장음표시 사용
1쪽
GALENI Commentaria quatuor in librum Hippocratis de Alimento Grasce,& Latine,Ioanne Baptista Rasario,Medico Nouariensi,Ticini Graecas La tinas is literas summa gloria prostente, interprete. Verum in hac sextaedia
tione graecum contextum,tanquam non amplius necessarium, abi tulimus,& indicis numeros accommodatos : in Brasauoli magnuin indicem inclusi
Fraginetum Galeni Comm.in ii. lib.Epidem.Hippocratis,ineronymo Mercuriali Medico praestantissimo,Patavii primum in Medicina locum merito ob
Breuis denotatio dogmatum Hippocratis ex sermone xcix.Ioannis Stobaei. et Fragmentum ex quatuor commentariis, quos ipse inscripsit, De ijs quae mediced cha sunt in Platonis Timaeo,ab Augustino Gadescino translatum,Graece in impressis codicibus desideratur. 4 3 De Motu Thoracis & pulmonis fragmentum sertasse corum trium librorum, quos Gal. de hac re composuit; quod ex antiqua tantum translatione legitur: nam Graece non habetur. 4 De Vocalium Instrumentorum Dissectione, Augustino Gadaldino Medico Mutinensi interpret c. 48 De Substantia ficultatum naturalium fragmentum, Bartholomaeo Sylvanio S lonensii interprete. 1 Fragmentum quoddam exiguum, ac mendosum,quod Galeno aseribitur,cuius titulus est, sermo aduersus Empiricos medicoa, Augustino Gadesdino inte
prete . 1 3Fragmenta Galeni exaphorismis Rabi Moysis collecta. 1 3Fragmenta Galeni ex Rasis lib.contin.collecta . . Ex Athenaeo primo Dipnoseph. ena Philosophica,hoc est Coena sobria. si
Ex libro Nemesij de Anima, cap.2. 62 De morsu,qui in aegri rudine percipitur . ex incerto. 62 Ex Themistio in paraphrasi quarti de naturali Auscultich. 3.in Aldino. 6 LEx simplicio in quartum de Naturali Ausculi. Aristotelis Com. i. 63 Ex Averroe lib. Priorvin Arist i. cap. 8. 6
2쪽
SENATUS MEDIOLANENSIS PRAESIDI,
Io AN. BAPTISTA RASARIVS S. P. D.
c ijs calamitatibus , quam mortalibus barbari homines imporistarunt, maxima sempeWmihi uisa est, qua rem literariam asi
ctam este animaduerti. cum enim hac racilitate uita, & mores,
antiquitatis memoria,lcges,res faciς, & quaecunque laude digna sunt, contineantur: protecto quidquid mali huic uni assemisie demo cetera omnia attingi, atque assiisi necesse est. hinc factum uidem ut innumeri veterum, scriptorum listi uel ad nos non peruenerint,ves ita deprauati, imperfectique pellati sint, ut exiguam inde utilitatem, poecipere valeamus. ita magnum damnum philosophi ita iuris prudentia, ita multae artes nobiles, ita Graecae, Latinaeque litterae fecerunt. praeter ceteras vero di plinas hoc ipsiim in medicinae partibus usu uenis te, omnes iure, 6Gnerito conqueruntur. E enim,ut aequo animos mas, quae ab Erasistrato, Archigene, Antyllo,Mathino, Apollonio, alijsque plerisque esai is, spectarisque medicis litterarum fuerant mem riae consignata, aut plane interiisse, aut Pauca admodum, quae a Caleno,aut Oribasio, aut avitis, qui hos duo auctores sequuntur, Commmnorata sunt, superesset tam multa copiose, clTanter, udi teque a Galeno conscripta desidetantur, ut rebri ad artem, quam salutis humanx praesidem ueteres nuncupant, pertinentibus, maxima insticta esse, plaga uideatur. quantum enim detrimenti acceptum est,amitsis commentariis, quos Galenus in librum Hippocratis de vulneribus capitis: quouin librum De ulceribus: quos in s und um de morbis vulgaribus: quos in libum de aere, aquis, & locis edidriat Z videtur tamen silici quodam fato esse factum, ut, qui in librum De humoribus,quique in librum De alimento scripti fuerant, inuenti sinu quotum tres in librum De humoribus de Theodorico Florentio Belga , empti,
mea opera in vulgus emanarunt: quattuor uero, qui sint in librum De alimento, etiam in manus meas anno superiore peruenerunt. Erat hoc in gumnasio, ad quod ex omnibus Europae partibus adolescentcs propter urbis commiaitatem, & docto rum in omni gemere scientiarum praestantiam, studiorum sitorum caussa fieque res conueniunt, nobilis adolescens Sigisnundus Cra utensis. is, quod & Graecae,&Latinae linguae erat ibidiosis,ad amici iam meam se contulerat: cumque ego ita,
ut fit, de iplo quaererem, ecquos libros manu salptos secum attulisset, quod scirem patrum nostrorum memoria nobilissimam omnis generis librorum bibliotheeam a Matthia Corvino, Rege, fuisse constructam, is, ut oeat ingenuus, illico se habere nonnullos respondit: ac vetustissimos quosdam libros ostendit: praeter ceteros, quattuordecim libros Methodi a Galeno conscriptos, d iterum volumen tanta vetust te, tantoque situ obsitum,Vix ut Galeni opuscula, quae inerant, possem dignoscere. nam de principium, & finis aberant :& paginae multis in locis erant dissolutae, at
que diuulsae, &litterulae iam intciciderant, utpene oculorum et sugerent obtutum. verunta, accuratius rem expendens, cum inscriptionem miniatulam, Et tamen, decolaratam, vidisse , μῶ ut τὸ r. animaduritiesseo reliquias quattuor com-A : mentariorum,
3쪽
mentariorum, quos Galenus in librum De alimento con scripserat. tum ego ades scentem vchementer rogaui, ut, quoniam ipse in aliis rebus cognoscendis,atque tractandis stladium suum omne poneret, mihi illos libros, qua velleta conditione, tritibueret, de libris Methodi statim conuenit inter nos: de altero volumine,Vix ut mentarios illos omni ex parte inchoatos, lacerosque deisiberem, in penatii. quod cum Hieronymo Mercuriali, medico, philosophoque excellentissimo, & Galeni libros explicandi, cognoscendique propter summam,& scientiarum,d linguariar cognitionem peritissimo, significassem:acturum me pro amicitia hortatus est ad librum in Latinum sermonem conuertendum, inque apertum proserendum: ne, quod adhuc docti homines, Galenique studios Ii,denderassent, eis tamquam M ali num, diutius deberctu id quod ego multis de caussis mihi uidi esse faciendum:pra sertim vero, ut hac arrepta occasione, cibi summam obsciuantiam meam inclic rem, si dedistem operam, ut liber nunc primum Graece, κLatineia in lucem editus, in tuo ornatissimo nomine appareret . quamquam autem te appellare non debebam, in maioribus Mediolanensis prouinciae muneribus impeditum, d graui ribus aliis studiis occupatum, & amplissimi, sanctissimique ordinis principem, cui Otiose esse numquam liceat: humanitatis initiei tuae mihraam diu perspecte, magnitudo, & tua perpetua quaedam in me , don meos beneuolcntia, faciunt, ut hunc animu in in te meum, & hoc medicae artis cupidos iuuandi stladium gratui tibi iucundumque futuriim non desperem. ego tamen hoc loco non committam , quod in multonim est more positum, ut degeneristiti clari intride singularibus vim tutibus, de rerum maximarum usii, cognitione,de praeesaris limiti rauis a te gestis, deque summa auctoritate tua nunc disseram: ac dicam, quam carus sis Philippo, Regi maximo,&potentis limo: addamq; ut omnium animos beneficii benignit te,ac vitae innocentia ad te amandum, colendumque allicias: ac quo studio foueascos,quos aliquo genere virtutis,scientiarum notitia, liberalibusque disciplinis excutitos cognosciis: quantum denique florentissimum hoc Ticinense gymnasium tibi merito tuo dcbeat. haec enim, praeterquam quod testata sitiit, & industria, si ipcrant etiam epistolae modum :& tanta sunt, ut excellens ingenium, magnam copiam, eximiumque ornatum postillare uideantur: pnaeterea admonuit me, cum forte cum ipse id constitem, Galeacius Brugora,vir clarissimus, S: Senato sapientissimius,quem ego propter summam intigritatem, singularem rerum cognitionem, mirificamq; prudentiam minim in modum obseruo,te hisce laudibus non admodum delectari: illudque Socraticum tibi magis placere,ut malis esse, quam uideri:atque in hanc curam te perpetuo incumbet . id quod etiam mihi confirmauita adolescens omnibus rebus ornatissimus Alsensus Ralnoldus, fiatris tui filius. quae res etiam ab huiusnaodiscliptione mecum beneficitis tuis, tun studio hoc ad agendum, incitatum meo,retraxit, atque continui Litaque hic dicendi finem faciam:ac te summopere r gabo, si te interpellatii, mihi ignoscas: meque in tuo aere esse, tibi pene perluadeas Vale,Tici ii. VI Kat Iunias. M D LXXV.
4쪽
Hunc librum Galenus Hippocratis esse negat. SH tamen non alicuius plebeij ac vulgaris hominis esse dicit, & fortassis ipsius Thessali. Quidam
Herophilum authorem putant. tenus unumgemus est. Vecies ver. --ditate ac iccitas nitur,ct inhis forma, ac cyuantitas est,ctis quaeLm, erad Iot. Auget aurem, o corroborat, or incarnat, se milat dis imi rasciis qua infimgutissent, i .
autem pro viridio, quum id quod superingerita veratur, id uero quod prius inest perat. Exite autems Aiquando quidem prius, in tempore disseistum, aut insuperappositum, aliquando vero pauoius, in tempore dissolutum aut appo tuo. Destruit autem utranque in tempore, o post rempus,id quo extrinsecus a duosi. peringestum emo permultum tempus omnibus membri tiri implicarum est, or propriam quid formam producis, priorem vero, alia quando autem o priores estruit.Facuoastoria utini riteruenit o ώus,ctonisvesparus,ctis cibo uiuuiinnam ct in arteriam, o in musculum , ct inpelliculam.b carnem pinguedinem, anguinem is pituitam, o mediatam, o cerebrum,o mediata 'inalem,o interanea, omneu Vserum tartet, ct e etiam in caliditatem, o stiritum,ct humidararem. Alimenti verois id quodhoc nutri alimentum eis, ct quod uelut natrimentum eis, o quodnutrimentu uturum eur Principium autem omnium unum est, ct sinis omnium unus, ct idem is est, araque principium eo quae particularim in a mento probe ct male distonuntur.
Prob auidem quae praed Iasnt.Malevero, ' contrarium his ordinem halent. Succi γ,θω- suctoi tuae I ribus, ct uiribus, ct in detrimentum, ct in utilitatem, o neque laedentes, neque commoderantes, et maltitudine,et exces ,re defectu,υι licatione, aliquorum quidem,a quo=um vero non . Et omniam cuidualem Ddunt, ac iuuans, etfrigiditatem Dduns ac iuuant, etfacultatem Adunt ac iuuant. Facultaris autem varianarura sent. Sacra corrumpentes et totum,etpartem orinsecus ac in-Hinsicus,ssontanei et non stontraret, Nobis quidemssontanei,cos vero no fontanei.
Rursus autem caus lia mosinae,a obscura,et ah potentes, tia minuspotentes. Natura omni- cis Ebussubuenit. Ad hanc veroforinsecus quidem cataplasma,ulitio, g oram, Nuditas et totius,et partis. Is itas eorgiatitas uxta eodem rationem et iaprictio,et vicerano,umorsus, coras o Intran c 's h Rs cus ero et quadGn praedictis,e supra haec causa ob ra,etparti et toti,et alicui ransnalicui, excre- 'tiones ventrissecundum naturam tem urinam oris stiva, vinci teri uxta haemorroidas,uere cam epram, tuberculam arcinoma,e naribus, ex ulmone, 'ventre inde, causecundum natu νam, et praeter nasuram. crimina horum alys iuxta aliam rationem,aliquando etiam Hirer. a n
rura sent haec omni et non unaiulia Matura μnt haec omnia,et non unaledicin stiminosum, ΜHicina minet neque fruem,maae deorsum n utimento medicina primum natimento medicina malum et optirimum ad ahquid. Ulcus,crum Dis,pussenies eprase fur stera capitis manantia,t eligo,uiriliso entigo,aliquando ladis,aliquandotriaest, aliquando neque oria. Alimentum,non alimensum G Alinum-
nutrire nonporeis,nomen e fatimentum, non opus. Opus et res eis alimentum,non nomen pilos alia mentum,et inungara,et in extrema Derficiem intrinsecusperuenit. rinsecus alimentum ex ex re
mas reficie ad intima peruenit. Uurio una constratiouna. Consentientia omnia. Iuxta torius quiadem corporis naruram omnia,tuatapartem sero artes in unaquaqueZarte adopus. Principium ma gnum ais extremam partem peruenit. Ex extrema parte ad magnum principium peruenis, a natura,
esse, et non esse.Morborum disserentia in Aimento 'trisuon colore Uun ine in tuitis,in bile in ri
humoribus, in carne,in pinguedine,in uena n arteria. neruo, musculo uicula,osse,cerebro neduia 'Iastinaci,are ingua Iomaιhosiue uia entre nuginis protranues, peritonaeo membrana aluum ac ιnuMna amsectente die te ene enibus Uua,utero,cute. Hac omnia Osingularam ct particu-Iunm.Magnitudo imorum magna, o non magna em itutaris,dolo ruptura,memsedor, urinarum tuta, e fissidentia,quies, iactario,vises maginationes,morbus arquatus Ita Itus,morbus comitialis, anguis integer mus, ex bis et ex aliis naturatisus,o quacunq; alia hmo, ad detrimentu es utilitat procedunt.Labores totius o partis.Et magnitudinissigna, Atreiusadmaius, alterius adminu ,st ab utris; s ota . . . . ad maius, o abvirisque ad minas. Dulce non dulce uste adpotentia, lut aqua. Dulce adgum,velut M. mel igna utrorunque,ulcera,oculi: o gustus,o in his magis et minus.Dulceadis*m,ct in coloribus, ct in an mixturis. Dulce masso minus. Raritas corporis adperstrationem, 'visus amplius aufertur Ianior seni. Densitas corporis a res rationem, quibus minus aufertur, orbidiores. earprolepe V Marias mat
5쪽
malenem a. Sanguinis. aliaua ratio. Cibariorum ua
Pultu lo iratio, signa ianitatu morbi.
o parti .Pulmo contrariῆ corpori alimentum vero om=ra idem. Princi tum iamentispiar tus,na es, os euttureulmo ct reliqua respiraria I inilammatim bracthhmidio sicci,ngula fra rer.Verum antiquius Otrimordiati a entum re ab omen umbilutis. Rad catio vena um hepari Radicatio a terrarum cor,ex his aberrant in omnia λ Diso Piritus. er color per haec mesuri, Vis ao non una,qua omnia hic dr ahagubernantur, aliarm em a litam totius σpartis, alia adstasimultas ct partis. Lac nutrimentum quibus mirificetfecundum naturam atimemum eis, O vero non. Alys autem vinum alimentum est. O qui lusillam non ahmentum. Et carnes,e a, multae alimentis ecies o iuxta regionem er iuxta consiuetudinem alunt, partim ad augmentum, dr adesse partim ad asolum, veluti senibus. αuidam vero pra haec etiam ad robur. D ostio 'Athletica non ena natura. Habitu unus melior in omnibas inagna est res quantitas ad vires Verti ratiocinatione adoptata. Luce, sanguis est menti sunt redundantia.Circuitus ad multa consionisunt,adso rum eiusn alinuntum. Rusefus autem sursum repit in Leseor in alimentum,ct adinfantem. ViviscanIur non antinis v ιπι ι amrur animalia.Viuificansurpartes animarium. Naturae omnium nullo doctore utuntur. Sanguis alienus nocivus.Sanguis γηρονius nocivus. Humores proprν nocikLI umores alieni noctui. Humores alieni comducibiles/umores propriν condatibiles.Consonanscissonans eis. Dissonans ronsonans HLLac a ienum bonum. Lacproprium nocivum. Ocalienum noctu . Lacproprium commodum. ibus iuueni husfacile ac leuiter putrefactus.Senibus vero ad summum transmutatus.Ηis qui in vigore aetatis con uni impermutabilis. Aurationemiolas triginta quinque. Ad Motum septuaginta. Ad perfectionem, dueenii er decem. Aly tradunt. Adformam,quadraginta auinque,ad motum septuaginta .a erasum, centi er decem. Ab c. Adformam quinquaginta a primum saltum,centum, adterfectionem, rece n. Alysic. Addis riminatronem,quadra inta diroserum,octoginta. adelapsum, ducenti quadraginta. Non eis,o est. Gignuntur autem in his c plures: paWiores, secundum totum,ctfecundumpotes.is multo autem plures autpauciores: pauciores uero tot o quaecunq; alia his ilia.
Orium alimentum ex conframone. Naso bis quinque.Ma, illa o clauiuuia se comi duplicis olito triplicia. bia o brachio quadruph. iasmori quintulicia Eis quia in hisylus aut minus test a guis humidas ct sanguis solidus. sanguis humidus bonus. Sangui olidus matas. Adatiqui domnia mala ct bona hunt. Vi ursum ramum una Potentia alimenti melior tinam m-les Moles Himenti metior quampotentia. Et in humiis drsccis detrahit o app-it idem,er Ateri quidem aufert alteri vero avonit idem.Venarumpur itiones aer ressiratiostiritus, iuria aetatem et consenuaria et d/snanti unt,emnitatissigna,et morbi, emnitati magis quam morbi, o morbi mamaram sn uatis. Alimentum enim etiam Oiritus eis. Immidum asmentum magisfacile tra mutarur quamsiccummiccum attinentu acilius fransimutatur quam humidum. tinantum quodUre consumitur. . o fatale apponitur facile conssumitur. E/quicunque veloci appostione opus halet νι humidum ad reficiendasvirremedicamen optim,m. ciuiacunque vero adsucvrociori indigent per olfactum. di autem tardiore anositione opus haberat. solido Himento viantur.Musi uos ures a re magii qNam isa collique nr,excepto osse et neruo. duae e recitata Funt gre trissimulantur, etsi unaumgenus is ranisfortior unt,quam pro re V :ρνι pro ea ipsa sit is aegrius,colit quesset.Pus ex carne inmunium ex Knguinciet ex alia i miditate. Pus Iceris Himentum. Pus alimentum vena,arteria. Medulla alimentum os . opterea earu olducuntur Dortas etpotentia omnis auget et nutrit,eigermina rescis. Humiditas alimenti vehiculam s.
6쪽
Ioan. Baptista Rastrio,Nouariens, Medico interprete
Principium desideratur. - . - Etenim augeri, atq; ali naturae esse opera demonstratum est. verum haeeessici non possunt,nisi in corpore tiat alicuius eorum,quae prius in ipso inerat,c6mutatio.onane enim corpus moueri necesse est, si accessione,decessionemve capit. atque hi motus in quantita te fieri dicuntur: sicut si corpus albu hat nigrum, aut nigrum fiat album, in qualitate, hoc est in colore moueri dicimus: simili quoque modo si ex calidiore frigidius, aut cotra,reddatur: sio; ex C sicco humidum, aut ex humido si uinralterari. Iam uero si locum mutet,moueri dicetur Quod autem ipse altiscimus usu uenire, cum quid ex minore maius, aut ex maiore minus fiat, ita tamen,ut suam propriam formam seruet.Caeterum de ortu,& interitu,atq; ortum esse producti non in essentiam,interitum uero eius contrarium, quid attinet dicere praesertim cum iamdi
dum his de rebus multi Philosophi recte disseruerint,& omnia sinera motus explicauerint. Quatuor enim qualitates esse vult,& ex iis estici elementa censet tum mel ementis eos humores, Qui in animantibus,stirpibusque consistunt. eidem etiam placet in antia malibus,& stirpibus caliditate ac sigiditatem esse magis efficacem humiditatem,& siccitatem, mimisi id quod et sensisse vξ Hippocrates. Ac de hoc quidem interoes serE & Philosophos,&Medicos coiienit, primas qualitates esse quatuor caliditate frigiditacem,humiditatem,& siccitatem: atq; ex ipsarum temporatione estici cum sensibilia elemcta,tum partes omnes corporis, quae constant e particulis similibus inter se,& item insanicas quae eκ particulis inter se disimilibus constat s dicu tur.Exorto aut animali, cum persecta sit nactu magnitudine,naturales seculta D tes in ipso actionem suam obcut.quo in numero uersatur non modo ea,quae alendi atq; alterandi uim habet:sed et ea,cuius opus in augendo est:cuius quide facultatis est proprium in oes pamtes animal extendere: cum interitia in oes partes extendi,ijs solis sit, i a natura aligentur,attri butu. in sine alim to assiuenti,atq; adhaereti no potest cotingere: siquide increnietu sine humida substatia effici nullo modo pol.quo circa in ijs,qui crescunt, adhibeda cautio est, ne multum admodu,neve uioleter exerceant: ne serte ipsorum incrementum cohibeamus cit hoc scitum sit oe animal semper a primo ortu sui quotidie fieri siccius.Ne uero te sellat alteratio quod ipsam ide esse, incrementu existimes inii incremetu inquatitate,alteratio in qualitate euicitur.Proinde aliud plane est incrementu substantis,aliud alteratio.Incrementum aute progreditur usq; dii ossa confirmata sint. Cofirmantur aute in paruo corpore uel py materiae desectione, uel propter siccitatem. Desistunt aute ab incremento corpora citius, aut serius,duplici de causa. Hoe ipse proposita repugnantia, significauit, cum dixi humiditate, ae siccitaret . nouimus enim sicut plus,quam oportea ita etiam minus, abus estici de causis: ut qὀφlus est, .
7쪽
propter redundantiam humoris,aut materiae:quod minus,aut propter siccitatem,superantem, Eaut propter materiam deficientem. Quam ob rem corpus, quod sit calidius,quam oportet,si in prima constitutione medium in humiditate,&siccitate habitum obtinuit,id omnino in forenti aetate siccum efficitur: idque tum magis, tum celerius.atque etiam si natura erat siccius, idem quoque eo citius finescet,quo celerius ad florentem statem peruenerit.Cum enim omnes in linante se aetate sicci reddantur, consentaneum est,ut quod natura sit siccius, id citius ad siccitate permeniatiquare ob hanc causam . nVtendum est ijs alimentis, quae Reliqua desiderantur.
GALENI IN HIPPOCRATI sDE ALIMENTO COMMENTARIVS sECUNDUSIoan. Baptista Rasario,Nouariensi, Medico interprete
n mASSIMIL AT pro viribus um accedit, era Muperat autem q/udpriuita.
Tria esse naturae animantis opera,ac necessario tres actiones esse, quae his operibus respondeant: unam nimirum unicuique generationem, actionem,nutritionem.Est autem generatio ex alteratione, rinationeq; conflata. nihil enim efficitur,nisi ea substantia, ex qua fit animes,alteretur: neque figuram nanciscitur,nisi alterata substantia conformetur. Auctionem autem esse hartium sblidarum in longitudinem, altitudinem, & latitudinem incrementum,nemo, Gut ego quidem arbitror, ignorat. Nutritio est appositio iisdem adiuncta partibus. In hac,quod asiluit, simile efficit et,quod i a factu est: atq; hoc in causa est, cur illa alteiatione iure nominemus generatione: hac ucro, assini latio nc, Caeterv hae tres naturae facultates S prim sunt,& maxime propriae desiderat in & sivi mutuu,& alioru ministeriu. Na & quae generadi,& quae augendi,uim habet,quaedam,ut ostensum csi,desiderant.Sed & uirtus, quae nutriendi sungitur munere,multa ipsa quoq; cxpetit. Est n.eius actio,ut diximus,assimilatio,iasi possunt aut res assimilari,& mutari inter se, nisi societate,& cognatione quada in qualitatib' habeat, in siccitate inquati humiditate&caliditate,&sriniditate,&alijs omnibus,quae hasce cosequutur: quas gustatus, odoratus,a ectus,& tactus,disretias quidam appellat. Atq; haec quide causa cst, ut non omne animal quouis cibo ali uideatur: neq; cibis ijs,quibus ut alatur,ei a natura insitum est, protinus
id faciat.Qua ob re natura corporu me strix,ut qda reru suturaria Puidelia,multa in unoquoq; animalis ad alterandum alimentum accomodata instrumenta fabricata est.Qua sane ratione ex rubris flaua,ex albis nigra, ex mollibus dura, ex male olentibus bia oletia,& uicissim, fiunt quaqua haec no repente,sed paulatim efficiuntur: sicut ex sanguineos, ex pane sanguis,ex sanguine caro.Qm aut in corpore copia excremetoru colligit, ideo natura ipsoru secretione desiderauit. HQuapropter quasda particulas alimenti cxcremcntis destinatas machinata est.Sunt et particulet per quas alimentum,quaeq; necessaria sunt, in omnes corporis partes comportentur.Cumen inimulta sunt,q aluntur,tum uero et ualde distat inter sequocirca qusda alterant,cuiusmodi sunt, ij idoneum unicuiq; particulae alimentum praeparat, quaedam secernunt,ut sunt ea omnia,quae excrementorum caula facta sunt: quaedam transmittunt: quaedam suscipiunt ea, quae per corpusseruntur qusdam excernunt:quaeda sunt tanquam iure quodam alimenti,& aliorum omnium. Ae natura quidem est admirabilis,& corporum curam gerit,siquide ipsorum causa & tot,& tales particulas procreauit. Finis autem ei propositus,est nutritio: quae, ut in primo commentario diximus, est eius quod nutrit,cum eo, quod nutritur,assimilatio. Omnino autem, quaecunq; sutura sunt alimenta, oportet, ut in instrumentis,conco.ctioni deseruientibus, ut in uentriculo, iecore,& uenis immorentur. ut in eis prius consecta alere iam corpus queat:cum non possiit alimentu estici prius,quam in illis sit comutatum Quae igia
ιur oi ex parte assimilata sunt,alimenta sunt. Sed ad assimilationem nihil aeque oestri, ctam
8쪽
A Psse rectP in ventrieulo coctionem, quod ita secundam & tertiam concoctionem cibi sic illus
admittant. Secunda autem concoctio in iecore, venisq; conficitur: tertia in sinsulis partibus, quae nutriuntur: cuius causa duas illas priores requirimus . Ipsae enim se concoctiones inuicem CXcipiunt. Itaq; oibus corporis partibus alimentum pi sparat iecur: huic vetriculus: vcntriculo deniq; os. litare natura assimilat,cu superat, concoquito: alimentum, quod sit peruenit: dc cum sacultas, quae prius inerat, superat, conficit, alterat, ammitat, ac postremo nutrit. EXILE autem i, quandoque primis tempore dissolutum, aut Vpostum: quandoque vero posterius in tempore disso utum , aut Vpossum. Interdum iecur, interdum ventriculus trahit valentius. Cum enim magna alimenti copia verriculo continetur, ac iecur vehementer appetit, & aliquid desiderat, id valentius trahit omnino. at cum ipsum plenum, distentumq; sit, ventriculus vero appetat, sitq; vacuus, tum ipse trahit valentius,& ex tecore facile attrahit, cu ipse alimetum magnopere expetat illud vero sit plenu. Interdu autem cur animal non esuriat, causa est alimenti redundantia. quς in iecore est,' si v veter alimentu quandoq; postulet,nec eius adiit copia, excrementis implet. Vnaqusque tamen particula robur quodda natura sibi insitum habet, cuius usu quod superuacaneu est,expellit. &quod uis instrumentu in se trahit alimentu, quod iuxta se est dii; in se recondit. deinde,uti diximus, agglutinat de assimilat. Totius aut distributionis alimeti tres partes quaeda sunt, prima cst, cu manet in ventriculo,& concoquitur,atq; apponitur: atq; inde aliquid ad iecur ascendit. S cunda est,cu traii sit intestina, ijsq; ipsis, de iecori ad saturitatem apponitur. tu particula eius exisua in omnes corporis partes csiportaturi in ici tia scito, ventriculii ia ali, sibi plane assimilatis
ijs, quae sibi agglutinarat:& agglutinari iecori, Sc intestinis,si fuerat apposita: & in oes corporis partes digestionem,appositioneq; ossici,quod si postea animal statim alimentu sumit, intestina
aeglutinatu sibi succu perfecte assinitant,ac simili otia modo iecur. in toto aut e corpore partes alii meti,quae appositae fuerunt,agglutinabantur. Sin alite ventriculus sine cibo mancat,hoc tempore a uenis,quae in lactibus,& iccoic sunt, trahet alimetum. Enimuero naturali ii actionum &prima,& si me maxime neces laria nutritio est. Frustratur aute, vel cum prorsus no fit,vel cum di in inute,aut vitiosse: idq; aut vitio virtutis,quae nutriendi vim obtinet: aut etiam propter materiae desectione, aut malitiani; aut v intempestiue, aut sine ordine quid sit admini liratum: aut culpa cuiusda praui excremuti, aut somni exigui. quo sane ic porc cunt aut cruditatos,aut tam C ditates concoctionis, aut manca concoctio,aut in tardisc5coctionibus cernitur. Sicut etia vitiosa,& praua fit in corruptelis. Privatio vero aetionis in nutritione vocatur idcficiens nutritio,gracilitas. quaeda tamen harum causarum in viri u imbecillitatem,quaeda in uitium alimenti, quaeda in vitae studia,& ea,quae extrinsecus incidunt animatibus, reseruntur Si igitur alimetu primo distblutu,& in tepore datum, in corpore sit: exile ipsum estici ait,& per qualitatesco mutari: sicut perspicuu est ex oleribus,& panc,& carnibus singuine estici. viilio; hoc ide contingere, si posterius aut appositum aut distblutum ladiu maneat in co tu re,sua diu satis sit,natiuus enim calor in corpore vim het alterandi substantia,& materia alimenti,quod uel praesumptum,vel appositu sit. Fit aute tum prius, tum posterius exile alimen tu, habita ratione teporis, quo sumptu sit .ac magis etiam, minusq; nutrit, prout distbluitur, concoquiturve, aut secus. non tamen aeque superatur a qualitatibus,quae animantibus insunt Superari enim est alterari . Eius rei causa est, quia quarunda partium vires valentiores sunt, quarundam infirmior . Ex quo cosequitur,ut omnes superent illae quidem propriu alimentum, sed non tamen simili modo. Ventriculus enim alterat magis,eos,sed minus,quam iecur, & venae: si quide alteratio, quae in vcntre fit alimentum in sanguinis substat iam mutat: quae uero in ore,mutat ipsa quidem euidenter D in alia formam: sed non tamen persecte tiansformat.Cum autem perfecte sit tacta transso tio, unaqusque particula idoneum sibi alimentum trahit; ut ex uentriculo in iecur, ex tecore in corpus uniuersum fiat di stributio. Constat enim inter omnes, quae nutriuntur, per se tota nutriri: quaeque miscentur,per se tota misceri .Denique per se tota alterari, quae alterantur: ituque concoctionem esse alterationem, ac nutrientis in propriam qualitat c eius, quod nutritur,mutationem:& item vim ericiendi sanguinis: tum nutritione,accretionemq; ex eo erici, quod compus in omnem partem extendatur, & alatur. Qin autem in iis,qui non nutriuntur,paries cele rime restigerat itur,propterea, st ipsi rum nuci itio ex calido succo singuinis escitur: ideo ut calor ille seruetur, natura secit, ne iecur,& cor a moderato alimento destituta sint prius, quam ualida ui toto animali sit singuinis penuria: idq; machinata est quia sanguis totus cx iecore principium ducit: in corde uero, propter ualente attractionem: siquidem uehementissima trahendi actionem habet: ex ouo fit, ut nunquam possit este ab alimento destitutum prius,quam uniue sae animantis particulae ad extremam inopiam peruenerint. EXTINGUIT autem utrumque in tempore, drpost tempus, quod remsecus aridue si minginum eis, O per multum temporis armure omnibur membris implNuIum eE. Impori
9쪽
Impori unae,ac frequentes cibi sumptiones faciunt, ut pluri in si eius succi, qui crudus uoea- Exur, accumuletur: id quod pueris contingit in axime:& ex adultis, iis, iiii in otio vita traducut taut alioqui sese explent. Siquide in eis olbus plurimum est id, quod non coficitur: atq; in illis qdem propicr otiu: in his vero propter satietalcm. voracos cnim filia r. ac corpus trahit alimentuprius, qua in ventriculo sit accurate concoctu. & eo maior crudi succi coaceruatur copia, quo frequetius alimen tu additur,qa ipse superingestum dixit. Accedit etia, in pueris immoderatus motus cum in omni tepore, tum uel maxime a cibo. Scimus enim, queadmodu maxime est ad bonam ualetudinem accommodata ante cibos exercitatio, ita post cibos omne motu maxime noxium censeri nam,ut diccba, alimentum e uentriculo ante, q cofectum sit distribuitur. &exco copia crudorum humoru in uenis colligitur,ex quibus omnia genera morboru gigni solent. Atqui nemo unquam aegrotabit,qui seditio prouidebit,ne unquam cruditate laboret;ac,ne u hementiore ullo motu post cibum cieatur. quae tamen omnia pucri flocci iaciunt. quam ob rediuinus Plato in libris de legibus ita scriptum reliquit, Puer inquit, omnium cst ferarum intractabilis maxime. ac nisi plurimu natiui caloris in pueris immet,tanta serre cruditate nunquam possent.Quemadmodu autem si quis plura sumat, & cruditates, & hi mores crudi gignuntur:
sic etiam si pauciora ingerantur, corpora refrigerabuntur,ac laedentur. lcbet. n.alimcnti quan- Flitas proportione respondere perspirationis quantitati.bi aut nihil a nobis deflueret,nihil opus esset alimento: qilia pristina substantiae moles ad Omnem aeternitatem teporis conseruarctur. nunc uero cum animat tu corpora perspiratione, quae sit permeatus, qui sensum nos lium effugiunt,dispentur, idcirco alimento indigemus. siquidem nutritio ost expletio eius, quod euacuatum est. Cu igitur aut tempore accommodato ad alimentum ost re dum, aut post illud tempus quispiam assidue cibum det,llic id neccstario euenirct, ut uti uia que aliment si h betctur,ut superioribus etiam verbis censuit: & nativus calor extinguatur, & Lilacatur: ut statim cum ipsis concoctio ciborii, probi sanguinis origo, partiu animatis nutritio, & excrementorii euacuatio debilitetur. Contra uero,siquis tantu cisi sumat,qua ritu possit conficcre, tum & calor ipse a Gaugcbitur,& caetera omnia, quae dicta sitiat, probe in animantibus ad ininistrabunt tir. Idem quoque patietur animal, si id, quod extrinsecus cctinuo adhibctur, multo lcmpore si mitcr Omnibus membris implicatum M. Significat enim, id neque a particulis trahi polle, neque concoqu. neq; etiam ullam ex nati iralibus actionibus cilici. G Fac nisi utrunque recte faciat, omne genus malorum bonx ualetudini ad- Guersaturum, sperandum est ET IDEAM produxis. Vocat ideam hoc loco serinam,& slpeciem alimenti.Cum enim cibus eoncoqui incipit, tune pristina forma mutatur. Huius rei signum est id, auod per totam nocte in dentium interuallis relictum est: siquidem propriam formam non seruat: sed unius noctis curriculo ualde immutata
uidetaar. ncque enim panis exquisite: ncq; caro est caro, sed tale quidpiam olet,quale etiam os animantis,cum in coctionis instrumentis propria in formam nanciscatur,ac uel in sanguinem, uel in pituitam, uel bilem saliam, uel atram conuertatur: quos quatuor humores appellamuS , si Hippocrates multorum morborum causas esse docuit. χ Meum autem librum in manibus omnium esse arbitror. 45 erit autem haec ut totius rei summa quaedam. Quatuor igitur humores in nobis sunt secundli natura. Hi cum quantitate cxcedunt,& in qualitate alterati sunt,morborum causas a scrunt. Caetrium ilhyeme redundat pituita, uere sanguis,aestalcflauabilis,aut uno atra. Quae cum docuisset,&ite haec, contrariorum medicamina esse contraria, elementum nobis tradidit methodi, quae ad a
tem accommodata est . ad quae cum aggregasset, quae in Aphorismis habentur de morbis, qui quoq; tempore,&quaq; aetate uigent, ad ipsa clementa quasi syllabas attexuit. Sed ego breuiaxatis causa, ipsius uerba nunc afferam. Primum enim alimenti principium,ut in illo dictum est,os, stomachus, de uenter est. Secundum, uenae ex tecore in uentrem pertinentes: in quibus primis erici sanguinem,ostensum est. Tertium est iecur: quartum post iecur,est uena caua: siquidem in i si prima sanguis ab ex ci ementis liber relinquitur.ab hac autem uena,sicut aliae omnes anim
iis particulae, ita etiam cor, alimentum sumit. quare perspicuum est, formam efferri, & produci, si nutriri animal debeat.
COM MUT AT pristis m, G descendis. Pictum est, concoctionem esse est crati opem iu qualitate, coiri; a vcntriculo cibos sibi ata miliat
10쪽
A milante, effria sti enim nuaed 1 eκ quatiabresementisco secta temperies, qua mictat si conpotis ventriculi faviti est altera trinis ciboru caula.& hoc ad asendi i maximai ne a filiasistiNecesse enim init quod alit alteretur, tu in ςius ini silicii rinat arani utatur quo circa uentriculus constringitur ad cibos, & accomodatu sibi humorem indocti est, doni: expletus quicquid excremeti superfluit, in ieiunu expellat. Quin modum aut iecur tum ex ventriculo, tum ex intes linis alimentu per uenas attraxi trita quae post ipsum sunt per alias u
nas in se illudetrahunt tu dein ps ex his alia:idq; fit usq; du in omne an sinantis particulam alinientii peruenerit. Est enimin comentarijs de ficultatibus naturalibus molisti luxilium
potu in omnes corporis partes per transumptionina coportari. ad hos autem persereiados, uenae, ueluti canales quidam, a natura factae sunt. ac primum quidem uena magna: tum ipsius ad
portas iecoris propagines,& productiones tot num cro,quod iecoris fibrae sunt.Sed & de uenis di de ipsarum, itemq; arteriarum principio, in quarto commentario addita uerba, Radix uen
Quae ante di ista sunt, concoctione' ta me significantola.nam quod dixit exile fieri aliment si,
tum alere, cum concoctum est, Crudi cnimhuniores alere non possit it prius, si concociti sint. Enimuero cu quotidie mas a stil,statariae pars an Oibus animantibus dcfluat, propter calorem innatu , ipsorum corpori maxim cessaria est concoctio. quocirca ut iustus caloris modus servetur,cibis, potio indush; opiisὰst. onia aut quod a singillis particulis demiit,tale natura est qualis est ipsa particula nihil aut coria,qus edimus, aut bibi inus,tale prorsus curi lcosuit naturae necessariu, ea immii Iare trano erem cadem alendo corpori similla praeparare. Excrementa uero,quae per alteration E fiunt, extrudit illa potentia,qua expultriccm vocamus: siqui de omnis Drticula id trahit,quod in ad ipsin, immodatu,& reiicit alienu, quod'; attraxit ali rati& quo tepore alterat, retine S cinistringit. haecque alteratio usq; dum au similitii di ne imparti quae alitur, sit facta mutatio, ν iocatur Concoctio: cum uero ia particulae apponitur, nutritio. quare quis est,qui non norit, concoctionum csse quanda alterationem,& mutationem eius, quod nutrit, in accommodata es, quod nutritur, qualitatem e atqircalteratione a calore cilici, C itaq; cita nutritionem,concoctione,& humorum omnium ori sine i igitur hoc est concoctio, est menturi; in uentriculo sumit qualitatem accommodatam et , quod ni atriendii est, certe planum est, aluum tu in uentriculo concoqui adoc tamen minime placet Asclepiadi, atq; Eralistra .qtioru alter neq; in uomitibus, neq; in ructibus, neq; in disiectioniblis qualitat Eciborum cometam unqua apparere censet: atq; adeo stultus est,ut cu ueteres, ac praestantes uiri dixerint cibos in ventriculo ad bonitate conuerti, quaerat non eam bonitatem, quae ad potentiam perti net sed ea, tuae in gustatu cst. Erasas ratus est ri culus,& imperitus: quia cu aperte dicat Aristoteles, concoctione elixationi similite es e, quam in sententiam hoc dictum sit intelligere non potest. Negat enim uerisimile esse concoctione similem esse clixationi, ius leusi calore habeat: tanqua oporteat aut ignem ad cnt c, aut sammam semper uentriculo subi jci,sicut lebeti: aut
alioqui cibos alterari ab ipso non posse. Sed de horsi & stultitia, & inscita ditium est nobis intamcntarijs, quos de facultatibus naturalibus edidimus.Nunc uero qui narina semper conc quit istribuit, sanguinem efficit,apponit, a lutinat,&aissimilat, scire coveni non consueuis se alimentu ex uentriculo emitti, nisi sit pellecte concoctis. Cum uero perfecte concoctum sit, tu os infinius aperitur, de cibi per ipsum facile excidunt. Si uero acrimonia quaeda uetriculum mordeat,tunc citius, goportet, alimentum adhuc incoctum abiicit. Rursus multitudine qua D doque oni istus, aut his ambobus coeuntibu , male affectus, diauliceis corripitur. Siq; in hoc morbo nativus calor debilis reddatur, prosccto neq; recte cibos concoquere, neq; sangit inem reicere,ac multo minus distributionis munere si ingi pol.Facultas quoque sanguinein efiiciens, ad proportionem citas,quae in uentriculo concoctioncm obit, interdii prae imbecillitate hum trem cum, qui sit in uenas distributus, quamuis osse moderatus uideatur,non alterabit. Praesem tim cu non coctis, de corruptis in uentriculo cibis, piobus in iecore, de uenis cisci sanruis non possit. In quibus igitur cibi recte concoquutur, iis ec sanguis probus,& moderata copia carnis lefficitur.Saepenu ni cro autem uitiosae coitiones fiunt,quod ea,quae sumpta sunt, aut pituito si ia,aut biliosiora sint reddita: aut aliam cprampiam cori uptelam contra naturam contraxerint τ aut cruda, Sc immutata diutissi e permanserint, de fiatu impleta sint. Itaque alimentum num. quam nutriet prius, quam recte sit concoctum,sicut ipse rite censuit. IDEAM priorem commutat, estis terdam, cum prisres heberari . Priorent alimenti formam mutari, de in eius,quod alitur, natura con ureti, siquidem recte sit
concoctum ambest a nobis,de dictum, de demptaratum. Videmus enim saepe ninu, quo ucsciia.