장음표시 사용
11쪽
inur,primum in uentriculo concocto, & a iecore in sanguinem conuersum, in uentrem imum Ereseret. Quod sane fieri non posset, nisi caro iecoris,quae amisio nominatur,esus modi commutationem efficeret, ec sanguinem procrearet. Etenim si sanguis concrescet, caro iecoris prosessuerit cis . n. Neque potest priores hebetare, alimento non corrupto, hoc autem pri
pter multas causas usii uenit:quae expositae sunt in libro de symptomatibus,& in eo, qui in deSed hae de re in progressu orationis iterum disseretur. Nunc reliqua addamus, de quibus nos paulo ante dieiinos esse, polliciti sumus. .
DE ALIMENTO COMMENTARIVS TERTIUS,
Ioan.Baptista Rasuio,Nouariensi, Medico interprete
FACULT AS aarem alimentiperuenito adas, o ad omnes eiustartes, o meram,o in arteriam,or in mustalum, oer membranam, o carnem, er pinguedinem fruguinem,
Erniuitam, er medullam, er cerebrum, ostiaraum meduliam, o vi ra,ct omnesi serum panes. Cotyiis animatis, ex plurimis,ut perspicuu est, particulis conflat si est,quas E similibus inter se particulis,aut dissimilibus costare asserimus. Corporu aute eoru, quae sunt ex partibus inter Gse similibus,tria sunt genera, tuae & exanguia sum,& sinu non habent .Eoru alia ex ossibus,sia ex cerebro,dorsi in; inedulla,alia ex muscais ori utunVocantur aut e similibus inter se partic lis conssata,m 2 ora partes tum sibi mutuo,tum toti similes sint. Eaedem & simplices.& primae nominantur iquide ex eis costituantur ea,quq coposita organicati; appellantur,cuiusinodi est digitus, cubitus totus, brachium totu,& crurum particulae, it Eq; oculus, lingua, r,pulmo, m-niaq; viscera,& uenter,& intestina, quin etia caput,& quae in ipse partes sunt: ex quibus partiabus totis rursus corpus constitutu esse medici norunt. Primae aut e particulae gignuntur ex se guinae, tui ex alimento intra corpus simplo oritur,& ite ex semine. Hae partes sunt chartilago, os,neruus, membrana, copula,arteria,vena, de quae sunt generis eiusde ola:tum ex iis conficitur oculus, lingua,caput,viscera,ariusq;.Deniq; ex his totum coFus, atq; haec quide omnia naturales qualitates in se habent. ut per exuperantia humida sit caro, frigida chartilago, siccum,&frigidum os: pinguedo humida,& calida, & unaquaeq; particula,quae E similibus inter se particulis constat.Quin etia coplura sunt spatia inter praeditias paniculas similes inter se & primas: atq; iis plura,maiora'; inter organicas,& copositas Vt autem ocs corporis partes alimentu sit-mant, interdu natura spatiu in unaquaq; particula, si constet ex partibus similibus inter se,fabri II cata est,ut in ost ci& cute.Ac mollia quine corpora, si sibi mutuo incumbunt, habent interiecta spatia, quq sensum effusiunt,qus vero dura,siccaq; admodii sunt ia cis interualla cernuntur,ut cernere cit cauernulas in ossibus: in quibus est humor crassus,& 2bus,que ad alenda ossa natura pr. aeparauit. In cute aute ramina quaedam sint,tum ad huiusmodi usum, tu vero etiam, ut quae seperuacanea sunt, exeant. Caeterii quomodo alimenti facultas ad unam lumq; particulain comportetur,nemo,qui nostru de facultatibus naturalibus libru leget,poterit ignorare. In illo.n.ostensum est,canales multos per oes partes sparses sanguinem eis, veluti in hortulo irrigatione quandam adducere. Habent aut hi canales interiecta spatia quaedam, sic praeparata,veneque nimis parce mediis corum partibus sanguis,quem ad se trahunt,suppeditetur: nec copias eri iacanei humoris,intempestiue ad ea confluentis,unqua obruantur. Haec aute fabricatio est a natura uel in ipso initio saeta, ut OEs particulae alimentu facile sumet ent. Sumae enim continui corporis partes primum admoto sibi alimento perfruuntur. Ab iis sumunt,quae deinceps sequuntur,per continuum trahentes.Deinde ab illis aliae: idq; fit usq; du ali indit qualitas in oessu partes corporis comi cariata. Non omnes tamen simili ratione nutriuntur sed aliae magnam
mutationem expetunt, aliae exiguam:ut illic perspicue declarauimur, Quaecunq; autem hum
12쪽
A rem,quo nutriuntur, desiderant,ijs a natura prsparatum ueluti penum quenda diximus,exempli gratia sinus, aut cauernulas, uel aliud quidpiam,quod his proportione respondeat. Ac sanguine quidem parum alterato, uiscerum omnium, & musculorum carnes aluntur. At ossa,nisi permasna intercedat mutatio,ali non eos sunt. Et sicut sanguine aluntur carnes,ita ossa medulla nutu iuntur. Quod in eodem modo in Oibus no fit: propterea quod exigua quaedam sunt,desinus expertia:quaeda maiora,& quae sinus habent.Proinde in paruis,& sinus expertibus medulla est cauernulis ipsoru inspersa: in maioribus,& sinus habentibus,utiq; in ipsis collecta est. In charti laetineost mucossim quid, ei circunfusum: ligamelis,musculis, & neruis lentus humor inspersiis.Qa aut alimen tu unaquaes; pars trahit, id paulatim assimilat,& in sui subam mutat.Per uestigemus aut in singulis particulis, ab ipso mumeratis,qd ueri sit.Facultas, inquit alimeti peruenit in os:& in apparet pspicue,in cuntiis alantibus,nultu ex paruis ossibus medulla cotinere. Causa est,quia neq; simum ullum notabilem & magnum habet:sed Blum cauernulas,ut dixi,&cas quidem paucas,&angustas.In eorum.n.constructione duo fuerunt naturae proposita,ut durities ad suam tutelam, leuitas ad motiones animantis pertineret: neq; facile erat haec ambo in ide conuenire.Si.n.os praeterquam θ angustum sit, cauu Et esset factum,oino imbecillum exti-B tisset. at si magnu ,& plenum,& densum,grauissimu fuisset,&ad gestandum dissicile. Etenim de tibia, semore, & brachio quid esset cesendli, si neq; sinus adeo amplos habuissent,neq; ipsorum
fuisset rarior consistentia)Ad duplicem autem usum,quem indicauimus,securitas ex densitate,& duritie. leuitas ex contrarijs extitit.In quibus inserobur musculoru,ac totius corporis se titudinem,utrunq; csiparari poterat,in ijs Oibus &densa,& dura ossa a natura facta sunt,& m dulla est ipserum accommodatum alimentum:quae uero no lint,ea suis cauernis tale quid continent,quo nutriri queant. Ad ossa uero addidit neruos,cli ait,& in neruum. Ac neruorum quidem sunt tria genera:alij enim a cerebro,& spinali medulla oriuntur: quos uoluntarios nuncupamus:alij ex ossibus,quos,ut ita dicam,ligamentales vocamus:alij ex musculis,quos tendines nominant. alij porro duri, alij molles sunt, ac duorum omnium origo est spinalis medulla. Eius
uero ora inferior durissimorum. mollium uero omnium sons est cerebrum' media uero anterio
rum eius partium mollissimis dicata sunt.at mediorum neruorum substantiae principium id est, quo cerebrum de spinalis medulla coniunguntur.Hoc in ignorauit Aristoteles, qui csteris in robus praestans,&scientia ornatus, indissectione corporum non admodum excelluit. Nunc uero de alimento,quo noui fruuntur,hoc tin habeo dicere,glutinosuit ,aptum ad trahen)um,&disi C ficile ad excernendum esse id,quo nerui aluntur:idq; perspicuum esse ex ijs,quae in neruis apparent.Nam si elixentur,aut con utrescant,in huiusmodi humorem ditatuuntur.Cum uero naturalem,suumq; statu seruant,sunt Omnino exangues Praeterea singulae partes humore propriae substantiae accommodato aluntur. Nihil autem ad neruum alendum accommodatius,si quod dictum est, comperies. Ergo neruus alitur,euacuationem tamen non exigit, quia nullam habet sensibilem cauitatem, sicut in uenis, arterijsq; conspicitur. Atque hoc interdum in causa est,ut neruis glutinoso, frigidoq; humore repletis, quo sine humore nutriuntur, conuulso ipses tentet.quod non contingeret,si cauitatibus sensibilibus, per quas fieret excretio, praediti essent. Et in uenam,inquit, & in arteriam. Quamplurimas & uenas & arterias in toto animantis corpore natura fabricata est. ac ne longe abeam, in facie, & toto capite natura permultas arterias ari rijs, uenasq; uenis tum a dextris ad sinistra,tum asinistris ad dextra, tu ab anteriore parte ad posteriore,& rursus a posteriore in anteriore,& ab externis partibus ad internas,& ab internis ad externas rduces attexuit.Cu aut uena aut arteria in musculum,aut uiscus, aut aliqua alia parte inseritur, tenues quasdam propagines corporibus sibi admotis mittit. Cuius rei perspicua causa est: omnes nimirum particulas ta calidas, si frigidas, & tam duras,qua molles alimento indige D re.Easque alimentum ex sanguine accurate alterato trahere.Has autem particulas nu.c auctor connumerauit, quia ex ipsis omnes corporis particulae coponuntur: neq; ulla potest inueniri,
quae sit harum expers. Etenim si ali debent, profecto sine his inci id non potest. Omnes autem musculi & arterias habent,& uenas,& per has alimentum ad ipses comportatur. Si enim ips rum permanens esset substantia, certe neque alterijs,neq; uenis oeus ipsis esse diceremus. Sed cli alimento indigentes sint,&,ut ante dixi,seruandus sit iustus natiui caloris modus, idcirco &uenis & arterijs opus fuit. Quia uero innatum sensus,& motus principiumnsi habent, ideo ne uis semper indigent, qui hoc eis suppeditent. . .
Non tamen naturalibus instrumentis. O . .
Animalibustamen instrumentis naturalis quaedam est attributa dispensatio, indigent , ipsa quoq; dc arteriarum,& uenarum ope ad suam essentiam conseruandam. Peimultum autem haec in redisset unci ad plurimas unque extenta particulas, ac non selum in musculos, sed etiam o partes. o Propterea addidit.Et in membranam,d: in carnem,& in pin edinem :quas prisci
tunicas,membranas,& meningas uocabant, eas nunc uno nomine membranatu auctor significat .quos nos quoque sequuti omissa nominum subtilitate, rem propositam pervactabimus.
13쪽
Ad sini ritus instrumenta:& costas omnes intus subcinuit. quaecunque albae propter similitudinem, quae idit. ν . . . Vasa igitur, ac membrana ita gigni uidentur, ut non modo primam constitutionem ex seminis substantia,sed etiam reliquum in longitudinem, & latitudinem incrementum acciapiant.ac membranae quidem,sicut etiam aliae omnis corporis particulae,naturales actiones h bent, ut trahere, continere, excernere, atq; alterare possint. qua de re nemo controuetiabatur,
qui libros de opinguedo autem eodem modo alitur. Siquidem ipsa instar olei pinguis est animantis
partibus membranosis, ac neruosis affusa. o Proinde quae bene alui ut aut pinguedinem,aut adipem habent omnia. quae uero gracilia sunt, &n5 nutriuntur, saepe ne habere quidem omnino, saepe uero ita paru,idq; siccum,ut Fuix uti possis,uidentuν. De sanguine aut quid attinet dicere Ipse.n.& cibis alitur,& csteraesa, Q in corpore sunt,alit.Duobus aut modis saliguis dicitur,interitu ut ex altera parte caeteris humoribus re sideat,hoc est,ut a pituita,& utraq; bili distinguatur, interdum uero ex praestantia totus is humor,qui vasculis continetur. Hoc autem loco cum addidit,& pituita,& reliqua,fanum est, unum significari humorem ab alijs distinctum. or, unicuiq; animati natiuus temperatus, & modice humidus est auctor sanguianis:ob eamq; causam sanguinem calidum & humidum potestate esse dicimus: siicut saliam bi Iem, calidam,& siccam: atram,frigidam,& siccam. ipsam denici; pituitam humidam, igidam. qua de re & ab Hippociate,& ab alijs ueteribus euidentes probationes allatae sunt. o Quantum igitiar pituiti in uenis sertur, eum utile animantibus sit,uacuatione non Gget:sicut ex utraque bili altera inutilis,& praeter naturam.quae aute pituitae paradulcis est,ea &utilis,& naturalis animanti est.quae uero acida,sessaq; est,acida omnino cruda est, salsa uero c6putruit. De medulla autem. o Hoc ipsus est proprium, ut sit,uelut dichim est,omum alimentum.Cum uero sipinatis tamedulla quaedam habeat cerebro communia,quaedam propria,communia sunt,ut co 'ris essentiam similem habent,& nemorum origo siti propria ut cum cerebrsipuisset ac i tu cieatur, quanquam esse immobili continetur, ipsa tamen non inoueatur, tametsi,a uertebris mobilibus
Quemadmodum autem spiritus uitalis in arterijs,cordeq; gignitur,& ortum ex intratione ducit,& ex humorum halitu. sic animalis fit ex uitali admodum cIaborat'.Et quemadmodum in uentriculum & intestina arteriae, uenaeo; plurimae perueni ut, bilem,ac pituitam, di alias id genus humores in externam capacitatem csiundentes, & sanguinem ac uitalem spiritum intra se ipsas cohibentes, sic in cerebri uentriculos uenae excernunt ea, quae supcruacanea sunt: sanguinemo; retinent:arteris uero spiritum respirant.Quaecunq; autem cerebri partes membianam ipsius succingentem cotingunt, eae sibi alimentum muriunt.quq uero longius ablunt, materiarum inclinationibus adiuuatur.Dictum enim est,omnes corporis partes facultatem ha re materiae sibi accommodatae attrahendae. Itaq; ut uniuersum corpus ipsiusq; particula trali re alimentum queant, natura magnam arietiarum, uenarumq; copiam in totum corpus pertinetem maclunata est: quae ita uicinae inter se,ac saepe etiam propinquae sunt,ut sese contingant: si- Hcut eas esse perspicimus,quq in uentriculit,in ieiunum, uniuersumq; tenue intestinum,& color & iecur,& pulmonem,& renes,& uesicam,& uterum,& lienem, & ipsum cor peruenerint. Sed
Quod cum in alijs serme omnibus corporis particulis,tum uel maxime m cer bro conspicitur. ET IN calorem, Myritum, ct humorem. Quemadmodu corpus refrigeratur in nutritionis desectione, ita ipsu alimento 'cesseri y- spicuu est. Cu in refi igeratio ex diuturnis quoq; solidoru corporu siccitatibus censequat:quippe permanere ipsa per se siccitas,si no mutet oppositio,quq ex calido,frigidoq; costat, no possit.
particulae. n.in nutritionis desectione celerrime resti gerant: eroptereas, calido sanguinis humore nutriunt.cx ouo fit, ut cu alimeta innato calore cocoquani,corpus calfaciat.hoc in protinus non fit. Vt.n.alimenta ad igne accomodata igne augent,ita cossorum natura calidoru alimentum, qa ipsis accomodatu sinatuniq; sit,ea perpetuo roborabit,dc innatum calore auau bri.
14쪽
A idd; est omnis Mimenti proprium, interd um is copiosus alimentum hebetat innatum calorε, instar lignorum viridium, quae ut sint ignis alimenta ipsa quidem, tamen quia plura in igne c6icdia sunt, idcirco flammam occultant,& ne ignis extinguatur, periculum asserunt .Ergo ali intati facultas in calor ,& humorem perducitur. quia is succus, ut ex cibis conlicitur, non possist recte ex ventriculo in venas tralumi neq; ficile venas,quae in iccore multae, an ustaeq; sunt, pertransire, nisi tenuior quaedam,rcaquea humiditas ei tanquam vehiculum quoddam, suisset admixta. Hippocrates autem venam caligin alimenti vehiculum vocat: propterea quod in imsa sane iis multa,renui,& aquea humiditate plenus est. Constat enim naturalia instruincta quo humidiora sint eo melius nutriri:tametsi exti cine humida teperie sint. quod vero ad cococtiones pertinet,neq; se ipsis mcliora sunt,neq; et siccioribus, et si similiter sint calida. Calor ad auctus valeter alterat:frigus nulli actioni est utile:siccitates ad robur valent: humiditates sunt ad nutritiones acc6modatissimae, aliis actionibus, praeter qua incremento, maxime cotrariae. Nam ad incrementum potius,2 ad nutritionem valent. De spiritu ali de spiritum esse duplic ,animalem, & vitalem ,& ipsum esse omnium eorum, quae sunt in corpore,leuissimumo tenuissimum, nihil opus cst dicere. η n. n.
Dictum est,nutritionἴ esse assimilationem eius, quod nutrit ei quod nutritur. & ut sat, pro cedere agglutinationem,& ut haec fiat, appositionem oportere . humor enim qui quavis corporis paniculam nutriturus est,primum in ipsam totam inspergitur,deinde apponitur, tum a iutinatur, deniq; assimilatur. Vni igitur corpus una qualibet earum, quas in se habet, qualitatum id, quod sibi admouetur, commutat:non est existini dum eo casu id ipsum tota substatia ag re, neque id quod mutatur, assimilari ipsi post e. quare quod ita mutatum est, nunquam nutriet id, quini se mutauit Si vero illud mutabit ioc est tota siti substantia aget, utiq; tum sibi assimilabit id, quod mutatur: tum ab eo nutrietur. quippe csi nihil aliud sit nutritio, qua periecta assimilatio. Alimentu isitur proprie vocatur id, quod iam nutrit. quod vero est velut 2imcntu, neq; tamen adhuc alui cuiusmodi cst quod agglutinatur,vel quod apponitur,non proprie.sed homonyme alimentum appellatur. quod asit venis,& magis et quod ventriculo continetur,utpote quod nutriturum aliquando sit, si probe costatum fuerit, alimentum nuncupatur. quocirca C selent medici edulia quaecaue in his alimenti significationibus alimenta nominare, non θ iain alant animantes, nec quod talia snt,qualia sunt,quae sunt: sed quia nutrire possint, nutrituraq; sitit i probe conficiantur. Ipse autem quod iam assimilatum est,alimentum vocat. quod vero tale est, quale illud,quod apse situm,agglutinatumue est, velut alimentum,reliquum oc, quoscunque venis,& ventriculo continetur, suturum alimentum. Quoniam autem neque omnia, neque omnino assimilari possunt, sciendum est,quae omnino assimilantur, alimenta esse: ter omnia medicamenta vocari. Alio enim in loco ostensum est, duplicem ipsorum naturam esse. nam vel immota manen corpusq; vincunt mutant, quae animantis natura corrumpunt:
mutationis principium sumunt a corpore,sed pura esciit, ac corrupuntur, deinde corpus simul corrumpunt,& puta es aciunt:haecq; venena vocanda sunt.'uinetia tertium penus medicamentorum inuenitur,eorsi nimirum,quae corpus reces ciunt, nihil tamen mali e ciunt .m & quartum genus eorum,quae agunt aliquid,& patiuntur . scis tandem vincuntur,& perfecie assimilantur: quae simul & medicamentan alimenta sunt. Cum igitur alimetum tribus dicatur modis, id, od iam alit, appositumq; est,& suod non item suturum sit, alimentum proprie vocat:ido omnino calefacit corpus, quod nutritur:aliorum duorum neutrum id secit: propterea quod MiD menta proprie non sunt: sed alterum,ut ipse ait,veluti alimentum:alterum vero tale sit futura.
PRINCIPIVM antem omnis unum: mso rum idem ni o principum.
Si eam Drticulam principium esse dicimus, auae ijs, quae ex se oriutur, aut ficultat coutolao materia suppeditat pisecto hic sermo non parum controuersus est: siquidem & cerebrum, &coro iecur erut principia . atq; ita multa principia non vitu. Si vero principium, rerum onutili materia continen quaerit, nos id ex Hippocratis sententia esse quatuor elemeta statuimus, quibus sit a natura tributii,ut mutuo po sese tota misceantur,atq; inuice agant. Si vero hora nei trum hic auctor velit, sed si te de vegetabili principio loquat, quod sane una est, prosecto animal unum primum omnium habet principiti, quod non ex sanauine, sed ex semine arteriam, venam, neruum,os membranamq; fabricatur Quidam tamen i unt,quibus unum principium,
unumq; finem ab ipso dici placet,quod re vera nillil sine principio sat:& quod primum tactum est,ab aliquo sit iactum principio:& finem sit habiturum, ius est eius, quod ante factum est, dis Blutio: quia quicquid factum est, finem est habiturum: nec quicquam in inbus humanis possi cogitari,quod initium quandoque habuerit, quod finem habiturum non sit. Ergo ut omnia ab uno principio incipiunt ic in unum finem . nunti o
15쪽
In alia autem siqnificatione, scimus omnem artem appetere finem: ac finem in 'a rex num esse:idq; nihil esse aliud quam iriquod conuenienter illi substantiae bonum est c ii edicinae unus erit finis, bonam valetudinem consesui:& una intentio Rura valetudo. Modi vero eius consequendi,diuersi.Quare utilitas in medicina aestimanda est, partim reputando, uti ii ad cisciendam bonam valetudinem:partim,virum ad eandem conseruandam referatur.
Idem autem & finem de principi uni dixit, quia omnia in illud idem, ex quo etiam ficta sunt,dii luuntur. Ipse enim in libro de natura hominis ita scribit, Rursus,inquit hominis corpore intereunte, necesse est, sin ulla in suam naturam, humidum inquam, in humidum, siccum in sccum: lidum in calidum:irigidum in frigidum discedere. Et non ita multo post, omniati similiter oriuntur,& occidunt.Ex nis enim omnibus, quae praediximus, ipserum constat natu ta:desnit . eodem modo, cum id in illud ipsum,unde concretum est, abierit. Ibi enim etia r.
Qicue dicit,id discedere e unde quicquam concretum est sed etiam in libro o
sente male vero quae Dor cretrarium
inve de alimento dicta sunt,ea generatim de quouis alimento allata sunt: ut enim rite disi, natu debet probe confici. probe autem disponetur i appositio in primis fiat:deinde a utinatio:denique assimilatio, quod non modo de alimento simpliciter intelliges,sed et sin litium
de eo, duod huic, aut illi corpori adhibeatur:& huic aut illi corporis particulae conueniat. Sicut igitur alimentum probe distribuitur i,quae praedicta sunt, iant: sic rursus male succedit, si comtrarium ordinem nanciscatumst quidem effici alimentum non possit, nisi qui praedicta sunt onmnia con uantur. ac potius cruditates dii scites, tardas'; cococtionesn nutritionis destistio nes,de alia errata ex quibus multa genera morborum oriri consueuerunt,ibre verisimile est. SUCCI v ν, colori , a statibas. Sive succus,siue liquor alicuius sit, humoris nomine comprehenditui. Disserentiam vero in eo nent ijs ad librum de humoribus exposuimus.Ergo& succi do humores coloribusn s cultatibus variantur, quales sint materiae ex quibus ipsi nant. iidem ex coloribus dignoscent: ac candidiores quide in pituitae, pallidiores in bilis redundatia apparebunt.Si bilis sit meracior
clauiores videbuntur. m. n. humores se in profundas paries non receperunt, color est humotum indicia: sicut in primo de humoribus ostensum est Sic calidis limus sensiis insuetus calid tu humorii redundantia signiscat: frigidissimus, fligidorii. Si vero nihil extrinsecus adueniat, vestiti irigus,aut caloraut aliqua animi perturbatio, humores ex coloribus re vera dignoscent. Ergo sicut corpus, quod se ipso sit factum candidius, indicat pituitosum humord in ipso dominari, pallidius vero,aut stauius , illiosium:sic si ad rubicundius,u natura ferat it facta couersio superare sanguinem intelligemus:sic si nigrius atram bilem. Sic urinae affectionem humorum , qui in vasculis sunt,significant:sic sudores, & alia,quae in uniuerse animantis habitu cernus,' quae in ipse habitu sint, locent:nisi in ii aut rigor, aut metus, aut vehemens tristiti aut pudor
adsit. enim impore fit quaedam velut humorum reciprocatio: neque attedendus in huim rum color. Quemadmodum autem succorum colores varii cernuntur, eodem etiam modo V
rias ipsorum iacultates cemere licet. An succum nunc dicit, significans ciborum couersionem in succum quae in vetriculo efficitur λli enim sertasse probabilius est. Nam de quod cernatur ut haec dicita confirmat. Singulae enim particulae, a quibus alimentum alteratur, propositum P dhabent,& finem quendam, ut quod alteratur, sibi ipsis assimiletur. Si aute animo cogites, assumptum ex ventricu lo succuma carne iecoris alterati paulatim in illius naturam transmutari c5-
potes. Ipseq; & crassior se ipsis, & rubicundior fiet necessario prius, quam illi perfecte assimile ituta, v o aut Panem ut carnem ut vinum, aut fructus,& alia edulia in sanguinis, aut pituintae,aut aliorum humorum naturam verti oporteat, quantam praecedere conuersionem necessie in Hoc autem repente fieri non potest. Nam&hoc ostensum est iussam rem poste cotrarias,
vel omnino multum disserentes qualitates recipere nisi per media prius progressa siti ob eamq; causam in libris de usu partium corporis humani indicauimus, magnum venaru plexum a nanira in iecores actu est ut morans in viscere alimentum, in sanguine persecte mutetur.Si enim SQ in corde, unum magnum sinum fecisset, deinde in illii nnum per una venam sanguinem indu . Ustes, po aliam vero eduxisset mullo topore, ne breuissimo quidem, humor in iecore permasis scit qui ex vetriculo sursum sertur: sed impetu distributionis raptus totu viscus ces iter per meastra. At natura corpori consulens, ut alimentu illic diu maneat, alterariti; per e pollit,tri sius angustosaeffecit Hoc aut loco non in ignorandum,no ea de esse biniam in humori uis,
16쪽
A cum animal naturalemi sinim statum seruat, ac eum praeter naturam assectum est: siquidem si ua bilis videtur, fitq; vitellina,quod vitellis ovorum tum colore, tu crassitudine sit similis. Atraquoque fit deterior, eamq; radentem, aut acidam appellant. Sanguis commutatur, dum cum a lijs humoribus multis modis comiscetur: ut in Pituita strigida humidaq; est:& veluti quoddam semicoctum alimentum. quocirca eua euanda non est: sim debet in corpore manere, at halterari. ' Haud isitur mirabile est, si ex variis naturae operibus succi varii cinciuntur: si quidem humores ex alimento alterato fieri oportet. I ET IN lTria sunt capita,in quibus exerceri debet quicunque medicus futurus est: primum est in diuisione compositioneq; positum:alterum in consequentium.repugnantiumq; cognitionc ue situr: tertium pertinet ad mutua rerum mutationem, cum quid maius, quid minus, quid simiale,quidq: dissimile sit,sipectatur. ad quae cognitio,quae est de eodem,& altero adiungenda est et B siquidem ita & noxa,& utilitas facile cognoscetur. Verum cum noxae, & utilitates nostris comporibus .ailaratur non solum a sit inplicibus rerum nos attinsetium qualitatibus, sed a tota etiasubstantia: propterea sciendum est, proprietates ex tota rei substantia prodeuntes siue sint nostris corporibus idoneae, siue alienae. in quadruplici materiae genere uersari: ut sint purgantia
medicamenta,& alimenta,& quae uenena nominantur,& horum remedia. terum quae per niciosis occurrunt, , hoc est uenenorum auxilia: quae ferarum ictibus, theriaca
rioinde admirari naturam uelut artificem sapientissimum soleo, quae praeter caetera. Gmnia instrumenta, linguam animalibus dederit, qua similitudines, & dissimilitudines rerum . discrimentia,quae idonea sunt adsciscant: quae cliena,respuant. Haec enim exquisito suo sensu. calida,& frigida, humidaq; & sicca distinguit,ac quae acria, quaeq; dulcia sint,qus it cm idonea, ct aliena, &quae amara, acerbaq; sint digitoscit. Qu ad facile perficiendum, cum caetera in t. strumenta unum, aut duos sortita sint neruos, in hanc partem sex inseruntur.
Sicut igitur natura eorum, quae non alunt,non est admodum hominibus idonea: GC eorum quae celerrime alunt, interdum uidetur esse accomodatissima. tera omnia inter haec interiecta sitit media: &partim maris, partim minus agere, & pati a corporibus nostris ponsunt Iam item uinum, panis es, ptisana, magis pati,qua agere positini: & tame aliquid aput in corpore. Vbian duo cospora in idem uicissim tendentia pugnant multo tempore certant , inter te de alteraturin utrimq; ipsorum tu agere, tuin pati omnino necesse est.Si uero ita exigua in nobis actionem, aut assinionem perpetuo ciliciunt, ut nullum sensium perspicue moueant, eiusmodi certe erit ut des bicienda: id quod in rebus, luς alunt,ferme omnibus usu uenit: agunt .nAlut iam in humano corpore, sed id iami sentitur,neq; manifestum est. Si tamen diu, inutiatumq; exhibe tu magnopere corpora alterat,euidenterii; commutat. Sicut nos uidem iis,l ctucam euidenter refrigerarc cias, quoru Dcntriculus aestuat, & a siti uindicare: quorum uero refrigeratus est,cuidentur laedere.Ex quo fit,ut prosit,& noceat,prout uario tempore adhibet:& prout corpus postulat: de prout humida,aut sicca, aut frigida,aut calida sit uentriculi temperatura. Q circa licet medicis, uti alimentis duobus modis, dc tanquam cibis,in tanquam medicamentis
Sunt uero etiam alia,quae mediae quodammodo temperaturae sunt: ae interdit cal- D facere,restigerareti: uidebuntur: interdum neq; calefacere,nes; refrigerare, sed talia conseruare corpora qualia liaeta sitntiquae uero talia sunt, nunquam alimenta fiunt: sed prout sunt , sic etiam medicamenta nominantur. Re tamen uera tota particula semper agit conuenienter ci teperatur , quae ipsi semper inest. Interdum etiam superauit id, quod molestum erat, cum illud consecerit,alterarit,atque concoxerit. Unde etiarii fructum tuli LAlio rursus tempore aut eius, quod angit,qualitatem ut copiam non scrinis,ad illud cxcernendum impellitur. Interdu ma, gnopere asstim expellere, id qJ angit, prae imbecillitate non pol.Ac tunc noxa persenti Multa et alia sunt,qsuapte natura nostra corpora,neq; laedui,neq; iuuatiDequibus. ' ' 'E Tiplenitudine, oris defectisne, ct complicatio . non Eorum
In libro dei lenitudine duo esse genera plenitudinis dictu est:alterii ut ad robur, & uires refertur cius, qui cam fert: alteru ut ad suscipiente capacitatem: de expendimus, quot sint genera eoru humoru,qui uires aggravant, aut qui contineri vasculis no possunt. Expositimus et si P a
plenitudinis cognosceta,q ad utruq; plenitudinis genus stinet:& ite priuati ligna utriusq; tu Frag. B eius
17쪽
eius Quod ad vires refertur, tum eius,quod continenti capacitate metimur: ut dimidioc rumpi L prae plenitudine, est continentium vasorum affectio: aggravari, sensit ricis ficultatis. Ex plenitudine autem multi morbi oriuntur.Aι plenitudinis quidem,quae sensitrice facultate aestimat, euidentissimu signu est grauitas. Non tam e semper sit, ut si frauitas aliqua in parte sit, in cadem humor u plenitudo insit. Eius aut plenitudinis, quae in arterijs est, utpote quae ad ipsarum uires refertur, signa in libris de pulsibus ostendimus ut aliarii omni u corporis parti si indicia, in libro de plenitudine praesertim in illo loco, in quo scripsimus, qitaeda esse viri iisq; plenitudinis sym plomata: quaeda no esse absolute, sed huiusnodi plenitudinis signa: quaeda nullius prorsus plonitudinis, sed ues malitiae humoru, uel corruptelae, uel imbecillis facultatis, uel tumoris silidorucorporu notas esse. Quod igitur ipse nunc ait, alimenta laedere,dc plenitudine, & excessit, uoli esse omnes confitentur. consenum iis, quae in aphorismis dicuntur, ubi scriptu est,Vbi alimentum praeter natura plus ingestum est, hoc morbum ficit Mus d. n.hic dicit plenitudine, illic plus dixit.Qm autem unaqusq; particula alimento sibi idoneo alitur,si in ipsim ingrediatur humor aliquis,qui secundu naturam alteri c5ueniat, illi uero sit alienus,& praeter natura inrorbuille, nisi copiosiis sit, non gignet. Si copiosior ingrediatur, morbum asseret: .auippe cum id, quod morbii glanere debet alimentu,non exigua mole iussum modu, sed mam opero,& eximie exce Fiat, necesse est. 'd uero addidit de desectione, quibusda medicis non probaturaeis sui de ui idetur ex plenitudine multos oriri morbos, at cx desectione,& indigentia, nullu. At Hippocra res arbitratur etiam nos ex defectione in morbos incidererit quide ex defectionibus interdum restigeratio, interdum siccitas,interdum utraq; consequatur. Haeq; ubi ita auctae sint, ut actioneia laedant, multos morbos pariunt: sicut etiam plenitudo modo tumores praeter naturam, o do morbum attonitum, modo ruptiones venarum: nisi quis euacuando praeueniat prius, quain corpus animantis aliquo magno malo asticiatur.Quin et in Plato de recudantia ac dcfectione hoc idem censiit. Nec crit ibitaue absurdum, cius uerba adscribete. quae sunt huiusmodi Cum is quatuor inquit sint ex quibus corpus csi pactuin cst,terra, ignis . aqua S a corum praetern rituram redundantia, atq; dei ectio,& loci cx proprio in alienum laeta mutatio,itoq; ignis,&alio oru cu partes plus ex uno nactae sint, nec quod sibi conuenit, imaquaeq; assumpserit cst crati; huis is lusinodi omnia: seditiones,& morbos asserunt Cum igitur secundiun naturam assecti sumus ψ is ex his mensura qusda inter se contemperatis,bene valemus. Si uero desit quidpia,aut recludet, is aut sit facta in alienam sede commigratio, aegrotamus. Ac pcrspicuum est, ira temperie redu- dantia, defectioneri; coirumpi. Et in Heraclides Tarentinus ait ensi hi e seripssseola de quan- ,, titate eoru ,quae Osreruntur: ut noscamus, utrum multuna, an parum dandii sit. Habendamq; eL se rationem inorborii,& uiri u aegrotantis hominis: praeterea uero etiam aetatis, anni temporis, consuetudinis,&aliorum,quq his proportione respondente nam si, inquit, uires aegroti debito sint,id affectio,qua corpus conmetatur, sit aut ex corruptela aut ex indigentia, parum quid in alimenti,sed saepe danclum est.Causa est,quia malum multa expetit Par timuero dandum, quia
imbecillae uires sunt.Scitum enim est, ab inditentia postulaci additionem. At si neque indigenti neq; corruptela adsit, sit autem iustus moilus secuitu naturam humoru, uel cita plenitudo , tu raro,& pauca offeremus. At si uires ualidae sint cu indigentia, corruptelaq; couinctς, tuc h minibus ita affectis,o multa,& saepe danda erunt. Haec ab illo uere fluidem dicta, scd no accomodate, fatemur.Dcceptus. n. scinctia aphorismi, cui iis initium est, Et quibus semel, aut bis, α uibus plura,&c. In quem,sicut in alios omnes,cius extat explanatio,existina auit,auctore nuce eadem re uerba facere: de qua Hippocrates in apliori sinis conscripsit:ob eamq; causam, addita esse haec uerba arbitratur,ac nonnullorii quidem etiam, nonnullorum autem nO: quod uerum non es: sicut neq; illud,quod de uET OMNIVM adcati iratem Lalunt, oriuuant: ad
Tria sent dandi alimenti capita, quantitas ciborum, qualitas,& utendi modus.Nos aut una communem alimenti offerendi,& in bene ualentibus,& in grotantibus in tetione esse docuimus,uitalis facultatis custodiam. Huius.n.facultatis ope sint edimus, bibimus, caeterael; omnia uitae munia exercemus: propter hanc eandem cita aegroti ad cibum, potumq; progredimur: naut morbus auxilia sus assectionis indicat,ut sanguinis missonc,aut purgatione,aut aliqd aliud huiusmodi: sic facultatis custodia alimen tu solii indicat .Quia uero alimentum saepe laedit, utpote quod non sit datu in tempore ideo morbi affectionem,tanqua dari alimetu piohibeat, expendimus Culi; assectio non prohibeat,iubeat uero facultas, tum alimus: ac tantum abest, ut alimentum ullo modo noceat,ut etiam potius iuuet. Vt enim animal duret, indigens est no modo alimentista etia aeris: nosq; utriusq; usum nouimus: siquide respiratio natiui caloris symmetriam conseruat: ciboru uero oblatio id, quod de corporea subflatia defluit, resarcit quod si innatus calor, cui corporea opera Hippocrates pi scipue accepta refert,no accurate c6seruetur,
18쪽
A non modo non potest priores actiones obire, neq; nos alere,quod eius erat praecipuum munus uel maxime,sed corpus corrapit, ac liquefacit. Iuuat igitur,& nocet alimetum, cum in calorem,& frigus moderatum, aut immoderatum coniuertitur. Et tamen calor innatus in iecore c6t in tur,cuius ope sanguis gignitur. Maior uero est alius calor in corde,qui ad ira excitanda est animantibus tributus. Qui n6 secus indiget alimento,st ille alter respiratione. In animantibus aut cibi, qui ut assimilentur, di corpus alant, spatio temporis egent, hi frigus uniuersi potius ouam calorem in pr senti afferre uidetur.Calfaciunt aut hi quoq; progressu temporis sicut alia edulia,
si solum ut corpus alant,consequantur. Omne.n.alimentum, suapte ratione calorem animantis
aliget Quocirca adhibenda maxime mens est ijs omnibus,quae potestate calida,aut frigida es Iedicuntur,sint ne ex natura eorum,quibus ali corpus possit,an solum occasione Siterationis nanciscant,deinde conuenienter, propria natura alterata,corpus quoda modo assiciant. Et an ab eodem nullo modo ulla in re alterentur. St. n.sint ex genere nutrientiu , siquide uincant,calfaciunt: si non uincantur,refrigerant.Sin ex ijs sint,quae paru quid alterant,omnino calfaciunt.Si denis eκ ijs,quae nihil omnino alterantur,maxime refriperant. emadmodum aute calor,& sanguis alimento augetur, sic sanguis ciborum inopia arescit,& se ipse fit crassior.Addit aut & noxamdcv utilitatem in facultatem. Est igitur hoc diligenter animaauertendum, ut noscamus, secultatis unam semper indicationem, sui ipsius nimirum custodiam .Ea autem praecipua ratione custoditur, id, quod e sua substantia uacuatur,aut alteratur, corrigendo. Secundo uero loco,cohibendo ea, quae ipsius euacuare, aut alterare substantiam pos Iunt. Quae cum ita sint, in bene ualentibus csisensus olum eoru quae agenda sunt, eo pertinet, ut ipsa perennis sit: in aegrotatibus uero,non semper Maxima aut est uirium dignitas: siquidem uita in nobis ex harum custodia cxistit. Facultas ergo prima omnium est hominibus conseruanda, ut neque eius substantia cuacuetum neque tanta alteratione immute ut corriss tela: Ppinqua sit. Huius aut custodiae parte esse dicimus,cuuel aptam temperiem praesentem seruamus, uel absentem inducimus .Quocirca ad facultate custodiendam cauendum est,ne plura offeras,neve pauciora.Si enim plura,quam par est,deS,a ditatis causam afferes, praeter quam quod etiam corpus praegrauabis: sicut rursum omnino non
nutrire,& stomachi fastidia creat,& eundem laedit,& uires labefictat,& malos succos adauget.
Potentiam Oem ex holestate efficiendi id,cuius habet potestat nominare solemus.Alicuius C enim potentia est, eius I; notionem consequimur ex eo,quod ad aliquid resertur. Proinde sic linsam appellamus,cum essentiam ignoramus.Cu uero aut robur,aut uirtutem potentiae dicimus .aut et infirmitatem,& uitium, tunc nomen intelligendum est,ut adactionem resertur. tentiaevitur,quae in corporibus animantium sunt ad suum opus peragedum, accommodatis egent instrumetis: & ut fabri,qui in urbibus uitam degunt, quibusdam instrumetis utuntur, quibus sua opera absbluunt: sic potentia .Cum aut in nobis tres potentis sint, animalis,uitalis,& naturalis, quae animal gubernant, sintque diuersi inter se generis: unaquaeque ueluti ex suo quodam sonte toti est corpori distributa. Earum una ad alendum animal necessiima est, ac communis cum siu-pibus,& ueluti sontem iecur habet: riuulos uero ab hoc in totum corpus disiperses, uenas. Hanc uel appeti tricem,uel naturalem,uel altricem uocare licet.Altera est,quae non modo in nobis ut stirpibus,aut uiuentibus ted etiam ut animalibus anima inest,quae sedem habet in corde: est j; ueluti innati caloris sops quidam . Huius sontis rivii sunt artatae. Caeterum multis nominibus appellatur: nam di potentia uitalis, & ficultas quae irascitur, & anima iraru aestu fluctuans,n minat. Tertia sita in cerebro est ala particeps rationis: q uoluntarijs actionibus una cu sensibus praesidet. Haec utitur ipsa quoque particulis quibusdam ceu rivulis, hoc est nciuis, per quos senD lum, & motum in totum animal transmittit. Ideo ipse uarias esse potentiae naturas dixit,ut quae in uariis corporis particulis consistant,& ex uariis ueluti sontibus emanent. Pleraclides autem censet, nos hςc de naturalibus facultatibus accipere debere. Quod non absurdum existimo. Rebatur enim ex Hippocratis sententia, naturam praeditam esse potentiis, ut trahendi ea, quae apta sunt: excernendi quae sunt aliena: itemq; alterandi,& quarto loco retinendi.Qusd sane uerum est: & nos in unoquoque instrumento Me demonstrauimus.s VCCIDuobus modis corruptela dicitur,tsi ea,quae sit,ium ea,quae facta est. Res aute quatuor m dis corrumpi soletit: quod etiam ipsarum essentiae elemcta sint quatuor: ut quaedam propter siccit tem, quaeda sp nimium calorem,aut frigus, aut humorc corrumpantur.Cuiusq; aut natura corrumpitur, cum calefit, aut frigefit,aut siccatur, aut humectatur: potissimum aute dum calefit,
aut stigesit: quippe cum hae qualitates sint efficacissimae. Sed etiam cum sicacissilium ectatur: ut etiam estiriendo,& siiliendo, du hic humida,illic sicca substantia deest. Itaq; si sanguis sit bili sior acilius excessit.&q; in particula commeaturri insolatione tente sitq; admodu calidus,
19쪽
& in toto corpore sit biliosus, multo mapis cxcalfit,ac deinceps corrupitur.Scimus. n. qui Pud Efacile alteratur,aut natura calida est,id a quavis re calcfaciete excalfieri,atq; ita primu corrupi: sicut quicquid facile est ad alterandia,& natura fri du, id a quavis re refrigerante primu refrigerari,atq; corrumpi, siue uniuerse, siue particulatim.facile porro alterantur,quae tenuioru sunt
partisi.Proinde spiritus est ad alterandum facilis. Ac bilis flaua est natura calidissima: pituita,frisidissima.Post flauam bilim calidus est sanguis: ut post pituitam frigida est atra bilis.Etenim fi
Da bilis a quouis in ipsam agente alteratur.Atr' gre:atq; ut uno uerbo dica,quicPid c tenui-hus csistat partibus,facile ad alterandum cst: quicquid e crassis,dissicite: deinceps dinacile ad corrumpendum. Corporis aut nostri sunt duo genera corruptelae. Quaedam.n.corruptelis sunt necessariae,& innat ,& tanqua ex ortus nostri principiis,ut ex sanguine, semineq; prosectae:qdam ex nobis ipsis oriuntur. Primum genus ex siccitate sit, ac senectus appellatur: estque haec omni senito corpori innata coruptesae necessitas.Altera, lus in animantibus inest in xime,totius substantiae fluor est,qui ab innato calore esticitui.Cum cnim fluat omnium animantium moles,nisi alia similis substantia pro ea, quae defluit, introducatur, uniuersum corpus ita corrumpetur.E so quicquid siccioris substantiae es Auxit, cibo restituimus: quicquid uero humidioris,potione. ita aereae,igneaeque essentiae modum respirationibus,pulsuri; arteriarum conseruamus. Siqui- Fdem non eodem modo uniuersum corpus a calidis, aut stigidis allicitur.ob eamque causam quq dam animantes aptos sibi ipsis humores habent:quaedam non modo aptos, sed etiam,qui perniciem afferant. Caeterum omnia aluntur similibus. tolluntur autem, & corrumpuntur a coci artis. Nihil tamen ex se ipso, ut ex proprio calore corrumpitur . Contra uero omnia auSCntur,mbOrantur,& bene ualent,& uitam ducunt At si quid praeter naturam corporibus accidat,primum humores propter humiditatem corrumpit: id poris uero progressu id pinguedinem, & carnem attingit. Qira ob rem videmus Lepenumero sanguinem biliosum redditum corruptela quadam absurda usq; adeo, ut totus miroris color porri colorem imitetur. Quin etiam sine mortiferis medicamentis cernitur corpus ad humorum corruptelam peruepire,quae similis est ei, quam uenena afferunt. Qinindoque etiam color propter humorum conuersionem immutatur,ut totum corpus arquatum sit: interdum plumbi colorem reserat: interdum sit magis fuscum,interdum nigrius:interdum uero etiam magis vergat ad Quod mirabile non est Perspicuum enim est, putredinem ab alieno calore proficisci, ut G dictum est. Alienum calorem uoco eu, qui foris aduenit, & neq; est innatus,neq; unicuiq; rei alitus: siquide innato est a natura tributii, ut cocoquat,alieno,ut corrumpat. Calor enim extrin-ecus sanguini aduenit & in solis exustionibus,& in pestilenti statu. Sed & quando in aliqua parte corporis maior copia sanguinis coaceruata,sit,& eius uires superet,corrumpitur, queadna dum in tumoribus inguinum,& orientibus tuberculis,quae φύματα dicuntiar,& inflammationibus, cum in paruis vasculis propter crassitudinem obstruitur,aut propter crassim dinem impinsitur . Quo sane tempore sanguis duplici de causa corrumpitur, & quia non distatur, & quia a
natura non uincitur. OOmnino mutatur,de commutatio in humorem melancholicum fit.
de ex humorum sormis. Deque his dicta sunt,quae dici par erat in libris de
sanguinis mutatione Conandum est de eis disserere, ita tamen,ut neque hoc loco longiores simus, neque ueteribus contradicamus,qui summopere errauerunt, praeter Aristotelem, qui cum caeteri Hserme omnes hallucinati sint, recte dixisse mihi uidetur. o omnes tamen concedunt, a suo, aut alieno calore id estici Non tamen pari in do.Sed Empedocles oIjς enim,qui sic affecti sunt, perniciem instare: siquidem eiusmodi affectus & alimenti indigentiam,& humorum corruptelam indicant:quod quidem non semper usi uenest.
Illis tamen,utpote qui multa absurda in iis,quae ad medicinam pertinent, dixerint, hoc iam concedendum est, quod neque medici sint, neque longo usu exercitati: sed quod Philosophi essent,& rerum causas pervestigarent. . ηι SPONTE,
Sponte fieri interdum dicuntur,noa quae sine causa,sed quae sine causi a nobis proficiiscente
20쪽
A fiunt. Cum.n.medicamentu bili ducendae aptum damus, ac bilis euacuatur,nsi iam id sponte fieri, dicendu est. Interdum etia dicitur sponte fieri,quod sine externa causa fit Interdia uero quod uelut repente,ni illo casu pcedente.Nunc uero praestiterit accipere sipote fieri,ut sit sine causa, qa nobis ipficiscat: ut noscamus,humores a natura bonos erici aut si te,aut sectis.qua re debet medicus imitari. id qd plane perspicula est.Addit enim, nobis spont c,hoc cst secundum natura,& a natura facti: cause uero non sponte quia cum alia causa subest,non sunt sponte sua. In hanc si iam ipse dixit haec,quos diuturnus alui fluor uexauit, et uomitusi te superueniPs,morbum Bluit. Et alio in loco,quicunque sponte sanguine mingum Quin ct euacuationes e corpore fi ri sponte dicimus,quaecunque fiunt,cum nos nihil molimur. Quod solet contingere,cum natura corpus gubernans cxpurgat ea, quae sua sponte seruntur, interdit irritata, aut quod illa a vasculis no cohibeantur.Quotane tre aduertere medicus debet,an ipsint, an ve noceant.HOC cst, utrum,ut ipse ait,qualia purgari oportet purgentur.Siquidem tunc corpora iuuantur,& natura id evacuat, quod superuacaneum est.Cum uero symptomatis ratione fit aliquid, neque ulla consequitur utilitas,eiusmodi euacuatio est malae constitutionis animantis indicium. B CAVSAE rursus arum festae, alia abdis,cta validae, ami Aidae. Fructus eius q6nis, quae est, de iis, quae animantibus accidunt, est,ut qui causas inteperierum norit,eas ad naturalem statum reducat. quomodo aut e noscet, curabito; morbos is,qui & qui,& quales,& quanti sint ignorauit Nos autem ut multa esse genera causarii concedamus, quas da in praesentia afferemus: primum quidem,& praecipue illam, civiter quam fit aliquid: secundo loco,a qua fit: tertio,cx quo:quarto,per quod: quinto,quale fit. runx enim,quae praeter na-.turam sunt, tria sunt uniueria gencra: unum,aflectiones,quae actionem laedunt:alterum, rumcausae: tertium, symptomata. Causae autem,cum agunt ioc potissimum uocabulo gaudent.Sed saepe etiam sic vocantur,licet nondum quicquam agat,scd quod solum possint ueluti cruditates morborum causae dicuntur, quamuis nemo adhuc aegrotet .Quocirca caiisarum alia est procat arctica,alia continens,alia antecedens: ut procat arctica sit, quae opere persecto, separatur. Continens,' praescias morbu praesentc conseruat sublata,tollit. Anteced5s causa est, q a Pcat aristica quoda mo fit,qua psente effectus ipse adest:& illa adaucta,adauget:& diminuta,diminuit: suta lata,tollitur. Multa quoq; alia genera causaru inueniuntur, ut per se finiens, ncausa,& causa C adiuuans sicut et sunt & manifestae,& obscurae. Volui autem causam per se finientem esse,quae ipsa p se finem asserat: Concausam uero, quς suapte ui opus cilicere non possit,cu alia colundia possit: causam adiuuatem esse, quae essiciat illa quidem opus,scd aesre. Proinde aliquid ab ipsa assumi ad id,quod vult,facilius esticiendum . Causae autem manifestae appellantur,quae ipsae ex se,cum agunt,de faciunt quid, in sensum cadunt.Non manifestae uero, quae non ex se, sed mediis intercedentibus percipiuntur.Sicut abditae uocantur,quae nes: ex seipsis, neque cx aliis sentiun , tur. Eae'; aut semper abditae sunt, aut ad tepus: quas esse dicimus, quae aliquado absunt, rursus uero cauere sub sensum possiant: sicut in libro de causis procat arcticis ostensum est. Causarum habenda omnino cognitio est,siquidem nillil sine causa efficitur. Haec aι est communis fiere omnium philosbphoru cosensio.Non in conandum est,rerum omniu afferre causam Primum quia ad retu notiones, atq; usus hoc non estiaepe necessarium : deinde quia in ulta sunt m rerum natu ra,quae suapte natura quibusdam principiis similia sunt, ut causae rationem non admittaLPraete: rea non qua falluntur,cum incognita,& cpaae causae non sunt, sumetes,se causam afferre arbitrantur . Non est igitur attendendus sermo corum, qui rerum omnium causam putant esse ast relidam.Tunc.n.qu renda rerum causa est, cum id,quod de ipsis dicitur,aut notius, aut credibia
D lius est futuru. Hoc in semper seruadum censemus ab iis,qui ueritatis studio ducuntur,nihil ut
occultent eorum,quae euidenter apparcnt: et si causae rationem maxime controuersam habeat. .
Quam ob rem cum in aliis rebus omnibus Hippocrates ornandus est laudibus, tum uel maxime in his,de quibus nunc Uiscrimus. Cesset. n.usq; eo progredi medicum oportere,quousq; perii ni re ipsius ars potest: ut saepenumero ad probabilitatem usq; perueniat:& res,st inter se natura sent similes, & ob id minus aduertuturi.ostedat: deinde eis nomina imponat, potissimum ueros possit,quae sint usitatissima sin haec ignoret,apta Grat. Ante omnia uero,singulis rebus singula
nomina imponat, ne in sermone ex homonymia obscuritas oriatur,neve res ulla omittatur. Cuuero haec ita se habeant Ariesquaedam causarum se deinceps cxcipientium, saepe existit. Sed in esus nodi nisi quis distinguat eam, quae per se facit, ab ea, sus ex accidenti dicitur, plurimi, at surdissimique errores in disputationibus orientur. Significat autem per se idem, quod primum:
cx accident Lidem quod secundo loco. Quemadmodum morbus in quaedam praeter naturam asseelio, quae actionem laedit. Accidit auton,ut alia assectio, quae ipsa quoquc praetcr naturam est,morbum praecedat. Haec tarnen non sui ratione laedit actionem, seu morbo intercedente , hanc autem tacetionem non morbum, sed causam, quae morbum praecedit, appellabis: cum