichalco, aurum percipitur. Sed tunc perceptio est falsa. Ergo aliqua potest esse perceptio falsa .
. di mi ma: Potest contingere, ut res objecta, secus ac sit re- ipsa, percipiatur, hoc est, ut ipsa non percipiatur, sed, ejus loco, percipiatur res alia omnino diversa , concedo mat hoc est, ut ipsa quidem percipiatur, sed perperam, nego ma: , dedisting- min. tunc per ceptio est falsa, videlicet non est perceptio rei objectae sensibus, emiscedo min.: est falsa, hoc est, illi non congruit, cujus est perceptio, nego min. dceo eq. Itaque, cum , obiecto orichalco, aurum percipitur, non falso, sed nullo modo orichalcum percipitur. Ut enim orichaucum falso percipiatur, debet orichalcum absolute percipi, quamvis non prout est in se, sed secus ac sit reipsa . Tunc autem percipitur aurum, & quidem vere, alioquin perperam diceretur, aurum periscis loco orichalci; ac proinde licet non percipiatur res object a sens bus, percipitur tamen res objecta menti, quae sola est ipsius perceptionis objectant, utpote quae perceptione cognoscitur, Scista menti percipienti obversatur. Neque arbitror sere, qui velit, ideam au ri, quae tunc in mente excitatur, esse ideam falsam orichalci . Qua doquidem nulla tune esset idea vera, sed omnis dicenda videretur falsa; cum nulla nimirum sit, quae objecto per eam minime intellecto respondeat. Sic esset falsa idea hominis squia licet hominem exprimat, equo tamen consentanea non est, quemadmodum idea auri
orichalco, cujus salis idea dicitur, nequaquam congruit s atque iis
- Dices, falsam esse ideam, quae id non exprimit, quod debet exprimere. Sed idea auri, quae in mente excitatur, praesente orichalco,ia non exprimit, quod debet exprimere. Ergo est idea falsa. Prob. min: Idea debet exprimere id, a quo excitatur. Sed idea auri, quae in nobis emergit ad praesentiam orichalci, seu quae in nobis excitatur Pr sente orichalco, non exprimit orichalcum . Ergo id non exprimit,
242쪽
v. permissa majore , πτ. min.: cujus probationis nego majorem. Et4si enim ut plurimum ideae exprimant id, a quo excitantur, hoc tamen non adeo verum est, ut nulla idea in nobis excitari queat, nisi
ab ea ipsa re, cuius est idea. Constat enim, ut alia plura praeteream, ex rerum sensibilium consideratione ideam Dei in nobis excitari, neque propterea filiam hanc ideam censeri debere , licet id per eam non obversetur menti, ex quo idea ipsa certo quodam modo derivatur 3 quia, cum nulla res creara sit illius obiectum, earum nullam debet exprimere, ac proinde neque cum illis conserenda idea ipsa est , ut vera, vel lalsa dici iure ac merito queat. Ceterum nonnisi iniquo iure posse a nobis exigi, ut omnis idea id menti exhibeat, a quo.excitatur, adeo ut erroris sit accusanda perceptio, si res secus accidat, ex eo vel maxime ostenditur, quod plus exigatur , quam
ipsa rerum patiatur natura. Cum enim plura sint corpora , natura
quidem diversa, sed quoad aliquas sensibiles, magisque obvias qualitates plane smilia, plura certe sunt, quibus denegare iure non possumus, quominus, cum primo nobis Occurrunt, easdem passiones motionesque in sensuum organis excitent. Certum est autem, ex similibus motionibus in organis sensuum fictis, easdem ideas in mente necessario excitari. Ergo impedire iure nequimus, quin corpo dissimilia similes quandoque ideas in nobis excitent 3 ac proinde quin aliqua idea rem interdum menti exhibeat ab ea omnino diversam ,
Opponitur a. Perceptio ligni media sui parte in aqua fra sti, sicuti etiam perceptio Solis sub pedali magnitudine, sunt manifeste salsae, cum neque lignum reipsa fractum sit, neque Sol pedali dumtaxat magnitudine revera donetur. Ergo datur interdum perceptio falsa a neg. an . Quamvis enim pereeptio ligni media sui parte in aqua fracti, non sit ligno assolute sumto consentanea, optime tamen consentanea est ligno sumto, quatenus media sui parte in aqua existit. Hac enim ratione si lignum spectetur, necesse est , ut media sui parte veluti fractum videatur; quippe, cum aqua sit medium densius aere, luminis radii in egressu ab aqua in aerem , ita debent refrangi, ut a perpendiculari recedant, quo fit propterea, ut objectum, quemadmodum ex Physicis constat, altius apparere debeat, quam sit
reipsa. Hinc S. Augustinus hac de re differens, F quis, inquit, ν
mum frangi in aqua opinatur, er eam inde aufertur, integrari an malum halet internuntiam, sed malas est judex . Nam ille pro sua natura non potuit aliter in aqua sentiri , nee aliter delait. Si enim alis
243쪽
est aer, aliud aqua, usum est , ut aliter in aere , allier in Maa se viatur ca . Quamobrem asserere minime dubitat idem S. Doctor, sensiis nostros palmariae salsitatis jure arguendos esse, si remum meis dia sui parte in aqua existentem nobis plane integrum exhiberent.
Nam eausa aceedente , quare ita videretur , f demersus unda remus reis eius appareret, magis, inquit, orator meor falsa renunciationis aetaeisuem , non enim viderent , quod talitus exissentitus causis Udendum
Dis b . Eodem modo ratiocinare de preceptione Solis sub pedali magnitudine. Enormis quippe illius a nobis distantia necessario postulat, ut sub majori mole a nobis percipi nequaquam possit. Hujii Lmodi itaque perceptiones non sunt falsitatis accusandae, quia nempe etsi proprio objecto minime congruere videantur, Optime tamen eiisdem congruunt, si, ut par est, omnium circumstantiarum ratio ha
Opponitur 3. Perceptio Dei iniusti est salsa. Quid enim magis sa
sum est, quam Deum non esse justum λι Ergo aliqua datur , vel saltem dari potest, perceptio salsa. negando hypothesim, videlicet dari posse notionem Dei iniusti. Vel enim nomine Dei id intelligitur, quod intelligendum est, ut Deus concipi dicatur, scilicet ens summe perfectum; vel intelligitur ens aliud, in quo plenitudo omnium perfectionum haudquaqua nareluceat. Si primum: contendo, nullam esse, nec esse posse perceptionem Dei injusti ue eum evidens in eo sit contradictio , ut in emte summe perfecto injustitia concipiatur. Sin alterum: nihil ad rem facit , quia Dcuti non est falsum, in ente imperfecto injustitiam posse reperiri, ita nisi non est idea, quae ens hujusmodi , veluti Ἀθα- stum, & si placet, etiam mortale & caducum, menti cogitanti exhibeat. Idipsiim dicito de iis omnibus pereeptionibus, quae vulgo c0merica dicuntur. Etenim vel nullae sunt, si ponantur contradi horia involvere, vel sunt verae, si nulla in illis contradictio habeatur. Sunt, inquam, verae; quia optime iis rebus congruunt, quae percipiuntur, seu quas ideae ipsae in mente exprimunt, etsi res illae in rerum nat ra haudquaquam existant.
Opponitur φ Judicium potest esse salsum . Ergo etiam perceptio. Nulla enim videtur assignari posse disparitas. nego eonseq., de disparitas est, quia de eodem objecto,& quidem penes eandem rationem spectato, plura simulque opposita sommari possunt judicia. At vero unius rei nonnisi una potest esse per
- Lib. de vera Religione num. 62. alias eap. 33. M Lib. III. contra Academicos num. 26. atias cap. II.
244쪽
eeotio. Sie de homine, quatenus est animal ratisnase , potest tam assirmative, quam negative enuntiari mortalitas; ac proinde iudicium duplex de eodem fieri, quorum alterum eidem congruat,& ideo sit
verum , alterum vero consentaneum nequaquam sit, ac propterea
falsum. Contra vero si quid in una perceptione reluceat , quod in altera desit, jam non idem utriusque objectum est, sed plane diversum s ac propterea nequit una esse vera, & altera salsas cum eidem rei, tamquam proprio objecto quemadmodum requiritur, ut una vera, altera falsa dicatur utraque illa idea comparari minime possit. Neque enim idea, ut superiori etiam Ioco monuimus, falsa dicenda ex eo est, quod rebus diversis nequaquam congruat. rDices , in idea complexa judicium involvi. Ergo sicuti judicium , ita idea complexa potest esse salsa. Prob. ante idea complexa in votavit compositionem unius cum alio, scilicet modi cum re, vel formae cum subjecto. Nam idea montis albi conjunctionem exhibet albedinis
cum monte. Ergo &c. - '. ne . ans, cujus pres attonis di v. aui: idea complexa involvie
compositionem, hoc est, rem compolitam menti exhibet , concedo an ue involvit eompositionem, hoc est, rem compositam, scilicet aia firmationem unius de alio, nego ans, Se conseq. Quamvis ergo in idea complexa habeatur compositio, haec tamen diversa omnino ab ea est, quae iudicium constituit. Per ideam enim complexam plura in uno percipiuntur s at non ita, ut unum de alio mens ipsa afirmet , ve1 neget. Contra vero compositio, in qua consistit judicium , est hujusmodi, ut ab a firmatione, vel negatione unius de alio minime distinguatur. Profecto dum mens montem aureum concipit, nihil afirmat de monte , quod sibi in montis notione reluceat , atque adeo
quod monti insit reipsa ι sed tantum aliquod , perinde ac factum,
concipit, quod fieri non repugnat. Opponitur I. Perceptio potest. esse vera. Ergo etiam falsa. Pros. eo eq. Veritas & falsitas contrarie opponuntur. Ergo, cui convenit una, etiam altera competit. Contraria enim dicuntur , quae eidem susceptivo vicissim insunt. neg. conses de distini ans prolation veritas & falsitas contrarie opponuntur, si ad propositionem, sive judicium reserantur, omιμto ans s si reserantur aci perceptionem, nego ans, &-LOquendo itaque de perceptione, contendo, veritatem & falsitatem non ita illi convenire, ut, quemadmodum una vera est, ita altera falsa eL
se possit. Rem satis ex iis rationibus patere puto, quibus assertionem nostram demonstravimus . Neque porro arbitrandum puto , sola
245쪽
perceptionem esse hujusmodi , ut illi eompetat veritas , & falsitas prorsus repugnet. Misso namque, summam veritatem adeo neceis rio Deo convenire, ut manifesta sit contradictio, aliquid vel mini. mum falsitati in eo reperiri, peripe sta res est , veritati, quam ratisam vocant Philosophi, nullam omnino falsitatem adversari. A. deo siquidem vera sene omnia , quae in mundo entia existunt, ut nullum plane esse queat ens, quia salsum dici possit. Mirum igiatiir ne videatur, si etiam perceptioni suam veritatem tribuimus, quin salsitatem aliquam eidem concedamus; ac proinde si, loquendo de cognitione, detur veritas, cui nulla falsitas opponatur. Missum FGro feci, veritatem,& falsitatem contrarie adversari sibi mutuo, si ad judicium referantur. Neque enim id adeo verum 'puto , ut ne mini liceat hae de re dubitare. Certum quippe est, ad contrariam duorum attributorum oppositionem necessario requiri, ut eidem sceptivo vieissim insint. Est autem , si non plane certum, saltem quam maxime probabile, ut suo loco ostenae mus , propiationem veram in filiam mutari non posse, neque salsam in veram ι ac proinde veritatem & falsitatem, etsi cum propositione conserantur, non esse affectiones illius riaturae, ut , quemadmodum exigit contrari duorum attributorum oppositio, eidem propositioni vicissim inessuqueant. Ergo veritas, & salsitas, neque penex propositionem spe , Aatae, sunt hujusmodi, ut contrarie sibi mutuo adversari, iure ac
merito dici possint. ι ta , '. si t.
246쪽
An voces primo, id immediate significent
res, num vero conceptus mentis.
CV m non solum latentes mentis nostrae cogitationes , rerumque notiones, quae in nobis sunt, verum etiam res ipsae , quae foris existunt, verbis designari, palamque fieri a nobis soleant f qua ritur hie . quodnam ex hisce duobus sit primum, quod articulatae voces significenti videlicet an ista vox. homo primo indicet nataram hamanam , deinde illius noti-m, quae in loquentis mente est 3 num vero primo interiorem loquentis conceptum, ac postea naturam ipsam audienti pateficiat, eique exhibeat. ANIMADVERSIO. Ut omnis ambiguitas, quae in hac quaestione esse potest, de m dio tollatur, animadueriendum in limine censeo, rea nomine id .mne hoc loco intelligi, quod potest percipi, sive in anima , sive ex . tra animam illud existat. Cum enim & ipsa cogitatio cognosci per aliam possit,& verbis exprimi, potest illa quoque rationem rei qua doque induere. Quamobrem , si de mentis conceptibus immediate agatur , quaestio ita intelligenda est, iit sit sensust an vocer, qaibur mentis conceptar designantur, significent primo immediaιe ipsos eo-reptus, quatenus sub Ioquentis cognitione, tanquam ver eognoscibilis, eadunt , vel eadere possunt f num υero nostr inritent primo , loquentem habere illor eonceptas, atque cirea ipso1 distincta eognitione versari, rasse
rides primo θ immediate signiscant ver 3 secundo ureo loco, di tantum consequenter ipsarum rerum conceptur, qui sunt in mente loquentis, μυe, quod perinde est , .loquentem res ipsas cognoscere. Non alia suisse videtur hae super re Aristotelis sententia . Manifeste siquidem docet, in disputationibus nos, loco rerum , vocibus uti Di siligod by Cooste
247쪽
uti, quemadmodum computator calculos adhibet Ioco pecuniarum, idque ea de causa , quod res ipsae in medium asserti haud a nobis possint. Ait enim, quia feri non potest, ut res ipsas ferenter , disputemur, sed nominibur pro rebar atimur signis, quod accidit in nomianibus , in rebus quoque arbitramur aceidere , quema modum ii, qui eaLeulis supputant sa). Aristoteli Subtilis quoque Doctor adstipulatur, cum aperte concedat, illud esse proprie rem, quod signiscatur per υa
Probatur autem primo. Nam voces id primo & immediate significant, ad quod significandum institutae primo fuerunt, atque affutri tae. Constat autem, voces assumtas initio fuisse ad significandas res,
non autem rerum conceptus. Ergo voces non rerum conceptus, qui
in nobis sunt, sed res ipsas immediate significant. Major est eυidens. Prob. mine enimvero, ut habetur ex Geneli , formatis Dominus Deus de humo eunctis animantuur terra, ct anά-υι molarilibus raeli, adduxit ea ad Adam, ut videret, quid vocaret ea. Omne enim , quod υoeavit Adam anima viventis, ipsum est, nomen ejus . Appellavitque A. dam nominibus suis evncya animantia, ct unisersa volatilia caeli , omnes testias terra μ). Ergo M. , - , Prob. a. Eη perientia manifestum ue est , audita voce , re in
immediate intelligi, quae ipsa voce designari vulgo solet. Id autem vox immediate i ificat, quod, ipsa audita, primo concipitur. Ergo &c.
Coninmatar . Nam infantes cum vocem aliquam audiunt, puta panis, non panis conceptum, qui in loquente est , sed rem, quae panis dicitur, unice concipiunt. Ignorant enim, panem ab eo percipi, qui panis vocem emisit. Constat quoque, rem, quae certa aliqua voce designatur, obiiciendam nobis esse, digitoque ostendendam, ut ipsius vocis, quem nos latet, significatum addiscamus; cumque res ipsa obiicitur, animum ita nos in eam intendere, ut ne leviter quidem ad id, quod loquens cogitat, advertamus. Ergo res est , quod primo vox quaevis significat: primo, inquam. Non enim inficior, audita voce, nos etiam dignoscere, rem a loquente percipi s errare
quippe loquentem dicimus , si res secus se habeat, ac illius iverba ostendunt quod sane haud esset verum, si voces ne secundo quidem
Ioco rerum conceptus indicarept. .
o Lib. I. Meneborum cap. I. M In I. se tent. Distin a7. qu 3. f. md argumenta pro prima quaestisne . o Genesos c3P. II. U. ID M.
248쪽
Contrariis sit satis. opponituri primo auctoritas Aristotelis , & S. Augustini. Ille
enim docet, qua sunt in Voce, earum, qua sunt in anima, passionum esse notas ca). Hic vero ait, qui loquitur, sua voluntatis signam oras dare per articulatam vocem b . His additur Tullius , quippe qui dixerat, hoc uno nos praestare veI maxime feris , quod reuoquimur inter nos, ct quod exprimere dicendo sensa possemur sc . Ergo, horum uententia, mentis nostrae conceptus sunt illud primum, quod articulatae voces significant , ac proinde &c. praemisso antecedente, disting. coiis: conceptus mentis sunt illud primum, quod voces significant, cum loquimur, ut latentes mentis nostrae cogitationes aliis patefaciamus, concedo conseq. cum loquimur, ut ea, de quibus loquimur, indicemus, nego eo eq. Equidem non inficior, passiones animae, mentisque cogitationes vocibus immedi
te quandoque exprimi, & palam fieri, scilicet quando loquimur, ut
soris pateat, quod intus patimur, vel Operamur . Tunc enim interio. res animae passiones, operationesque induunt rerum naturam , ut in limine diximus. Illud tantum in praesens negamus, voces immedia. te significare conceptus mentis, cum non de conceptibus ipsis , sed de iis, circa quae cogitando Versamur , habetur sermo . . Hinc nobis
minime officiunt, quae objecta sunt, Aristotelis, Augustini , atque
Tullii testimonia . Loquuntur enim de cogitationibus mentis, non quatenus sunt conceptus rerum, 'uae vocibus indicantur ι sed quatenus sunt res, quas patefacere immediate Optamus: docent nempe, nos articulatis vocibus uti ad exprimendum amorem , tristitiam, dolorem, gaudiam, ceterasque animi passiones, cogitationes quoque ipsas mentis, Ierceptiones scilicet, atque judicias vimque loquendi nobis contuisse naturam, ut haec, si libuerit, inaniIestare valeremus 3 at mi. ni me negant, his, aliisque id genus vocabulis, anima, eo us, eae
Iam, terra &c., cum proseruntur, res ipsas, non autem earum conceptus, primo, atque immediate designari, & palam effici.: Djees: aliquae voces immediate signincant conceptus mentis. Ergo omnes immediate conceptus significant. Ahr patet. Prob. eo eq. quod uni essentiale est, omnibus ejusdem generis convenit . Ergo &α'. disting. aAH aliquae voces immediate significant conceptus me iis, tamquam objectum loquentis, concedo avi , tamquam concep- Phia. Ment. T. I. P tum
a) Lib. I. Periherm. cap. I. G Lib. I. de Oratore. bὶ Lib. de δε istro n. M alias cap. I.
249쪽
tum loquentis, nego ans, Sc conseq. Solutio patet ex dictis. Cone ctus enim, qui immediate vinutas designantur , rerum rationem in-
ponitur a. Scriptura immediate significat voces. Ergo voces immediate conceptus exprimunt. Prin eo eq. nam , ut se habet scruptura ad voces, ita se habent voces ad conceptus 3 quippe in script ram loco vocis, ita voces loco conceptuum adhibemus. enim scriptura vox permanens, atque fixa, ad posteros facile commeans. Inventa sent Iittera, inquit S. Augustinus, Mi per eas pini mar etiam cum assentibus colloqui ta . Quamobrem scuti vox, ita scriptura, res imm a te designat. Unde Aristoteles, ea,
qua scribantAν , signa appellat eorum, qua sunt in voeem . Porro fi
voces vicem conceptuum gerere dicantur, sicuti gerunt rei a , dubitare nequaquam possumus, quin voces immediate res ipsas significent. Has enim immediate etiam ipsi conceptus exprimunt. Hinc non aliam prosecto ob causam angeli vocibus non utuntur, nisi quia, mutua suorum conceptuum comminicatione, res sibi invicem indiacant, in quibus cogitando versamur opponitur 3. Si voces non indicarent rerum conceptus, qui sunt in
mente loquentis, non daretur mendacium. Datur autem mendacium.
Ergo &α Prob. sequela majoris. Dicitur namque mentiri, qui aliter loquitur, ac intus sentiat. Ergo &c. disting. sequelam majoris r si voces non indicarem , ne quidem
Consequenter, conceptus mentis, concedo sequeum: si voces non imdicarent primo & immediate conceptus mentis , nego sequelam s ct permissa min. , neg. eo M. Datur itaque mendacium, non quia voces primo de immediate indicant rerum conceptus , qui sunt in mente
loquentis, sed quia vocalis propositio internum loquentis iudicium consequenter designat & exprimit. Consequenter, inquam 3 quippe quod primo, audita promutione, inquirimus, est, an res ita se habeat, ac ipsa propositio enuntiat 3 ae proinde an propositio vera sit, num vero falsa. Si vero dubium aliquod sit de sinceritate loquentis, etiam ad internum illius iudicium propositio ipsa refertur , investi-Iando scilicet, num illi consentiat, an repugnet. Sicuti enim voaicitur propositio , si rebus congruat , fassa, si non congruat si ita loquens verax vocatur, si interno illius iudicio propositio respondeats mendax , si non respondeat.
H Lib. XV. de Trinitate cap. Io. cri Lib. L Treibermea. cap. I.
250쪽
An propositio Vera possit mutarim falsam ia
ae sie propositio vera , & vinam Mia , dictum est, cum de
veritate,&falstate propositionum ageremus. Hoc ergo potato, id unum modo quaerimus, an propositio vera posse in falsam verti , atque adeo etiam vicissim filia in veram mutari. Hinc illae tantum propositiones in disceptationem veniunt, quae tamat via tantingenti versantur, quippe quae Blae ita sent verae, ut eo ipso instanti, quo verae sent, potuerint esse filia. Quae namque mate- viam necessariam po Hem respiciunt, si verae sent, Meo lane verae, ut salsas eas esse, repugnet, si vero iunt filsi, adeo sent fatasae, ut verae esse non possint ἀ
Italia propoμio vera potest in fassam verti, nanque falsis
Probatur assertio, ct quidem primo quoad propositiones de praterisONam obieetam propositionis de praeterito est immutabile. Ergo etiam ipta propositio. Consegia est evidenr. Prob. avi: nulla enim potentiα potest fieri, ut praeteritum non praeterierit , cum, quod fuit, & mOdo non est, sit plane nihil; ac proinde incapax omnino , ut Potentia activa vim sitam circa illud, tamquam circa sitbjectum, exerceatis Dicitur propterea, ipsinu quoque Deum hae ano privari , ingenita fac xe, qua facta sunt .. Ergo εα- Prolatur modo quoad propositiones de prasenti. Eteninae omnσ, qu est , quando est , necessie est esse eo instanti , quoe est cum scilicet idem simul esse, dc non esse prorsus. repugnet. Ergo etiam obieetiam propositionis. de praesenti est immutabile ac proiiine nequα ipsa Pr positio potest mutari. Prolatur demum quoad propolisnes de futuro. Qitae ver eo instanti in propositione designato praedicatum se habebit ad subiectum ,.uc ipsa enuntiat propositio, vel nonia Si primum ergo propositio omni illo tempore, quod instans praecedie ire propositione designatum, est m. Si secundum: ergo toto illo tempore propositio est talia. P a. cose Diqitigoo by Cooste