장음표시 사용
21쪽
iam quicquid praeter naturam sit in corpore, morbus statim erit appelladiis: sed id deniq; quod Eprimo actionem isdit.Qi md uero hunc antecedit causi nominanda cst.Causae igitur ratione dam manifesta, quaedam abdita sunt. Quaedam fieri pos Iunt,quaedam non possunt: ut quaedam
a tali causa fieri possint, quaedam non possiit: id quod pro potestate causae,& prout apta si res, quae facienda sit, accipiendum cst. N ATUR A si cis omnia omnibus.
Omnes sere & Peripatetici, & qui Hippocratem auctorem habent, natura . ut artificem omat Iaudibus. Erasistrati uero studiosi non id perpetuo confitentur. Illii quidem Principem admirantur, ut Deli, & oibus in rebus uerum esse existimant. Q Dd si ita sit,s,rofecto multum a ueritate aberrauisse Philosophos Peripateticos putandu est, quibus nihil placet eorum,quae Erasistratus censuit Verum si Peripatetici rccte in naturae conic platione sunt uersati, ut pci riculi omnibus est, nihil erit Erasistrato magis ridiculum. Is n. ait, Periptareticos nihil de natura rceic se a se.
Qa ita falsum est, ut si es in Aristotelis, ac Theophrasti libris sit uersatus, is ceu com PtariCI Physiosogiae Hippocratis illos coscriptos esse, si arbitraturus. Etenim calida frigida, humida & sc- Fca agere inter se, & pati princeps Hippocrates, scd s Aristoteles rccte affirmauit: nutriri qlioq;
per se tota, quae nutriuntur: & quae miscenturi omnia, per se tota misceri. Pari modo quae ait rant, per se tota alterati. Sicut illud quoq;, cococtione alteratione quada esse & mutatione eius quod alit, in propriam eius,quod alitur,qualitatemaum ius de gignendo sanguine, ac nutriti ne, deq; incremento habentur,de item alia multa dccreta ad ortum & interitum animantium,&ad bonam ualetudinem, morbumque pertinentia. sunt Hippocratica simul, & Aristotelica. Ex tot,talibusq; sentent ijs una sela reperitur,de qua Erasistratus cum illis uiris conseiulat: hoc est Naturam alicuius rei causa facere omnia,ac nihil tria stra Idq; interdum quidem ait Erasistratus non tamen idem tuetur: sed plus millies euertit: siquidem de Erasistrati sententia lien sine causa factus est: sic omen tu , sic alia sexcenta . Qua ob rem licet intueri, sermones ab illis mandatos linteris, neq; falsos este, neq; parum concludentes, cu interim Erasistrati libri tali ii plenillimi coperiantur. Ridiculum aut E cst,cum optime cxaedificata nauitia, aut domum,aut lectica uideas, licet artificem ianores,ciam sine arte, & temere,& semina facitam existimaret cum interim artem raro a fine sibi proposito aberrare: sortunam raro cunde consequi, es statuant. Si etiam absurduest, inutilem,& no artificem putare causam fabricae corporis nostri, si modo similituditae iudici j Gin aletificibus, qui conuntur, cum ijs, qui non uidentur,sseruare uelimus. Hoc autem si quis ipse per se in anima ii uelit ex pedere. is mihi Asclepiadis ,& aliorum multomni temeritate uidetur in agnopere danaturus. Si uero causam discat, cur nihil frustra factu sit, & omnia in corpore ad usum vergat, uel ex eo naturae in aialibus & Puidentiam, & arte credet. Quare Hippocrates, ud qui primus naturae opera norit, hanc admiratur, et perpetuo praedicat: ut& iusta iii initici,& sistam animalibus ad omnia sussicere dicat: & ipsam ex se sine doctore,quae op is sunt, cilicere. Si uero naturς prouidentiam, ac sapientiam quispiam uelit accurate cognoscere, id poterit percipere, si in de iactionibus spectet,& co sideret, iuste iacian secus suas portiones Oibus partibus distribuerit: sed alijs maiores,aliis minores, sit imperet tarquatae ni intria satis crat,aesti inata accurat te cuiusq; dignitate,alii maiore, alii minore portione tri it runicuiq; uero tanta dedit,quatam tribui erat aequissimum. Sic Hippocrates uocat medicum naturae administruin, eu inqua qui poeuera medicus sit,nsi pharmacopolam quendam de triuio. Hicin .im abest, ut merito naturq administer appelletur, ut potius inimicus & aduersarius naturae, atq; aegrotantiu nuncupari tum d bcat Perinde enim par est efiicere medicu, ut naturam semper facere intuemur. Ipsa enim innumerabiles machinationes conservandorum corporum causa ad inuenit,cum quassia partes cir- si cum uestierit, ac clauserit, negii exterius exuperet: quasi la perforarit, & dilatarit canalesq; induxerit, quibus modo alimen tu, modo mitigerationc,spirituq; traherent: simul et cxcremeta per alios cras Ia per alios tenuia extruserit. Omnem profecto de usi partium scriptione huc imprudens transferam, si omnia naturae opera deinceps recenseam .Haud igitur mirabile est i ait, Naeturam Oino sufficere.naturae. n. ut ipse quoda in loco scribit, sunt morboru medicae: propterea' si natura ad animantis salutem molitur omnia, consentaneu etiam est, ab ipsa principe morbosi curari, aut dum copiosum sudorem effundit, aut per urinam, aut per aluum, aut per uomitum humores noxios excernit. Id aute saepe fieri cernitur ab ea patientia, quae in corporibus incis, quae ab ipsa gubernatur: qua Hippocrates natura appellare consueuit. Hanc quide & indoctam de no didicisse ait, sed in cilicere,quae oporteat. squidem ipsa sine magistro nouit,motus uoluntarios ab omnibus cilici animatibus. Haec aute effici, nos euideter coenimus: quomodo aut fiat, hoc uero huinania ingenium superat nec magis quicqua,quam admirari, possumus intelliger Ae natura omni tepore in animali admirabilia commeta machinatur. Etenim nemine prsterit quo tre praegnans scemina est,quo os uteri constrictu accurate, cogi utinatumq; sit: sicut nemo
22쪽
A ueniret:& cum ipsum perii aderet,nulla partem sauciaret,aut i derct. Ia item secultates, i in scetu iam uint, adeo adauget,ut no solii alat sed et sapiat,intelligat,&oia sere dignoscat,atq; agata quod eli naturae non modo sapientis, sed et potestatis argumentum.Sed hoc no est satis. a q omni u en maxime admirabile, ipsa essecit,nimiru ipsa a nemine docta, & citiae non didicit,ania mas,quod naicitur,omnium partium actiones docuit siquide non modo os stoniachiim,& uentriculum alimenti instrumenta praeparauit, sed statim docuit animal,quomodo cis uteretur: ti- cultatem qu dam sapientiae ipsim a sese docta animali ingenerans: cuius impulsu singula ania mali: d actionem ducuntur,& alimentum sibi accommodatum exigunt,& caetera omnia deinceps faciunt, de quibus disserere, est alterius disputationis.
Pigua sit medicinae pars, maximeo; utilis cPseatur,docet hoc loco si ast fui, tib hu- - '00ςdςli 'quant Praeter.n. qua D mulis a natura caiian pi silpu,p dictioq; saepe uarientur: prosecto multa et medicorii hi RRIM R,Uiὴ pipi unq; recte gubernant cm, licet intueri.Etenim quida c medicos quidem arbitrantur,nisi quis'; msiorum ad aegrotum ingressus, se succi mP00 x, ue persundat, uel clysterem indat, uel uenam incidat, uel . x ic qiiidpia faciat. Ac si quid horti ab ipso praetermissum tu ui iratur Hippocrates autem nobis indicat,quoties huiusmodi homines
au X3rotum accedunt,haec j; no in tempore faciunt,toties errare. Quomodo igitur possunt aut praedicere, cum tanta errata,& quae naturae,ut ita dica,repugnet, interce- mcdicinam facere, lebet facere quae oportet,& sit peruacanea, i Portuna,& noxia omittere. Deinde uero et aegrotus in rebus Oibus sit facilis ad parendum meu: quicquam perantemperantiam delinquat. Deniq; qui assident, nihil peccent, ut neque ii acundia aegi O concitent, cu aliqua in rc peccant:aiit dolore asterant,cum quid importune nunciant: aut clamno alliciam, cum quid diminut C praeparant. Si autem neque modicus, nequeae olus neq; quisqua corum, qui ciuem ait ident delinquat, neq; oxiicqua errati comittatur in ii et u extrins cus adueni ui .r, uerum erit praesagium, uera que praedictio:& naturae nullum inpedinsentum a Ciei etiar.Cum aut enatum aliquod commissum sit quantum id sit, expendendu erit. Maxime aut in uictus ratione institueta artificem esse oportet .Hic enim solus errorum uim disquirit,& pe nolcit:& solus noxae magnitudinem habere perspectam potes Scimus enim, moibos,qui promius periculo uacat,propter errata fieri diuturnos costi euisse. Qui uero incolumitatem pollicentur, non in sine periculosis symptomatibiis, eos cilici lethales. Qitinetia ii,a quibus periculum Omnino abest, multis, magnisq; erroribus deinceps comissi in lethali ii naturam incidunt. Ac ni nil mirabile est, cum et in bene ualetibus magna errata morborum mortiferorum causae sint Oportet igitur medicum studiose dare operam,ut & praesagiat,& curet,& noxae magnitudinem accurate pernoscat. Ita.n. siquid soris incidet,aut aegrotus peccabit,aut assissetes no facient que
E corriget,si p'terit:& praedictionem niutabit.Et initio ipse non errabit,neque cataelasilina superdado,neq; liniendo,n inungedo, neq; in particulis corporis denudandi neq; in i Ide calefaciendis,aut restigerandis tempore minime opportuno: neq; in constrictioni morsibus,ncque rebus pingiiciacientibus adhibendis, neque in aliis rcbus,quarum ipse mentionem facit, administrandis. N- committi iniuriis in rebus , quaru ante facta metio est: sic intus fuisti; -- '-xςmpQ turi Interdum enim humor, aut compuli uit,uel qui sis, qua par est, copiosior, & incoctus, aut etiam omniu humorum redundanti, morbi causam assert interdum idem ficit immodica, ita tempestiuaq; euacuatior sicut et solent
id uel in humore,qui morbum gignit,uel in affectione morbosa intelligendum est. γ
his , . . f.' - 'st η'ς to quatuor esse naturales secultates. Cum auid unaquoque particula animalis humorem,qui ei conueniens est,in se traxit,haecq; scrine est naturaliumn facultatum
23쪽
facultat si prima: deinceps scie dum est, particula non prius id alimentum,quod attraxit excer- Enere, quam uel ipsum instrumentsi, uel pars maxima coru,q illo cotinent, in cotraria assectionsittanii erit .Postqua igitur particulae sint abunde expletae cibis, tu qd reliquia est, ta qua onus alienum Gij ciant. Sic. n. facit uenter, sic ucsicae, ubi quod uis corum,qtiae attraxerut,uel multitildi ne distedat, uel qualitate mordeat, molestunt'; reddatur . Eodelaui; modo uterus. Idcirco interdum abortus tit, quia distetus P pcrat quod molestia est,abij cere. Quod di fit c si humoris in se essusi qualitate mordet. Interdit et fetus editur,& ut decet,in lucd irrosei t. Eimia. ollensionis triplex causa,aut nimia moles aut aliquod pondus, aut morsus. Mole intelligo, cum ut rus non fert, ut amplius distendatur: onus, cit, id qd continet ui sit pra ipsius uires sit: morsus, cli ea, quae alijs in partibus prius cotinebant, illis disruptis, in ut et u sint est usa. At in ud triculo morsus uini euidentes propter plurimu ipsius sensum dic ut et in ut cro,& ucsica lotiu excipiente. a re ne-ccsse est unaquaq; particula aut multitudine opprcssam, aut propter qualitat cm in niordacem acremq; mutatam,desiderare cxpulsionem, Ex quo fit, ut cxcretioncs & siccundum naturam,&praeter natura fiant, ut alui,sudoris, sputi,totij, muci,&aliartim rerii multaria. Sed c si simul euenit, ut facultas attrahendi humoris & facultas alterandi totum, quod atti acium cst,cGiicere nopossit, ideoq; multa gignatur excrementa: facultas autem expelles eo tempore deterius, & im- FDecillius, qua prius, moueatur: necesse cst ita magnam excrementorum uim in carnibus consistere. Atq; interim P excrementi specie,& multitudine alias alia fieri carne modo tumida, modo flatus plena, modo ut in hydrohibus est. Interdum uero Et praeter naturam excretio sit,uel, ut dictum est,pe aliquam iacultatis noxam, uel irritationem importuna, uci uitiosum motum, a quo facultas excitatur: aut propter Ora uenarum adaperta, aut propter instrumenti alicuius ruptione, aut crosionem. Qito in num cro est sanguinis citu ito,q genere ipso praeter natura esle
magna ex parte uidetur. Interdum in secundum naturam fit, ut cum mulieris sanguit ad per ut rum excernunt. At caetriae omnes sanguinis euacuationes toto genere pririer naturam sunt: ii uero, sola multitudine praeter naturam censentur. Quae aut iromuntur, Expelluntur alias
ut immodica,& uentriculum praegrauantia: ut est interdum alimonti copia: alias uero, ceu quarangant & mordeant. Quo in genere sunt acida, nidorosa, aut amara: & item biliosa,pitiariosa,& serosa excrementa: quae uel ibi de gignunt, uel ex totius animantis habitu in ipsum consu sit. Praeter natura uero, si uel cococta sunt, nutrire no possint. Quocirca videmus saepe no solli acida, salsamq; pituitam, sed etiam dulcem in uentriculo collectam ad uomitum ipsum impliere. Sed di sanguis ipse in uentriculum cisusus, eo pacto ipsum uomere cost. Urinae alite excreticine, Gsicut etiam seminis,& stercoris, naturalein esse, nemo opinor,ambigit. Videnius tamen suad mque magnam i qiij copia cxcerni, cum natura nec corpus purgat ncc molesta amouet: sed sicut accidit, ut sudores, de alui deiectiones, ut symptomata redundatim iitiosbrum humorum, qui
sint in corpore, excernantur,interdum uero a natura expurgentur.Si uero memoria repetas, ut
sat urinae secretio, profecto ea res admirabilem tibi in regendis animalibus naturae prouidelia indicabit: idqι cum ob renum fabricationem, tum uero ob urinariorum uasoriam origine, alia ex renum uentriculo duc ut . Vt nisi ad hunc modum facta essent omnia, aut perperam, aut ne omnino quidem urina secernerctur,& uacuaretur.Etenim uri n. v diglaotio ualde utilis est, praecipue autem in morbis acutis: ut in libris praes tori ni dictu cst nobis ina quam Hiplu,crates
etiam consueuit, ubi alisuod instrumentum respirationis laestim sit,urinas intueri: qtiae si secundum naturam sint, in solis respirationis instrumetis periculii uersatur. Sin hae quoque praus csse uideantur,tiinc instruinctum quoq; nutritionis male affectum cseostcndunt. Ia uero cum ii eriter male affectus sit,ipsiusq; affectio ex deiectionibus dignoscatur, tamen etiam facit iii ins nictionem: qui tenuis cum sit, cruditatem humorum uenis colentorum significat .Quo ctiam in do in uentriculi, thoracis, pulmonis, neruoruq; aflcectionibus urinae speetandae sunt. Ipse autem Hdeinceps sudorem commemorat De quo, utpote qui secundum natura no sit, aliquis cotrouersibitur. Diocles de hoc cst studiose argumentatus.Sed hoc decretia mihi plane asperum,& p ter euidentiam esse uidetur, cum tamen ab ipso uel maxime accomodate ad persuadendum csi firmetur. Nos autem Ps ectum habemus, sudorem ex eadem gigni materia, ex qua urina,& eodem modo exoriri. Vtrique enim origo est ex humore epoto, qui in corpore calefit, δι aliquid biliosae materiae assumit. Verum ut medici plura, quam par est ,de urinis, ita de sudoribus aut nihil, aut certe potius non necinaria conscripserunt. Etenim natura semper dat opera, ut sanguine expurget, quodq; uitiosum est,ab eo secernat,& a partibus principibus modo in uentre& intestina, modo in extimam superficiem detrudat.Sed cx ijs quscunque tenuioris substantis sunt,ea cutim egrediuntur, partim per eam perspirationem,qui sensum effusit: partim ut sensupercipiuntur, ut sudores. Quae uero crassiora sunt, ea pertransire cutis densitatem no possunt: sed aut medicamentis,aut purgationibes, aut clysteii bus,aut uomitibus euacuant. Promptius autem per aluum euacuant humores,qui in Primis uenis sunt: qui uero insint in ijs, quae in iecore sunt, pcr urinas: qui uero in toto corporis habitu per sudorem: sicut, qui in capite, aut per palatum aut per nares, aut P utrunq;: qui in amplis spatiis thoracis,per guttur simul cum tuis.
24쪽
A Qui denim in renibus,aut vesica sunt per urina. De sputis aut hoc intelligendu est,quaeda ips
iu cile sipumea,quaeda salia,quaeda rufa,quaeda pallida, quaeda rubra, quaeda nigra. Ex iis spumea pituitosum suxu indicant: statia biliosum sinceris. 4aecunq; aut rufa sunt,ea biliosum q' de fluxu significant, sed non parsi seros excrementi esse cu statia bile comistum . Sic nigra, ni lancholichu esse nux si ostendunt. ς vero magis rubra sunt, plurima sanguinis, sed parvi amare bilis habere humore attestatur. qu, ob rem quod huiusmodi cst,Oium est sputoria mitissimia: sicut nigrii est olum perniciosissimum.Caeterii quo siputa in acutis morbis expedenda sint, non est necesse dicere in praesentia: siquide senex de cis nunc non disserit: sed in libro de ratione victus abside locutus est mosq; in qbatuor in illia libria conscriptis c6mentarijs rem ipsam explicauimus .Quare ad ea, si deinceps sicquuntur,nostra se conuertet oratio. Addit, nauci, uteri,per licemorrhoidas,&c. De quibus sigillatim agendo, non est producenda longius oratio: satisq; erit eatenus de iis loqui,quatenus possit quispia intelligere, euacuationes fieri partim secundu natura,alias praeternatur quod i a nobis ad ostendendu propositum est: quemadmodu de muco illud scire conuenit, cereuru saepe expurgari hoc euacuato. Instrii mentsi enim olfactus intra caluaria existit, in anterioribus cerebri vetriculis, quaporosum etia spiri ru continent. oportebat B enim operimen tu quodda tale ei circumiectu me,quale & tueri ipium posset,& transitum sensibilium no impediret Quocirca hoc operimen tu rarum factum est. Vnde saepenumero a partibus superioribus colem in fit excremEtoru euacuatio: quas m mete antiqui, mucos iuniores,exHippocratis sententia nuncupat. Prodicus in id quod ab Oibus . sue vocatur, cuius albus cst color, D mra, hoc est mucia appellat. vero nominat ipse id, quod in humoribus ustu, &veluti Rapra modii coetum est. Excrementu aut si, quod a cerebro defluit,sertasse quispiam non rite pituita, sed imicu,& grauedine nuncupabit .Quemadmodu aute pituita,quq in ventriculo, intestinisq; consistit,co modissimc celerrimeel; vacuetur,naturae inuentu in libris de usu partiuexposivimus. uero pituitae in venis coportatur, cu ex usu sit, nullius est uacuationis indigens.Sed si ire oportet, pituitae unu genus utile essie, ac secundu natura animantibus: aliud inutile,& praeter natura: quae dulcis est, ea esse animanti utile, & ad eius natura accommodatam: quae acida, salsaq; facta est. acida,perfecte incocta esse: salsam, c6putruisse. Atq; haec de muco satis esse mihi videtur in praesentia. De utero pauca dicentur. Ac primu utrum vulva,an uterum appellare oporteat ca parte, qua natura mulieribus ad pariendii dedit, liciti esse no debemus. Deinde sciendu est,quaeda est quae tota animantiu corpora expurgant: quaeda,quae parte ali-C qua. Haec aut interdum praestant,quae totu corpus p ursant, inter tu,quae una particula uacuat: qualia fiant quae per palat si,& nares excrementa capitis educunt:& quae per tussim thoracis partes, pulmoneq; purgant:& quae per urina serosum totius sanguinis excrementum educunt. Degenere aut e totu corpus purgantium sunt,quae per uteru,& per hoemorrhoidas euacuant,& it si evacuatio quae fit exercitationibus, frictionibus,& quouis motu. Quod ad uterii pertinet, causa est,qci ex olbus corporis partibus ut cri plurimas,maximasq; venas habent. Itraq; facta intemdu mensiu suppressione,multa symptomata conscqui solent. Q asda aute sceminas aliquis eius partis dolor cu grauitate coniunctus confitctat: aliquibus in coxa dolor incidit, aliquibus crus illius partis claudicat.Si uero menstruae purgationes diu supprimatur, tunc & inflammationes,
di tumores, qui γλιιατα vocamur, in extrema iliu parte excitatur: praeterea dolores lumborum,
colli sincipitis,& sedis oculoru,& uehementes subres .Quibusda tot iu aeere it: quibus sa ne spe quide. auorum nihil accidit iis, quae integre puruatae sunt. Vt igitur multa symptomata comitantur mustruas purgationes reicias, sic immoderatas euacuationes sequutur haec, coloris vacuitas, peda tumor, & totum corpus sub tumidum. in etia hoc malo affectis mulieribus, &concoctio & appetitus ciborum uitiat.Merito igitur i pie in Aphoii simis scriptum reliquit si me
D struae purgationes copiosiores sint,morbi accidunt.Si non fiat, ex utero morbi cxistunt. Vt te multae causae sint,quibus copiosiores, si par sit, aut etiam pauciores excitentur menstruae purgationes: atq; ideo multiplices morbi exoriantur. Ide in euacuationibus, quae sunt per ora usnarum, i hcemorrhoides nominatur,videt contingere: sis uide multa inde mala cosequuntur, sicut ex diuturnis haemorrhoidibus suppressis, aut immodica evacuatione ad extremum frigus holem ducentibus aqua inter cute saepenumero collecta conspeximus. Hoc autem non omnes
medici norunt: cu in Hippocrates & hoc ipsium,& alia multa perspicue docuerit. Sed quicunq; uere in illius sunt scriptis uersati, ij stili quo licem orrhois fiat,ab ipso didicerunt. quo aut e multi morbi inde oriantur, ut tormina intestinoru, ut variccs,& cum haec sint,no semper esse prohibenda,sed interdit adiuuanda, uel natura quiescete,totum ei negociu csimittedum, cum ita expediat, illi abest,ut illi sciant, ut ante ic pus remedia adhibentes, in faciant,quae nullo modo facienda sunt.Vidi etia his euacuationibus cohibitis ultos melancholicis humoribus suisse correotos: alios dolore lateris renuit; vexatos: alios cum sanguine euomuissent,& aliis conflictatiellent symptomatibus,die suum ob ijsse. Quemadmodu aute in cute, & totius corporis partitibus lepra, scabies, impetigo,verrucae,ihymi, tormicae, claui, tofo; sic in ano licem ori hoides cγcae,fissa, pcidclia,couylomata pylicto,aliam multa tingunt:scetia tubercula,qφυ - diar. Quorum
25쪽
Quorsi quaeda admodsi calida sunt, & cli uehementia quaeda prodeunt: qua da frigida siccaq;, Epermulta alia iliter haec media exi sibi: quaeda exacte media coru,quae dicta sunt quaeda a me, dio utrinq; parii distantia: alia pilis codE modo in utranq; parte: quaedam sium mis uicina, aut a me dijs quod amodo & summis pari spatio distantia. Phymata alit appcllant tumores praeter natura qui maxima ex parte sine externa causa oriunt.Videntur aute in abdomine.thoracco; nasci. Uxda acuta sunt,& fastigiata,quae ipse meliora ine latis scripsit. Comendat et ca,qus Georsum vergunt. Quia eis adapertis,materia facile dc suit. Sicut etia dura mollibus deteriora sunt. Quinetia Oium tumoru, qui praeter natura sunt, varietas cxistit e natura eius,quod influit: sa- tuosi. n.magis sunt, ubi materia statuosa copiosior accessit. Magis uero inssamationis participes,
ubi saeuis: erysipelatis,ubi flavae bilis humor: cedematis, ubi pituita: sicut sciretiosi, ubi uel crassus, uel ualde IEtus sit humor is, q parti ifixus est. Pari mo atra bilis sine seruore cancros eis cit, eosq; si acrior sit cu vicere.Crassiis aut est is humor, qui cancros gignit. Quocirca e vasculis in
circii iniecta carne non ad modii excidit. Ac sic quide tumores cancri natura imitantes, in omnibus particulis, praesertim lucro in mamis mulierii, quae naturali purgatione no amplius expurgantur,oriri selent:& ab excremento incla cholico origine ducunt: quod cita morbum,qui dicitur Elephas et scit. pe etia ad varices decumbit, & interdit ad cuic ira uniuersam expellitur. FAc cancrum qui de imi piente curauimus: cu uero ad notabilem cst perductus magnitudinem , nemo sine chirurgia sanauit.Simili quoq; modo tormina intestinorum a flatia bili exorta, saepe sustulimus. At si quae essent ab atra bili excitata, ea uero prorsus suerunt insanabilia: siquidem a cancro, cum ulceratione coniuncto, nihil differant, o
Promptissime in os,& nares csi portatur. Excidunt uero & in oculos, ac nonnullis in nures. Dccursum porro excrementi in os tu gula excipit, tu aspera arteria. Si vero acris sit su-xio no solum uoce laedit, sed cita grauissima quaeda accedit erosio ut cita pulmon E saepe exulceret ina ob rem dictu est, vomitibus & deiectionibus ventriculii euacuari, intestina iis solis, si per infernas partes deiiciuntur: Sicut etia caua iecoris: renes,& vesica,& gibba iecoris, si multo, uitio qu succo sint restita, medicamentis per in sernas partes deiicit tibias,&purgatibus cxpurgatur: si modico, per urinae meatus. Ccrebrii uero, ut dixi, per palatii, nares, de aures: thorax& pulmo per asipoea arteriam,dc fauces. Pcrspicuum aut est, & palati, & narium euacuationes esse naturales: ut per has partes cerebri excremeta dat uando expurgentur. Per aures uero, pre citer natura: in infantibus in cita per aures cerebrum purgatur: propterea st si excrementa, quae Pillic consistunt putrescant, acrioraci ;& calidiora reddatur,inflamationes, ignem sacrum,ulcera serpetia, carbones,sebres,aliaq; sex ceta genera morborum pariet. Natura aut E prouidit,nesida capite in pulmone destueret siquid c dcfluxiones malignae esse solent, cu ea,quae defluunt, tenuia sunt, facultatibusq; corrodEtibus praedita .Haec aute non exhodii ta diu in pulmone coti-Tieri, quoad c6cocta crassa reddant, ut csteras defluxiones,tenues illas sidd,sed n6 corrodetes, ct di inciles ad cocoquendii.Neq; statim expelli, Ppicrca.intus morantes, non secile concoquunt : siq; excernant tusses uehementes cocitant.Quare siue in pulmone pinaneant hi humores, sue cu acuent,noxase' turilia' natura recte animatibus cosului cu duos meatus fecit, neqd tale accideret.Sicut etia alia multa ex aluo,ex sede,& ex cole educuntur. Quod & secundunaturam,& praeter naturam fieri, sicut etiam de caeteris, quae iam dicta sunt, intelligendum est. VN A Narara sint haec omnia, Ur non una: mul ansura fur haec omnia, ct non una.
Non uocat naturam,quatuor clem Elorum humidi, sicci,calidi, & frigidi tEperatura: siquide si
haec est una omnium corii,quae in rcru natura sunt: sed & non una,quia teperaturae reria singu- Iaru differunt: sed uocat materiam eorum, quae euacuantur. Vnum est enim genus excrementorum. Atque ita haec omnia sunt una natura. Non tamen una specie, sed specierum diuersarum.
P Π ARM AC IA sursum, o deorsum: er neque sersm, neque deorsum. Est hoc in more positu Hippocratis,ut verbu-vsurpet,ubi qusuis medicamenta adhibet, sed solu ubi purgati a.Sic in Aphorismis dixit,Concocta preMori,in,& in acutis morbis raro, di in principiis uti pharmaciis Oino autem id fatentur oes,qui uel mediocriter in eius sunt dictione uersatis o autem sursum, & deorsum uti pharmaco oporteat, ipse docuit, cum
ait: ψαρι--ειν aestate superiorcs potius: hieme inscrtorcs vcntres.& item,Gracilesn sicile vomentes superius. αρι- ριν, cauentes hiemem: Vomentes vero difficulter,&modice bene habitos, in serius,cauentes aestat c. Et cum addit, Tabidos uero,cauentes purgationes per superi
ra: melancholicos uberius,per inscriora. Et paulo post, quoru alui leuitate intestinorum laborant ,hieirie per superiora φαρμακ νυν, malum. Item'; si quis febrem no habens,cibum fastidiat, . cordis morsum, tenebricosamq; vertiginem patiaturn os amarum sentiat, phar macta P
26쪽
A superiora indigere significatiAdiungit postreino aliu aphorismum,tanqi iam praeceptum, quod ad oes dolores periineat, iis sere verbis: Dolores supra septum transuersum, qui purgatione indigent, per superna opus esse Pharmacia indicant:qui vero infra sunt,po inserna. In hanc sententiam multa & in aphoi ismis,& in aliis ipsius libris scripta esse licet intueri: quibus aperte diastinguit, quando per superna, di quando tWr insana sit pnarmacia utendum. In omni igitur re primsi esse artificem oportet,isi opus aggrediendu est Artificem
alit esse in eo positum est, ut primum,& maxime totius materiae,quae arti subiecta sit simplices ficultates cohoscas: mox vero ipsarum mixtiones, quot,qualesq; sint .Est enim cade ratio a que doctrina de medicamenti coponedis,din; ipsbrum usu.Cum aute duplox materia sit medicis subiceta, altera, in qua medicae artis finis, hoc est bona valetudo essicitur: idq; est humanum corpus: altera est auxiliorum, per quae finis effcitur: sciendum est, medicamentorum tractationem ad secundam materiam pertinere. Alteram uero esse prioris.
inaedam enim ex flaua bili quaeda ex atra, quaeda ex pituita existunt.tot enim sunt oia febrium,quae ex humoribus putrescentibus accenduntur, genera: ois aliarum febrium varietas ex harum mixtione existit. Quae aute Ephemerae, Hecticaeq; vocanti ir,sunt alia duo tenera febriu ,ab acutis distincta. sed& acuta febris oritur aut putrescente aliquo ex praedictis humoribus,aut particula inflammata. Omnia autem,quae huiusmodi sunt. .i Cum enim primo die . . Simplex & solus qui': humor ex iis, qui dicti sunt, qualibet,earum quas c5mem
rauimus,aegritudine exquisitam gignit: confusus uero cu sanguine, tum in particulam aliquam procumbens,aut scirrhi,aut oedcinatis, aut crysipelatis naturam reserentem inflammationem.
Ae scirrhi quidam is, qui atrae bili miscetur:erysipelatis,qui amarae: cedematis,qui pituitae: iicut cum sanguis ipse impactus in loco nuxioni obnoxio computruit, inflammatio exoritur.
Sicut multa coperiuntur,in quibus neque per infernas,neque per supernas partes pharmaco utendum est. Iam uero neque in neque in aetate . nequem calida regione: neque in habitu . ncque in o IN ALIMENTO Harma optim meti ad emoth racia malum. Malum eroptimam .iat aliquias reseruntur. Multa sunt,quae mixta ex cibo & medicamento natura habent .Huius generis esse dicimus, quaecunq; ex contraria facultate mixta habent naturam.Sic in iis que a nobis parantur,qusdi ex contrariis substantiis, facultatibusq; comperiunturta uis tu succo ptisanae parsi liquoris sc moneae inijcias. Quauis enim sic sensum effugiat, in actione tamen non occultabitur: sed ape te alii sim subducemii da autem eodem modo a natura c6ponuntur,qui uidentur esse simplicia. Tale habent natura lens,brassica,& marina propemodii omnia,quae testa pro cute haberer,dicunturiquoru solidii corpus tarde permeat,aluumq; cohibet: humor ad excretionem irritat. Atque interdu pugna quaedam mutuo cosset itur,cum selidum corpus cohibet,& moratur: humor uero ad excretione stimulat.Praeterea uero cibi dc potus celeriter, aut tarde pertraseut aut propter natura nobis ab initio tributam, aut propter ventris affectionem acquisita: aut propter propria substantia: cum neminem fugiat,quosda humidos est quos da aridos quosdam lentos, quosda friabiles,quosdam ficile diuiduos,quosda acres,quosdam acidos, aut amaros,aut dulces, aut salses,aut austeros, aut acerbos: aut quasdam, extra has, habere facultates medicameli natura reserentes,quae similes sint earu,quae in medicamentis purgantibus insunt. Haud igitur mirabile est, si quaeda aluum mouent, cu mixtas in se ipsis facultates habeant medicamenti natura refercntes,similes earia, quae sunt in colocynthide,scamonea,veratro,& aliis generis ei uiade. Sunt,qui edulia inueniri arbitrentur,in quibus nulla neq; alendi animalis, neque purgandi facultas inlitiaiuntq; haec non sbiu ut alimenta persaepe agere,sed Et ut medicamenta: propterea ui corpora peribiciae calfaciunt, humectant, restiferat,& siccant: haec porro cum nihil horuagunt in corpore, seu solu alunt,tum non subire medicamenti rationem. si quae fiant huius. modi edulla,nos certe paucissima esse affrinamus. Quod si sint, tum pro alimento sunt. Nec Malitatem corporis cius,qiu sumpsit, illumitant. Hac ratione quae mediae temperaturae sunt, . . .. nullam b
27쪽
nullamq; superante qualitat E habent, haec alimenta sistum esse volunt medicamenta non item. EProdest igitur interdia, in alimento vim medicamenti inesse, ut cum alimento remedium quoq; adhibeatur,ac Qrtasse etia cu uoluptate quada. interd si uero id nrodest. uo sane teporc alim Etum redditur malum ex medicam Eti qualitate, licet qualitate alimenti esset oibus temporibus nostro corpori idoneu.Non prodest aute, cum corpus solam purgationsi, & non item alimenta postulat.Id quod neq; in olbus,neque perpetuo veru est. Quocirca addit, matu,& Optimum ad aliquid referuntur: hoc est noxiii,& utile. Alia enim ratione dices,hoc ali metu esse alio melius: alia uero aliud,non aute absolute. Na si medicamentum dandu sit, aut purganda aluus hoc ad agendu scamoneam brassicae praestare assirmabis: Si uero si tu subducenda aluus sit,brassicae ius antepones.Sic de caeteris iudicandu est: quia malit,& non malu ad aliquid reseruntur. Et quod uni optimu cst, alij erit malum,& contra: & quod absolute malum est,alicui particulatim utile esse comperietur. Caeterum de vocabulo φαυλου hoc sciendu cst, ueteres sere omnes selere hoc usurpare,cum significare uolunt simplex,aut quodvis, cui contrario nomine opponitur exquisitum. Nunc uero non ita accipiendum cst, cum ei optimum opponatur. V LCVs, crusta, s/g- , ρω, ichor, lepra, furfur, ulcera capitis manantia,impetigo,vitiligo, Fephetis quandoque nocent, quandoqueprosint. Iuandoque neque nocent, nequetrosent. Ulcerum quaeda sua siponte oriuntur,quaedam e causa externa. Et qiuaedam semper maiora, deterioraq; nunt,quaedam contra: sicut quaedam in extremitate consistunt,quaedam caua sunt. Qitae extremitate, cutemq; occupant, herpetes uocant. quae subiecta carnem corrumpunt phagedaenas: ut etiam carbunculus uocatur ulcus cum crusta simul cum multa circumiacentiu corporum inflammatione. Si quis autem accuratius scire aueat proprias ulcerum differentias, is
explicatas habebit in libris melliodi medcndi: visi etiam dixinius, alias esse simplicis, s lius 4. viceris, sine alia affectione coniuncta, disserentias: alias,siqua alia simul adsit assectio.
ob se Ipse dixit, Erysipelas ab externis ad interna verti, non bonii est ab interioribus ad exteriora bonu. ut sciamus qui ced ex imis partibus ad cutim vertitur,in bonis esse numera du ontra uero si ad prosundas partes trasmutetur, in malis esse habendii.quocirca no est mirabile,si ulcera interdu boni cosulenda sunt, licet, ut monui, oia prope modii sint mala. Eade est Gcrustae ratio. Quare si ex ulcere sanguis filiat, cohibendus prius Linguis est,deinde ulcus curandii.Cruita autem ut sepim tum vicerii medici compererunt. Generatur. n.ciusta ex subiectis, circus sitisq; corporibus ueluti semiustis. quare tisi carnis naturalis deperditur, quantu ad crus a facienda adustum est. Multis aute, postqua crusta decidit profusio sanguinis,quae aegre sisti potuit, superuenit,ut magnopere nocuerit, ac saepe acciderit, ut animal hoc profluuio laborans citius moriat,qua emuere sanguis cesset. quo sane twpore necessitas nos cUt, ut oi mmcdiora genere utamur. lebetq; medicus accurate, ac sedulo animu aduertere. De sanguine aute nemo dubitat,quin interdu utiliter, interdu secus, fluat,aut etia excernatur. Etenim si ratione iudicationis, morbo cococto,& critico die fiat sanguinis profusio, si modo morbii per sanguine iudicari opus erat, inno aegrotum seruabitiSin contra, aut morte,aut certe maximum periculun, asscret, ut nos quotidie propemodii intuemur. Puris duplex est genus,altero prodest, nocet altero.Prodest aute,cum ni superante natura: nocet, cu fit, illa superata. Ac superante quidem, ut
in inflamationibus,& tumoribus, phymatum natura imitantibus: & in humoribus,si in uenis , arteriisq; cotinciatur, id quod subsidet in urinis. Alterii genus gignitur cum facultas cMoctrix usque adeo infirma facta est,ut nulla plane mutatione putrescentis excrementi ad bonum esti- Hciat.Qitandoq; etia facultas ad extrema imbecillitatem non peruenit, scd humor est summe vitiatus. Ergo cu natura integre superat,pus optimu efficitur. Est autem hoc ad aspectum,album, crassum,& oi ex parte sibi simile: tansenti autem bene,ac minime steti dii. Saepe autem album quide est, sed alii asceti dii uidetur esse, non est bonum: sicut interdum non album, sed liuidum apparet. Propterea ipse in Aphorismis extulit hanc sententiam,quicunq; suppurati uri intur, aut secantur, si pus purum,albumq; nuxerit,evadunt: sin subcruciatu, fisculentum, ac scelidum, moriuntur.& liac, u iecur suppuratum aduritur, si pus purum albuq; fluxerit, adiit: & quae sequuntur. Eodem modo est de ichoribus cxistimandii, quod non parua symptomata ex ich ribus oriantur. Ide ferme censet Plato, cum ait,Ichor, qui sanguinis serum est,mitis est: qui ii roatrae bilis, aliae acida sit, serus. Perspicuum enim est in omnibus & succiri & humoribus h miditatem quandam scrofam, tenuemq; reperiri: differre tamen pro natura eorum humorum, quorum serum sunt.Erit autem infesti stimum atrae bilis serum: minus infestum flauae: hocq; minus pituitae: omnium mitis sinus ichor sanguinis. In ulceribus autem ichor tenue excreme tum appellatur: sbrdes ulceris id, quod crassum est: atque ex tenui excremento ulcus humidiim redditur; ex crasso sordidum. Hanc uino humorim contemplationem in quibus ichores sunt a
28쪽
A sint, non solum nouit Hippocrates, sed et Plato,& de morbis, qui ex singulis humoribus oriu-tur, ita sere disserit, cum de morbis,il a bili progrediunt, agere incipit:quaecunq; partes corporis pati inflamationem dicuntur: eae omnes a bili incenduntur,& inflammantur. De pitu ita ad . huc modum, pituita acida,& falsa morborum omnium,qui destillatione fiunt Gons est.De atra uero bili dicit ea, quae 1 nobis iam scripta sunt. Eadem cosueuerunt Aristoteles, mphrastus,& medici praestantissimi Diocles, onicus Philotinus, Herophilus,& alii plerique. Hippocrates no modo de his Nit,sed etiam de ichoroide sanguine in libris de morbis vulgaribus loquutus est: quem sanguinem medici esse uolunt cui uenosa quaedam, malignaq; facultas sit adiuncta, ut est in secundo de morbis vulgaribus sententia, sub cute, inquit,ichoto uignebantur. hiq; indusi incalescebant,pruritumq; excitabant: tum pustuis, ut ambustis,exur ant,ac sub cute
exuri sibi uidebantur. Praeterea uero scito,quaedam esse toto genere praeter naturam,quorun omnium est triplex differentia: quaeda ex solidarum pallium mutatione fiunt,ut myrmecia,uitiligo euce,& alphos,elephas,scabies,& lepra. usdam non omnino sunt priter natura prius, sed postea fiunt, ut meliceris, atheromata, & steomata. quare semper adhibenda mcs accurate est ad omnia,quae praeter naturam sunt,ut cuius sint generis expendas: & utrum sponte sua,an B ex aliqua causa orta sint pernoscas:& utria prosint,an noceant:utrum denique, neque prosint, neq; noceandi ut ab ipso dictu est.Quia uero etiam quaedam se urum similia a capite excidunt idcirco monet, spectandum csse,utrum haec quoque damnum,an utilitatem afferant. Caeterum hoc symptoma gignitur ab ichoribus prauis pruritus concitantibus. In capitis etiam cute nascitur is,qui Achor nominatur. Estq; ex genere tumoria,si praeter natura sunt .Hic enim tenui
bus quibusdam foraminibus per ratur, quae tenue quendam uaporem humiditatis modicae glutinosae continent. Impetigo quoque affectio cutis est. Eius sunt duae species,altera cicor,&mitior:altera agrestis,& molestior: in his squams a cute abscediit, & locus,qui sub squamis est, rubicundior uidetur,& prope ad ulceratum accedit. Morbus autem ipse a salsa pituita flavael; bili exoritur. Alphos quoque duplex est, albus di niser. Fit niser ab atra bili: albus a pituita, non salsa.In vultu auteni est non solum Ephelis,cuius ipse mentionem fecit sed de uari, de lentisines, de ossium fractiirae: quae omnia spectanda sunt,an ut crists,an ut abscessiss,an alio modo
ALIMENTUM, nimatimentum: sialere alimemum vere nouem: opere C atimentum, nomine uero non item.
Quod paulo ante dixit,recte dictum est,appositionsi primum fieri,deinde agglutinationem,
tum assimilationem cum eo, quod nutriendum sit: de illud proprie alimentum uocari,id,quodia alit: quod uero uelut alimen tu est,necdu aluit,quale est quod agglutinatur,aut quod apponitur,alimentum non proprie, scd homonyme nominari r quod autem uenis continetur,de comagis etia quod in uentriculo est,utpote quod quanisoq; nutritura sit,si probe conficiatur,alia mentum esse appellatum. dem modo,ut dictum est,singula cdulia vocamus alimenta,non viam alant animantes, neq; quod talia sint, quale in id,quod alidissed quod possint aler nutriturari; sint, si probe suerint consecta Est ergo alimentum,dc non alimentum. Quod enim iam assiuinitatum est,alimentum uocat.Sic quod potest nutrire,nutriturumq; est,alimentum nuncupamus. Quia uero tauquam potest alere,nomine quidem potest alimentum mpellari ,re uero nopotest.Pari modo quod re ipsa alimentum est,non est alimentum nomine,sed re dc actione.De alimentis autem, in quibus medicamenti facultates sunt,ac de medicamentis.
D Sicut curatio,quae fit ijs alimentis,in quibus medicamenti facultas inest,prs stantior censetur, quam ea, quae medicamentis,facultates alimentorum in se habentibus,fiat. Proinde cave, ne purgationes ex puris rebus moliaris: siquide aliquid admiscendio est Si uero uti in dicamento purgante contingat, ne fine no consequaris, nequid aliud adiungito,nisi quod id neum sit,in quo alendi insit lacultasaluius autem generis sunt, quaecunque. . ALI MENT V M in pilos, ct in ingues,oin eximiam supra ciem ab interiore parte adseris.
Extrinsecus alimentum ab extima seuperficie ad intima aduenit. Confluato una, conoratio una.
In ijs,quq supra attulimus,ostensum est unamquanq; particulam trahere alimentu sibi aptu: atq; alimenti distributione opus esse naturale, ut ex uentriculo in iecur, ex tecore in totu compus distribuatur.itemq; omnium naturalium actionu principem ac maxime necessaria propemodum esse nutritionem,quae actionis alterantis quaeda species est.Qm aut e concoctio,qus in uentriculo fit, alteratio quaedam est,itemq; ea, quae in uenis, quaeq; in singulis fit partibus, id consequitur assimilatio,quae ut nomine non eadem sit,sa nutriti inre certe diuersa non in.Sut
iniqui nullam inesse ulli palliculae uim propriae qualitatis attrahendae, arbitretur. Nobis autem
29쪽
nihil dimile est ostendere per eundem meatum erici attractionem,& excretionem,tempori- Ehus tamen diuersis, quando gula uentriculi non solum esculenta,& potulenta in se ipsum addu
eitGed etiam cum nausea tentatur, contrariam obire actionem euicienter conspicitur. Idem facit uesica, quae sub iecore est, quae eiusdem colli usu impletur, & uacuatur. Simili quoque m do uteri collum intro est uia spiritus, ras uero scelus.Ostcsium enim est: per quas uenas a uentre in iecur facta est digestio , rursus ex tecore in ipsum trahi nutrimentum in longiore inedia 'posse. narum,quae medium spatium inter iecur, & partes circa uentrem occupant,eadem ratio est.Cum enim in eis magna alimenti contineatur copia,per easdem uenas sursum serturi cur. Cium autem uacuo sint,alimentiq; indigeant, per ea lena rursus a iecore trahunt. ae cum ita sint,omnis particula,quae robustior sit, trahit:quae imbecillior,euacuatur.Idq; uel abiblute, di natura,& communiter omnibus inest,uel proprie in aliqua cilicitur.Et natura quidem, generatimo; omnibus & animantibus,cor, quam iecur: iecur,quam intestina,& uenter: arteriae,qua uenae sunt ad trahendum id, luod eis utile est:& ad id,quod tale non est, excernendum,uale liores. In sinsulis autem nobis proprie hoc tempore trahit uehementius iecur: in alto,uenter. Hic enim facile attrahit ex iecore, cum uehementer alimentum appetit, plenum lue iecur st. Quomodo etiam iecur trahit,cum ipsum quoque indigens alimenti est. Et ut particulae uicissim Fex sese alimentum trahunt,sic etiam quod superuacaneum est, in sese uicissim deponunt. Mare non est mirandum, si ab extima superficie, quae ad cutim est, ut nunc ait Hippocrates, us ead intestina,& uentrem aliquid translatum perueniat: ac non spiritus modo,& excrementum, sed etiam nutrimetum ipsum ab ultima superficie eo, unde primum ascendit, rursus deseratur: siquidem exiguum momentum expultricem facultatem huc illuc impellit. Motus autem, qui ab internis partibus irritant, ut in purgantibus medicamentis fit,& uehementiores sunt,& uiuturniores: auraniel; dum assectio,quae in ore vasorum est, quae nimirum trahit, quod uicinum est, permaneat. Hec enim in particulam continentem euacuat.Illa in eam rursus,quae sibi proxima succedit:nec finis fit donec ad ultimam superficiem peruentum sit: ita ut particullis,quae deinceps positae sunt, sibi semper altera alteri impartientibus,prima affectio celerrime usq; ad c trema perueniat.Pcrspicuum igitur est,ex toto in totum aliquid ferri, mutum; recipi:& ut ipse scribit, unam esse omnium conspirationem,& confluxionem. Id autem aperte cernitur in comite arterijsq; omnibus, itemq; thorace,dc pulmone. Siquidem omni sere temporis momento simul instrumentorum, simul materiarum contrarius motus fieri conspicies. & quemadmodum alio icmpore spiritum ducimus, & alio uicissim emittimus, sic alimentum alio tempore iccur Gtrahit ex uentriculo alio uero uentriculus cxtrahit e iecore. Illud autem non est praetereundii, duo esse genera tractionis,unum fit successione ad id,quod uacuatur:alterum qualitatis conuenientias, d autem fit successione ad id, quod uacuatur, prius id trahit,quod leuius est. Quod uero fit qualitatis conuenientia, saepe quoa est grauius, incruo id sit magis natura cognatu. Quaquam quod leuius est, uidetur cor, & arterias prius petere. Quatenus uero etiam alimentum exigunt, in ipsas tunicas quod accommodatum est, trahitur. Particulae autem hoc potissimum modo nutriuntur: corporis, quod sibi continuum est,summae primum paries admoto sibi nutrimento fruuntur.Ab his rursum per continuum trahentes,sumunt eae,quae deinceps sunt. inde ab illis rursus aliae . Atque id fit usquedum alimenti qualitas in omnes sit partes distributa. Nec tamen particulae omnes eodem modo aluntur: sed aliae sanguinem magis, aliae minus alteratum postulant. Quae autem huiusnodi sint, alibi dictum est, neque opus nunc est orationem producere longius.
CONSENTIENTIA omnium membro pane uero reus in
De ortu eo oris animantium quatuor opiniones per diuisiones inueniuntur: prima quae ex non sentientibus simul,& non patientibus: secunda,quae ex sensibilibus quidem, sed impatibilibus ipsum costituit. Qum fieri non potest: ideo ab utraque opinione discessimus. Reliquae
sunt duae,quarum altera ex sensibilibus, patientibusq; elementis corpus sentiens esticit: altera non ex sensibilibus illa quidem, sed ex patientibus Verum si mentem adhibeas,omnia corpora animantium & sensibilia, patibilia esse coperies. Immo uero prima ipsa elementa uicissim agiit, di patiuntur multismodis. elementis autem qualitates non transmutantibus aliquid diuersi generis fieri non potest: ex transmutantibus, potest.Videmus enim interdum in multis mutationibus, quae interiectis mediis fiui,quod bactenus suit nigrum ursus fieri album: & suod hactenus album fuit,uicissim nigrum:& quod nunc sensile est, mox effci non sensile.Quicunque igitur ex igne,aqua,aere,& terra alteratis aliquod ex compositis corporibus sen sibile fieri cesent, is uerum pronunciant. od uero quidam aiunt, corpora non esse sensibilia, quia actu non sentiunt tortuito loquuntur. Etenim nostrum corpus & si est perspicue sensibile,tamen non sentit
prius,quam ab aliquo quidpiam patiatur. inire siue ex scastalibus δή patientibus primis et
30쪽
A mentis, siue ex non sensibili ibus, sed quae imitari, alterarique possint necessario constitutum est, quod sensum sit habiturum itera est lenis sententia, omnia csse consentientia. An de solis comporis nostri particulis nunc loquitur, significans omnes esse sibi mutuo consentientes: hoc est
omnes in unius operis ministerium conspirare. Perspicuum enim est, magnas omnis animalis partes, ut manus, ut pedes, ut oculos, ut linSuam, omnium animalis actionum causa factas esse: omnesque ad actiones obeundas consentire. .inctiam minoros ad totius instrumenti actiones ipsae quoque reseruntur: sicut in oculo, quod unum aspectus instrumentum, &ox multis costat particulis, omnes particulae ad unum opus, hoc est ad uiuendum consentiunt. Aliarum partium est eadem ratio.Sic uentriculus, sic os,sic pedes, sic manus faciummon omnestamen id nos te uolunt,quamuis hoc sermone id exposuerit hic auctor. Multis tamen danda u ola est, propter dicendi obscuritate non intelli sentibus Hanc. n.sentcntia & prisco more,& succincte extulit:& sursum,deorsum sine copulatione, ut dicta est maxima pars eorum, quae hoc libro cotinentur, uel quod ipse primum ita scripserit, uel quod librarius, ut uerisimile est, errarit: aut ad extremu quod multa sint imulata, & innovata a Capitone a Dioscoride,& alijs Hipp'cratis icriptis continsit.Sed nunc non est nobis propositu aliora errata arguere: sed Hippocratis s explicare senteti 1.Ait igit, in totius corporis copage ola cossenti ut,& partis cuiusq; particulae ad eius actione G spirat Quib' uerbis nos docet, oes particulas, ut dixi, in una actione cospirare,&unaquaq; mde modo: ut oes ad uita,& ad oes corporis actiones cos ni tui: sic singuis ad sinsulas actiones cospirct: sicut manus apprehcsionis causa factae sunt: oculi, aspectus: pedes itionis, de ceters partes pari in o. Si ieitur ut manuit, utorii, pcduq; actio ibus manifesta est ta etiapectori pulmonis,coi dis,& aliarii omnium partium ellet, no esset necesse de eis multa dicere nuc uero actio plurimarum abdita est. nec solum vulgo,& cuiuis homini, sed etiam Medicis, ac Philosophis, proinde fit, ut neq; actionem, neque usu in partium singularum inueniam iis . Cum interim euidens sit, quicunq; in actionibus instrumentorum fallulitur, eos etiam particularum usum ignorare, hoc autem ignorato, nec quomodo omnia in totius corporis compage simul cosentiant, neque quomodo id in singulis pari ibus fiat, cognosci potest. Etenim hac neglecta con- teplatione,quo particularii cerebri, aut cordis, aut aliorum fere omnium uiscerum ungulorum utilitatξ sine mora inueniemus His de rebus dissentiunt multi, claris; Philosophi,& medici non vulgares. Alius. n. in corde, alius in me branis,alius in cerebro animi principi u statuic . Proinde partium,quae in illis sint, alius aliam utilitatem esse vult. Ereto ut ueritat cm cognoscamus, pau-C cis uerbis docet Hippocrates eos, qui ab ipso possunt perdilae . Sed ea inueniri non potest,nisi mitium utilitas sit accurate cosiderata .Quyd in eo positum est, ut quae sit optima corporis cmstitutio, cognoscatur. Haec autem in libi is de usu partium sunt diligenter pertractata.
PRI NCI P IV M magnomin imam patri peruenit: ultima parte adprincipium magnum peruenit. Varanarura esse is non esse. Principium esse dicimus partem tuae ijs,quae a se exorta sunt, aut facultatem, aut materiam omnino praebet. Vt autem animal si moderate calidum, quatcnus ci conuenit, iit calidum fiat, ac mutare locum queat, duo principia nactum est, alterum cst instumentorum, quae naturalem calorem conseruet,alterum corum quae omnibus ex appetitu actionibus obtemperent.Vbi u ro *tus sit repletus sanguine,tum tria sunt principia,cor,cerebruit , iecur.Haec tamen principia
indistincta adhuc sunt,& informia: sed quae coasulatione quandam,notabileniq; magnitudinela abeant .Progressia aut temporis licet lisc tria principia cui denter iii lucri,&quandam etia aliarum omnium partium delesiptionein:denique & artus,& quae in toto sunt corpore, distinguuntur. Cum igitur tria sint,nosti, cercbrum csse uoluntat larum actionum principium: cor carum, D quae uitales nominantur: iecur earum, quq ad nutrimentum pertinent,quas etiam naturales uocant. Cumq; in corde sit uitae principiti, ipsumq; est & origo,& sons innati caloris, sine quo nun uam uiuere animal potest, ideo ipsium cor magnum principium nuncupat. Siquidem ab ipsbi manans nativus calor in omnes animantis pateticulas & proximas, & remotissimas, quas ipse ultimas uocat,omnibus horis omniq; tempore peruenit,& rursus ad idem principium reuertitur: ut talis quaedam fiat uicissitudo, quam persaepe esse ad uitam necessariam admonuimus:&rua priuatum animal non poste non solum nillil plane agere rerum omnium,sed ne omnino q-em uiuere. Ac fortasse hoc unam naturam nuncupat, ut cum hic calor adsit,homo sit: cum ille absit, homo esse desinat. MORBOR VII disserentia inutimento, infrisu, in catire,insanguine inpisum. bili. humoribus, in carne, In pinguedine,in uena, in arteris,in neruo, mus , membrana. os, cerebro,stinali medulti, ore, linguagula,ventrιculo,intemnis, septo trausiarsileri Ionio, iecore tene,renibus,uesica,
utero,cute haec omnia e villarim, erparticulatim,magnitudo i orum magna , or non magna. De numero morborum apud omnes ueteres medicos extitit quaestio. Quibus enim omnes morbos